Pharmacopoea Gandavensis nobilissimi Senatus jussu renovata

111쪽

GANDAVEN SI S. . 97 In Arte Tinctoria jam inde Veteribus, sub Cocci infectorii &gran0rum tinctoriorum nomine, in usu videntur fuisse : hinc color coccineus. In Medicina laudantur tamquam modice 'Adstringentia.

Vires tam Analepticae eis ab aliquibus tribuuntur , Ut etiam Aphrodisiaca habeantur. Palpitationibus Cordis Remedio esse, Alemoriam roborare, Partum j are & Aborthim praedavere scribuntur. Maxima harum Virium pars Fabulis innixa , & accedente Observatione

facile evertenda VidetUr.

LABDAΝUM. Labdanum. Est Substantia resinosa, quae in Graecia, Candia aliisque Archi- pelagi Infulis e foliis & caulibus Fruticis , qui Cisus Ladanifera

cretica flare purpureo a TOUR MORTIO Vocatur , eXs Udat. Barbis

Caprarum & Hircorum, qui inter hos Frutices gramine Vescuntur, adhaerescit, & ex illis pectine omne olim colligebatur: hinc Lab danum de Barba dicebatur. Iam Teste oculari TOURNEFORTIO Virgam e pluribus loris coriaceis factam verberando Plantae adfricant; dein Labdanum Viscositate sua adhaerens separant. Authores duas praecipue species describunt: prior, quae purior est & raro in ossicinis prostat, coloris est nigricantis, consistentipe mollis, inter digitos lentescens& instar Picis ductilis; odoris aromatici, fragrantis; saporis amari, acris. Posterior, quae passim ad nos adsertur, in spiras Cereorum instar contorta prostat: durior, minus nigricans est; Odoris multo debilioris, & ordinario magnam quantitatem Arenae nigrae aliaque heterogenea a Collectoribus ad augendum pondus admixta habet.

Substantia haec inflammabilis est, & accensa gratum odorem , ad Ambram gryseam aliqualiter accedentem, spirat sero tota solvitur Spiritu Vini Rectificato, relicta octava circiter parte gUmmea, insipida: ut sic pura resina obtineri possit. Oleum odoratum Desit latione largitUr. Veteribus adversus Defluxum Capillorum, Tusses ina eteratas &Diarrbaeas in usu fuit: apud n0s, nisi in sumtibus, ad partea laXas

112쪽

roborandas & Emplastris resolVentibus, roborantibus , nervinis , vix adhibetur. LA C. Mess. Est Vera Emulso, quae ex Alimentis & Potulentis ope Viscerum Chylopoeticorum elaboratur, & dein in Animalis, ad quod per tinet , Uberibus secernitur. Dum desumitur ex Animali proprio Ali

mento nutrito, candidus. blandus liquor est; nec acidus nec alkalinus odoris levis , proprii ; saporis grati , leviter saccharini.

Idomogeneum primo aspe Stu Videtur; tribus tamen inter se omnino diversis constat partibus. BUTYRUM scilicet notam, oleosam, blanmdam indolem possidens, ope Alveilaginis, seu CASEOSAE PARTIS, Ut in Arte factis Emulsionibus evenit, in Spuo divisum & suspensum tenetur. Facile & variis causis hae partes ab invicem secedunt, &Lac alteratur. Sola enim mora Particulae Butyraceae, utpote leViores,

sub CREMORIs nomine superficiem petunt , & dum diutius sibi relinquitur Lac, praecipue accedente calore , speciem Fermenta' tionis Acidpe subit, & coagulatur. Admixtione parVae quantitatis cujusvis Acidi; Athali tam Volatilis, quam Fixi; plurium Vegetabilium in neutram partem manifeste tendentium ; ut etiam Spiritus Vini Rectificati eamdem mutationem promptissime patitur. Tum Butyracea pars cum Caseosa simul Coagulum effetunt, quod pro diverso Animali, e quo Lac desumitur, quantitate diversum esse illico monstrabimus. Interim notari meretur Coagulum Acidis obtentum additis Alkalinis, Vel Aqua Calcis pro magna parte dendo resolVi; ut etiam Alkalinis obtentum addito Acido, & dispositionem illam Lactis, qua in Coagulationem tam proclive est , additis Salibus Neutris, vel Saccharo multum minui. Ablato Coagulo, quocumque addito id productum fuerit, Serum seorsim obtinetur, quod, cum contineat quidquid in Lacte existit, quod Aquoso Menstruo solvi potest , chemice eo derari meretUr.

