장음표시 사용
21쪽
directio si). 6. Et haec est ratio, cur quando ad aliquid at
tendere velimus, organa sensoria ita disponimus, ut melius valeant objectorum externorum impressiones recipere: uti si aliquid videre cupiamus, oculos erga Objectum et directe et meliori, quo possumus, modo, convertimus. 7. Sensationes Provocant animae activitatem ad attendendum pro majori, mi-1iori ve efficacia impressionum; ideoque pro ipsarum majori, in inori ve intensitate. 8. Hinc patet quare remissa sit in senibus attentio ad ea, quae legunt, vel audiunt; nam sensationes sunt debiles, et sere ait illae s S. 372. n. 8.). b. dou Omnes sen- Sutiones ad alleutionem voca ut animam , cum aliquae sint om uino subjectivae mulationes, ac in pura animae subjecti- vitalis mutatione remaneant. 10. Et ideo sensatio, antequam
attentionem excitet, non includit Objecti cognitionem; nam saepe fit, ut de re sentita ne nobis quidem rationem readere possimus. li. Attentio admittit gradus, nam vividior, aut remissior erit tum pro majori, minori ve sensationum efficacia; tum pro majori, mi uOrive animae activitate; majori, minori vevoluptate ab illa re haurienda; majori, minori ve exercitati Oue
ipsius atteationis 2). 12. Ex his tutelligitur, cur attentionem
rapiant vellementiores sensationes, spretis ceteris; cur major
altentio reperiatur in illis, qui sunt propositi tenaces, vel intellectu perspicaces; cur vitia, quae sensus titillant, trahant animum; cur demum majori utantur allentione, qui assecti-hus non blandiuntur, ac vitiis non indulgent, sed virtuti omne studium impeudunt. 13. Inde quoque patet, alte utionem praecipue promptiorem sieri Ob tutellectus acumen, o hexercitium, oh couvenientiam rei cum nostro statu, et nostris
desideriis, et nostris ideis 3). lά. Attentio sere semper cum
abstractione eopulatur, nequit enim anima in id ea contemplanda tota defigi, quin avocetur ab aliis. 15. Et ideo quo major est attentio, eo persectior est abstractio. 16. Quare, si
sal Quare, ut allentio vividior evadat, saepe requiritur, ut obiecta sint
Praesentia; sie geometrae allentionem augent ssurae, geographi thartae geo. graphicae, ipsaeque litterae scriptae cuiusque attentionem adiuvant. sal Huic et patet ratio, cur ex alientione naseatur m Edilatio, quae Pro Priae mentis aen meu . ae deinde seleni iam gignit; meditatis citim est prosunda quaedam, et iterata ineulis allentio. Quare eo educatores, et praeceptores suas debent intendere vires, ut Periant. quae adoles reulium acumen, et allentionem alant Hinc perperam e gerunt, qui avi metu, aut qu idani serocia. aut verberibus in pueris discendi Curios,tatem, quae polius regenda est, extinguunt. vi de Genuensem l LM. v. l. s. c. I.
