장음표시 사용
161쪽
ILL Rhet. Porcens. per Regni vulnera Uictoria in Triumphum qui sperabant: sed illorum imprudentes impetus tua Prudentia sedavit .& culpam tua Clementia delevit ἔ adeo pene optandum fuit peccavisse, ut tutam clementer condonares, scilicet hac virtute Polonorum pectora dc animos tibi aperuisti, cui iuncta Pietas velut altera quadam ala in Immor talitatis Delubrum nomen tuum deportavit. Unde
eum liberi populi simus, libet vero animi sinceri affectu exclamare :..---,i.- Nusquam libertas gratior extat
Et lane Regem sceptrum qui a Deo suscepit, eo gitare debet quibusnam modis ei placeat, qui id illi dedit; cumq; omnibus hominibus ab eo sit prae-
Iatus, prae omnibus eum honorare se stinet. Suavis haec virtus est, de animorum conciliatrix: nam, ut ait Romanus ille, Caeterae Virtutes admirationis tantummodo inultum Pietas vero, etiam amoris meretur plurimum. Ita quippe comparatum est,
ut minime subditi sperent aliquid injustum ab eo Principe pati, quem Religiosum, Deiq; verentem arbitrantur: minusq; in eum insurgent, qui Deum etiam habeat adjutore. Neq. vero SIGIS MUNDE REX, haec a tuo pectore abesse virtus potuit, quam tibi innatam facile credimus, tu e X perimento docuisti. Si enim primae tuae qtatis annos discutiamus, cum adhuc leptennis e Tes, & ab illustri quadam Matrona redarguereris,quod ad Catholicam fidem pietate inq; propenderes, teq; Stephani Regis Patrui tui minis, quibus terreti ea aetas solet, ad id impelli cavillaretur, in prudentem hune sermonem
erupisti : Non ita est, fidem veram, ct unicam
salutis anchor A amplector :ne , enim pecco, imi tando Regem,quem utpote υirum, certa est plim habere cerebri, quamDominam qualem te scio . , Egre
162쪽
Orationes. IMEgregium sane ae vere Regium responsum , quo
satis declara visti , nihil a tali indole expectandum, nisi quod maximum in omnibus & summum emer. Atque hinc eum ex hac vita mortali in immortalem migravisset IOANNES III. Sueciae Rex Parens tuus , tuque filius uni eus & haeres ad paterni regni successionem accederes, gra tissimus Catholicis omnibus fuit adventus tuus, quippe qui in semen religionis suae hactenus permanserant,& tunc fore plane confidebant , ut errantibus a via veritatis, dc iam de Lutherana rupe in profundum pendentibus amissus redderetur visiis, coelestiumq; mandatorum purior repararetur auditus. Nostra vero Polonia quaqua versus - , .
Pater unicum est,sed maximum &austustissimum t ρ ρ tuae pietatis ac religionis monumentum emae pro- 'fecto si loqui posset, libera &alia voce protesta xetur omnem se a te religionis ornatum accepisse. Tot ubiq; templa erexisti, tot monasteria adifiea uisti, tot Xenodochia condidisti, tot proventibus auxisti, tot beneficiis cumulasti . tot ornamentis decoravisti. Et quoniam subditis tuis placuit pii 'Regis exemplum & zelum aemulari , ideo hodie . -
nostra Polonia subauspiciis scelicissimi regni tui viginti quinque & amplius patrum Societ. IESU
Collegia accepit, aliorum vero ac diversissimorum Religiosorum ultra centum septuaginta caenobia magno sumptu, incredibili munificentia . admirabili religione constructa. Adeo ut Polo nia iam omnis sit literatissima, & tota iam transierit in Athenaeum: adeo inquam, ut Polonia iam commenia
pene supra Romam ipsam de Italiam sit pia & te tio Po&nor Iigiosa. Et nunquid Deus Religionem Christia-mam singulari quodam totius Europae bono in clientelam Polonorum tradidisse videtur ρ Qui p-re illi sunt , qui invictis & fulminatricibus im- aetii sui legionibus Barbarorum ex omni parte eminentium immanitate propulsant , de in illo