Ad dimidium itaque leni Evaporatione redactum, sapore dulci &

113쪽

leviter salso Substantiam Extractivam prodit, qIlae omni dote indo leni Succorum Saccharinorum possidet. Ob hanc Serum Lactis Fer mentationis Spirituota capax est: ut etiam ex illo Vini speciem parare Tartariae Incolae scribantUr. Continuata Evaporatione, donec tres quartae partes circiter ablatae sint; seu, quod exactius est, reliquo ad consistentiam Syrupi redacto & refrigerato , Crystalli formantur rufi, Verum Sal Essentiale , ob saporem SACCHARUld LACTIs dii una, quod purificatum, saporem & colorem, quos a Substantia Extractiva tantum mutua erat , penitus amittit , &Examini Chemico subjectum easdem dotes, ac Saccharum Can dum exhibet. Lac e diversis Animalibus desumptum diversum se praebet non solum ratione saporis, sed etiam ratione Principiorum. Experimenta CELEBERRIMI RUTTY circa hanc rem statuunt sequentia.

a reliquis distinguunturnam dulcedine saccharina Faeminae

duplo majorem quantitatem quam Lae Vac

plus quam triplam quantitatem quam LaoVaccinum. triplo majorem quantitatem quam Lac Vaccinum. minus quam Lac Vaccinum , scit: Ut Io8. ad I 52. OviS-- . quantitatem omnium longe minimam.

114쪽

dimidiam partem Cremoris Lactis Vaccini infra dimidiam partem Cremoris Lactis Vaccini. triplo majorem quantitatem quam Lac Vacci-

'infra unam sextam Crassamenti Lactis Vae cini. dimidiam partem Crassamenti Lactis Vac

unam tertiam Crassumenti Lactis Vaccini. Crassamentum se ' habuit ad Crassamentum Lares Vaccini ut 3. ad 2. Ovis Eduplo majorem quantitatem quam Lac Vacci-ΠUm Si tentamina haec repetiturus disserentiam aliquam in Productis inveniat, minus mirari debet: nam ejusdem etiam Animalis Laudiverso tempore obtentum pro Constitutione Corporis, distantia a pastu, & praecipue pro Assumptis diversum est. Nutricum Alor bis & Animi Pathematibus Lac varie alterari quotidiana Experientia evincit. Quod primum a pastu in Mammis colligitur crudum est,& ingestorum Νaturam adeo retinet, ut etiam eorum Odorem , saporem & Vires Aledicas adhuc possideat. Quod duodecim horis post obtinetur, tenue, naVescens est, saetorem urinosum spirat,

115쪽

& totum sere jam animale est. Quod intermedio tempore ducitur media gaudet indole, & optimum est. Caprae Absynthio pastae Lacamarum praebuerunt: Scammoneo & Tithymalis nutritae purgans Hoc ultimum de industria quandoque imitamur, dum , Ut ubera capienti Infantulo AlVUm moVeamus, Νutrici Purgans praeseri bimus. Quin ex his omnibus Observatis ad tollendum Luem Veneream, Scorbutum aliosque Morbos tam diutricum quam Caprarum

Lad Specificis Remediis imbuere, & medicatum reddere ab aliquibus

excogitatum est.

