장음표시 사용
491쪽
quarum occultam doctrinam tacitamque memo-xiam partibus ipsis formatrix facultas rinseruit , quodque lanctiones omnes sola temperamenti tanquam proximi instrumenti varietate variari contingat. Quod si animae substantia ad elementarem corporum genitorum materiam & temperiem referatur : liceat sane metalla ob propriam suam temperiem animata aia firmare: liceat homini plantam ex ealidarum rerum cum frigidis congrua temperatione creare: liceat denique e categoria substantiarum regnoque plantarum brutorumque formas in acci centium insulas relegare, cum temperies ipsa equatuor primis qualitatibus mixtis conflata qualitas quoque sit. Itaque Galenus tametsi aliquando naturales facultates ab elementis eliciat, earumque substantiam ad unam temperiem re
serat , alibi tamen formatricem facultatem aquatuor qualit tibus omnino disiungit: has que illis tanquam operum suorum idonea instrumenta adiungit, & formatorem alium esse pronuntiat: proinde alibi quoque curiosam nimis de naturae origine & eius facultatum disputationem , tanquam medico infrugiferam dissita- det, cui temperameti cognitio satis sit,cum ipsum solum mutabile & curabile sit. . De conreptionis θ tomatis.
Conceptionis igitur cum propria sit caloris natiui & spiritus genitivi in semine otiosi
492쪽
in & aliarum omnium functionum tria possunt in cidere symptomata: abolitio quae sterilitas dicitur : diminutio , quae dissicultas concipiendi vocatur , item raritas & tarditas e denique de rauatio , cuius differentiae sunt mola,monstrum, ermaphroditus,& super elatis. Primi secundique symptomatis origo est a causis omnibus: quaecunque generationis principia duo, semen & menstruum sanguinem , vel consumere vel corrumpere , vel ab utero prohibere possunt:
vel non attrahendo, vel attractum non retinendo. Causae autem illae bipartitae sunt, externae internaeque: ex illis aliae consumunt: ut aer impense calidus aut siccus, inedia, vigiliae longiores: labor corporis animique immoderatus: moerores & iracundia: aliae refrigerant immodice eadem principia : aer
frigidus vel humidus , crapula, aquarum frigidarum crassarumque &montanarum,fructuum crudorum & immaturorum: leguminum, lacticini rum,acetariorum & condimentorum aceto sorum intemperans usus: somniq;&otij indulgentia nimiae
Medicamenta quoque eandem principiis duobus noxam inserunticamphora enim distius gestata&aqua vini largius potata eorum substantiam depopulatur : sicuti opium , hyoscyamus , cicuta , nandragora , & aqua frigidior testiculis apposita eorundem calorem & facultatem proliscam restinguunt,obtunduntve: idem faciunt ore sumpta: nisi fortasse parcius & calida natura atque aetate florenti t ab hac enim in crassos vapores soluu tur : a quibus longa constansque tentigo oritur. Internae causae alias secundum naturam sunt: ut aetas mulieris,habitus,coitus modus, dc tempus.
