장음표시 사용
11쪽
quo minus aliquam loquendi scriben i facultatem
eo equerer, horum mihi tritim nihil obstitisse . siem aper latini sermonis puritatem magnum quoddam σpraeclaram bonum esse duxi semper eum ex illorum , quos supra nominaui,eisq; finitimorum scriptis, uelue. puris mis fontibus , hauriendam pum ratus : neque me uel debilitauit laboris metus, uela si epto studio ingenii nicbilitas auocauit. vires mihi,ne id, ad quod toto pectore ferebar , conssequerer, defuerunt . quod potui, in eo me continui, ut illorum, qui hae laude
foruerant,libros diligenter euoluerem : quo virtutes illorum aliqua ex partessi minus exprimere imitudo , at certe intelligendo consequi, π commonstrare elim adolescentibus meliori natis ingenio possem . ac, quoniam Ciceronem pummo tot aetatum consiensiu primas ne controuersa tenere, ab ipso autem Cicerone Terentium optimum latinitatis auctorem nominari uidebam, incredibile studium in eius poetae fabulis collocaui, ni etiam, crebro repetita lectione, M uerbum ediscerem. n liter igitur, cum eas Paulus Manlitius ,
Mir eruditissimus, er in bae latine loquendi facultate omnium iudicio singularis, denuo tuis suis desicriptas
emittere pararet; egit mecum pro familiaritate no-pra, ut eas accurate recogPoscerem, adhibitisq; veteribus libris, iudicioq; etiam meo, perpurgarem ab uis mendis, quibus illas aliorum quorundamn negligentia, inscitia, audacia contaminasset . feci libens : tumst obtemperarem auctoritati heminis de me optime meritis tum ut aliquid nauarem Uidue, quo studiosiorum labor mimueretur. non auderem hoc dicere , nisi
12쪽
mihi eo cius olim , uera me loqui. tantum effeci, quantum se aliut post me quistiam effecerit; erit, cursbi serio, qui huius poetae studiosi sunt, gratulentur .
Hunc meum laborem ad te potissima acobe Suriane, mitto, tibis dedico, tum eximia tua praestantis uir tute ac eruditione comotus; tum, quoniam, ex qμο in hac urbe ueterum scripta interpretari, constituto mihi publice stipendio, coepi, tota me uestra domus admirabili quodam amoris ardore complexa est. erit autem bee munus tibi fortasse minus utile, qui iam du-- , dum in philosiophiae penetralia receptus, non ita sepodemittis animum ad baee leuioris operae studia : Hermolao quidem, Georgio, fratribus tuis, modestissit mis, studiollimisq; adolescentibus , non inutile fore confido. Vale.
13쪽
TERENTII VITA, ET Dε TRAG*g- i. DIA, AC, COMOEDIA NON PAV- . . c A, E X AE L I O.D O N A T O, ET ALIIS . t ublius Terentius Afer, Carthagine natus , - . seruiuit Rome Terentio Lucino senatori: aiquo ob ingenium, o formam non institutus imis liberaliter , peder mature manlimissus . quidam captum esse existimant . quodferι nullo modo, potuisse, Fenes letis docet, cum in f e pecundi belli Pu inici ante initium tertii natus sit, mortuus ς, nec, si a Numidis aut Getulis captus fit, adducem Romanum peruenire potuisbe, nsisto commercio inter Italicos Afros, nisi post δeletim Carthaginem, cor - .pto. hic cum multis nobilibus familiariter uixit: sed
maxime cu Scipione Africano, cum Laetio : quibus etia corporis gratia conciliatus existimatvr . quod ipsum Fenestella arguit, contendens utroque maiorem nutu fuisse . quamvis Cornelius Nepos aeq:ιHes
omnes fuisse tradit, et Porcius susticionem de consuetudineper haec faciat: Dum lasciuiam nobilium ρο sucosas laudes petit ;Dum Africani uocem divinam inhiat auidis auribus Dum,ad Furium se carnitare, et Laelικ,pulcbruputat
Dum sie amari ab hiscferedit, crebro in Albanum rupi ob fore aetatis siuae , ad pummim inopi; reductus est.
