Respublica, siue Status regni Poloniæ, Lituaniæ, Prussiæ, Livoniæ, etc.-fdiuersorum autorum

151쪽

atque regem. Hec igitur nunc sunt per petua Principis vectigalia Duae distrat here aut addicere cuipiam jure haer i litario , Alexandri regis lege probi-ibetur. Atque ea lex neglecta poli, ec

ante alacos annos acerbius revocata,

multos conturbavit, de non exiguos V motus excitavit qui nondum prorsus . . sopiti stant Extra ordinem nihil a quod quam nisi forte a ludaeis, regi pensita- tur. Ex his autem vectigalibus is cuni et domesticata in ilia sua sese sustentat in de comitatui suo aulico stipendia inae- bet inde in legationes, dotes, i loca et tiones filiaruna, arcium praesidia de sar et tecta , viarum publicarum refectio nes, machinas Mapparatum bellorum, praemia bene merenti una de se ac repu- bliea, in alios usus impendit inde de senatoribus fere ac magistratibus pus licis et nonnullis sacerdotiis, certi ac serpetui reditus antiquitus constituti sunt, partim pietate Si beneficentia Principum attributi, partim accepto iri usus necessiarios pretio venditi. Et ha-

ctenus quidem de Principe sive Rege ac vectigalibus ejus. Iam de legibus. De Legibus Polonia. Legum scriptarum nullus fultusus apud Polonos vetullioribus tempori-

152쪽

a filiis ejus Ioanne Alberi, Alexardro adjectae sunt. Extremis demur fere teniporibus Sigismundi seniorita regnante filio ejus igismundo A sulio , Diagis ac magis exarsit c lorgius progressius est pruritus id libidnovarum legum condendarum, d artiquiorum mutandaruna. Quo fit, thae propemodum exolescant, novae attem vix aut ne vix quidem nolascan

sed utraeque, i, quidem novitate, ill

vero vetustate sua , in contemptui

vulgo veniant,maxima reipublicae penicie.Earum autem condendarum piestas est sina ut penes regeni, senatiane nuncios nobilitatis nec nisi in remitiis. Statuta regni vocantur. Prisctemporibus viva lex erat Rex sive Priaceps : Qui cum unus in tam amplo,

gno omnia neque praestare, neque pravidere, ac ne judiciorum quidem difcultates recte explicare posse videretu lubricus autem proclivisque ad 'rannidem gradus in summa potesta esse soleat, adhibiti sunt ei Senator sive Consiliatii, qui: consilia acti diesque ejus ad salutem reipublicae, i

judicia ad iustitiae, aequitatis trul

153쪽

,liam dirigerent,dsnaonitis cori siliisque lalubribus, quasi vivis quibusdam leginus, pro re nata cum animum eius in- ormarent, tum potestatem modifica-ientur Senatus Reg. m. Hic est Senatus Regius, multo am- Plior modo , quam olim tacerto homui num numero constan S, quos Senatoresis Consiliarios regni aspellamus. iii non nisi jurati ad hoc colleghim, ad

consilium admittuntur. Et perpetuum ei hoc ni unus quoad vivit quisque, certis annexum honoribus magi stratibus, partim ecclesias iers, partimi profanis. Sunt autem in Senatu anti-

quitus Archiepiscopi duo, septem Epicopi, Palatini quindecim , Castellani quinque, sexaginta. Archiepiscopi

sunt, nes nensis in majore Polonia, Leo poliensis in Russit a. Episcopi vero sunt, Cracos tensii in minore, Posti iniensis in majore Polonis: Uladicta-jviensis in Culavia de Pomerania, ut tamen jam a certo tempore os na-niensem loco anteit Plocensis ina saliovia in Rustia Praemisitensis 3 Chel naeniis Camenensis in Podolia. o iomnes, quo ordine nunc a nobis enuerati sunt, eum perpetuo servant in a. Se La-

