Respublica, siue Status regni Poloniæ, Lituaniæ, Prussiæ, Livoniæ, etc.-fdiuersorum autorum

161쪽

DE sc Ri P Tio. omen honosque Comitum Palatino-um. Porro in pace, Palatini est in suaujusq; satrapia conventus nobilitatis altituere, iisque, si iudiciis praesidere: retia rebus venalibus praeter tempus omitiorum: belli imponere: ponde,

iam: mensurarum curam gerere Iu

diuum quo a patrocinium c judiciari ea latina pertinent Castellani quasi Regati sunt Palatinorum , ductoresquere praesides nobilitatis sub suo quisque alatino Appellantur autem Castillati etiam vernacula lingua muti ato atatinis vocabulo, a castellis sive oppi- is .eorumque territoriis , quae singuli ingula habent ait: ibuta non quodaminatum, jurisdictionem, aut cura-ionem in eis habeant, sed legationem tantum bellicam, cujus modo fecimus

nentionem plerique etiam certos re-

litus anniversarios. Indeque suam iuis iue denominationem sumit, vide icet, ut o iniciensis vel Sremensis,uel alius cuiuspiam loci Castillanus voce-

ur vocantur etiam persaepe nomine

vernaculo domini, loci appellatione in vel j ij syllabam deflexa, verbiar ja, paniosnans iopan Plos i. Solus autem Craco viensis Castellanus, prae-er nomen heditus, nihil habet comune cum alii. Sed liberum is honorem

162쪽

re, praeter conna Une Senatorium: T.

Palatinum autem, quam Castellanti. lege esse non licet cluenquam in ea, trapia, in qua nullum proprium alsiandui, seu bona terrestria. Oc

turque ii utrique vulgo communicabulo dignit.irii , quasi dignitate honore praedi i addito fere latra

seu terrae non ine. Magistratus vero sive officiales

gni ab ossiciis, iunctionibus qui dam publicis, quibus unguntur

universam rempublicam pertinebus, hanc sumunt commianem lationem. Nam peculiari alacrumimina superius jam indicavimus. bus singulis Ram, i nomen ad gitur, Ut verbi gratia, Mares calci Cancellarius regni dicatur , eo teli modo caeterum cia vero ingulo haec sunt:

Mares laus quidem magis er est l. ae regiae, de administer consilii pubi

penes quem jus est convocandi se tum iusta Regis, vel primatis, praedi silentium, audientiam, ac potestatem dicendi e sententiae, es caeternos introducendi, ni clandi, i

163쪽

so eos qui ad id non pertinent, proauntiandi decreta regia in causis insa-itia A capitalibus, promulgandi adi ioptritam senatus cons alta, moderandi

Donapis publicis hospites illustressus cipiendi, compescendi notus inquie- rum atque turbulentorum non mo- circnm senatum, in publico , sedui: tiam in privatis Principis coenaculisse habitaculis, animadvertendi in de ista, quae in loco.& oppido domiciliiive hospitii regii, vel comitiorum a Linittuntur, denique incomitiis Se in 'mitatu regio diversoria dis libuen ioci imponendi rebus venalibus prellia, unde etiam vectigal seu tributum isorale ipsi provenit Mares calci etiam tu in aulicum regis comitatum sadiministros mensae regiae . aliorum qui Numerum auli coriani, pro sanos prae sertim, jurisdictio, censura de animad verisio deoque gestat is in publicis coniventibus,m regi in propatulum pro-ldeunti praefert rcctum sceptrum li- gneum, sive baculum. Ca icesiarius. Vice cancellarius, no-

.iminibus 5 loco distincti, sed potestate

munere exaequati, diplomatibus, edi- ictis mandatis, epistolis, S aliis scriptu- regiis conscribendis atque signan, quaeque ad eum mittuntur acci

piendis

164쪽

piendis: legendis praesunt. Itaque rotestate sua habent signa regia, Ccellarius qaiulem majtas, Vicecanc crius vero minus. Autholitas eos cousque patet , a musta in coniti Principta signare quae vero contrages esse videntur, jubenti illi ne

possint Dant etiana responsa regio anine, iquibus de rebus consil aberi debet, in Senatu proponi lenique senatus consulta , regia illeomitialia placita ac decreta mandant, hin publicum edunt. etiam ii cognitores privatarum qumoniarum provocationum abbanis et oppidanis, praesectorun judiciis, ad regium tribunal devorum Secretariis scribis, sacerdotconcionatoribus, stantoribus aceremoniisque ecclesiasticis modetur is praesertim qui est de sacro

Me Lege enim, quamvis non antalterutrum ex iis sacri,alterum pisordinis est oportet, cum antiquioli fere sacerdotes eo meres Urentur. Sunt autem ii in proxima ext atione honorum sui uterqueor

Sed neque sacerdoti cum episcol exceptis Prae istiensi Culnaensi, mensi, Camenecensi, neque profl

165쪽

Castellania etinere munus hoc licet, is piaeter peculiarem indulgentiam , aut

, conniventiam est auten usitatum, ut

de vicecancellario fiat Cancellarius, propter locii sententiae dicendae prae

rogativam.

