Observationes criticae in comoediam graecam selectae

41쪽

mentio 14) hoc certo probat. Hyperbolus enim, cujus, nisi egregie fallor, ante 425 Arist. Acharn. 8463 nulla

memoria invenitur, paucis quidem annis ante rem publicam capessere poterat, sed eum Pericle imperitante aliquid conatum esse, non credibile est. reliqua fragmenta certi nihil mihi praebuerunt; cur vero 428 ex serie annorum, quibus adscribi didasgalia Horarum possit, exemerim, melius patefiet infra. ceterum ex Cratini comoediis, quamquam plurimas ante bellum seriptas esse

probe intellexit scomment. 185ὶ Deliades victoriam reportasse conjecit Dionysiis 424 Bergkius. quod si accipimus, multa lucramur; reputatis enim eis, quae hae disputatione demonstrare conor, elueet, tum Dionysiis 424 primas tulisse Cratinum secundas Eupolin tertias Aristophanem, Hermippi vero Phormophoros tantum Dionysiis 425 doceri potuisse; at sententia illa, quamquam ad eam stabiliendam doctrinam ingeniumque sparsit

Oλω τω θυλακω, Si ad vivum resecas, uno nititur titulo; ut equidem tamquam veram aut veri similem noluerim sequi.

Fragmentum didascaliae alterius utrius anni 428 debetur anonymo de comoedia ΙΙΙ, qui Eupolidis primam comoediam indieat. cur additum sit ἐφ ου κῶ Φρυνιχος difficile dictu est; neque certum inde colligi potest, nisi docuisse fabulam aliquam eisdem ludis etiam Phrynichum. nam siquis ita volt interpretari, ut Phrynichi quoque primam eo anno prodiisse fabulam tradat, opus est corrigatur Suidas, qui Phrynichum ἐπὶ της M 'Oλυμπιαδες docere coepisse ait, donec congruat; quo nihil quidem facilius, at nihil vilius est. alia enim

42쪽

testimonia desunt; tantum quod Hermippus Phormoph. 7 furti insimulat Phrynichum, quem postea Amipsiae fabulas concessisse agendas veluti Κοννον Κωμασιας Verisimile est; at quid inde consequitur, quam plures fabulas ante 425 a Phrynicho doctas esse, qu0d per se patebat 3 neque quidquam id efficiet, quod 406 superstes erat. at etiam servata Suidae lectione saeile cogitari potest, verba anonymi optimi ab excerptoribus mutilata et in brevius contracta esse. quid enim, si fuit olim ἐφ' o v ἐνίκησε Φρυνιχος. sed quaecumque eliciuntur, quibus in construenda comoediae historia utaris, non possunt firmari. Eupolidis autem primum partum adeo ignoramus, ut equidem mihi persuaserim, inter eas illam fuisse fabulam, quas, cum nec Atheniensibus nec sibi satisfacerent, abolevit poeta, quo modo μυ- μηνίω interierunt, aut retractavit ita, ut prior omnino in oblivionem veniret editio' ). etenim si rationem habes e0rum, quae infra disputabuntur, nullius Eupolideae fabulae non nota est aliquatenus aetas praeter Ρr08pallios. at ea quoque, cum Aristophanes' ) Nub. ΙΙ 4173 laudata unius versus particula eam possit significare, quod in fabula plus degem annis ante docta vix crediderim facere eum potuisse, adscribenda erit annis 419-6. ubi eius comoediae desiderantur; nam solae Pagi et Urbes illi tempori adscribi possunt, quod mirabuntur,

λεὶ Quod malo propter incerti scriptoris verba apud Suidam

β) Arbitror enim, neque hoc primus, Aristophanem Nub. b43 Prospali. 3 tangere.

43쪽

probabilitatemque Prospaltiorum illi aetati attribuendae

valde eo augeri concedent, opinor, omnes.

