장음표시 사용
161쪽
ut levistimo nixu animi deliquia & sudores frigidi appareant. Aegri in initio valde irritabiles, nunc surdi & stupidi fiunt,
non raro etiam visuS & auditus organa pessumdantur, alitur nihilominus Per breve tempus adhuedum vitae flammula, ita tamen, ut ea quotidie imminuatur, ac tandem exstinguatur. adeo ut homo, tali modo peremtus , per aliquot dies jam dissiculter spiritum trahens, ac ceu moribundus jacens, demum, cessante scilicet plane ad stimulum rea-gendi solidorum facultate, vivere destinat, moriaturque se ob solidorum ad stimulos insensilitatem. Secundo. plerumque imminente morte oritur letha gus, tremit lingua, frigent extremitates, fluctuat debilissimus pulsus, subsiliunt tendines, exeunt invito aut inscio
aegro excrementa ac tandem, ut Ill. sELLii
verba mea faciam, universalibus convulsionibus, aut morte apoplectica aeger e medio tollitur, hoc in casu materiem morbosam meta statice ad cerebrum fuisse delatam, cadaverum dissectiones docuerunt. Tertio. Nec raro fit metastasis in pulmones, nascitur respiratio anxia & sonora, pulsus sit parvus debilis celer , ac brevi catharro sutacativo perit miser. Quarto. Saepe etiam materies morbosa ingenti cum vehementia primas aggreditur vias, ita, ut stimulus moris bosus sere semper arte sit superior, quo in casu deject iones crudae liquidae aquosae summo cum virium decremento continuo aegrum excruciant; talem fluxum colliquativum,
162쪽
ubi scilicet eum praevertere, inhibere, aut stimulum irr,tὸntem enervare nullis in arte auxiliis seri poterat, observavit Cel. sTOLL cI 57 , hinc tali modo pusillis virium reliquiis plane fractis, plerique assiduis ejusmodi secessibus peremti sunt: his igitur in casibus depravata agendi norma unius alteriusve annuli, ad catenam virium vitalium plane requisiti, illa disrumpitur, hoc es , deletur principium vitale. Quinto. Nonnunquam superveniunt sudores pro susiores, viscidi & frigidi; hoc in casu ubi totum corpus quasi sudoribus dissiuit, etiam plerumque deficit Natura, quum
copiose per totam corporis peripheriam emanantes sudores m OX corpus omni superstite energeta privent; pallent & l, vent nunc ungues, vacillant, interciduntque pulsus, sinitur delirium prosundo sopore, quem ob cessantem omnium organorum actionem brevi perpetuus excipit somnus. Sexto. Denique aliquando Naturae vires medicatrices, ultima vice omnes intendentes nervos , spasmum excitant
157) Conf. ejus Rat. Med. P. II. p. 23. & seqq. edit. Lel. densis. 138 Legi hac de febre merentur Ill. s ToLL l. I. Cl. R. A. Vos EL, Praelest. Acad. g. 66. p. 39. & seqq. Ill. S. G. VO GELl. II. Theti Cap. II. Cel. Duas ERI Us l. l. Vol. I. P. II. p. 242. & seqq. Ill. QUAR IN l. l. Cap. V. p. 86. quod saltem pro parte hujus videtur esse loci, Cl. Bu CRAN, huishhe Genees unde, ex versione Doct. LYKLAMA A NYHOLT, Cap. XIX. p. 2I3. &seqq. Ill. sELLE, 'retologia, Ord. III. Gen. I, II & III, &Medicina Clinica, p. 28. & tres seqq. ibique citatos auctores, Tec n- ΜAc ERIDE l. I. Lib. I. cap. IV. P. ao. & seqq.