Itaque e conste tu omnium asyt Graeciam in terram ultimam
Mortuus es in Sumphilo Arcadiae oppido nil publius Scipio
14쪽
Tres per ide tempus qui agitabant 'obiles facillime a Foru iste opera ne domum quide habuit cἴducticiam,-Saltem ut esset, quo referret obitum domini seruulus. scripsit comordias sex. ex quibus primum Andria cum
Aedilibas dare in pus ante Caecilio, recitare,ad canantem. cum lienisset, dictus est initium quidem fabula ,
quod erat contemptiore uestitu, subsellio iuxta lectulum residens legi pe,post paucos vero versus nuitatus ut accuόeret, cande una 3 deinde cetera percurrisse: non me magni Caecilii admiratione. hanc autem, O qisinque reliquas aequaliter populo probavit . ualiis Volcatius de enχmeratione omnia ita scarabit.
Sumetur H eoru sexta ex his fabula . E. unuchus quidem bis acta est, meruit , pretium ἰq antum nulla antea ei iusquam comoedia , id est,ecto millia nummum : propterea summa quoque ii tydo ascribitur . nam Adelphorum princ ivm Varro etiam praefert principio Menandri. non ob ura fa ma est, adiutum Terentium in scriptis a Laelio O' scipione . quis: cam samιliariter uixit . eandem ipsὶ auxit nlinquam enim, nisi leuiter , se t turi conaturast in prologo Adelphorum. 2quod isti dicunt malevoli, homines nobiles Hunc adiutare, assidues una scribere: εχπd illi maledictum uehemens existim nt, Iam titidem hie ducit maximum : cum illisplacet ἰχιι uobis uniuersis,'populo placent: Qtrarum opera in bello, in otio, in negotio,
Suo quisique tempore usu estsne superbia.
15쪽
wdetur autem se leuius defendisse, quia sciebat, Laelio
G seipi mi non ingratam esse bge opinionem: cime tamen magis, π usque adposteriora tepora ualuit. Memmius in oratume'o se ait. P. Africanus, qui 2 Terentio sonam mutuatus, quae domi lustrat iise , nomine illius in sicenum detulit . ductore certo perisse se ait: C. Laelium quonia in Puteolano cal. Martii, admonitum ab uxore, temporius ut disicumbe - Υet,ritisse ab ea, ne interpellaretur: serius tiaem ingressum triclinium,dixisse, non sim in scribendo magis puccessisse sibi: deinde rogatum ut Dipta illa no-
ferret,nonunciasse uersus, Di punt in Heauton timorumeno, Sutι 'I'eterue me Uri nomissa huc induxerunt. Santra Terentisi existimat,si modo in scri-lendo adiutoribus indiguerit, no tum Scipione et Laetio uti potuisse, qui tune adolescetuli fuere quam Sulpicio Gallo, homine docto,et qui conpularibus ludis initium feceritfabularum dandarum: uel MFabio Labeone, et M. Popillio, consulari utroque,acpoeta ideo
ipsum non iuuenes designasse, qui se adiuvisse Beerentur;sed viros, quoru operam σin bello, et in otio,o' in negotio populus fit expertus. post editas comoedias nondu quintum atque trigesimam es essus anni , causa euitandae opinionis, quia uidebatur aliena pro putrederesseu percipiendi Graecorum .instituta , mores s , Hos perinde exprimeret in scriptis, egressus urbe est, neque amplius rediit. de mcrte eius v oleatius trudit . sed ut Aser siex populo edidit comoedias, uer hine in Asiam fecit: navim cum semel conscendit, usus nunquam est .se uita uacat.
