Ioannis Hucheri Bellouaci, ... De sterilitate vtriusque sexus, opus in quatuor libros distributum, & nunc primùm in lucem editum cui annexus est liber De diaeta et therapeia puerorum

471쪽

III.

cosormationis tempore oblectarunt .Hinc denique multo maior in hominum quam reliquorum animalium genere formae varietas est& disii militudo ob multiplicem humanae imaginationis varietate,& ingenij celeritatem.Tanta denique,tamque imperiosa imaginatrie is facultatis violentia est, vequacumq; rem & quamlibet obscoenam alienamq; eoinanter coceperit,eius ipsius speciem scelui foetaeq; aliquando insculpat,abortumq; etiam prouocet. Solet enim ex rei vehementer appetitae priuatione,ingens animi aegritudo &molestia sanguine

ipsum Φpe excutiat .Quid Zquod saetante sceminam praesertim natura debilem & iracundam perimere haud raro visa est ' Macrinam cuiusdam Torquati consulisRomani uxorem praegnante,dum AEgyptii cuiusdam monoculi per vicum ante aedes suas prodeuntis cuius videndi auidissima erat aspectu sibi sua spote interdixisse ne absente marito, tum cotra Volehos bellu gerenti,aut seres aedium suaru egredi,aut caput proferre e senestra cogeretur: cxtincta repente suisse narrat M. Aurelius: Itaque senatu iam sulto honestis sce in inarum praegnantium desideriis tum cautum fuit,ne quid illis negare cuiquam liceret. Inde etiam vulgi nostri opinionem ortam esse probabile est: hordeolum illi, quicunq. secus faxit,

in oculo nasciturum,i .corporis turpem aliqua maculam soras erupturam.Clterum vis laec imagina. tricis, tam eximia primo consormationis tempore potissimum viget, molli adhuc semine, cogitationum simulachra facile & celeriter admittente. Hic autem ab imaginatione inducta formae similitudo non parentum est, aut maiorum,aut avorum,

atauorum:sed peregrinorum rerum q. monstrosaru

472쪽

ει bellu inarum. Quod ad scedas iaciei aut cuiusuis

partis foetuum maculas attinet: aut a turbata vehementius sceminet praegnantis imaginatione, quo tepore sor matrix negotiatur, c 5 mot6q. in hancvel illa embryonis parte sanguine: vel partis peculiari inteperie alimen tu corrupentis in foetu,vel alieni cuiusdam humoris in eandem insultu, vel deni q. graui aliquo ictu aut casu aut copressu infligi incutique contingit. Sexus autem similitudo ero uenit ex temperie sic minis totius, no cuiusda in semine portiunculae, a genitalibus derivatar: nec enim a singulis parentum particulis,sed e genitalibus solis seminalis substatia decedit: laq. facultas formatrix ad semein testes cum spiritu & calore ab omnibus paternis membris accedit: cuius ratione semen quidem est manus indefinita,& sacies,&c. Itaque non ex solis genitalibus, sed ex omnibus corporis animi q. acci dentibus sexuu discrimen notari solet, ut capillitio, barba, voce,habitu, morib' & studiis. Costatque o-ninib. causis calidis internis externi'. mascula proles: sicuti contrariis scemina.Natura enim calida ut sanguinea & biliosa mares: frigida humidaq. eminast adolescentia iuuentus & costans aetas mares. Sic diaeta calida siccaq. & teperans mares: ea de frigida humidaq. crapulosa, otiose, somnolenta foeminas. Sic ventus Aquilonaris,& regio,& hyems, mares. visceru calor tu vegetior sit: semcaq. magis coctu&elaboratu. Cotra regiones aestuosae, austrini venti, aestas & autunus, foeminas. Sic dexter uteri sinus calidior mares, sinister frigidior foeminas. Sic triduuprimu a cessatione mensu mares quod ob recent εfluxum uterus sit calidior reliquum spacium potius foeminas. Voluptas denique & licentia in coitu