154쪽

senatu dicendaque sententia, Vini

blicis celebit talibi is De Iudicis su loco dicen ais. Sunt quidem praetere tres Russici, Graeci schisiratis episco

ri intussia, quos ipsit tussis Vladic:

vocant ninnirum Leopoliensis, Prae misiensis, S Chelm crisiis: qui una currictatoribus suis, aliis Russicis itidei episcopis, qui sunt in ditim Lithra. nica, a, ioviensi metropolita Z atriarcha Constantinopolitano , quot ad religionem .initiationes attinet dependent. Habent kArmeni suus episcopum. Sed neque hic neque Ru . sic pertinent ad regium consiliun Superioribus seculis, cum latius patrent versus occidentem solem in Poloniae V ratissaviensis quoque Lubiassensis episcopi, Camenensita senatu sua loca habebant: Atque etias nunc duo priores in provincias nenensi censentur. Et nostra memor habuit uterque certa bona in Poloni. Nunc Camenensis episcopatus in dicum Pomeraniae Lubiissensis in Machioniam Brandet, urgensium faucibuVVratissaviensis in regum Boemiae tione est. Secundum episcopos in natu sunt Palatinsilio ordine ceraciviensis de Postianiensis,alternis vicibi inter se priora ci posteriora habent

155쪽

cs suffragia Deinde Sendo mirien- : Calisliensis Siradiensis, Lenci cien-Brestentis , V Vla dissavi ensis, sive ivvladis avi ensis, Leo poliensii sive ustuae, Podoliae Lublinensis, Bel sena Plocensis Maso vi e . Ravensis. astellani, Cra coviensis, o iniciensis, inderentis,& Biecensis in Satrapi si Palatinatu Cracoviensi Posnaniens,Medire censis. RogOtinensis, frena ens, Piae mentensis, rivinensis S Sarm)censis in Posnaniensi Sendo miri ens, isticiensis, adorniensis Zavicho ensis, arnoviensis, Malogostensis, ola necensis, echoviensis in Sendo atriens Callisiensis, Gnes nensis, Lanensis Naclensis, Eiecti oriensis, Canenensis in alii siensi: Si radiensis, Ro-irensis, Spici miriensis, velunensis onariensis in Siradiens: Lenci ciensis, re1inensis , Inovvlodensis , de Conas alius in Leitciciensi Inores ensistensis, Crumiciensis Covaliensis: n Iunivvladis lavi ensi univvladilla-iensis, Bydgostiensis, conati ensis

in aliut item quem obrinensis, Ripi sis, rilonnensis in terra Dobriensi Intussia Leopoliensis, Praemi-iensis, Haliciensis, Sanocensis e Chelbensis In Podolia unicus Camenensis In Lublinensi item Lublinensis:

156쪽

r38 CAEIn Belsens Bel sensisti In Plocens p censis, Racianetensis, Stepercensi si Masovia Cyrnensis. Vignensis, Variviensis Vistegra lensis Zacroci mens Ciecha noniensis, Livensii sun Ravest Ravensin Sochaci oviensis , remolliensis In Silesia unus Osuincimen Palatinum ea non habet. Ex his Casti lanis qui primi in unaquaque atra

modo a nobis enumerati sunt, eum i ter se servant ordinem, quo Palatir recensuimus, excepto Cracoviensi,

ex quodam tempore Palatinos antloco suis agioque anteit Volnicien: item luic proximus Gnemensis prrogariva quadam inter alis siensem Siradiensem Castellanos interjecti sui. Caeterorum hic esse legitimus ordo estimatur, ut Ravensi, qui superioruextremus est, proximus sit Sandece. sista deinde Medi recensis , issiciens Biecensis, Rogosnensis, Radomiens Zavichos ensis, Laridensis Sremens Zarnoviensis, Malogostensis, velunei sis irae milliensis , Haliciensis, Sancensis, Chelmeniis,mobrinensis, Pone censis, rennent ensis, Crivinens Cechoviensis Naclensis, Rospirens Blech oviensis, suenci mensis, re

nensis, Ciui liciensis , Bydgolliens Camenensis, Spici miliensis, Inouul

dens

157쪽

iis , ovaliensis, Santo censis, So-ae ioviensis, ostinensis, ignensis, usa viensis, Racianetensis Sie percem, vallegro densis, Ripinensis, Zacroci- ensis, techanoviensis, Livensis, Stoniis extrena tres Conarienses Insibus primum locum is, qui est in Sioiensi satrapia, medium qui in Lelmetiens , ultimium qui in Ino vula lissaetis, obtinet. Sunt item in Sena-