16쪽
consetius redeuntem e Graecla periise in mari Arit cum centum er octo fabulis conuersis a Menuro. ceteri, mortuum esse in Arcadiae Somphau, tradunt, Cn. Cornelio Dolabella, M. Fulvio Nesiliore eos. morbo implicitam deri, dolore de taedio amissarum se bularum, psas in naui praemiserat, ac simul fabu&rum, quas nouas fecerat. Fuisse dicitur mediocri sta tura, gracili corpore, colore fusco . reliquit siliam , qtiae equiti Rom. nupsit. item hortulos a X. iuge νμm, uia Appia ad Martis uitam : quo magis mιror Porcium scribere, - nil Publius scipio profuit, niίil ei Laelius,nil purius, Tres per idem tempus qui agitabaent nobiles facillime . Eoru iste opera ne domum quidem habuit conducticiae Saltem ut esset, quo referret obitum domini seruulus . h line Afranius quidem omnibus comicispraefert, scri-sens in compitalibus, Terentio non similem dices quempiam. Volcatius autem non solum Naevio, er Plauto, et cae cilio , sed Licinio quoque postponit. cicero in Limomne hactenus laudat. Τμ quoqμe, qui solus lecto sermone Terenti conuersum expressumq; latina uoce Menandrum In medio populi sietatis vocibus effers, . Quidquid come loquens, de omnia dulcia dicens .
Tu quoque tu in Ammis o dimidiate Menander Poneris merito, puri fermonis amator. Lenibus utqκe utinam scriptis adiimcia foret uis comica a
17쪽
c mica; hi aequato virtus felleret sotnore cum Graecis, neque in hac deflectus parte iaceres. Vnum hoc macerer π doleo tibi deesse Terenti. haee Suetentus Tranquillus. nam di os Terentios pc fas fuisbe Arabit Metius : quorum alter Fregellanus fuerit Terentius Libo, alter libertinus Terentius Afer patris, de quo nunc loquimur. Scipionis fabulas edi ille I erentium, Valgius in A claecne ait, Ure qVae vocantur fab Alae, cuius se in t recnbas, qvi iura IF tilis recensientibus dabat
duae ab Apollodoro tram Liae esse dicuntur comico , Phormio, Heora; quatuor reliquae a Menandro :ex quibus magno successu pretio stetit Eunuchus, Hecyra saepe exclusi, vix acta est. Nitium tragrediae comordiae a rebus diui- .s nis est incohatu : quibus pro fructibus uota soluentes, operabantur antiqui . nam incensis iam altaribus, σ admoto hirco, id genus earminis qhod sacer chorus reddebat Libero patri, trigoedia dicebatur : vel e σου , hoc est flue hirco hoste ur-nearum, Cr a cantilena eius ipsius rei apud Virgilium plenast mentio ) vel quod hirco donabatur eius minis poeta : vel quod uter eius m Ui plenus polenne praenii κm cantoribus scierat : vel cyodora pus faecibus pertinebant Aenici ante xssim persenarum ab
Aesibio repertum: aeces enim dicatur graeceo his quidem euasi: tragoediae nomen est in Mentlim. At vero nondum coactis ili urbem Atheniepibus, eum
Apollini Nomio, id est,passorum uicinorum s praesidi
18쪽
deo, conflausis aris, in honorem diuinae rei, elua Le. tica uicos, utilis, pagos, compita festu carmen βο- tinniter cantarent: orta est comoedia, crast si radi iat x rara', ct od est, comessatum ire cantantes .el od a poetis solenni die, uel amatorie lusicivientibus
eboris comicis non ab ardum est . itaque ut rerum ita etiam temporum ipsorum coepto ordine tragoedia primo prolata esse cognostitur . nam ut ab inculti O feris mcribus paulatim peruentum est ad mansiuetudinem, urbess sunt conditae, π vita mittor atqueetro sor processiit: ita res tragicae longe ante comicus inventae. quamuis autem retro prica voluetibus reperiatur
Theris tragoresae primus inuentor, π comoediae liete vis pater Eupolis, ea cratino, Aristoptanes esse dicatur: Homerus tamen, qui fere omnis poeticae largismus fons est, etiam his carminibus exempla praebuit,
