Respublica, siue Status regni Poloniæ, Lituaniæ, Prussiæ, Livoniæ, etc.-fdiuersorum autorum

181쪽

signiam regium , sed quoties 3pus est, petito ab ipso annulo signatoris, tam diplomata publica, quaan epistolas ipso praesente signat. Quod si is quoque abs sit, peragit ea quispiam de caeteris Se

reretariis, quem Princeps usserit. Habet lautem primus quoque Secretarius se cundum Cancellarium, Vicecancela ilarium praerogativam capessendi nores publico Ac magistratus qui va-ncaverint in arbitrio tamen regis positi tam Habet, locum honoratum su- pra omnes ossiciales terres resesaul;-aeos, eaecepto Mares calco Mares calcuui curiae absente Mares calco regni agit o. mnia quae illius muneris sunt a prae, i sente etiam socius adhiberi solet a de- bet ad ea quae sunt majoris momenti peragenda , praeserique cum eo pariter Principi erectum sceptrum, Thesaurarius item Thesaurari regni absentis vices gerit, adhibeturque S ipse a praerente ad pleraque omnia. Uccamera rius, est magister cubiculi atque cubi-iculariorum puerorum, aliorumque domesticolum Principis administrorum:

Sub cujus potestate est sus estex adlectunc cubiculum Principis cultum que corporis pertinens . Ianitoribus

quoque idem praeest. Referendarii, sui plicana libellorum magistri sunt , c

182쪽

eontroversias litis antitam. Nuper i

sententias quoque rogari coeperunregiis judiciis. Sunt autem duo paritas late, alter ecclesiastici, alter pro ordinis. Ductoris copiarum , a stabuli, magistri culinae, Ac praefecit iria una quae sint ossicia Ipsa eorum mina satis ostendunt. CaeterorUmnerariam sunt explicata in terresticis clis curationibus. Eadem e sunt horum atque illorum Sed cedihi illis praesentibus in sua cuiq satras ave terra. Haec autem omnia hon Olsunt ministeriari Minus illa , interlcubiculi servitoris, curatoris lecti dispensatoris. Caeterum stipendiarii aulici Principis equites, ncio nator de sacrifici, quamvis honorato sint c, tamen inter ossiciales non censtur Multo minus stipatores, sive .lites, cubiculariique de puer Sedit tui sunt administri Principis, rei sunt ipsi iter facienti quovis cs ianenti. Ac sacrifici quidem per v: erantur sacris quotidie praesente

183쪽

te Canunt et an sellis diebus,benedia itionesque ingratiarum actiones ritui aristiano ad mensam ejus peragunt. oncio nator sacris concionibus sun- itur. Aulici vero sic enim vocantur

lituites equis stipendia merent,praesidiil onorisque regii causa, de equestremiam vel curralem equestre fere comI- antur. Qui equitatus nis merosus est

lique splendidus, nobili juventute conicaris. In qua sunt complures magistra- ibus S illaciis non modo aulicis veribit iam terrestribus praediti. Ei vero Ma- iescalai moderantur. Caeteri ministrii ton habent necesse equos alereataque Pedes res prodeuntem in publicum i rincipem deducunt. In solennibus a. ne pompis non inusitatu est,ut equi te quoque aulici pedestres equestrem s)rincipem antecedant. In longioribus putem itineribus ii, qui equis non m erit,ues regiis, vel oppidatim suppedi-aatis, vel conductitiis equis aut curri- vehuntur. Ex his stipatores praesidii usa sunt circum Principem suo lanien recens est in 'oloniari sed augethiajestatem Principis. Cubicularii rebueri praesto sunt ad quaevis domestica finisteria. Sed cubiculariorum pecularis usus est in acciendis in Senatu ur

a ad Regem consiliariis, S perferendis

184쪽

i CAEquo suo versus literis , mandatis, Veiisque regiis Quam ad rem oppi tinam vicatim eis mandato Princiequi subministramur. Quae, subvectares, , lingua vernacula j duod vcantur Cursum publicum Latini cant Incedentem in publico Prirpem aulici quidem antecedunt stii tores praelongis securibus more pectum Germanorum armati latera cingunt cubicularii vero cum pia