22쪽
abstractione uti non valeret anima, in omnes res distrahere tur, nosque veluti somno dediti sopore perstetuo occuparemur, quia semper unicae velut ideae defixa foret anima , aut sem-l er ideis singularibus instar belluarum. 17. Non recte Gal-uppi 'Fc. c. 3. n. 25. 26.ὶ analysim vocat attentionem, utpote quia aua lusi fit abstractio; nam analysis hoc casu est potius iter, et modus, quo mens attendere debet, uou autem ipsa attentio S. l79ὶ. 18. Pluribus altendere nequit anima nostra eodem temporis momento, quia uni rei nequit simulsgi, quin ab alia avocetur, in qua sxa est; ideoque de una lix aliam rem successive, et velocissime transit anima, cum videtur pluribus simul attendere, uti optime notat Salvator Manisciuo c. 2. n. l cl). l9. Attentio numquam uti mera potentia concipi potest, quia est activitas animae in aliquid actu de fixa. 20. Ex attentione oritur sensus intimus S. 193ὶ, qui estae tus directus attentionis super animam ipsam, Seu actus, quo anima in seipsam veluti reflectitur. 2 l. Saepe tamen sensus ille intimus a nobis non advertitur, quia Perenniter nos anficit, neque semper illum interrogamus, seu illi non attendismum 22. Attentio respicere potest materialia, et spiritualia, ideas, et iudicia, finitum, et etiam infinitum, sed respectu finito modo, quia sinitae substantiae est facultas attentio, do qua loquimur l). 23. Attentionem tamen voluntas subtrahere potest ab objecto, quod sortiter agit in organa sensoria, animumque voluptate persundit; uti videre est iu illo , qui aliquem quaerit in theatro. in quo aliqua vehemens, aut pul-ehra fit repraesentatio. 2L Recte monet Storchenau , nullum in disciplinis sublimioribus progressum iacturos, qui attentione longo etiam tempore tu aliqua re expendenda retiuereno a condiscunt Psych: seci. s. S. 5 s. sch.)s1 Imo attentio ipsam sensationem potest vividiorem reddere, elari remque essicere ideam obiecti, ad quod dirigitur, aliis veluti evane se entibus vel langueseentibus, uti notat Costa iam si di composta Is idea c. 8. S. I. in. Notetur tamen discrimen attentionis animae super seipsam, et luper objecta materialia. In primo casu in seipsam veluti resectitur, silentibus omnibus sensibua externis; in secundo casu obsereat unum saltem sensum adhibendo in obiectum, ad quod attendit. Cum auendit ad spiritualia vel idealia, sensus e terni etiam sile ut.2
23쪽
378. Saepe usu venit, ut anima humana haud veritatem, quam inhiat, assequatur, si in sola attentione consi Stens, ulterius non progrediatur. Nam quandoque opus ei est, ut unum cum altero objecto, aut unam objecti partem cum altera comparet, et sic ad verum quaesitum perveniat. Hoc casu anima modo ad unum, modo ad alterum objectum, vel ad varias o jecti partes suam dirigit attentionem, sicque, comparatione facta, suum efformat judicium. Si tu, quid rosa sit, cupis no seere, mentis aciem profecto vertis modo ad solia, modo ad calamum, modo ad calicem, modo ad colorem, modo ad od rem, modo ad semen. Illa facultas mentis, qua anima successive, et deliberale attentione sua modo unum, modo alterum lustrat objectum, vel varias objecti partes , aut proprietates, ut aliquid concludat, dicitur reflexio, quae vox derivatur a corporis motu, qui res aetas dicitur, cum corPus, quod in aliud incurrit, regreditur. Igitur reflexio est replicata altentio.
379. Ex quo patet, non recte Lochium dixisse restexionem aetum, quo anima ad seipsam altentionem vertit, quasi non foret reflexio, si anima attenderet ad alia obieeta. Neque proinde recte docuit Condit laetius, qui reflexionem dixit actum, quo anima suam defigit attentionem modo rebus exterianis, mouo ideis sibi internis; nam res exio potest tota evolvitum in solis objeclis externis, tum in solis ideis. Demum per peram aestimaru ut Condit lac laus, et Bonnetus sine signis, qui-Dus ideas exprimimus, non baberi reflexionem; siquidem anima resectere potest in objecto, quod nescit nomine vocare V. Maoe Psic. sen. 2. c. 2. a. 2. ). Ceterum in abstractissimis id eis, in efformandis complexissimis, et universalissimis ratioe in iis , igna om uiuo requiruntur in praesenti ho
