장음표시 사용
191쪽
DE IIOR TE, O AIU S E OUITUR ACTIONEM VITALEM SPBLATAM ORGANI SINGVL AR IS; SEU DA IVOR TE; QUAE SE. 'O UITUR TURBAM CATE AE RIUM VITALIUM EX DESTRUTA ACTIONE ANNULI EI MDEM INTER MEDIA
g. 179. Quum vita totius corporis proprie nascatur ex
conspirante actione vitali omnium partium singularium, e quibus corpus componitur, hanc vitae totius imaginem commode posse exprimi, supra memoravi, imagine cat nae, eX pluribus annulis semet su stentantibus' conssatae, in qua illa vitam totius, hi vero agendi rationem singuloruin organorum reserunt. Si nunc quaeratur, quotuplici modo haec catena possit rumpi, hoc est, quotuplici modo homo possit mori, respondendum, vel universam catenam aequabiliter destrui, vel hunc vel illum annulum e medio catenam perire posse, quo facto destructio totius catenae non minus erit certa. - De morbis prioribus eo facientibus egi in Parte praecedente; de morbis posterioribus hac in Parte didam. - Pertinent huc omnes morbi locales: hi autem licet numerosi & inter se admodum diversi, si ad moriendi rationem ex ipsis respiciamus, videntur tamen Omnes ad quinque sequentes Classes reserri posse; nempe: - - ΤCDS
192쪽
' - X. . EX CACHE XIII. -- XI. EX VITIIS SYSTEMATIS NERVost.
- XII. EX VITIIS SYSTEMATIS SECRETO RII.
Isti autem morbi, quamvis plerumque memorato modo homines e medio tollant, non est negandum tamen, eos Etiam nonnunquam destruct ione principii vitalis mortem anserre; nimirum quando aut organum a potentia morbisica assiletum nervis scatet, aut & subjectum eli justo irrita-hilius, nascuntur saepe summi virium medicatricum con ius , atque sic haud raro horrendis sub convulsionibus effatur anima; quin Teianus, quem ordinis gratia recensere debui inter morbos, mortem adserentes ex laesa functione systematis nervosi, si necet, sere semper operatur destruendo principium vitale: hi tamen casus. quum non tam saepe Occurrant, minime contra ea, quae de illorum moriendi ratione monui, repugnant, sed jure merito ceu generalis regulae exceptiones sunt considerandi praeterea quum asseru rim morbos locales destructione unius alteriusve organi vis tam tollere, haud statui, cetera Organa non etiam morbose assici, verum unice indicare volui, reliqua organa tantum per sympathiam pati, aut ad summum cum eorum nonnullis aliquando deuteropathice potentiam morbificam communicari.
193쪽
IIO RS EX INFLAMMAT jO NIBUS. I. 186. Ouotieὴ aliquam ob causam vasorum sanguiferorum vita ita intendatur, ut observentur tumor, rubor,
calor & dolor, sive ceterum illa sanguiferi systematis incitatio fuerit vera sive tantum apparens, toties dicitur Inflammatio; sin autem totius systematis sanguiferi vis vitalis dete minato illo modo intendatur, oritur inflammatio universialis, sive Febris Inflammatoria; sin e contra vita systematis sanguiferi tantum in una vel altera parte fuerit incitata, nascitur Inflammatio localis; prior tamen posteriorem producit saepe, uti & posterior haud raro in priorem transit. Haecce Inflammationis desinitio mihi magis placet, quam illa, qua usus fuit Ill. RUPE LAND eius essentiam incitationem vitae propriae sanguinis quoque requirit, & quidem, ut numquam non crusta phlogistica generetur, dum illius sententia sit pace tanti viri dictum) Naturae phaenomenis non sustragatur, nam, ne memorem, talem sanguinis diathesita unice peculiaris systematis sanguillari in sanguinem agendi normae esse esseetum, si talis sanguinis diathusis ad In
194쪽