Magistratus quidam, administri

incipis quos Orsiciales regni vocant: empe arescalcias, qui magnus dici-r Cancellarius, Procancellarius sive icecancellarius , ac Thesaurarius. Est iam unus de magistratibus aulicis, d curiae Principis, arescalcus curiae. lutantur etiam duo Praefecti seu Capi- lanei nempe maioris Poloniae,& Cra-viensis, ad consilium pertinere. Sedaro usu venit ut ii non aliquo alio ore Senatorio praediti sint. Horum utem omnium magistratuum locareuifragia in consilio sunt secundiamCaelianos eo, quo hic a nobis conscriptint, ordine. Nisi si quo alio enuineniori laonore ii cohonestentur: nodi plerunque. Hoc igitur est Consilium publicum apud Polonos, Sc Senat last regius sive regni Jexe nonaginta con- siliariis constans: Lorti alii vocantur

158쪽

autem majores Archiepiscopi, pisupi, Palatini, primari aliquot satrapitum Castellani usque ad Siradiens uris ortassisti aeteri omnes minores

posterius in consilium adhiberi coep

consiliis secretioribus. In hoc senacensentur etiam Prussici consiliarii. rum de his desomni republica russi separatim posterius persequemur. cessere nuper posteaquam haec, conscripsimus , Lithuanici, cum aliqui, tum suos Sigismundus AugustRex ad numerum eorum adiecit. qaioque alii loco reservabimus. Porsecretarii admittuntur quidem hi jurati in Senatum, sed, ut auditor modo, quasi seminarium quoddasenatus Neque locum habent in cos est i consiliariorum, neque dictione

sententiae. Ex his autem unus primi ve majoris Secretarii nomen&hon

rem obtinet, de quo plura paulo poDuo reserendarii sive supplicum liblorum magistri sunt. Putantur de succmerarii aditum habere ad locum libendi senatus, claudendi aperienos iii causa, idque in suo tantum qui

territorio lam. Senatorum , primi

1iorum praesertim , flios adolescent admir

159쪽

si mitti in senatum, non inusitatumis . Manquam selent desii sacramen- Padigi in numero secretariorum, quo iberius intersint consiliis . Convo-i tantur autem Senatores a Principe ad

tonsilium' praesentes quidem quO- i es opus est: qui vero longius absunt, on nisi arduis de causis, utpote ad

lomitia, vel celebritatis alicustis gra- ita , nimirum ad nuptias Principis, u liberorum ejus, aut si quis flacius et obnoxius regno dux in verba Prin- ipis uraturus sit. Cum iis vero , qui sunt, Princeps pro re nata consul it Nisi forte res gravior ac dii cior ilicidat, quae plurium consilio dc Honsensu sit explicanda , velut de indi tendis comitiis. Tunc enim absentes aguti per epistolas regias consulun- majores praesertim. At pie haec de nere, numero, ordine . Heio se torum sive consiliariorum regni sui ecerint, si unum illud addiderimus,

suo subserviunt ii quoque Principire reipublicae quoties opus est; domis uidem in judiciis, cum aliis , tum re-il erat Oriis, quas commistiones vul- o vocanaus foris autem in legati

libus obeundis , aut si quid aliud pu- lice cum dignitate peragendum est

160쪽

& honoribus praediti sint habent

iam pCaeter commune senatorium n nus, curamque totius rei publicae pecliaria ossicia pro diversitate magisti

tuum sive honorum attributa. Aci

chiepiscopi quidem episcopi ossi

quae sint, nemini Christiano incogtum esti Nec ullum ii peculiare habiin Polonia prae caeteris nationibus:

quod Archiepiscopus Gnes nensis

petua quadam Pontificis Maximile alitione iungitur, inlegatus natus apostolicae appellatur. QUO Oampliorem habet iurisdictionem qua suo loco attingemus. Habet et , primatis honorem ab eadem sede a Nilotica, absque eo, quod antiquo gem institui, praerogativa primas reg& princeps senatus . Proinde peneum est potelias indicendi comi convocandi senatum, senatusque csulta definiendi, dicendi, abi

Regm®no vacante. Sed nos inlitum nostrum persequamur Palmunera sunt, est diactorem copia suae satrapiae in expeditionibus bellindeque nomen habet lingua vernia, ut voleuod dicatur,quasi lux sive copiarum. Palatinus autem dic Romanorum imitatione, apud qsub imperatoribus non obscurum i