iii Gioberti in Introdiaetione, et in aliis suis oneribus duplieem statuit reserionem, nempe Ontologicam, euius terminum uixit Ens reale absolutum et externum, quatenus est ab homine perceptum; et Ps Ologicam, cujus o ieelum dixit spiritum reflecteulem super se, aleque ratione objecti pereepti diviail reflexionem. Imo saepe doeuit, nullo modo posse spiritum humanum resectera una verbo, atque ne cogit re quidem
24쪽
380. Circa reflexionem plura sunt notanda. s. mssexto abstractionem supponit, quia qualitates objecti, vel objectorum anima restexione complectitur, et quia reflexio est replicata altentio, quae nequit sine abstractione intelligi S. 377. n. l L). 2. Quare, si distracta anima est, nempe si transit a re contemplanda ad aliud impertinens, reflexio minuitur, aut destruitur, quia plura illa, ad quae attendit, consociari nequeunt. 3. Distractio proinde major est iu illo, qui minus reflexione utitur, quia ad objecta determinata minus animae aetivitatem defigit. ά. Et ideo abstractio, qua mens ab obj
cto separatum considerat, quod separatum non est, a distractione, qua mens rapitur extra rem propositam , toto caelo differt. 5. Anima reflexione comparat res, ac iudicium conficit; et propterea non rem attingit ei. Mastrosini si. 803), qui
negat judicium esse reflexionis effectum; nam saltem , positareilexione, iudicium sequitur, ne dicamus frustra, animam suam attentionem modo huc, modo illuc deserre. 6. Iure conscientiam reflexam illam vocamus, qua nostram existentiam ad plura momenta reserimus; et quidem internam, si ipsa moneamur de nostra existentia, aliqua re interius resistente; et externam, si ipsa distinguamus a nobis objecta extra nos posita S. 377. n. 20.). 7. Hujusmodi porro conscientia reflexa etiam iudicium, uti et reflexae cognitiones, complectitur: sicuti cum ex . gr. identitatem nostrae personae e Tpraesenti cum praeteritis nostrae existantiae statibus comparamus S. 317. in, et existentiam inserimus ex eomparatione entis existentis ad plura momenta. 8. Reflexio suos admittit gradus, uti vidimus de attentione sS. 377 n. 1l.), nempe pro majori, vel minori commoditate corporis, intensi late attentiouis , naturali animae activitate, influxu voluntatis, relatione ad Statum nostrum, nostrasque ideas, exercitio eiusdem facultatis. 9. Ex his certe fit, ut aliqui ad minimum rumorem tur-hentur, dum alii in re nexione persistant, etiamsi pueri defleant, ludant canes, magna vocentur voce. 10. SaePe nos re sectimus, quin reflectere advertamus; uti qui seri suam allentionem ad verba et ideas, ad altributum et subiectum judicii, dum aliquid scribae dictat. 11. Saepe etiam intra nos ad plura resectimus in animo nostro, dum lam n externe videmur ad alia reflectere, uti qui mente plura intense revolvens, currum per viam devitare nititur. 12. Ad omnia obieeta exporripitur
reflexio, uti de altentione diximus S. 377. n. 22). 13. Qui magna scit reflexione uti, mentis acumine potitur, si promptus sit ad plura facile delegenda in objecto; mentis vero Prosian Disitiam by Cooste
25쪽
ditate , si majori ordine ad simpliciores, et adaequa las objMeti ideas facilis descendat. lά. Quare reflexione ideae esse iuntur clarae, distinctae, adaequatae, quantum nobis datum est.
38 l. Postquam anima res percepit, insis suam fixit altentionem, atque attentione sua se huc, illucqe convertit, relationes rerum certe intellexit; ideoque de rebus ipsis, atque earum nolis, quantum homini datum est, sibi ideas ei formavit. Si e profecto procedit anima tua si, postquam rosam e T. gr. perceperit, in ipsam se convertit; atque in varias reste elens rosae proprietates, intelligere cupit, quid rosa sit, et in quo ab aliis distinguatur sori hus. Facultas illa, qua anima sua activitate naturali ideas rerum distinetas sibi esso mat, atque in ideorum proinde notas percurrit, relationes
que at lingit, intellectus dicitur.