163쪽
S. is s. η andem accedimus ad Febrim catharratem,
quae maxime nostram meretur attentionem : quamvis enim Febris catharratis, per se nunquam vitam tollat, haud raro tamen complicatione cum epidemica constitutione ita modificatur, & a miti indole adeo detorquetur, ut brevi mortem inserat, cujus lanesta exempla proh dolori hac in regione quotannis non pauca exstant: potesso autem conjungi vel cum diathesi inflammatoria, vel cum biliosa, vel cum putrida, vel & denique materies catharratis prae ceteris assicere potest nervos, tuncque oritur morbus, qui vulgo sub nomine Febris catharratis malignae silve nervosae venit. Hae autem sunt complicationes, cum quibus Febris catharratis frequenter occurrit, atque quarum sub larvis haud raro medicum fallit; neque mirum, quum Febris catharratis, qui tam varias imo & oppositas complicationes sibi adsciscere valet, minime semper iisdem cum phaenomenis sese nobis offerat, verum ea exhibeat pro varia complicatione admodum diversa, pro diversa igitur complicatione, quacum conjuncta reperitur, variis nec raro oppositis remediis is oppugnari debeat, hinc V. S. saepe requiritur, sed & haud raro reperitur nociva; aliis in casibus omnem paginam absolvit vomitorium; nonnunquam
164쪽
e contra illud ingentes adfert noxas; nunc blanda alvi ductio est adimodum salutaris; nunc e contra cane & angue
pejus Omnia evacuantia sunt vitanda, ac omnem spem in Opio vel & in ejus cum Ipecacuantiae conjuni'Ione poni debet; in Febre catharrati nervosa aut putrida summo cum jure celebrantur Cortex Peruvianus, Vinum, Arnica, Ca phura, Sal. volatile C. C. ceteraque cardiaca; illa interim in Febre catharrati simplici, aut & cum diathesi i stamina..toria conjuncta praescribere velle plus quam ignorantiam prodere esset.
Liquet ergo ex his, quam grave Medici sit ossicium, iuiisque non nomen, verum ipsum morbum esse Curandum,
dum haud raro eodem sub nomine oppositi plane lateant
morbi. S. I 57. Eandem ob rem de causa mortis ex hacce se-bre nil certi dici potest, dum pro diversia complica: ione illa quoque differat oportet; non possum ergo nisi exhibere mortis ex hocce morbo causas generales, id est eas, quae hac in Febre plerumque occurrere solent, illa autem potissimum ad IV sequentes referri posse videntur. Primo. Aut exstinguitur vita nimia reactione virium vitalium ad causae morbificae stimulum, eo in casu vel moritur ille horrendis sub convulsionibus, vel ob nimis auctuin forum tonum sanguis summa cum celeritate per totum ςorpus vehitur, obruuntur nimia sanguinis quantitate cere-hrum, cor pulmones, ac suffocatione, syncope aut apo-plexia perimitur homo. Hicce Febris catharratis exitus Ceteris tamen observatur rarior, quum Febris catharratis
lassammatoria, in qua unice ille accidere potest, si diathe-
165쪽
ss inflammatoria fuerit germana, testibus sYDEN HA
dum versatis, non ita multi S deprehendatur mortifera, quin, observante sΤo LMo I6Ib illa, licet neglecta, potius in immedicabilem phthysim pulmonalem transeat, quam quod per se mox inserat mortem. Secundo. Potes: etiam tanta cum violentia vires vitales aggredi causa morbifica, ut, uno qua sit impetu earum vigore fracto, in posterum vixdum observetur principii vitalis reactio, quo in casu ex stimuli morbosi vehementia aegrotans diem obit supremum. Tertio. Haud raro hoc in morbo sit metastasis versus aliquam corporis partem, ibique materies morbosa defixa quasi haeret, prae ceteris tamen assicit pulmones & fauces; e pulmonibus autem si materies morbosa eX speetoratione elici non valeat, suffocatur homo. At causa illius suffocationis nunc minime est: nimia virium vitalium reactio, nam tantum abest, quod hoc in casu virium vitalium excesus locum habeat, ut e contra eX earum torpore potius pereat deger, unde tali mortiS Causae senes, infantes,
Iso Uid. ejus opera omnia, pag. mibi 24 I. & seqq. Edit. Leid. 174 i. ubi vir praeclarus talem Febris catharratis speciem, quae anno 167s. Londini epidumice fuit grassata, sub nomine tu sis epid micae descripsit. I 6o Cons. eius Opera omnia, Vol. I. p. I 26. & seqq. ubi sub titulo: Hi I. Epid. Rheum. , quae Romae anno I po9. saeviit, Febrim catharralem inflammatoriam depinxit.