At quem recte posuit Meinekius terminum, p0st quem Centuriones Eupolidis doceri non potuissent, certissimum est ipsum fabulae tempus esse. quod ut eluceat, opus est paucis de morte Phormionis agere, quem Bacchi stipendia merentis magistrum, Bacchi ope capitis deminutione liberatum induxeret Eupolis, quod egregie cognoverunt Meinekius et Boeckhius q). quae de Phormione huc spectantia narrantur, haee sunt. 429 bis in mari Corinthio vincit Peloponnesios; hiemali expeditione frustra oppugnat Oeniadas; primo vere 428 Athenas redit. mox legati Acarnanium veniunt eXpetituri ducem ex gente Phormionis, unde apparet eum ipsis primis anni 428 obiisse mensibus. Asopius autem, filius Phormionis, praefectus Atheniensibus mittitur ad Aearnanes. Sed eodem anno Victus ad Nerieum occumbit.

haec Τhucydides. altera narratio, quam bene Androtio, male Ρausanias prodit, haec est; Phormio, dux nobilis

εν ευθυνη damnatus, cum multam pendere non posset, in agros paternos se recipit; cum vero Acarnanes ducem sibi eum mitti rogarent, populus Atheniensis singulari modo αειμίας eum solvit. haee jungenda esSeBoeckhius negat, duas igitur statuat oportet Acarn nium legationes, alteram ante bellum 429, alteram vere 428. qu0d non credo. primum enim memorabile eSt,

') Thuc. II, 83 sqq. 103. III, 17. Androtio. Atthid. III apud schol. Arist. Pae. 347. Pausan. I, 23.12. Boeckh apud Meineh. II, 527. Statshavsh. I*, 515. III addend. V sq. Meinek. hist. erit. 143 sq. Curtius, griech. gesch. II, 347 sq. Bergh, Com. II, 977 sq.

44쪽

et Androtionem et Pausaniam ante ευθυναν funestam Phormioni nosse victorias ab eo reportatas, post Veron0B, tamen clarissimus erat, vel potius unice clarus ob navales anni 429 pugnas, quae si secutae essent legationem illam, dubitari vix potest, quin illi addituri

fuerint. deinde non intellegitur, cur Phormionem potissimum arcessiverint 4' , Acarnanes, bene intellegitur, cur post egregiam sibi latam 429 opem, eundem expetiisse putentur. denique Boeckhium si sequimur et causa damnationis ignoratur, et satis neglegens est dux Phormio, qui illo ipso tempore, quo socii minime auxilio Atheniensium carere poterant, domum quam primum redit. contra haec omnia bene illustrantur, si ponimus, Athenienses iratos ob hiemalis expeditionis difficultates

et cladem ad Oeniadas acceptam et revocasse Phormionem et damnasse. quare ita potius illa fuisse arbitror. Phormio post victorias celeberrimas propter unam ad Oeniadas cladem damnatur, αειμος factus propter pau pertatem, rus recedit in pagum Paeaniam. quod factum ea. mense Martio aut Aprili anni 428. mox senio, bello, maerore confectus diem obit supremam. paene eodem tempore Athenas mittunt Acarnanes, qui Phormionem aut eo mortuo cognatum certe ejus arceSSant.

interim misericordia in Atheniensium animis, ut par erat, nata erat. quare hac occasione data et Asopius filius Phormionis, αειμία, quae in eum transierat, Solvitur et memoria ducis clarissimi restituitur; quod non minimam partem Eupolidis nobilissima fabula factum Videtur. cur vero is non Αs0pium et ignotum hominem et infeliciter gesta re publica occisum, sed ipsum Pho 3