163쪽
Religionis eonfinio . tanquam in eommuni silutis publicae propugnaculo costituti, populos alios defendunt. Neque tamen tantopere rhaec extollerem , inisi idcirco in regno essent suspicienda', ς βroes'. quia in Rege sunt admiranda. Tua vita S lGIS. NUN DE REX, censura est, ad eam diriguntur Sc convertuntur subditi, nec tam tuo imperio illis opus est, quam exemplo : tuum quippe ad exemplum componuntur , dc vitam potiusquam edicta sequuntur : quanquam boni Regis ... , vita probitatis quaedam praescriptio est, & per u o mιυ niuersos vivendi forma. Ae quemadmodum ad solis motum hae ima , ita populares Vertuntur L semper dc conformantur ad Principum mores. Virtutum tuarum semitam securo pede ingrensus nuper fuit ut alios sileam 2 magnus ille Poloniae Cancellarius Ioannes Sarius Tam ovshi , toga sagoque ubique terrarum celeberrimus, qui in urbe sua haereditari a Zamosty Vniversitatem condidit, proventibus ditavit , privilegiis a Pontifice blaximo, Caesare , Regibus impetratis munivit & condecorauit. Ita pulchrum est, iucundum&gloriosum subditis benefacere . cum in Regis vita exemplum elueet Enimvero si propius o. rationem ad Aulam tuam'admoveamus , muta haerebit oratio, di admiratione defixa, non Aulam . esse credet, sed templum , ubi tantum virtutum sic ς ΦλΠ omnium consensum animadvertet. Mullus hic luxus, nulla petulans libido , non immoderata licentia, non intemperantia , non superbia odiosusque fastus; sed fraugalitas, temperantia . modestia assabilitas, comitas, humilitas. Emines de excellis , verum ita ut par caeteris simul ess, videaris,& quadam aequalitatis ratione, cum omnibus agis, etsi omnes dignitatis maiestate praecedas Neminem repellis aut deprimis ἰ qui convenire te cupit: imo vel cum Rege vel cum Regina iucundum est agere subditis, qui nunquam nisi
164쪽
orationes. risnifieon tenti recedunt. Ad te accedentibus verecundia suboritur , sed recedentibus laetitia exoritur: & nemo Aulam ingreditur, qui non vitam
suam exemplo ac chnsus con Iormare contendat.
Scholam potius, quam Aulam appellarim , in qua qui ordinem & ossiciorum rationem , Sc vitae instituendae modum intuetur'. melior ipse factus recedit. Exemplum pietatis 3c modestiae fiugalitatis Rex est & Regina. Cuius rei testim onium Ac vivum documentum , ipsa liberorum institu, tio est, quam indole & vita Sc virtute V L AD I S-LAVS Princeps designat. Quis in eo Maiestatem pq requirat, quam animo corporeque spirat i quis prudentiam, quam altionibus ad miraculum stupendis testatur ' quis animi fortitudinem , quam in bello tot egregiis facinoribus toti orbi testatam fecit Z quis Clementiam &. insignem Augustae indolis benignitatem, quam Moscho uitae re belles experti laudant 3 Talem illum Aulae vestiae educatio fecit , de augustis in Penetralibus;
Regiorum Parentum Gemplum , ut omnino. 6 sanguinis e X communicatione, M virtutis exemplaisit Princeps, quem quaevis terrarum orbis pro- vinciae exoptent. Vereor sane ne tuis laudibus ossiciam , dum extollere eontendo, & ne plus fa-eendo patria universa dicat , quam ego loquendo. Continere vocem ipsa non potest, quae seor- --θαμ
natam tuo beneficio miratur. Novas urbes, nobi m O. vas arces accepit. Sc ne parum esset, munitas esse , UM
splendidae sunt & magnificae , imo etiam i plenis de re certent & vincant , quotquot fere ubique verrarum esse possunt. Illa Varsis utensis sua pulchritudine i pectantium admirationem detinet ;Craco utensis sua magnificentia vincit , di orbis miraculis contemplantium t iudicio adiicienda