quam Inflammatio posset habere locum, & vice versa illadiathesiet etiam numquam absque Infl immatione Observare tur; contrarium autem ex Practicorum scriptis liquet, etenim testatur summus s w IE T E N Us et o 3 θ: se, ,, dum in sanissimis hominibus vena secaretur quotannis ,, verno tempore, saepius talem crustam observasse. Imo,, in homine debili, cui ad haemoplysin praecavendam, qua laboraverat, sanguis inittebatur singulis tribus men- ,, si bus, semper crustam illam adfuisse. Adfuit ergo sie,, pergit Vir egregius a talis sanguinis diathesis, licet nulla Inflammatio adesset. Et e contra in validissimis Inflam- ,, Natoriis morbis aliquando nulla tulis crusta in sanguine,, apparuit. V Quin , istius crustae praesentiam aut absentiam a modo, quo sanguis extrahitur, plurimum pendere, docuerit immortalis sYDEN HAM 2O J, dicens, , , atri Vero animadvertendum est, quod si sanguis e sceta venari non recto sumine versus horisontem prosiliat, sed peris cutim repens perpendiculariter dimanet, ut ut celeriis se proripiat gradu, saepe tamen ad dictum colorem se non accedit. V Et Ill. Berotinensis Nosologus sEL-Lκ et os , hac de re se loquitur, se sicut autem sangui- ,, nis phlogistica diathesis ea saltem, quae manifeste ap- paret magis pro labris effectu habenda est, sic sorte se ad Inflammationis eXistentiam aliud quid requiritur, D quod
195쪽
si quod in crusta non est; saepe enim nulla sanguinis In-- flammatoria conditio deprehenditur, 'vel modo quando se que post aliquot praeterlapsum temporis spatium, quo se Inflammatio jam adsuit, obviam prodit, & sic tandem se haud raro sanguis, antea phlogisticus, nunc dissoluta facie , apparet absque ulla Inflammationis imminutione: V demum in Inflammationibus spuriis a Neotericis, quamvis Ut videtur minus accurate, erysipelatosis dictis) illa crustaphlogistica plerumque desideratur; istas interim ex Inflammationum classe excludere velle, esset incongruum, quum Inflammationes internae saepe ejusmodi sint naturae; imo dentur viscera, uti in posterum visuri sumus, quae serenumquam Inflammatione phlegmonoidea laborant. S. 18 I. Ne huic sententiae objiciatur, tali modo Inflammationem cum Febre confundi; licet enim facile largi mur, ad Febris existentiam quoque requiri, ut vita sanguiferi systematis intendatur, nihilominus tamen illae a se invicem gradu differunt, id es , ceteris paribus, gradus vitae
actuosae ad Inhammationem requiritur major, quam ad Febrim; ceteris paribus dico, quum etiam parva Insammatio sine Febre saepe obtineat: in super dum stimuli tantum sunt relativi respectu scilicet illius corporis, in quod agunt, idem stimulus in uno corpore Febrim, in altero inflamma. tionem , & in tertio binos hosce effectus producet, hinc vitae actuosae gradus, ad inflammationem necessarius, nos rite
determinari potest, verum ille diversis in subjectis, ac in uno eodemque subjecto variis pro conditionibus admodum
differt.' Neque demum ad ejus existentiam requiritur, ut supra memorati Inflammationis essectus observentur, aut ut ve-Z a ra
196쪽
ra vitae actuosae incitatio in systemate sanguifero obtineat, quum haecce omnia in viscerum Inflammationibus haud raro absint; sed sussicit, ut tantum ejus vitae appa rons incitatio habeat locum, sicuti probant viscerum In sanam tiones, quae in corporibus cachecticis a materia morbos a quacumque saepe Oriuntur Patet ergo ex hisce omnibus, incitationem vitae propriae sanguinis potius pro Insanam tionis essectu, quam pro ejus causa esse haben