uelut quadam suorum operum lege praescripsit squi Iliadem instar tragoediae, Od beam ad imaginem comoediae fecisse monstratur': nam post illius tale , tantumq; documentum, ab ingenio simis imitato . risus digesta in ordinem , π diuisi sunt ea Pquae etiam tum temere scribebantur adhuc impotita, atque in ipsis rudimentis haudquaquam, ut postea facta sunt, decora, atque lesita. at nos ea, qliae proprie de tragoedia dicenda sunt, titulo propositi operis in pantes, in alia tempora differamus , de his fabulis iam loquamur, quas Terentius imitatus est. Postquam demo irandae originis causa de utriusque generis initio HUmus , quod necesse est, iam dicemus. Co
mordia thre uetus , ut ipsi quoque 'biti tragoedi simplex
19쪽
Dplix carmen, quemadmodum lam diximus, fuit
quod chorus circa aras fumantes, nune statiatus,nue reuoluens Dros , cum tibicine concinebat. sed primo una persona seu lituta est cantoribus: quae restondens alternis choro, locupletavit, uariauit, rem musicam: tum altera, tum tertia : CT ad postremum crescente numero ,per aucures diuersios personae,pallae, cothur, ni, Acci, er ornatus, atque insignia Aenicoris
reperta, ad hoc unicuique stuus habitus: er ad ultimμm, qui primarum partium, qui siecundarum, σtertiarum , qui quartarum , atque quintarum actores essent, distrabara Cr diuisa quinquepartitota est fabula . quae tamen in ipsi ortus sui uelut quibusdam incunabulis, em uix dum incipiens, myωδ, dicta est Oeo i α, iccirco quia nobis parum cognitis injictis nata est , aut quis inest in ea uelut historica fides uerae narrationis, denominatio omniu , de quibus libere describebatur. etenim perpriscos poetas, non, ut nunc,penitusscia argumeta, sed res gestae a ciuibus, palam cum eorum sepe, qui gesserant, nomine decantabantur. ideo ipsa sivo tempore moribus multum profuit riuitatis eum unusiquisque caueret
culpa, ne lectaculo ceteris esset, domestico pro-hro. sed curoetae abuti licentius Dio, passim sedere ex tibi dane coepissent plures bonos; ne quisqua in dιterum carmen infame proponeret, lege Laeta, siluere. hinc deinde aliud genus fabula,id est salsa,pum Vnit exordial: quae a satWis, quos illotos semper ae petulantes deos scimus esse, uocitata est. etsi aliunde nomen traxisbe praue putant atq . haec, q- μυ'
20쪽
ν coitur , Husimodi fuit, ut in ea, quamuis duro'. u luti agresti modo, de uitiis ciuium, tamensne usso proprii nominis titulo carmen esset . quod item genus comoediae multis obfuit poetis, eum in pusticionem potentibus civibus uenissent,illorum facta descripsisse in peius, ac deformasse genus Ibio carminis. quod primo
Lucilius nouo conscripsit modo, ut poesim inde faceret, id est, unius carminis pluresubros . hoc igitur , quo stupra diximus, modo coacti omittere sa rum , adiud genus carminis, His νεουν κωμωχαν, hoc est,nouam comariam, reperere poetae; quae argumento communi magis , oe' generaliter ad omnes homines, qui mediocribus fortunis agunt, pertineret, γ' minus amaritudinis spectatoribus , cr eadem opera multum delectationis afferret, concinna argumento, consiue ludine congrua, utilis sententiis, grata salibus, apta metro . ut litar superiores ita suis quaeqAe celebrantur ductoribus, ita haec-κώμωδδα cum multorum ante, ac postea, tum praecipue Menandri Terentiis est. de qua cum multa dicenda sint, sat erit tamen uelut admonendi lictoris eausa, quod de arte comica
ueterum chartis continetur, exponere. comoedia uetus ut ab initio chorus fuit, paulatims; personarum numero in quinque actus processit: ita paulatim, ne
Iut attrito atqNe extenuato eboro, ad nouam eomoediam sic peruenit, ut in ea non modo non inducatur
eborus, sed ne locus quidem ullus iam relinquatur choro .nam postquam otioso tempore fastidisior s ectator effectus, tune cum ad eantores ab actoribus f bula transibat , consurgere , er abire coepisset ; onuit