Lae, praeterquam quod materno non solum Homo sed plura alia etiam Animalia neo nata nutriantur & crescant. donec digerendis cibis suae speciei propriis apta sint, inter res cibarias primum locum tenet. BRUS indoles, usus ad quem a di atura destinatus est& Experientia probant Alimentum esse levissimum, saluberrimum praestantissimum; quo solo integrae gentes vixerunt, & aliqui ad provectissimam & felicissimam senectute a pervenerunt. In li Uncusum passim Vaccinum , qUia facile & in magna copia obtineri potest, adhibetur cum tamen alimentariae Lactis partes sint butyracea & caseosa, ex iis quae supra de ejus Productis diximus , Ovile & Caprinum magis alere debet concludi

In Medicina duplici praesertim scopo praescribitur dum enim Digestionis organa a quacumque causa adeo debilia sunt, ut non sussciant Nutrimento e Cibis parando, optime ad hunc Liquorem jam ad di utritionem a Natura paratum, & qui Viscerum actione ViXamplius indiget, recurritur. Apud celeberrimos Observatores hinc indo videri potest multos Venero , Tabe, Alarasino eXhaustos, &jam Morti addictos hoc solo, missis aliis, vel integre fuisse resti

tutos, vel saltem tam emendatos, ut Vitam deinceps tolerabiliorem multum protraherent. In hoc casu, utpote naturae nostrie magis analogum, reliquis praesertur Lac Foeminae sanae, florentis aetatis,

salubri motu corpus exercentis, & victu laudabili utentis. Ab ipso

116쪽

o2 P II A R,M A C O P in ΛAEgro e Nutricis Mammis, quatuor Vel quinque horis post ejus pastum , duci debet; Vel in Vasculis bene clausis servatum protinus ebibi; ne spirituos O , Volatili , restaurante Principio quod Laccontinere multae rationeS & authoritates suadent, pri Vetur. Desectu Foeminini Asininum, Fueminino dotibus proximum, substitui potest. Ob majorem partem saccharinam haec duo in universumpi seserri debent, dum Medici scopus simul est detergere & aperire. Ob particulas oleosas & mucilaginosas, quibus blandam Emulsionem constituit, altero scopo praescribitur adVersus Omnem Aerimoniam, eXcepta Acida , tamquam praestantissimum ObVOlVens ,

incrassans & demulcens Remedium. Ex illis , quae de principiis Laetis diversorum Animalium supra diximus, intelligi potest, huic

intento Caprinum & Vaccinum melius reliquis satisfacere. Largo Vaccini usu acerrima etiam Venena obvolvi & innoxia reddi multiplici constat Experientia: ut hinc concludi possit, quam essicax in sanandis Morbis ab acribus humoribus Aledicina esse debeat, dum, DIAETA Utentes LACTEA dicta, illo solo, adjecto ad summum pane, tamquam Alimento & Aledicamento, per plures menses , imo annos, Vescuntur aegri: hinc etiam Podagram rebellem Rheu matismum, Alorbos Cutaneos pertinaces, Tussim chronicam , Haemopthisina, Morbos Spasmodicos, Ulcera interna aliosque Morbos ab Acri pendentes saepius Vel penitus curavit, Vel saltem multum emendavit. Sed cum sub tali vitae regimine primae viae debilitentur,& solida digerere quasi desuescant, hinc non raro, si ad pristinam Diaetam aegri redeunt, se aViores recidivas experiri solent, nisi particulari cura roborante huic incommodo provideatur. Si debilis Ventriculus Laesis usum non ferat , exstimuletur grato aliquo Aromate ; decocto Aquoso Corticis Peruviani vel Lac diluatur Aqua Hordei , Selterana &c. aut demum ex alio Animali desumptum tentetur. Cum tam facile coaguletur , sub ejus usu abstinendum ab Acidis. Coagulum multum praecavetur addito