I 82. Causae autem, quae Inflammationem inducere valent, ut ut numerosae, omnes tamen, probante hoc Doct. DR LEON ao6 , ad duas pricipales reserri possunt, oritur nempe Innammatio ,, aut e vasorum munimorum debi-- litate, qua sit, ut illa impulsui ordinario a tergo mi is nus resistant, aut ex impulsu violento a tergo, qua sic, , , ut resistentia solita minimarum arteriarum impulsum coris dis perferre nequeat. In priori casu causa I inflammationis est vasorum minimorum Vitae languor, atque tunc haud vera vitae vasorum incitatio sequitur, sed solummodo apparens, quamobrem illam incitationem etiam saepe cito excipiat gangrena, quum vasorum vita jam satis debilis illa. spuria incitatione prorsus pes lim detur. Pertinent huc Inflammaxiones, quae in Febre putrida, aliisque malignis Febribus nascuntur, quae natales debent Frigori, Cont soni, Fracturae, Uerniae, uno verbo omnes istae, quae
vulgo passivarini sub nomine veniunt: in posteriori casu
197쪽
e contra vasorum Vis Vitalis excessus sive vera vasoruin vitae incitatio numquam non obtinet. Omnes autem Insammationes acutae hujus sunt loci. Quandoque etiam hil eo binis causis simul junctis Inflammatio suas debet natales; ponamus nimirum, aliquem gravem sibi contraxisse contusionem, laborabit igitur Inflammatione spuria sive a causa prima orta; sed statuamus porro illum, qui contusionem passus fuit, fuisse juvenem vegetum , ac temperamento sanguineo gaudentem, quid accidit Τ corripitur mox Febre , agitatur totum systema sangui seruin, vehitur summa cum velocitate per totum corpus sanguis, oritur sic impulsus violentus a tergo, concurrunt duae Inflammationis causae inter se, ac illo in casu apparens vasorum vigor in veram eorum Vis Vitalis incitationem transit. g. 183. Inflammatio autem localis septe ina modis teris
minari potest: illi vero sunt Resolutio, si'. Suppuratio, 3'. Gangrena, '. Indur lio 5'. Secretio lymphae coagulabilis, 69. Uasorum inflammatorum Diape desis, pq eorumdem Diai resilia De tribus prioribus, uti satis notis, & ab omnibus asTum tis, nil dicam; de tribus ultimis. utpote saepe lethalibus, dein de Inflammationum internarum exitu agens, disseram; de Induratione sola tribus verbis dicam, illum Inflammationis exitum neotericos negasisse cetor); sin autem consideremus, a furunculo non rite maturato non raro remanere Indurationem cete 8 , quodque in
198쪽
in Peripneumonia saepe numero iciem locum habeat, a que ex hoe sonte, nempe a tuberculis successive Inflammatione Correptis, phthyseos origo, probante id egregies TOLLIo 2O9 , saepe sit repetenda, tunc certe nobis
constabit, indurationem omnino inter Inflammationis exitus numerari debere: etenim cur quaeso id, quod in partibus externis accidere continuo observamus, quod & in pulmonibus saepe contingere evicit S TOLLIUS, in ceteris visceribus magis adhuc Inflammationi chronicae repositis etiam aliquando locum habere, negabimus' pertinet ergo Induratio, licet rarior contingat, inter Inflammationes exitus: an vero illa Induratio schirri nomen mereatur, longe alia est quaestio, quam tamen, ut a nostro instituto plane alienam, silentio praeteribo. f. i 84. Tali autem modo generali Inflammationis conspectu praemisso, ad Inflammationum internarum pertractationem pergendum est: in iis recensendis praecipuos praXeos auctores sequutus sum, hacce tamen cum disserentia, ut Phrenitidem & Paraphrenitidem, utpote nomina inconcinna, vaga, nec raro in errorem inducentia inter eas non numeraverim; qualem, amabol ideam nobis facere debemus dehisce vagis denominationibus I an delirium perpetuum cum
Febre continua acuta numquam abSque cerebri Inflammatione. & e contra Encephalitis haud sine memoratis symptomatibus obviam prodit 7 an spasmus cynicus, & det
rium pro Diaphragmatitidis signis chara isticis sunt habenda, ita ut, iis positis, & haec poni debeat, atque Vice
Versa zo9 CL ejus Rat. Med. P. I. p. 73. S seqq.