473쪽

42 L I B E R III. maior mares; metus Deminas profert. Sexuum qu que in geminis ex eadem seminis temperie discretio est. Illi enim alias eodem, alias diuerso eduntur sexu: nam e similari coctoque exquisiit e S aequaliter semine toro, mares ambo: a crudiori minusque elaborato foeminas: at vero ex disiimilaris eiusdem. portione magis cocta, mares: ex portione crudiori & inualida foeminas proferri constat. Non enim prima secundaque aut tertia per coitum eiaculatione semen pariter laudatum emitti putat Hippocrates. Oportet autem semen id, a quo gemello Tum ortus est, uno coitu totum , non pluribus essendi, eodemque die concipi, foetu inque tandem excludi: nam si pluribus coitibus conceptus, partu . que diuerso tempore contingant, quamuis breuio-rc, vi quinque, aut sex,aut octo dierum : haec quidesupertoetatio crit, no gemellorum partio, dum pri mis illis diebus uterus nondum valde connivens

virile semcn facilius suscipit. Geminis eiusdem 1exus obuoluendis in utero unica secudina satis est: alias cuiq; sua obtingit. Singuli quoque scelus, quocunq; sint sexu suos cum cotyledonib. nexus suaque umbilic alia vasa venas & arterias sortiti sunt. Porro geminorum procreandor u causa duplex est, tum seminis copia plurib. gignendis foetibus idonea, tu eiusde in utrumq; utera latus dextrum sinistrumq; sinum uteri vocat aequalis diuisio. Est sane uteri ut vesic & stomachi unica cauitas, nullo diaphragmate aut mediastino, vel membraneo vel carneo intus

di i epta: sed unica linea alba ut in scroto per media partem foris descripta. itaq; .emina humana sepius uni curia aut duos foetus simul csicipit, vicissimq; parit. Ideoque duas illi tantu manaas natura assi xit:no solum

474쪽

DE STERI L. MUL. YΜP. ' 42 solum ut una ob morbum feriante, altera comune

lactationis officium expleat: sed ut duobus geminis lactis simul suppeditet alimentum. Plures tamen aliquando ut 3. . 7. & aliquando centum uno partu editi domesticis referuntur historiis: ob sola seminis ubertate, siue cellularum uteri multitudin' tu qin multi paris animalib. ut Lib. de camb. conspicua est, quibus mamarum foetuumq;nu merus rcspodere videtur: quibus iungenda est uteri amplitudo, foe- tuu in atque secundinarum exiguitas, maturaque vi septimestris partio. Deniq; de varietare sexuuih schabeto. naturae supremae Scuniuersali ea quidem ad generationis usum proposita esse ideoque eius gratia, genitalia diuersa efficta, colem & uterum: ut ab illo semen, ab hoc coceptui locus suppeditetur, e

tusq; co formationi, allecto menstruo ad nutritione auctioneque . at particularis unicuin masculum scxuco sediatur: ex propria seminis virilis proli fici temper te: ex qua indiuidualis,& propria facultas sor matrix existit. Sq pe tame ob seminis vitiu & intemperiem frigida, siue propriam,siue cx mixto menstruo& semine muliebri acquisititiam, quasi errore quodam, naturq& formatricis indiuidualis, foemina ex citatur. unde in ostrum& impersectio vocitari quibusdam coepit. Nec vero imbecillitatis maternat &tegritudinis ex prcssa in liberis vestigia mulicbris seminis menstruiq; sanguinis foecunditatem ullam

insinuant: sunt enim corporum ista accidentia, no e facultatis sor matricis vitiis: sed ex se in inalis menstruae q. materi ,equib. eius ipsi in utero inchoantur, augentur, perficiuntur,iruem perie orta. Haec vero intemperies alias est insita, totique corpori coniunis, vel particularis: alias adscititia, l5gaq. causa-

475쪽

rum externarum cosuetudine confirmata: vel reces di ob insitae adhuc vigentis naturae repugnantiam debilior: ut in febribus putridis: quae idcirco a paret ib. in foetus traseunt rarissime. A reliquis intepe Tierum tum comunium tum particulariu speciebus morbi oriuntur tam similares qua organici, haereditarij vocati,quod istorum hqredes non minus quam bonorum liberi esse soleat.Hinc bilios, matres,ne-du patres, ira cudos: melacholicq moestos& timido fratra bilaris feroces & maniacos: pituite sar segnes Actorpidos foetus edui:hinc gibbost gibbosos, claudet

claudos, macae macos,arthriticae arthriticos, tabidae tabidos, calculosae calculosos pari ut foetus: saepe tamen ab aegra parte aut corpore tam exigua seminis portio ad conceptu accedit, ut alterius paretis tem- . perie comuni vel particulari robustaq; facultate facile vicatur,& corrigatur: quanqua est paterni multo facilior crebriorq; qua materias intemperiei correctio: quod a matre gener ado, alendoq; foetui multo plus in utero materiar seminalis&mestruat: dei de extra eunde totu alimetu ex lacte coferatur. Accedit eiusde uteri sana costitutio, qua vitiosoru seminu vitia ut frugu a feraci fertiliq; terra emendari solent. Itaq;corporis paterni vitia rarius qua matemni in foetu respodet: si piusq; claudi, csci, gibbos,arthritici patres liberos tollut saluberrimos, omni v q.