Saccharo, Vitello OVi, Sale Neutro Vel Absorbente. Praesens Coagu-

117쪽

lum demonstrant Ructus, Cardi algia , Pressione8 Ventriculi , Vomitus. Saepius, ubi etiam bene sertur , duos omnino Oppositos effectus solet producere: Vel enim alvum adstringit Vel layiorem reddit: in priori casu Rheum; in altero roborans commendatur. Rus usum dissuadent Febris sortior, Viscerum Abdominalium Obstructio, plethora &e. his , ob Vires Detergentes, Resol Ventes, Restigerantes & Diluentes, SERUM meliUS co Venit. Externe fomenta, Cataplasmata, Balnea, Enemata , emolliendi ergo, ingreditUr. MLACCA, seu GUMMI LAC L. G0mlac. Est Substantia dura, obscure rubra, sere inodora; saporis avsi nosi, amaricantis , subadstringentis, quae Ramulis , seu Bacillis accreta nobis eX India Orientali adfertur. Olim credita est stillare ex Arbore, quae Pujuba Medica; aliis Ner vel Nar Indica , Fructu Pt ubisio dicitur: jam certo scitur Formicarum alatarum, rubrartim speciem hanc Alateriam in Plantis jam paratam colligere , Vel in

Stomacho suo, ut Apes Ceram, elaborare, & dein Arboris Ramillis , ut etiam Baculis ab Incolis de industria in terram defixis, pro construendis Cellulis uniformibus, in quibus ova deponant, agglUtinare. Ova haec exclusa mutantur in Chrysalides rubras, qupe suis exuviis habitacula sua colore rubro tingunt. Materia tingens con

sequenter animalis est, & tam Aqua, quam Spiritu Vini in Artis Tinctoriae usus extrahi potest. Caeterum Laeca liquabilis est, infam-mabilis, & accensa odorem spirat primo gratum, post animalem, saetidum. Aqua nullatenus sol Vitur adeoque perperam Gumlni

Vocatur. Cera quidem origine & principiis videtur ; sed ab ea dissert duritie, I praecipue quod oleis solvi nequeat. Ob eamdem rationem Resina dici nequit quamvis integra sere Spiritu Vini Reetificato solvatur. Ut hinc pateat singularem & nulli prsecisse

classis annumerandam Substantiam esse. Athalina magnam Vim in eam

habent, & Spiritus Salis Ammoniaci, ut etiam Spiritus Cocleariae, ope Aluminis, Titan iram sortem, rubicundam e trahit.

118쪽

Praeter nativam hanc & primordialem Laecam hi Ramulis seu Nuculis dictam, duae adhuc species adlaruntur. Prior , in granis dicta, grana exhibet parVa , irregularia , in Igne in Carbonem abeuntia, non fundenda. Adeoque a genuina Lacca omnino disse tincta videtur, quamvi8 passim credatur ex ea parari. Altera in tabulis omni dote Videtur nativa fusa & Alateria Coloranti privata Laeca in baculis raro interne adhibetur: externo Fumigationibus, Dentrificiis roborandis gingivis in scorbulo oris; in granis Vernici; in tabulis conficiendae Laccae Sigillatoriae inservit. LACTUCAE Folia & Selaen. De maderen en Maden van Tuin

latina .

LΑΜd ALBI Flores. De Bloemen Dan d00ve Neiel LAPATHI Folio acuto , plano , seu OXYLAMATHI DODONAEI Folia& Radix. De mortet en Γladeren Dan Patientie mei lange, sHalle,suerp gepunte, en Eladereri. LAPATHI AQUATICI, seu HYDROLAPATHI Folia & Radii. De Ala feren en misi te a an groote mater Patientie. Plures Lapathi species dantur , quae omnes congenereS sunt ,& iisdem sere virtutibus medicis gaudent. Omnium Folia plus minus acida sunt: Raaices saporis amari, plus minus adstringentis. Omnes incidentes, aperientes sunt, & in majori dos purgant. Pro Omnibus duae species supra nominatae passim in usu sunt. Laudantur adversus Scorbutum & praecipue adversus Icterum. Lotio, FotUS, Unguentum e Radicibus paratum externe tuto in Scabie , Serpi-gine aliisque Morbis Cutaneis adhiberi potest, & plerumque pro fuit; praecipuo si eodem tempore earumdem Decoctum bibatur.

vendet.

Dupe species dantur; Una t. 0r, angustis0lia; altera major, lati- 0lia. quae indiscriminatim in ossicinis prostant, & in usus medicos adhibentur.