subsequuntur, sed ita, ut hau lici prceribus atque senatoribus profani dinis, tacubicularii puerique episcopa secretariis ecclesiastici ordinis prema Principi loca honoris caula con dant: Nisi forte regem regina sequat Tunc enim episcopi quoque de secretrii cum proceribus antecedunt aes nam vero longus ordo sequitur nos .lium matronarum: puellarum. I igitur est ratio universa aulaei coiitatus regii Mitto enim cantores abacustodem mappari uam canum veΓcorum curatores, dimensorum di inbutores, anitores, tibicines tubicine opifices,3 alia viliora ministeria Omagna est turba e sumptibus Priare pis alitur. Et quoniam omnia persequmur volumus quidem certe Habietiam Regina suum comitatum mod

185쪽

DE sc Rr Prio ac nodo puellarum tam atronariarn Paein gynaeceo sunt, sed etiam puerorum lubiculariorum S aulicoriana, Asiniis; eculiares administros sive ossiciales.

in primis Magistrum curiae, qui omnitius praeest, Reginamque prodeuntem uni sceptro antecedit Magistrans cu-

iae matronam gynaeceo moderantem: i)einde Cancellarium, vel Secretarium: ujus sunt munera,literas nomine Re-:inae conseribere, dignare, integere, e compellantibus eam responsa dare. Uod quiden nescio an cum Magistro rari. commune habeat. si autem sit discrimen inter cancellarium: se-l retarium, quod hic non gestat signum stagini, sicut ille: sed ab ea, quoties opus

utendum accipit. Habet Regina et- , am thesaurarium suum, pincernam live pocillatorem, in structorem men

et de sub lapis erum , de apii erum, oci utinae ac stabuli magistros singulos:

emque dispensatorem, abaci custo. lem, apparium echanitores, eodem, quo regii sunt , honoris discrimine: quibus omnibus victus, vestitus, ercede a Rege praebentur. Indidem ipsius quoq; Reginae mensa instruitur, res vestiaria, mundus muliebris de ju-n enta comparantur. Eod si ea Regi

186쪽

is AEbus 3 reditabus eorum bonorum, I ipsi dotis ac donationis propimiptias nomine de amplissimi Conssententia attribueriti sese cum univea comitatu suo deinceps sustentat. Atqhae de magis ratibus regni terres bus, Laulicis, nobis decursa sunto.

De ordine Ecclesiastic'

De ecclesiasticis magistratibus , noribus , nainisteriis et curationibi quales sunt secundum archiepisco iepiscopos, sitffraganeorum, abhium, praepositorum , decanorum chidiaconorum scholasticorum, catorum, custodum cancellariorum, cariorum in spiritualibus , officiali uri ilcommissariorum ministrorum, pirum, custodum sive guardi auorui poenitentiariorum, parce corum, etiam plebanos vocant, non est ope pretium hic nos persequi Ne de collgiis quidem canonicorum monacrum, et monacharum, atrum colventualium, vicariorum, psaltaru Imansionariorum, si qua sinat a Neque enim peculiare quicquam libent apud Polonos pra caeteris senilbuare nationibus Chiristianis, ne I ad rempublicam pertinent,exceptu a '

chiepiscopis de episcopis, re quib

187쪽

orte praeterea peculiariter quaedam eipublicae munera , quorum superius aeritionem fecimus, mandantur Manus tamen , Ut pares , honore is&vmnibus sacra dotibus habetur solo sa-erdotii nomine. Major etiam lini abebatur id quod e vetustioribus li-erarum monumentis deprehenditur. . t mnes autem ii episcoporum, ar-

hiepiscoporum potestati Sc jurisdi-ltioni subiecti sunt, praeter sit qui Pon- si eis maximi, cujus eximia potestasist auctoritate exempti sunt.