istoru vitioru expertes: in atrii quoq. virtutes, neducorporu Vitia, foetus multo plures,quam patrum mmulatur, si utq. pleriq. abstem ij, temuleti, horu vel illoru ciboru diligentes,vel negligetes, ob similem matru grauidaru cupedia, pica, malaciam, sicuti ab iisdem pleuriticis aut quaternar ijs grauiditatis tem- 'pore,pleuritidi & quartanis febrib. obnoxij totam viae m

476쪽

studiorumque a parentibus in posteritate e princi pioru teperie translusio.Itaq. praeclaris maioru virtutibus nepotes decorari, sicuti turpissimis facino ribus dedecorari solet: nimiru utruq. generationis principium seme & menstruu in delebilem parentutem periei id eam in conceptum ipse in deponunt: unde virtutum omnium vitiorumque primordia - atque sanitatis & aegritudinis rudimenta fluere in prolem cum haereditate solent. Quae autem sublimioris sunt facultatis supra temperiem,& vegetatricis animae corpoream facultatem,quqq. intest etia, iudicio,studioq.co parantur artes &disciplint, hereditaris nequaqua esse possut. Hactenus generationis animal tu ut cuiuslibet actionis principia duo satisaccurate dem Ostrata sui, unu effecti uu, alteru materiale. Illud seme est masculu sceminino auctum: illud enim ob caliditatem est foecudum:hoc ob frigiditatem sterile.Posterius sanguinem esse menstruu quo inanes partium simpliciu ex semine ductae fibre impletur,parte .ipsae

in utero alutur,&t1tisper augetur,dum gradior scelus excludatur.Supersut aliquot eiusdem argumenti enarrada capita:an seme siit principiti duplex activu&passiiuum:an a parentibus an a seminis potetia facultas formatrix excitet rium an ipsum semen actu sit vel potetia animatum:tum an eadem sit coelestis vel elemetaris: tum deniq;quae signa sint conceptus comunia, diagnostica, & sexuum signa distinctiva. Seminis masculi duplicem vim esse, acti-ui, passuique principij,tum ex formae id esteffigiet, . quae facultatis formatricis propria est:tu ex accidentiu corporeorum scelus cum parentib. similitudine,

477쪽

413 LIBxR ΙΙΙ.qu a materia est,clarissime antea disputatu est: nee tame illud ipsum semen agere patiq; circa id e M a seipso mutari: quin potius ab insidete facultate for-

matrice tu scetuum partes conformari seminis sub statia in totam putandu est. Facultatis aute illius o - 'rigo no in seminis ipsius potentia locanda est, cum ex solis testibus ipsum defluat, in quibus instar l actis in mammis, ex comuni partiu omni u alim Cn-to id est sanguine elaboratur; nam si ex partibus solis principibus effluuium statuatur, Vnde quaeso Un-

guium,barbae, capilliiij parentu similitudo in liberis extet' si a partibus spermaticis solis, unde partiuorganicaru formae similitudo, quaru tame propria est exprimatur si a solis organicis, unde simplicium partium, ut cutis, piloru, unguium ea de similitudo' si denique ab utrisque & organicis, & simplicibus, unae singularii similitudo, cum ipsae inter se cohae-

Ieant 'quin etias manci patres, no mancos liberos, claudi non claudos,& deauriculati non deauriculatos aliquado generat, co formatio certe ipsa ad facultate quanda sor matrice semini insidentem referenda est, quae a paternis me bris omnibus in quibus

residua erat, per coitus ardorem cum vapore emicas

calorique vitali & spiritui mixta ad testes in semen foecundum illabitur, ex quo simillimum parentibus

eorpus, quibus praefuerat, sine singulari tamen partium seminali materia in utero facultas ipsa cosor-met: se me enim foecundu, est materia gigne darum partiti omniti c5munis, quae a facultate tanqua opifice in singularu decente figura& substantia dirigitur: facultas aute ipsa aut ex omnibus ut dictum est partibus, aut e principibus potissimu ad se me acce- .di: Est vero animalium plantarumque se me poten-