199쪽
versi absque iis illa nullum habeat locum P minime gentium, nam illud delirium in Febribus continuis sine
Encephalitide a materia morbosa in praecordiis , aut &in visceribus imi ventris haerente oritur baud raro calo); dum e contra apud practicos auctores multa leguntur Inflammati cerebri exempla, absque ut memorata
symptomata apparuerint cetob. Idem tenendum est de Diaphragmatitide, quae saepe sine risu sardonio & ullo delirio fuit observata ca Ia), quum ab altera parte multis exemplis probaverit Cel. QUARsN c2l 3b, ista sympi
mala etiam non minus frequenter occurrere absque ulla
diaphragmatis Inflammatione. Hanc ob rem Phrenitidis &Paraphrenitidis nomina e praxi ejicienda autumo, atque eorum in locum Encephalitidem & Diaphragmatitide:n substitui: iti super de Ileo nullam laci mentionem, quum Ileus,
etsi plerumque morte terminetur, semper tamen sibi absciscat enteritidem, atque sola hac ratione mortem inducat, hinc Cl. si raso N et I b licet magnum numerum Ileo defunctorum aperuisset, numquam non validam intestinorum Inflammationem se invenisse testatur, ac wILLISIUM quoque in omnibus ejusmodi cadaveribus intestina Inflammata
et Io CL saeos L Rat. Med. P. III. Sech. III. de causa E se phrenitidis p. Ioo. & seqq. et ii ) Uid. Qu1R1N l. l. Cap. XIV. P. 2Io. etia) Cf. Ill. Mollo AONR de sedibus V causes morborum eum praefatione T Isso Ti T. III. Lib. IV. Epist. LIII. Art. III, V.& VI. 213 Cs l. l. Cap. XVIII. p. 338.
200쪽
ta & sphacelata repertae, scripsit Ill. QUAR IN
S. Ι 85. De omnibus vero viscerum Inflammationibus separatim non sum acturus, vetat hoc angustia temporis, qua premor, neque talis specialis cujuscum que Inflammationis pertractatio magnae esset utilitatis , quum inflammationes internae inter se magnam habeant analogiam , ct itaque generalis earum consideratio nostro scopo plane satisfaciat: sic ergo me geram, ut inquiram, quid Inflammationes internae verae inter se haheant commune, 2'. in quantum spuriae cum veris con
veniant, & ia quantum ab iis disserant; atque hisce investigatis 3'. perscrutabor, a quibus causis in viscerum Inflammationibus mortis periculum dependeat, & 4'. demum subjungam, quotuplici ratione illae mortem adserant. S. I 86. Quoad Primum. Difficillimum sane est , viscerum Inflammationibus phlegmonoideis certos characteres assignare, dum sere nulla symptomata dantur, quae abesse quoque non possunt, hinc non nisi sequentes ceu characteres essentiales Inflammationis verae quocumque in viscere considerari possunt, Febris, dolor aut anxietas, calor adauctus, in viscerum pectoris I flammatione resipirandi dissi. cultas; in iis abdominis saepe vomitus, morbi decursus celer, materies morbosa sedet fixa, ac raro producit Gangrenam. Haec sola sunt symptomata, quae veras Inflammationes partis cujuscumqtle semper concomitantur, quaeque itaque unice ceu essentiales hujus morbi characteres habenda sunt: ceterum nec pulsus, nec doloris aut Febris