493쪽
Aetas enim quatuordecim annis iunior& quinquaginta senior fere sterilis est: Illa enim aetate prima
fere fit mensium eruptio: mammis interim extuberantibus & prurientibus, pectine pubescente, lumbisque & capite dolentibus, prae sanguinis copia in cava vena iuxta uterum collecti, sursum que evaporantis et atque adeo libidine flagrante, cum sit seminis & mensum idem prouentus: menses autem sensi in augente , ad aetatis usque vi- gorem et in quo cum aliquandiu aequales substiterint, rursus ad finem usque satistere minuique solent e interdum tamen citius, aliquando tardius incidunt conceptus et Sed foeminae ad decimum octauum annum,uiri ad trigesimum sortissimi foetus sunt.mensium deniq; quantitas mediocris duarum heminarum est: vario tamen pro elatis,tempestatis victusq; discrimine.Habitus obesior tenuior que sterilitatem fere inducit si naturalis sit & a temperie.Ille quidem ob seminis menstruique penuria am in pulpamentum versi ob genitalium partium cum virilibus difficilem applicationem: hic ob utriusque penuriam a calidioribus visceribus digesti dissolutique. Coitus denique vel importunus: ut qui fit serius post fluxum mensium: vel a muliere seminis proprij excretionem vel tardante diutius vel accelerante promptius ante vel post vi-Tum .ita enim refrigeratum prae spiritus di lutione euadit inscecundum: vel coactus aut violentus ut ab enormi mentular scuti & frequentior sterilis est semine prorsus exhausto r vel denique qui fit corpore non bene composito directove ita ut recta subire in os uteri semen emissum non
494쪽
DR STERI L. Μ V L. sΥΜ P. ε 3 Rursus internae causae alias praeter natura sunt,uel
symptomaticet,vel idiopathicet: ills rursus duplices:
quaedam toti corpori com munes, ut cachextat i ct
rus:pallidi colores,liabitus tumidus,hydrops: leucophlegmatias, febres lentae & diutinat, diarrhoeaerab iis enim vel consumitur, vel contra naturam refrigeratur utrumque generationis principium. Particulares, viscerum singulorum sunt ut cerebri,
pulmonis , ventriculi , hepatis lienisque tum res,obstructiones, abscessus, ulcera. Ab iis igitur utrisque causis sympathicis menstruum semenque sterile & in foecundum , penuriae aut intemperiei causa, editur. Idio pathicae sterilitatis causae sunt morbi omnest
tum aliarum partium utero adhaerentium: ut vasorum spermaticorum,testium & cotyledonuia qua les sunt inteperies frigida testiu: vasorum astrictio obstructi ove:cotyledonu obstructio, a qua sanguis ab uteri sinu arcetur, sement ab eorude nexu& adhaesione prohibetur: tum morbi quatuor uteri partuum, landi, oris interni, siue colli uterini, ceruicis pudendi,& pudendi ipsius suis partibus externis ut alis, & nymphis circumsepti: fundum enim inuadunt intemperies quaevis simplices & compositare nudae,& humorales: insitae 3c aduentitiae .Ex iis quae calidior est, seminis substantiam resoluit: siccior absorbet, frigidior non attrahit, aut attractum
extinguit semen, humidior obruit & dilabi sinit: Eadem est tumorum praeter naturam phte mones, scirrhi,cancri,abscessus,viceris, & cicatricis in uteri iandum inuasio , sicuti etiam obliquitates, ascensus,descensus,& procidentiar,ob quos Omnes morbos semen non excipitur, neque cO
495쪽
cipitur. Capacitatis etiam uteri astectiones sunt,amplitu do & angustia immodica,utraque sterilitatis este
ctrix : illa enim genituram aut embryonem non satis constanter continet & tuetur:haec foetum praescrtim grandiorem, non capit: Unde abortus eiu
dem capacitatis repletio est ab humoribus vel sanguineis, vel pituito sis , melancholicis, biliosis, serosis, flatuosis, & seminali materia: unde molae, hydropes,ascites &tympanites. suffocatio matricis, fluores albi,& aliquando calculus ex pullulant. Horum omnium mixtione seminis excepti menstruique substantia inquinatur,& temperies violatur.
Collum uteri proprium , quae secunda pars est , duplici ore vel foramine patet e tametsi id ipsum perbreve sit et uno quod angustius est, ad capacitatem uteri et altero quod amplius est, ad ceruicem pudendi: per quam semen suscipit,& in uteri sinum transmittit. Vtrumque autem os obturatur alias secundum naturam: ut in virginibus, castis viduis,& praegnantibus: scuti secundum natura hiarc latiusque aperiri in puerperis & menstruatis solet. Alias contra naturam clauditur ab aliquo tumore,ut phlegmone, scirrhortuberculo ca nosci: vcrrucarpinguedine, membrana &epiploo nimis pingui: a quibus omnibus seminis in uterum
Collum pudendi, quae tertia pars est uteri, &veluti vagina mentulae virilis r obsident organici morbi: ut amplitudo immodica non delectans virum, nequc semen retinens,du ab utero exsugatur: Ite angustia utrumque &virum & sceminam dolore molcstans, ut in alienum locum semen a viro eL fundatur.
496쪽
sundatur. Eade noxa est cuiuslibet tumoris obstruentis, ut phlegmones, scirrhi,carunculae, & membranae circuntensae,ulcus,& cicatrix.