enit. Sie tibi pulchritudinem suam nostra Polonia debet, ut non tantum per te sit taliae , sed etiam pulchra, Regum quippe ea quoque laus
165쪽
est,Pro vineias suas arcibus te urbibus decoravis se ut tot ide ipsi quasi erectis ad sempiternam memoriam monumentis apud posteros laudentur. Sed quoniam minor est Iaus ista , quam ut a tua Maiestate quaeratur, ad maiorem cursum dignitatis flectamus. Humanissimum te de benignissimum omnes admirantur , sed eundem bellicosissimum Scin victiminum hostes reformidant.. Admiremur ergo te etiam in sago , ec armis, dc. ubique tuam prudentiam suspiciamus, Nihil est Reipublicae alicui perniciosius , quam intestinis seditionibus agitari : pestes illae sunt in visceri
hus Regnorum. N earum contagio in interitum serpit, omnemque Legum & Regum author ita tem evertit Foelix Polonia nostra hae in Relicitate carere non potuit, de extitit tempus illud. quo Nobilitas nostra sese opprimi, Rempublicamque iam in perniciem vergere proclamaret. Ad arma ire placebat, arma sumebantur, quo fato , quo consilio,quo iudicio, vixerat, qui sciret : de qui Iam a Ima volebant, armis se ae continuis bellis lgravari, vectigalibusque nimiis onerari protestahantur. Ita nunquam mali causa deest, qua fingi semper potest. Nec deerant tanti mali Principes, qui ut authoritate Senatoria pollebant, i 'magno nomine aut horitatem seditioni addebant. Sic invidia plerumque magna ingenia propellit, ut raro quieta esse possint: sic arrogantia inquie .
ros animos turbat, ut suam Delici ratem non agnoscant: malintque turbata Re p. turbari, quam tranquilla quiescere. Sed permanebat tamen in officio dc amore Nobilitatis pars maior, ut deseru- lisse Regem cum culpa nunquam videretur, quem
sequi semper est gloriosum. Quanquam quid in hac Reipubl. tempestate , SIGIS MUNDE REX, egisti 3 Rebellabant ipsi, tu pacato animo
revocabas ; detrectabant imperium . tu allieie-ba. . obiiciebant arma, tu grariam proponebas. Nec
166쪽
Orationes. IIT Nec vinei illi tua humanitate volebant, necJar
mis vincere poterunt. Restabat ut tu Rex, arma -
sumeres, sumpsisti, opposuisti, victi illi sunt, bcra
ossicium redierunt ; ut cum tuam humanitatem
contempsi Tent, vim tuam & justissimam i Exesamario, vereri discerent. Ovictoriam plane singularem, sed in qua plus Clementiae video, quam vindictae: plus humanitatis, quam effusi sanguinis. Dicam audacter SIGIS MUNDE REX, nihil agere potes,
quin clementer agas; dccum Iustitia non raro a te vindictam poscat se impertamen Benignitas gratiam extorquet. Victi illi erant, & pauci Marte adverso ceciderant, qui tamen victi erant, tuam Clementiam vicerunt, qui Maiestatem non portuerant. Offensam omnibus benignissime eon' Lavi Iram donasti; Ze ne quid iracundiae residere in animo a elemem
tuo quisquam suspicaretur publicis in Comitiis
regni:totius Graecorum Romanorumque more omnem injuriam, adeoque omnem injuriarum ac discordiarum memoriam amnystia sempiterna 'nimirum oblivione delendam elementissime statuisti. I Fama. die SIGIS MUNDUM. Regemmis invictum esse. de plus tamen Clementia,quam armis posse. Protecto nemo unquam illum eΣhorruit, qui non exhorrendo amaverit; tam suaviter horror set si potenter in animos delabitur, ut in amorem desinat. Vulnera regni non aeri medicina, sed mulcendo tantum sinat. Venio ad alia, si vim respicias, majora: si prudentiam tuam aeque admiranda. Naturae concesserat Magnus ille ΜO Poeeo b tase horum Imperator Odo, &in defuncti principa' Mushoυiticatum surrogati Demetrius Careu vicet, quod e stirpeae sanguine Magnorum Moscho viae Ducum esset,