119쪽

adhibentur. Prior odoris mitioris, suavioris est : posterior triplo majorem quantitatem olei Essentialis, specifice graVioris & calidioris, quam prior, continet. Hinc e sola posteriori in calidiori bus Regionibus, LaVendulae patriis , hoc Oleum distillatur sub OLEI Sp1Cae nomine , quod semper oleo Terebinthinae , Spiritu

Vini aliisque adulteratum ad nos transfertur. 'Vires Foliorum I praecipue Florum calidae, stimulantes, nervinae& praesertim cephalicae sunt. Laudantur tam eXterne, quam interne

in Vertigine , Memoriae Debilitate , Paralysi aliisque Morbis a laxitate Solidorum & causa pituitosa, frigida pendentibus. Oleum

Essentiale Tineas e vestibus arcet, & Pediculos Inguinales necat. LAURI Folia & Baccae. De Bladeren en Nerien et an den Laurierb00m. LENTIS VULGARIS Semen. De Maden Nan Lin en. LEPIDII Folia & Radix. De Bladeren en I 0rtet van gemeenebreede Ditander, Peperkruid, of arme Lieden Peper. Folia, & magis adhuc Radix, saporis sunt acerrimi, calidissimi, a sapore piperis non multum absimilis , sed citius evanidi. Odor ad Nasturtium & Raphanum Rusticanum accedit. Dum masticantur Salivam copiose eliciunt. Vires tam Aqua , quam Spiritu Vini Rectificato extrahuntur, cum utroque in Distillatione eleVantur,& Exsiccatione pereunt. Extus Vesicans est, & tamquam tale in Dolore Ischiadido laudatur. Intus ob nimiam Acredinem Ventriculum urit , & damna minatur: hinc vix in usu est. Videtur tamen ob dictas dotes tentamina mereri: praesertim cum Acredo Acidis corrigi , vel exsic

catione, ut & coctione , minui possit. Scribitur , & perspecta natura, admodum credibile est, potenter Cruditatem Glutinosam corrigere, Appetitum excitare, Urinas & Sudores mOVere, & adversus Scorbutum Frigidum egregium esse Remedium.

120쪽

Muscus hic distinguitur foliis magnis , latis , sinuatis , quorum Margines deorsum flectuntur superne glabra sunt; inferne Venos textu notantur. tenuissima Lanugine obducuntur, & Fibrillas emittunt, quibus Terrae adhaerent. Coloris sunt cineret , Vel cinere o- glauci; odoris non particularis; saporis mucidi, fastidiosi. Haec Planta adversus Rabiem Caninam apud Anglos magnam famam consecuta est. Primus CELEB. ΜOREY anno I 679. ObserVationes, quae has vires stabilirent, Societati Londinensi impertiit. CELEB. DAMPIER postea Dissertatiunculam in Transadtionibus Philosophicis ΝΟ. 237. inveniendam de exemio effectu Pulveris ex partibus aequalibus Foliorum Lichenis Canini & Piperis conscripsit. His Calculum suum adjecit, & non immeritam laudem esse asse ruit CELEB. ΜΕΑD. Hinc Mixtum hoc tamquam Specificum adver-1us Hydrophobiam sub Pumeris Antidisse nomine in Pharmacopaea Londinensi anno Ira I. locum obtinuit &, dimidiata Piperis dos, in ultima hujus operis editione adhuc retinet. Praescribitur dragma& dimidia in Libra Lactis Vaccini quatuor diebus subsequentibus mane jejuno Stomacho assumenda. Spepius sesellisse, adeoque pomposis his encomtis & titulis non sidendum esse CEL . BOERHAAVII aliorumque authoritate constat.

LICHEN ISLANDICUS. 2 lanissche Mos. Est Lichenis species Coi Do primum ObserVata , eique Muscus Crispae Lainicae silmilis dicta. Radicem habet nullam , sed ima Frondium extremitate Terrae, Lapidibus aliis e Muscis adhaeret. Frondes habet variae parum latitudinis ; coloris e viridi fuscescentis,