362. Nos non latet, intellectum apud veteres, et etiam aliquos recentes, totam indicare eognoscendi saeuitalem, uti voluntatem totam facultatem volendi. Iuxta ipsos enim tres sunt animae lacultates, intellectus, voluntas, memoria. Verum eum nobis propositum sit de saeuitatibus animae disserere ordine chronologico, quo videntur in ipsa evolvi; intelle-elum indieaximus, uti facultatem, quae lardius, quam ceterae hucusque laudatae, evolvitur. Ceterum lenendum pro certo est, unam animam eSse, quae cognoscit, ideoque percipit, attendit, reseelit, intelligit; atque haec omnia in operando saepe consociari. Sed anima primum percipit, dein attendit, postea reflectit, demum intelligiti Ex quo palet, nos inlel-leelum respicere uti animae activitatem; non enim intellertiam patientem Peripateticorum admittimus, quia intollectus ex natura sua Mens est. De hoc vide Genuensem Elem.
mel. 3. Par. Prop. 32ὶ.383. De intellectu agentes haee notare oportet 1. Ad intellectum pertinet praecipue operatio animae, quae iudicium et ratiocinium dicitur SS. 122. 1ά3); quia tunc praeeipue anima intelligit, cum recte judicat, atque ratiocina
tri Aliqui eonsiderant intellectum veluti potentiam sine aelibus. intellectionem polantiam in exemitio, intelligentiam eomplexum aequisitarum eos allionum.
26쪽
tur . et veritatem hae via assequitur. 2. Intellectus quoque operatio est analrsis, qua rem dividit, et in partes scrutatur, et lustrat et uec non πn hesis, qua rem componit. lO tumque unum essor mal ; siquid in liae via praecipue ideae distinctae efformantur. 3. imo etiam abstraetionem ineludit liaee facultas, cum separati in res a rebit et proprietates rerum considerat ut relationem rile introspiciat: ideoque ideae abstraetae ad intellectum per liuent. s. l. eae universales praecipue ad intellectus operationem spectant, tum quia abstractio , qua ideae universales efformantur, ad intellWelum praecipue pertinent; tum quia sine ideis universalibus ratiocinia nequiret intellectus perficere sS. i53ὶ: tum quia intellectus nil praestaret reflexionem, si tantum in singularibus sisteret. 5. Quare ens quod intellectu earet, ideas universales et abstractas nequit conficere. 6. Ad intellectum proinde quoque pertinet cognitio Vmbolica vel figurata , Seu cognitio ope signorum habita, uti est scr*tura, in qua, aceepta uti est, non aliud anima perei pere potest, nisi ideas signorum ἔ ast intellectus ope etiam idμa rerum sibi effodimat, quae illis signis conleguntur. 7. Ex hoe vero haud sequi inr, uti Condit laetio placuit post Gollitigium, adeo nitivoeabulis, aliisque signis distinctam universalium cognitionem. ut sine ipsis illa omnino evanesceret S. l l . in . 8. Intellectus persectio potest considerari lum relate ad id earum quantitatem, tum relate ad earum distinctionem; quod etiam eum proportione ad alias facultates applicandum est, uti optime notat Storcliena u Poch. S. 57. sch. . 9. Quare infinitus est intellectus, qui omnes cosnitiones distinclissime complectitur, quod miraculum uni Deo est tribuendum, non vero intellectui humano, qui lenie ad verum progreditur, quia
umquam metam verae Sa lentiae Pertingat, uti recte advertit Paulus Costa Dei modo di con orre Ie Mee DOI. s. c. 61. S. S.). 10. IIoino proinde ad aliquam partem scientiarum suum intellectum debet vertere, et quidem ad illam, quam
suae animose non recusant vires; nam quaevis scientia suum
requirit intelleetum, uti idem Costa monet. 11. intellectus non nisi impurus in homine haberi potest . quia in ideis suis Semper aliquid obseuri, et confusi deprehenditur, licet analysim promoveret, quantum fieri potest; ptirus enim intellectus, qui omnia clare et distincte videt, unius Dei est. 2. In leti eius augetur, vel minuitur pro majori, vel minorieorporis sanitate; pro majori minori ve animae ae livitate; pro majori minori ve exercilio, quod postremum magna peperit Diqitiam by Cooste
27쪽
miracula. 3. Intelleelus, qui acumine, et profundἱ lale S. 380. n. 13. potitur, pulchriam ingenium dicitur, quod recte diceres sublime, ut inde intelligantur illa ingeni a. dicta heatracevrus qui ingenia pmdigiosa gestiunt vocari sed sunt effae
mira ala utpote lacata sermonis et gantia, quidquid sanctum est, ore temerario arrodunt, inquit apposito Store henau sibid.