volebat. Deerant opes, deerat vis, qua negata plerumque imperia occupantur. Igitur tuam opem di tua arma Implorat, etiam impetrat. Tua namq;
aut horitate , Illustrissimus Sendo miriensis Pala-
167쪽
Grationes.. Izm i magnitudine potent aque certet. Equidem iterum perfidi a Moschorum vim amorum ursit, sed Idus. Prin- iterum perfidiam illam tua arma Oppresserunt e madu- Campus erat nimirum ,. in quo tuis auspiciis si tii a sexitu, Iii tui Principis Vladistat virtus excurreIet , di diue iasiica. palernae Gloriae, suaeque surgenti famae, trophaea
erigeret. Erexit cum Smolens cum egregie tutatus propugnauit. Erexit eum Moscho uiae metropo Iim unde innumeros antea thesauros Poloni exorulerant , singulari Illustrissimi Stanis lai Zolytevvsky Ducis exercituum &EMagni poloniae
Cancellarii virtute occupauit. Erexit cum e Moscho uitas adegit , Vt Maximum opulentissimumque Seueriar Ducatum iure quodam haeIediis rario poloniae nostrae adseriberent, ac tot ipsi a Ces tot propugnacula ultro,vel urin foederis ac pacis pretium perpetuo donarent. Tantum eius po- ruit una virtus , tantum prudentia armis fulta, tantum augusta Indoles inimicis horrorem incintiens, amicis amorem propinans. Sed nimirum
tua hie virtus illustrissime Tot kievvsky adlaborabat, cum belli nostri fulmen hostium immaniis ratem perstringens , cum ad principis Vladisia iobedientiam cogeres, eum ipse iuramentum Ecfidem eorum pro Principe eΣciperes tanquam Gransim. spes altera regni. Enimuero singula persequi
nec opus huius est meae, nec dictionis qua quae versu a Polonia respicit in tuarum laudum monumenta incidir. Vix Regni nostri diademate coronatus eras , & celeberrimis Tartarorum inis icursionibus vexabamur ,eompescuisti: imminebat toti poloniae Turcarum Imperator,pacavisti: DuX Moschorum exspirante initi eum Stephano i Rege foederis tempore insultabat, per tuos
Duces fregisti , dc ad aequas,pacis conditiones iHήmDIE'
perduxisti. Haec historiarum monumenta dc Annales loquuntur , haec in temporum memoria
sunt , di facula Posterorum impellent, ut tuae Il
168쪽
laudis praedicatio nunquam intermoriatur. Neisque eorum hie opus est memoriam excitare , quae
tuo imperio & auspiciis Tam ovskγ in Livonia oin Valae hia , aliis in locis per multis summa sua
cum laude gessit, cum Carolum Sueciae invaso in Iem repressit. profligavit, Livonia eiecit : cum in Valachia Tartarorum Ducem ita cecidit, ut cladis nuntius non superfuerit, in huius Gloriar sis ei etatem alii veniunt , & cum fortuna aliorum manus dirige et , a te Gloriae suae incrementum sumpserunt Illa vero illa aeterno Nomini tuo adscripta Gloria est, nullis inti r moritura saeuiis , quod cum Natura iure sanguinis, Leges iure haereditatis tuae Naiestati Suecorum Regnum os. n I, eum I, manere apud eos aliquamdiu po- cath. his tuisses, nunquam tamen ibi manen rium tibi esse statuetis. Vbi Genti non bene cum Deo conveniret, & quae haereseos erroribus implicata veritatis Catholicae lumen ingrata respueret. Ambiant alii Regna se totos & animum mutent, ut regnent, Deo dc Religioni nuntium mittant', ut
subditis imperent: SI G ISMVNDVS eXemplo Ioviniaria Impeia toris nis Christianis imperare non cupit: itro SIGIS MUNDUS exemplo Vladis lai I. Poloniat Regis, qui Boliemis haereticis imperate
rogatus Iecusauit, suo imperio ac ditione fraenare hareticos recusat. Ita nimirum non se Regem tantum sed Christianum Regem ostendit, cuius est in terris omni aut horitate & potentia aeternae
Maiestatis cultum promovere , virtutum eXem
plis lucere, inimicos di hostes Christiani Nomi.