Pudendum denique ipsum osque eiusdem exte num amigunt haemorrhoides,condylomata,satyrlasis, cauda, phimosis, & hiatus: quorum alij semen respuunt ne in uterum seratur, alii admisium prae
De signis diagnosticis. S Terilitatis signa sunt duplicia: distinctiva & di
gnostica. Primum enim utrius coniugum vitio sterilitas accidat,certis experimetis internoscedum esse aut hores iubent,ex quibus unu est, Si maris de eminae in eandem aquam temperatam semina vieissin infundantur: cuius semen aquae innatauerit, huius vitium esto sterilitatis. Innatatio enim flatulentiae & cruditatis assecla est.Alterum est, si urina utriusque coniugum ad lactucarum radices affundatur, cuius urina radicem tabefecerit, illius propria est sterilitas , ex intemperie scilicet calida. Tertium , si grana septem hordei aut tritici aut fabarum in urinam utriusque coniugum seorsim mergantur , & deinde terra sepulta germinatim & pullularint e hic , in cuius urina macerata fuerint , sterilitatis suspicione careat et
hinc enim temperies moderata , urinae & vi scerum, non acris & tabifica significatur. Quartum , si suffitus aromatum in vulvam ex insundibulo receptus ad os naresque mulieris transmittatur , sterilitatis crimine taminam liberat. acetabula enim libera & peruia nulloque sei-sore astricta, aut cicatrice obdueta, aut humori-
497쪽
bus crassis lentis'. obsti ucta denotat,quib. excepti semen virile facile adhqrescat,propriumq.alimon-- tum conceptus alliciat. Caliditatem quoque & sic citatem uteri abesse, significat,a quibus seminis ex cepti vaporosa substantia digeri eonficique possit: scuti & humorum colluuiem,a quibus extinguatur aut foras impellatur. Quintum est si allia contusa Ianaque excepta pessi instar, summissa odore suo nares seriant, ista mulieris foecunditatem arguunt. Denique si os vulvae amensium purgatione madidum dilubricu sit,sterilitatem ex intemperie humida denuntiat: qua semen virile vel extinguitur vel praecipitatur.
Designis Prognosticis. CAusae externae sensibus solis egent. Internae tasympathicae tum idiopathicae quatuor uteri partium signis artificiosis internoscuntur, satis accurate praecedenti libello enarratis. quare pauca quaedam prognostica hoc loco exponenda sunt. Primum est quod sceminae quaedam secunda aut tertia aetate magis quam prima concipiunt: quae scilicet humidiores sunt, aliae magis prima aetate. Secundum est quod foeminae kecundae sterilibus sine salubriores : quod amplioribus & patentioribus earum aeetabulis purgentur magis a multis cxcre mentis cum menstruo sanguine mixtis. Tertium, quod conceptuum multitudo senectutem accele- retin corporum infirmitatem augeat. Contra sterilitas vires tuetur diutius:&iuuentutem prorogat.
C A rerum sterilitatis muliebris causarum omanium tam sImpathicarum quam idiopathica-
498쪽
DE sTERI L. M v L. S Y Μ p. 4 9 tum thera pia tota suis indicationibus curatiuis expedica est proximo libcllor supersunt tantum duae sterilitatis cauis a quibus saepe iurgij occasio inter
virum & foeminam, breuitas scilicet siue exiguitas mentulae,& vulvae nimia amplitudo. Vtraque enim dum genitalium blandam suavemque confricationem impedit r tum veneream voluptatem, tum prolis spem adimere coniugibus soleti quod sine delectatione semen utriusque, aut alterutrius nullomodo , vel tardius emissum refrigeratione Guadat ignauum & sterile.Hinc spreto connubij scedere , alieni thalami & concubitus desiderium co- iuges lacessit .Poterit ergo utriquc affectui cordatus medicus sine ulla turpit ine mederi: paruitati quudem mentulae uberioris alimenti ad partem prouocatione, in iuuenibus praesertim per multam fricationem matutinam &vespertinam ex panno aspero,donec pars crubescat,cui subinde ex lacte ovillo& bubulo calente adhibendus est fotus: cuius lactis crasiitie & lentore obductis poris attracti sanguinis& caloris effluuium supprimatur. Deinceps autem post longiorem usum fotus & fricationis , empla. strum ex pice obducendum quod sanguinem calore suo prolectet, eumque pingHi lentore a dissipa tione cohibeat. Vis eadem est linimento ex puluere isanguisugarum & lumbricorum terrestrium cum ilacte tithymali mistorum. Amplitudini autem succurrent remedia astringentia siccantiaque & odorata: qualia sunt pessaria sequentia. ν rad. bistori. bal ausi. gallar. & rosar. rubr. an.3 ij. ligni aloes rad. cyperi. nue. mosc.3c caryophylloruan.3j.sat puluis excipiendus lana vel cotone: ex quo eu linteolo fiat pessariu,quod cx vi-
499쪽
no calete generoso intromittatur per multas noctes ante coitum, sed finito prius mensum fluxu, ne co- .