166쪽
ceteraque subjecta debiliora prete reliquis sunt expositae annotavit insuper Ill. Lunivis ci 62b, faucium it nammationem ut plurimum esse funestam, puto id ex eo evenire, quod scilicet illa utpote impura cito in gangrenam
Quarto. Si denique materies catharratis ad cavum in t stinate deseratur, oritur dysenteria, symploma huic morbo admodum familiare, de quo nunc paucis erit disserendum. Ρerpendamus igitur breviter, unde haecce morbosia materies intestinis adveniat, quae illius in ea sit agendi norma, quibus auxiliis miseris sit succurrendum, & demum si huic malo succumbunt, quaenam mortiS causa tunc adsignari debeat. , S. I 58. Dysenteria eatenus, quatenus hic loci consideranda venit, semper est metastasis materiae catharra lis versus intestinorum tunicas, quae ibi deposita continuo intestina stimulat, cujus stimuli effectus est quod iis peculiaris inducatur degeneratio, seu potius quod excitetur enteritis impura ad erysipelatis naturam accedens, quae nisi cito ipsi occurratur, brevi in gangrenam & sphaceiuni transit, & ita e medio tollit hominem. Hanc esse veram hujus materiei catharratis agendi rationem, atque ulcera intestinorum hoc ex morbo si unquam, perraro saltem, accidere, non tantum probant Ill. s TOLLII observata, sed& ipse propria experientia illud confirmare valeo. Abhinc cnim triennio in No conato militari L annove
167쪽
rano, tunc temporis Leidae constituto, in pluribus quaim quadraginta cadaveribus hacce morte exstinctorum, quae cultro Anatomico subjecit honoratiis nὶus Praeceptor Cel. BRUGMANsb observare mihi licuit talem intestinorum impuram inflammationem, quae pro maxima parte jam in sphacetum transsierat, absque ut unquam in uno eorum mi nimum suppurationis signum observare potuerim. . S. I 59. Quod autem ad hujus mali medelam attinet, ea praecipue Opio aut & ejus cum I pecacuantiae connubio absolvitur, praemio vulgo blando alvi evacuante, nisi indicatio vitalis urgeat, quo in casu Opium absque pra missa alvi ductione directe propinari debet; haec regula tamen generalis non est, quum pro variis Febris catharratis complicationibus saepe nonnulla aut Opio praemittenda aut & cum eo sint jungenda, quin exstent casus, in quibus Opium deprehenditur nocivum. Plerumque tamen illud egregium praestat auxilium: possem ipsemet hanc veritatem propriis observatis confirmare, dum in memorato Nosodochio non paucos tali medela ex Orci faucibus ereptos vidi, nisi hoc jam ΤRALLESII, STOLLII, GLUNSII, ΜΙ- CHELLII & RICΗΤRRI observatis plane esset evictum; novi quidem , Ill. s TOLLI Ulu i 63b scripsisse, vomitorium nonnunquam aeque egregium praestitisse usum. V rumenimvero emetici actio minime ad primas vias est li
mitata, imo illud hic profuisse vi sua diaphoretica docet Ill.
I63 Cons. s TOLLII, Ras. Med. P. III. sect. IV. cap. XI. p. 332. 2 seqq.
168쪽
Ill. R l C H T E R U s, qui testatur, parvas Tartari emetici doses saepe aeque bene auXilium attulisse, ac doses Ordinarias, manifesto indicio sic pergit vir praeclarus) hoc in casu VOmitus non esse necessarios. Quin & opium profuisse, ubi purgantia, cinetica & Amicae radix nil valuerunt, monet ipse s TOLLI Us ci 6 ). Opium igitur in dysenteria ceteris medicamentis facile praeripit palmam, ac illo solo
haud raro omnem curationis paginam absolverunt, eo magis autem hoc remedium praescribi meretur, quia ejus usus, si modo Febris catharratis cum diathesi inflammatoria non sit conjuncta, nisi cum emolumento, saltem absque magna noxa semper tentari queat. Mirum interim, post tot, tantorumque virorum observationes nihilominus II.