S. 60. seli.). 14. Ingenium vero dicitur ginitim , et a Gallis genie , quod exprimit excellentiam , et raritalem ingenii in aliquo se liciter perficiendo opere . uti notat Mastros ni s S. 80s.), vel persectionem in aliquo opere, uti addit Paulus Costa ib. , quasi nempe ingenium hujusmo)i sit caelestis spiritus, qui mira palmi. PMe Biedelium, Molerum, Diigal dum Slewar tum, Beti inellium, ubi de ingenio. er gonio agunt. si
38ά. Verum unde haec ingeniorum diserimina oriuntur ZBel veli et Neeariae hoc ex edueatione. et circumstantiis pia Quit derivare. Ast perperam. Sicut enim sunt aliqui homines veluti a natura constituti truces vel miles. olati vel humiles, callidi et aperti, indoeiles vel patientes, solertes vel hebetes, avari vel lib rates: ita et a natura alii sunt comparati ad unam, vel alteram scientiam, out artem. Hinc aliqui recto sensu donantur, alii ingenio, sed aut sagaci, aut aculo, aut Profundo, But lueido, aut lato, aut arguto, aut subtili; ei alii etiam genia vocantur et sunt, quia nova gi tint . uti Demosthenes,
Homerug, Tullius Virgilius, Dantes, Areostus, Tassus, Galilaeus, Newtonus, Ilia ona rota, Baphael, Victis. et multi e contra alii ita quavis scientia, et arte sunt, qui habent ingenium
lil De ingenio disserens Cioberti l Introd. alio stud. deIIa Fllos. t. I.
C. N. P. 2D2. ad 25o.) notat, exse saeuitatem, quae verum, pulchrumque
inluetur, et exprimit, quaeque suis utitur viribus, inveniendique virtute do- Natur. Doles deinde recensen a. quibus ingenium me latiMum, quod in philosophia rationali habet locum, politur, animadvertit, intentum hujusmodi esSe r. inνentorem, qualenus inter res intelligibiles, et sensibiles novas d legit relationes . elarasque reddit ideas obpeuras; a. Penetrans, qualenus rerum veluti sun dum ingreditur, nee umquam in earum apparentia sistit, S. Potens analysi, et synthesi, quatenus illa distinguit mundi idealia elementa intelligibilia, hae vero veluti uno intuitu maximum idearum numerum compleelitur; 4. imaginosiam, qualenus amplectitur speculativom symthesini; 5. forte, quatenus suffulcitur a voluntate plena vigore. et aeli i- tale, 6. Vertum, et Fimplex, quatenus omnem assectationem devitati T. -- iens, quo tenus temperantia regitur, neque in exeessum ruit; 8. animOSum, quatenus veritatem absque formidine luetur ; s. modestiam, qualenus dineralione de se haud praesumit; io. meditaris, quatenus solitudinem quaerit, eaque deleetatur, D. Patrio amore meroens, quatenus patriae suis viribus inservire studet; ta. religiosum, quatenus veram eolit religionem,'eujus ope
28쪽
hebes, sterile, ignobile, tardum. Quae umque educatione ali quos excolas, in quibusvis circumst aut iis eos statuas, numquam geuia sient. Adde, quod nuinquam Alserius suisset Galilaeus, neque Miltonus in Newtonum se eonvertisset , licet eam dein educationem habuissΘnt, suissentque in iisdem ei reum stantiis. Neque a salso abhorruerunt Lei-huitius, Κaiitius, Heget, aliique Transcendentalis lae, qui ingeniorum discrimen repetivere ex diversa interna aetivitate
cujusque animae, alque a formis abstractae cognitionis. Nam experientia edocemur, praeter me existere non me, atque plura de non me nos sensibus internis, externisque attingere, sicque fieri posse ingenia. Quid vero dicemus de sententia Hippocratis, Ioannis Bodini, Montes quieu, Herder, Gioia,