478쪽

tia sola animatu: si enim in semine generato iis ca-xi is statuatur actu anima generandi canis, illa quidem O erit actus primus, formaque essentialis & causa actionum omni u primaria, cuiusmodi ab Aristote Ie definitur, corporis organici viventis, cum semen paternum primis salte a coitu septe dicbus nodum corpus sit delineatu& instrumetis ad actiones sormatum quibus carere anima no potest: Ea aut e potetia intelligenda est,non remotissima, media ve in

qua activi principij nihil est,sed per alteratione de

praeparatione materit acquiredum: sed propinqui cssima actui formali in quo effectiuu principium totum est: ut ei tra alteratione materiae operetur: ubi materia & locu idoneu inueneri t. Excitatur aut e Sceducitur in actu propria agentis vi, qui calor & spiritus est vitalis a patre semini inditus, indeq; in embryone & lade in perfectum animal trasmitte duse per quem denique se et speciei foetum in utero pater

generat. nec enim calore seminis a patris calore differre,nisi numero, putadum est:coceptus enim non- du animatus est, nec quidqua moliri & efiicere ponsit. sie actus primus dicitur potentia ad secundum id est ad functiones propinquissima. sic anima seminis collata ad animas ta formatorum animal tu dicitur potentia,cum illi iam operentur. Caro quide in parte vulnerata succrescit, sed a carne partis vi uctis no a sanguine ipso genita: sic ex semine antinat for matur actu animatu, cu ante formatione sola pote-tia: sic plataru semina dum partes sunt vivetium viuunt,alutur quoque & augetur sed medio tempore quo in granariis asseruantur, tametsi figurata & organica sint: ex partibus suis snailaribu : nequaqua tamen actu:sed potetia propinquissima viuut,tatdm-

479쪽

partes sunt & simul viuut donec formatrix facultas a proprio agete, id est calore insito per incubatum gallini excitetur .Licet ergo vere affirmare se me noactu sed potentia propinqua animatum esse: eadeq;

potentia, vivere ali & auger : omnesque functiones perfecti animalis & vivetis obire: nec ea tame animam de potentia materiae remotae aut media excitari,cum sit a parentibus immissa. Verum enim uero de formatricis facultatis origine variis certatur opinionibus:Minime .n. Deus formationis author censendus quibusda videtur, cum nec tam egregiuartificem vilissimoru animaleuiorum,ut muscarum, vermium serpentum mec ta sapiente aut hore monstroru passim occurrentiu, deformitas deceat. Minime fortuna,ctim enim perfectorum mixtoru siue plantaru siue animalium delineatio facultatis for- matricis propria sit:omniumq;partium ad necessa rias functiones congruae magnitudinis, figuiae situsque&substantiae descriptio, nemo nisi prorsus

amens ta artificiosam molitioue in sortunae temeritate reserre poterit. Minime natura: quae cum ex

elementoru permistis inter se substantiis & quali talibus primis constet:nihilq;abeoru teperie distet,loge sane a ta eximia conformationis dignitate di stat. Minime denique anima humana,quq alieni potius aedificij inquilina est,& in corporibus homin si hospes & peregrina, quaeque etiam non nisi ab alio prius artifice condita caelitus aduolat. Est igitur facultatis formatricis origo valde dubia: neque utruvel caelestiumuel elementariu generi tribuenda sit, cerium satis ratumq; indicium esse videtur.Est tamen

480쪽

men quaestio hic sapientum ponderibus hoc pacto

exigenda .Etenim viventiu corporum a non vive

tibus discrimen unum per animain est,illorumque differetiae tres, platarum,brutorum, hominumque: non exanimae quidem essentia obscura nostrisque sensibus prorsus occulta, sed ex conspicuis eiusdem obuiisque operibus diuersis. Prima est stirpium: quae solis animae vegetatricis viribus eduntur,alu tur,augentur: Altera brutorum, quibus motus sensusque ex sentiente anima communis est. Tertia est hominum, quoru ratiocinatio & intelligetia propria est.Cu igitur singulas istas viventium corporudifferentias, lingula constituant animarum genera: plura quidem in eodem subiecto sibi vicissim sue- cedere videntur,ut in bruto vegetans & sentiens: in homine tum priora illa duo, tum etiam intelliges, qui discreta tamen in eode non sunt.Sic enim consulis speciebus idem esset corpus vivens & brutum& planta,idemque homo brutum & planta,plurenque Omnino mortes obiret. Sunt ergo dominantis& excellentis animae facultates vel partes habendae

quae animarum nominibus vocitantur: singuloruin autem animae generu variae sunt functiones gestionesque,vt Vegetatiuae procreatio, nutritio, auctio,

haruq; sociae vel potius ministrae,attractio, retetio, coctio, & expulsio,ut sentietis animae sensus quinq; motusque communes & particulares: ut intellige tis diance non illa quidem passiua,rerumque suscipiendis speciebus ohnoxia:sed activa: qui c6ceptas prius notiones discernit& diiudicat: haec enim est intellectus ipsius propria actio omninoque triplex, Vna simplicium, ut canis,plantae & caei. quq falsitate omni caret: Λlterη coniunctorum, ut cum ho-