Plebes urbanae, oppidanae,uicanae,3 grestes, partim Principi parent, partim troceribus d equitibus partini certis licerdotiis attributae sunt. Reguntur lutem a suis quaeque dominis, eorUurq; rar feeiis ac procuratoribus, X aequot bono silve ex arbitrio magis , quam extis legibus. exsanquam non carent tamen suo quaeque jure saxi od non est inius modi , quemadmodum poste,

ius ostendemus. Praeter dominos auem , eorumque praefectosa procura-ores habet plebs quaeque oppidatim, icatim de pagatim suos magis ratias. in pagis quidem cultetum sine advocatum haereditari uno vocant,

L s qui

188쪽

qui est quasi deductor ac defensuer col niae intii vel ipse , per se, vel per vi frium suum, se ipsum advocatum,

judicialem, vocant, cum adjunctis a quot ex aratorum numero scabinis

appellantur judices, sive assessores ut cii jus dicit. In civitatibus autem oppidis, vicis pcaeter hos sunt etiam

consules Ita vocamus eos, qui a vel Iribus decuriones appellantures per quos est civitatis cujusquam gubernii 3 custodia in delinquentes a imadversiori publicorum commod rum administrati, curaque aedificii rum de sartorum tectorum publici crum. Inter eos autem unus praesi

magister civium, quem vulgo procosulem vocitant, qui eos, quoties OS est, convocat inconsilium adhibNam leviora sine illis ipse gerit C Isulum non idem est ubique numeri Habent item singulae opificum societte de contubernia in qualibet civit

de oppido suo magistros,& his adjuctos aliquot seniores. In majoribus bibus sunt etiam aediles unus scilii denumero decurionum delecti, pec niae publicae quaestores, dari orunciorum curatores. In oppidis vero . vicis communiter haec a decurion: curantur. Hos magistratus, in opi

189쪽

DE sc RIPTro. I sertim iuratos esse oportet, praeter vocatos h. ereditarios. Nullos autem

mmunes magistratus pagi inter se, que civitates, habent. Haec de pi iis magis ratibus.

1 ctio magistratuum Sileri.

Creandorum magistratuum, talio rum mandandorum , in Polonia in una est ratio Olim episcopi exiescripto sacrorum canonum a col-:l iis primariorum sacerdotum, quae Nitula cathedralium ecclesiarum uia i nominant legebantur: Nunc Prin-

S umbratili quadam electione illisscta, aut ne relicta quidem, solus ar- iratu suo edit episeopum, , Pontifici commendat quod fiebat etiam sollegiis ut eius auctoritate appro- r, praeficiatur, de ab aliis episcopis

insecretur. Caeperunt autem sic editi e nominati indulgentia vel conni

inti quadam admitti ad consilia pu-

ica priusquam approbentur a Ponti te: Non item adiunctiones sacras, crisdictionem ecclesiasticam, admi- irationem bonorum Sed a morte iscopi collegium sacrum , distributis i er se curationibus, bona vacantia ministrat excepta nes ensi dice ce- quae peculiarem habet Oeconomum,

190쪽

etiam vivente Archiepiscopo Iustem dicit in ea juxta ac in aliis dicebus vacante sed unus aliquis, ni collegium administratorem temporium renunciaverit. Abbatum d ppositorum eligendorum jus coli

naonachorutas hactenus retinuere:

jam vix retinent,ab episcopis primu deinde a regibus etiam labefactum violatum. Adelectionem quidem te, regius issensus de episcopi auctitas accedat, oportet. Caeterum in sollitiis inconventibus fratrum me cantium neutrum horum requirit

Ne in inferioribus quidem, quasi

cariis loc upletiorum monasterior curationibus, quas fere praepossit vel prioratus vocant , praelati nonici ecclesiarum cathedralium, tim a pontifice maximo, partini hipsarum episcopis , alternis metalbus creantur. Primariorum ano

secundum episcopos in unaquaque, pclesia praelatorum: nonnullorum nonicorum edendorum sive mendandorum os, ut vulgo loqutur, praesentandorum jus regi comsum est pontificum superiorum in rigentia. Indulium et idem ius eii di privatim quibusdam , praesertim tans operum curatoribus , in aliis c ii