qui ex diversitate climatis, temporum, victique cum variam corporum conformationem, tum ingenia, mores, operationesque omnium gentium deduxere 7 Haec opinio vera quidem est, si de phrsi ea hominum conformatione loquamur. Ex hisee enim causis divisio repetenda videtur familiarum in albam, seu Caucasicam, in fulvam, seu mvolicam, in nigram, seu δethvmicam, in Malensem inter primam , et tertiam, in Americanam inter secundam, et tertiam, in aliasque semilias. Sed salsa est, si ex ipsis mei causis deducantur indoles, ingenia, mores, actionesque alicujus hominis, vel gentis. Siquidem s. anima humana suis praedita est facultatibus, quae ipsi naturales sunt, neque a causis physicis possunt enasci; ex hisee porro saeuitiatibus indoles, ingenium, mores populorum oriuntur. 2. Omnes artes, scientiaeque ubique apud omnes alicujus famae gentis in qua is terrae regione suerunt, ubique triumphi, victoriae, bella, foedera receuseu tur. 3. Saepe etiam visum est. populum, qui ignavia torpescere videbatur, a viro quodam audaei excitatum esse, atque ad magna cucurrisse. Igitur varia indoles, temperatio, mores, ingenia, actionesque Pis pulorum vel singularium hominum neque a sola educatione, neque a sola mentis activitate, neque a solo elimate, aliisque hujusmodi ei reumstantiis sunt repetenda. Quaenam igitur est haee causa omnes recensitae; nempe prima causa discriminis est ipsa diversitas graduum intellectus cujusque animae, dein educatio, aliaeque adductae. Unde Horatius philosopbice m. ad Pison. in ce et nitris Natura fieret laudabile earmen, an arte M Quaesitum est: ego nec studium sine divile vena.
Μ Nec rude quid possit video ingenium; alterius si ori Altera poscit opem res, et coniurat amice MDi0jtigod by Gooste
29쪽
385. Domines ratione praeditos nasci, ac ratione gaudere, ubique clamitatur; licet pauci sint, qui reapse ratione utantur. Anaxagoras S. 20.) docuit , rationem a sensibus non pendere. atque Tanlius, Schel lingius. Abrens, Bosmini s*.67.68. 77. . aliique recentiores rationalislae commenti sunt,illam aliqua in se continere principia nulli mode experientia sussulta. Bationem obnoxiam sensibus esse, atque nil possct sine experientia aestimarunt meo, Lockius, Condit lachus, Gioja, Costa, sed prae ceteris Trae us, Cabanis ius, aliique, qui empiristae audiunt S. 57. seqq). Quidnam igitur lioc vocabulum ratio significat, et quaenam ipsa complectitur 3 Bationem aliqui idem aestimarunt ae intellectum Genuen. met. P. 3. def. 2. nota 6) n. l. ; sed paulo aliter res se habet. Nam homo, ut , , inquit Tullius De G. I. l. c. 3.) per rationem consequenis tia cernit, causas reriam videt, earumque progressus, et qua se si antecessiones non ignorat, similitudines comparat, rebus,, que Praesentibus adjungit, atque adnectit suturas , sacile M totius vitae cursum videt, ad eamque regendam praeparat se res necessarias se. Quid igitur est ratio' Ratio est saeuitas distincte pereipiendi nexum veritatum universalium . inquiunt Volsiani, quos sequuntur Storchen au, Clampi, aliique: ratio est facultas perveniendi ad necessarium,et absolutum .pt proinde ad omne id quod experientia non sulcitur,dicii Ranlitis: νγrtio est lacullas, per quam homo a brutis differt, definit Loeli iustratio est veritatum catena, docet s.eibnilius: ratio est saeuitas deducendi a notis v pri lati hiis alias ignotas. et quidem serie non interrupta, putat Mastros ni sn. 039.