45쪽

mionem Bacchi ope capitis deminutione liberari fecerit, per Se apertum eSt. quo exemplo dato per se facillimus nasci poterat Androtionis error' '). quibus valde probabiliter, ut mihi videtur, disputatis tempus Centurionum jam est constitutum. cum enim 428 nondum doceri potuerit, Vix enim tum ex Acarnania redierat Phormio, 426 non amplius, certissimum est, illa fabula, summa quae in posterum florebat gloria' ), decertasse

xy) Coniciat quispiam, Phormionem ipsum quidem capitis deminutione esse solutum, sed antequam legati aut venerint, aut redierint, obiisse. sed alteri tempus, uituti rem dirimis, breve, alteri Thucydides obstat. si enim illi Phormionem superstitem expetissent, Thucydides de eo silere non poterat. 8) Nam non solum Phormio, severae disciplinae militaris exemplum, Sed Vel σειβας Φορμί-νος in proverbium abiit. Aristoph. Equit. 562. Pae. 348. Lysit. 804. Nub. I, 4. multo vero memorabilius, ipsum Aristophanem Eupolidis imitatum esse inventum in Babyloniis 16. IT ubi cs. Bergh. ad Babylonios reseram vorsus apud Zonar. II, 1366 post Meinelii Cobetique curas ita mundo scribendos

aperte agitur de Baero Votivo, quod susceperat Phormio, et aliter solvit, aliter in tabulis publicis accepti relati reserebatur. miredo antiquo Crotoniata Phormione cogitat Mei ne hius Com. II, 1230 sunt vero ex fabula non sustus repraesentante, sed oblique tangento res Phormionis, qualis Babylonii fuit. versus apud Zonaram praecedens, qui Cratini est,

Icμνεσθαι χρυσῆι κατ' αγρους δ' αὐλς oro μολυβδὶνην eandem rem tangere videtur aliter enarratam, in quo confirmat me κατ' αγρους. nam ruri degisse Phormionem non obliviseuntur.

nec Androtio nec Pausanias. ergo Cratinus rem illam tetigit,

46쪽

Eupolin eodem anno, quo Aristophanes prima sua Epulonibus secundas tulit ''ὶ Lenaeis an Dionysiis, conjunctim an diversis ludis actae sint Centuriones Εp lonesque dijudicare nequeo. Anno 426, quo Aristophanes Babylonios docuit et Centaurum ') inter Eupolideas Capras tribui, item nobilissimam, quam ante 424 actam esse propter Hipponiel apud Delium occisi mentionem 19ὶ vidit Melaekius. 428 doceri nondum poterat propter Phaeacis mentionem, adm0dum adulescentuli 4243'ὶ, quod vero 426 puto Capras do

tam esse, feci ratus, quod in simili occasione bene posuit Berghi sequendum esse, potius unam quoque anno d0cuisse poetas fabulam, quam uno anno Siluisse, altero bis chorum nactos esse. - De Amipsiae Funda

egit Meinekius hist. crit. 204. Dionysiis anni 42b quamvis dubitanter dedi Platonis Pisandrum, minus rationibus severis et invictis coactus, quam libenter manus dans eloquentiae

et acumini Cobeti. Obs. in Plat. 134. Hermippi Pho-mophoros post 424 doceri non potuisse vidit Meine-kius h. c. 92 videtur autem acta esse aut 425 aut 424.

sino dubio Horis, in quibus Bacchus non minus perctona erat. hine aliquid de tempore illius tabulae sequitur. λ' ) Schol. Nub. 529. Fritgsch do Dactat. 7 sq. quae ille scripsit pag. 9 post ea, quae pag. 15 disputari, nihil me morantur. φὶ De Babyloniis os quas attuli cap. I adn. 21. de Centauro pag. I 4 sqq. λὶ Arist. Εquit. 1177 cum adn. Kochi. diligentissime do Phaeace egit Meierus opusc. I, 145 ἐν έγαλκqe laria8Se non SO-lum in aedibus Phaeacis; sed simul de eius succidis cogitandum. Plui. Alcib. 13. 3.