hibeantur.Praestantissim uin est hoc:quod virginale vulvae astrictionem inducere creditur:costatque ex aluminis & sum nutatuna schoenanthi puluere lana pariter excepto in sormam pessi. Interea interdiu
mane & vesperi pudendum fouebitur cum spogiis admotis: vel diplomatis infusis in hoc decocto:
cortic.pini contritoru partes quatuo , aIuminis partes duas: cyperi partem unam, decoquantur in vino generosci: huius etiam decocti vapor per infundibulum utiliter recipiatur in vulvam. voluptas deniq; augetur Venerea, saliua post masticatos trochiscos muscardinos vel assam odoratam, Elnaiber vel piper : ite lotione penis ex vino infusionis cardainomi, cinnam. cubebar. cum portiuncula galliae, mosci & croci. Item unctione totius mentulae ex ciueta: litu denique ex oleo muscatellino, de spiaca,& de costo, additis aromatum pulveribus si applicentur perinaeo totiq; mentula . De conceptu prohibendo.
FOeminis quibusda sterilitasseecunditate potior
est,iis nimiru quib. aut abortus violeti,ob corporis totius, vel uteri soliusparuitate,gradioris adultiq; scelus incapace aut partus senesti,ubi ob cotili eiusdem angustiam siue natiuam siue aduentitia post imprςgnation E a tumore aliquo obstruen- . te periculu metuitur. Foeminis ergo puellis adhucti innuptis alterutri periculo obnoxiis caelibatus, studium coenobij & castitatis mature suaderi debet: hoc enim conceptus laetusque corruptione longe minus est indignum facinus e Nuptis autem, ne deinceps concipiant iis praeceptis cauendum est,
tum ante coitum ne incipientibus & desinentibus
500쪽
mensib .paucist ; postea diebus ut duob. tribusve caviro coeant. haec enim duo sunt coceptioni idonea tepora: quibus ob superficiei internae uteri asperiatatem semen facile adhaerescat: & ob hiatum cory- Iedonum alimentum proliciatme eodem momento sed longiori ante vel post virum interuallo, semen suum emittar,tum ut semine viri exiliente spiritum eohibeat ne semen eiectum trahant natesque se quenter agitent & retractent: ne semen recta in v terum sera tuta sed ceruicis parietib.allidatur. Ante coitum autem os uteri internum astringant medicam et is astringentib.& refiigeranti b. aut obstruat
viscosis & lenientibus: utraque enim seminis in uterum transfusionem prohibent: Huius generis sunt mel,adipes, mucilagines quouis modo iniecta. Illius sunt sequentia pessaria, finitis tantum mensimbus, & per duas vel per tres noctes a muliere mos coitura usurpandae. ν cortic. pini & rhois eortariorum ana 3 si terantur, tritaque vino misceantur, & lana excipiantur, & linteolo, ut fiat pess rium, quo post triduum remoto, mulier post duas
. horas coeat. malicorij Jj gallar. S si terantur
cum vino, lanaque excipiantur,& noctu intromitia
tantur. gallar.3 j s mirrhae 3 ij terantur eum viano Sc. balaustior.& gallar. ana si absinth3 ij terantur & excipiantur ut supra. Iam vero post
coitum mulier a viro quamprimum diuulsa exiliata lecto; meiat, pudendum intus diligentes abstergat:&genibus innixa sternutet,tussiat,saliat,ad posteriora, sexies aut septies na ad anteriora saltus se- me potius retineret vociferetur,descendat,ascedat, curratq.velociter: grauissima onera gestet, leue que. Quibus omnibus comota genitura & dissiuete