ὶ: rasio est saeuitas judicandi et ratiocinandi. dicit Salvator Manei no c. 6. S. 31.3. Verum quid est ratio3 Ratio est nobilior pars ac li- vitalis animae humanae, ac veluti linea, quae homines a brutis distingui tr ratio est saeullas amplians, quae nostrae nR-lurae infirmitatem in texendis iudieiis. sine quibus veritatem non assequeremur, adjuvat; ratio est veluti medium, quo introspicitur in calena annulus, qui alios annulos ad se liabit. Disi iam by Corale
30쪽
Igitur quidnam tandem ratio est3 Balio est illa animae saeuitas, seu illa exolutio a clivitatis humani intellectus, qua anima ipsa, serie non interrupta. a notis ignota deducit, servatis servandis ratiocinii regulis. Vae desinitione et rationem ab intellectu distinguimus, et sere omnes hucusque datas definitiones complectimur. s . 386. Neque hae facultate ea ret homo. Si quidem postquam anima humana distine las rotum ideas sibi efformavit S. 38 l), earumque relationes est intuita, ratiocinii regulis usa, a notis ad ignota percurrit; uti videre est in illo, qui hortum ingrediens, si Ores, plantasque cernens, eorumque proprietates introspiciens, classes eorum efformat, indolem cujuscumque elassis statuit. vires denotat, utilitatem indicat, aliaque innumera inde deducit. Ceterum aliud est habere rationem , et aliud exercilium rationis. Omnes homines ratione praedili
sunt, accepta uli facultate; nam est similis in omnisus natura, αc Sensus, et iana ac ianiformis ubiqiae natura reriam, ait Genuensis. Sed ratione accepta in exercitio non omnes potiuntur, quia non omnes de consequentiis in consequentias valent, aut volunt deseendere , ac ratiocinii rHgulis uli. Ex quo patet, quare tot vilia rationi attribuantur, quasi ipsa omnes indueret colores, neque unquam monstraret, quid rear Se vatione sit tenendum. Hoc vitium hominis est, qui male utiliarratione, non ipsius facultatis; uti illius est vitium, qui pedibus ad ambulandum utitur, si in aquis, in quas praeceps ruit, pedes figere velit, uti optime nolat Mastrofinis n. 106s.). Deinde eum ratio humana limilibus coarctetur. Unusquisque rationem adhibere debet, sussultam regulis ratiocinii, in iis tan-
sit Quare ad rationis dominium perlinent omnes ideae generum. Pe- ei eruin, individuorum, spiritualium, ideatium, materialium, posito tamen exercitio aliarum saeuitatum. Quo sub respectu ratio dici potest saeuitas rece-ytioa idearum universalium, et singularium. Non desunt tamen, qui di eunt, rationem non posse voeari instrumentum scientiarum. eum potius seientiae omnes sint instrumentum augendae, et perseiendae rationis. Sed . omissa hac sententia. ratio distinguitur ab intellectu 1. quatenus iste ideas conseiat, ratio recipiat; a. intelleelus in suis ideis mula lur, cum obieeta sibi mutuo succedant, aut eorum status mulentur, uti eatoris vel frigoris; ratio vero, in se quidem mutabilis, in id eis non mulatur, mutatis obieetis; ex. gri hae domo mutata , in ratione remanet idea primae non mutatae domus. 5. in te i leelua videt in obieetis relationea eontingentes, ratio videt relationes immutabiles in ideis, quia id eae rationis sunt immutabiles. Cave tamen cre das, ex idearum immulabilitate posse enm Sehel lingio, Cousino. Leroux deduci, rationem humanam esse immutabilem, veracissimam, ipsamque Dei