nis, quantum potest, odio pe I sequi armisque profligare. Et sane tuum hunc an :mum de Christianam vere voluntatem SIGIS MUNDE R EX, etiam nostra tempora , quibus hodie vivimus , loquuntur & laudant. Vident amplissimum Regni tui Senatum tanta Virtute ac Religione se-
169쪽
Orationes.saeiIe non possit. vident in eum finem tua negotia omnia ordinari ut Catholica ubique Religio eum splendore subsistat aut postliminio revertatur. Vident & sentiunt etiam, quanta Ferdinando II. Imperatori auxilia praestes, ut in Bohemia vicinisque provinciis ab hostium, injuriis Christiana Romanaque Religio vendicetur. QuR Omnia si statuissem, imo si possem, so totum d scribere, eloquentiae penicillo subiieere oculis
conaret : Sed tamen nondum hominum memo- . Iiam effugerunt, quae in omnium, adhuc oculis sunt. In eo supersedeat oratio, ut te eum esse a Perarcum
Regem fateamur, quem inter perfectissimos nostra aetas numerare potest. Neque haec blandientis assentationis vox est, sed tuae virtutis meritum, &vitae splendore obtenta verae laudis prae dicatio. Novisti enim in magna fortuna nihil tectum, nihil oce ultum e sie, ideoque, talem te domi facis, quale mi foris exhibes, ut nihil sit fictum in vultu, nihil in oculis fallax. Neq; quod multi, simulatam virtutem amas, sed veram: ocquod in te magnificentissimum est, ab omni non modo vitiorum, sed quod vitii insuper cujusque speciem habeat contagione te reprimis ac revocas, ut non tantum caeteris imperio praestes, sed etiam virtutum ornamento; & cum fis primus: idem quoque sis optimus. Ex quo emeitur, ut te propter potestatem & Maiestatem tui subditi
Veneremur, ament Vero propter virtutem. Et certe non pronum est dicere, utrum ames, an a
meris amplius 3 uti inque maximus est ardor , palere tamen ut cum ardentissime ameris, a te entius nihilominus tuos amare te dicam. Vincere te amore non possiimus, a te amore & beneficio vinei πur. Atque hoc est omne punctum tuli sie,& supremam laudem invasim, cum suis amore certare & vincere, cum omnibus gloria contendere, di omnes post se longo intervallo relinq
170쪽
Rhet.. Porcens. quere. Talis eum sis, SI GISM UNDE REM supen est, ut Reipubl. nostrae gratuler, quae te Regem nacta, omnium Nationum invidiam mereri potest: Gratulor vero ex animo, bc eo libentius, quod tan tae Delicitatis communione Relix quoque mihi videar. Atque inde est animus mihi, ut quem Re ingem laudavi, obsequio demereri possim. Si quiLdem nihil iucundius ita vita esse potest, quam pro' eo vivere; quem tuae vitae Principem agnoscis iusto imperio, de honore virtutis. Reliquum sane est: etsi beneficio vineamur a te. 8c tua gloria laetemuri, ut tali ae tanto Rege dignos nos, subditos Regis; ipsius exemplo praest mus.
MI te Rex, Magni Stirpsi Maxima Tagello Et veterum Decus Heroum , quos inserit Astrua Et Patulum late de gutat Fama per orbem ternis teses meritH, ct Laude potentes. O me si niveoscundentem Dderacurru,