47쪽

illo enim tempore Cordyraei se lacerarunt funestis tumultibus Tlluc. III, 70 sq. 81 sq. eodem tempore Athenas auxilia a Sitalce venerant, non quidem egregia. Arist0ph. Acharn. 134 sqq. atque Ρerdiccas, qui foedus cum Atheniensibus intraverat 432 necdum apertum eis

intulerat bellum, seditionem parabat, quae erupit Bradisa Chalcidicen aggresso. Thuc. ΙΙ, 29. 95 sqq. IV, 79. ad haec vero respicit IIermippus Phormoph. 1. de Aristophanis Agricolis et Onerariis supra diligentius

locutus sum δ).Dρ Amicis Eupolidis disputatio, quippe cum aliis

conjuncta et partem numquam laetam chron0logiae Seae-niae' ) movens, altius repetenda est. proficiscamur a

parabasi Pacis, cujus haec est summa: qui se ipsum laudat, molestus est; tamen dignissimus laude Aristophanes sibi videtur, primum enim ipse comoediam, quae in pusillis et frigidis argumentis versabatur, ad altiorem evexit volatum. scilicet non de trivio homines aggressus est, sed ipsum Cleonem. quare sibi victoriam deseremdam esse censet, qui priore fortuna non abusus sit, sed summa modestia tulerit summam gloriam. haec per

p) de Onerariis cap. I adn. 26 de Agricolis adn. 28. δὶ Fritgschius quidem ad Arist. ran. pag. 915 sq. lam. 2 ita correxit, ut inde de tempore conjecturam sacere liceret. sed potius depravavit; finxit enim sibi, quas vellet et male finxit, nam primum σχισως dicit Atticum calceamentum, quod unde sumpserit nescio, deinde scissas et viles dicit, atqui salsus est, sunt enim eaedem, ut Argivae, de quibus Alberti ad Hesych.

s. v. teste Polluce VII, 85 πολυαλες υποδημα καὶ Θρυποκον. quare inventum eius repudiandum est. ceterum locus inter concla-

48쪽

se plana et aequa' ). animum autem attendamus ad VS. 762 καὶ γαρ προτερον Πραξας καὶὰ νουν οὐχὶ παλαίστρας

matos habetur, primus versus bene post Cobeti Herwerdenique emendationes scribitur ου δεινα ταυτα δ' 'σnν 'Ἀργείας φοDεῖν σχιστας at sequitur ἐνεργεῖν, de quo desperant omnes. id vero certum videtur latero nomen illius, qui σχισταῖς Ἀσελις utebatur. Re nescio, an ipsum illud ενεργειν leviter in Ἐνεργη mutatum sum-ciat. 'Eνεργης enim ut Περιαλγης Περιηρης Aψη τείχης personae nomen bene esse poterat. εὶ Confisi sunt scholio 741 αἰνίοεται δε εἰς EDπολιν, ος ἐποίη

δραματα. at ex tota Verborum Aristophanis conformatione elucet, non certas tabulas respici, sed statum scaenae comicae, qualem invenit Aristophanes, describi. quod sortasse inde quoque conspicitur, quod scholiastae dubitarunt, Eupolidis Cratini ne significarentur sabulae; alii recto senserunt, nihil certi hic Aristo-Phanem notare, ἐπεπολαζε δε ταντα τα λημματα, καὶ αυτος ὁ Ἀρμστοφανος εύς γαστρία αργον τον Ηρακλεα κωμφδῶ καὶ ἐν 'Oρνισιν καὶ ἐν Αἰολοσίκωνι. καὶ ἐν Σει καὶ περὶ murων φησι του τε 'φα- κλεους καὶ του δουλον. ἐπεπολαζε γαρ τοτε ταvrα ' ακλῆς πεινῶν καὶ Λιο σος δειλος καὶ πιυς μοιχος. memorabile autem praeter illa, quae apud Aristophanem memorantur, bis hic nominari Jovem adulterum et Bacchum timidum. quae unde venerint, valde dubium. speciosa quidem est C. Roberti, amici mei conjectura, intercidisso eorum apud Aristophanem mentionem. tamen cum eo consentire non possum; primum enim per se neque abjecta neque de trivio sunt argumenta Bacchus et Juppiter, deinde