so TUM, qui imprimis ultimi fere ubique evacuantibus D P. senteriam curare volunt, tot adhuc habere imitatores, quanto interim cum jure illi, ceterum de arte medica meritissimi viri, hoc scripserint, in parte hujus eXercitationis tertia erit videndum, ubi de Dysenteria, malo non raro inter nostrates saeviente, ex industria agam, qua occasione simul notabo varias ex Dysenteria moriendi ratio
16ι l. l. Cap. II. p. 173. 165 Cf. l. l. Vol. I. Cap. V. p. 94. 166 Vid. ejus pulchrum librum de drsenteria videmica, quae praecipue in Getria, anno 1783. fuit grossata 8vο. I. II. p. 33 2 36. 167 De Febre catharrati praeter iam citatos auctores consuli merentur Ill. OORTE Rus, Praxis Medicinae Srs a, Lib. III. Titi
169쪽
f. 16o. Accedimus nunc ad morbos, qui Praxeos Medicinae insignem constituunt partem, imprimis postquam recentiorum industria doctrina de Exanthematibus egregie adeo fuit exculta. Maxime interim dolendum, in determinandis Exanthematum speciebus auctores minime convenire, hunc illam, alterum aliam amare divisionem,' ita ut nequidem duo reperiantur, qui hac in re in una vel altera parte non dissentiunt: Ill. s TOLLI Us cI68b interim praeter Variolas & Morbillos nulla alia Exanthemata primaria admittit, ceteraque tantum esse secundaria defendit, verum- enimvero quum illius observationes rem plane conficere haud videantur, aliique non minus in praxi versati viri, &
IV. N. 23 I. p. 22s. Cl. GRAND l. l. Vol. I. p. II9. Ill. vo. Og L l. l. II. Theti Cap. V. Cel. BuasERI Us l. l. Vol. I. P. II. p. 4O7. & seqq. Ill. sELLE, 'retologia, Ord. III. Gen. II. Spec. I. p. 3 et 8. ubi Febrim catharralem nervosam sub titulo febris putridae nervosae descripsit, Ill. MAc BRIDE l. l. Lib. I. Cap. VI. P. 39. 2 seqq. Doct. I. VAN DEN BoscΗ, de Morbis hac in regione endemiis in Act. Societ. Harlemm. Lib. XVIII. sed imprimis Doct. MIcHEL L, qui pulcherrime hac de febre, ejusque compi,
cationibus egit in M. VAg g. T. XI. p. 91. S seqq. 168 conf. l. l. p. II. Cap. XII. p. 16 . a seqq.
170쪽
cetera primaria saepe occurrere, asserant re ab egregio viro discedere & reliqua etiam uti primaria codsiderare, ver amor me jubet. De his interim omnibus separatim agere non pertinet ad instituti rationem, eoque inus, quum eatenus, quatenus ad nos spectant, hoc est in determinandis mortis causis generalibus, inter ea maXima detur analogia; hinc morbos hosce omnes junctim pertractabo, ita ut, praemissa Exanthematum generali conspectu, inquiram, an EXanthemata per se lethisera sunt, nec ne hacce autem quaestione decisa, quotuplici ratione illa humano generi possint esse sun esta, indicare tentabo.
f. I 6 I. Quoad Primum. Exanthemata apud praeticos vulgo distinguuntur in pustulosa, & maculosa, inter priora pertinent Variolae, Febris Miliaris, Urticata & Pestis, dum Morbilli, Scarlatina, Petechiae & Erysipelas ad maculosa
referuntur. Attamen haecce divisio in Naturae observatione haud est fundata, quum E Xanthemata nonnulla, quae vulgo maculis sese conspicienda praebent, aliquando ea, rum loco pustulas aut Vesiculas exhibeant, cujus rei in probationem Erysipelas bullosum nominasse susscit; imo Morbilli, qui in facie pustulas exiguas nobis Offerunt, in ceteris corporis partibus maculas eXhibent, indicio, inter mac las & pustulas disserentiam essentialem non intercedere, quin contagium Variolosum absque ullis pustulis e corpore eliminari posse, practicorum observationes de Febre,