49쪽

ΙIercules et servi in universum dicti sunt de ineptis argumentis, certa enim non possunt significari nisi addita certiore aliqua nota, ubi tam volgaria attinguntur 743-45 certam re vera videntur notaro sabulam) at Bacchus et Juppiter in universum dici nequeunt; non enim volgo in Aeaena conspiciuntur. ita, si ea inessent, turbatus esset ordo et periisset sententiae claritas. mihi potius ex uberiore commentario superesse illa videntur, atque quod et Cratino et Eupolidi adscribuntur talia argumenta, concludo, Didymum aut alium quendam doctissimum ad hune locum haec sere adscripsisse: nam eo tempore in scaena saepe eadem spectabantur, ita Bacchi ignavitas aut surta Jovis, Aristophanes autem hic eadem vituperat, quae in Vespis, maximo volgaria Herculem et servos. addiderit autem testimonia quoque, nam re Vera et Eupolis et Cratinus et Jovem et Bacchum induxerant, ille Centurionibus et Aurea Aetate 19. 20ὶ hie Horis et Nemesi Chironibusque et de Bacchi figura plura dici possunt. haec mihi veri similia videntur; sed tantum abest, ut difficultates amotas putem, ut potius altior inquisitio incohanda videatur. doctrinam vero uberiorem antiquitus hoc loco traditam fuisse, quamvis corruptum docet scholium, quod in Ravennate

etiam extat. εἴστε καὶ αυτους αχθεσθω. Kραῶνος. Sequitur lam. inc. 152. quod vereor, ne impudentis Videatur, conjectura temptare, cum summi vici de eo desperaVerint. paullo vero rectius scriptum extat in R. υπὸ δ' 'ΗρακHovς Πεινέοντος ἄγει καὶ σκυ- --ς ταντα ου βοιωτον ἐ-ν. metrum enim, de quo Porsonus dubitavit, jam aperte anapaesticum est. temptabam: tino δ' 'φακλέας

πεινῶνTας αγειν καὶ κάπιοντας ταυτ' o v βοιωτιον ἐστιν;

qua conjectura, nisi fallor, tolerabilis et sententia et dictio ne-

50쪽

trales; quasi ante non post victoriam pueros e0rrumpi diceret Aristophanesi satis bene verba poetae explicat Schol. nunc ad us. 764 adscriptum; at lucis aliquid id solum affert, quod Ravennas quoque habet, ita scriptum

εὶς Mπολιν. futile, qu0d alii codices praebent, additamentum describere taedet. oblique his versibus aliquem tangi, qui ut libidinibus satis fieret, victoria abusus erat, etiam sine scholii ope cognosci licebat; nam Aristophani si illud objectum esset, non ita id refellere posset simpliciter negando. atque inter se aliumque c0micum quid intersit, tota parabasi videtur ostendere velle. nam in aemulum poetam sine dubio primi scripti

sunt versus χρην μεν τυπτειν etους ραβδουχους, εῖΠς κωμι' muro αυτον ἐπήνει προς τι θέαet ρον maeoαβας ἐν τοις ανα-

et non numquam c0mparare suam aliusque videtur poe-sin; quem Eupolin esse per scholium illud discimus. atque eundem in πνίγει respici, ubi tangit ipsius calvitiem Aristophanes, recte vidit gele rus 'q). concludendumque ea violenter efficitur. at multa sunt, quae ad majorem alliciant audaciam, et lubricus sortasse semper erit locus. ceterum in universum de hoc scholio recte sensit Halberisma pros. Aristoph. 48.ῖβ) In elegantissima dissertatione de imaginibus Aristophanis et Menandri ait. denhm. V. 43 sqq. - quamquam ille cum ceteris fallitur eo, quod Eupolidis convicili ad Baptor. 16 reseri, scilicet Baptae 415 docta est. respicit eodem atque in Pace Aristophanes etiam Nub. b42 ubi sine ullo dubio Eupolis tangitur.