The aurarius ipso nomine indicati munus suum. Elt enim promus d con- dus thesauri regi in synal olorum sive insignium reoni quae sunt,coro Na O- - nriim , scept iamne gladius suppelle stili se redituum regiorum , scripturas umque smonumentoriam public rum auctor di moderator luoriam vis quaesiCrtam, curatorum, atque dispensato tum Principisse rationum reddendarum exactor , monetaria O cinae magis res stipendiorum tam aril:-tarium quam aulicorum solutor redi dendae Principi rationi obnoxius. De Mares calco curiae, praefectis, referen- dariis, secretariis, dicemus postea. Numerantur etiam inter Masill ra. tuc officiales regni duo duces excr- citus quorum alter generalis, supremus eaeercituum regni Capitaneus, ali ter Campiductor, seu campestris Capii ancus dicitur. Ac ille quidem dux est moderator belli secundum Princia rem, bicarius Principis Ducit e Xercitum capit locum castris, acies in- et struit,

166쪽

i i Estruit, dat signum pugnae 3 recepti a Commeatus hannonae curam in bis rerit pretia rebus venalibus iminit bonderibtis quei mensuras earu Idum statuit , bdelinquenti animadvertit Campestris vero hujU est quasi vicarius a Principe datus ercubiarum potissimum explorationunt sque curam gerit S mercenariistibus, illo praesertio altero absenti ptaeest. Neuter tamen in Senatu lochabet Quin temporarii esse perhibtur, neque uter naagistratus regni biti superioribus temporibus Lonminus autem alii quidem , qui ipsi nstra fere memoria pro magistratibi regni haberi. appellari coepere.

que tamen insenatu locum habent, nque unctionem ullam ad universu regnrim pertinentem Ii vero sunt gldiser, pocillator sive pincerna struamenta. quem incisorem vocant, da

ser sub lapiser, magister culinae, lupibus apparandis, cocis regiis praeo

Et certe aut iidem sunt terrestressi, coviensis sati apiae, aut ea sola de omi bus nullos habet. Itaque nos quoq'sententia peritiorum inter terrestat honores magistratus eorum Olexponemus .Dicuntur autem terret

honores e magistratus, qui non

167쪽

DE sc RIPTIO. a 'iversi regni, sed terra rura atque satra

piaria sunt peculiares officia terrestriai vulgo appellantur: et his qui praediti sint ossiciales terret res Sunt aut ii,

succamerarius, capitaneus, gladi fer ve- xillifer pincerna, suppincerna, incisor, i dapiser, subdapifer, tribunus, deX, sub judex, notarius, thesal rarius, Venator, agas, sive equorum curator Habentq; certas suas functiones iiive curationes

antiquitus, in sua quisque satrapia sive

tractu , ac terrari ut vulgo loquuntur:

quarum quaelibet lina discerpto in

naultos dominatus regno, suum ducem abuit. Eius autem hi fuerunt adnuini ri peculiares. Nunc magna pars solum nomen eunduntque honorem rei tinent Areales sunt gladi feri, pincernae, suppincertam, incisores, dapi ieri, subda-piferi ac thesaurarii: nisi quod in extra-Qrdinarii judiciis, quas commissiones vocat regiis mandatis subserviunt, Vin colloquiis assident. Tametsi etiamnunci peculiaribus suis muneribus fungi recte posse existimantur, in suo quisque tractu, a quo denominationem habet, quoties eum Princeps adit: Nempe ut

gladii et Posnaniensis inPomaniensi satrapia gladium ipsi praeferat in solenni pompa sincerna pocul adna inistret: in sot sive sti ueto mensana apyHnat:

168쪽

dapiset dapes inferat sub lapiser dapis erum cum sceptro seu baculo praecedat, suppincerna potus curam gerat thesaurari is condus ac promus pecuni ae sit ac supellacillis ejus Caeteri sata funguntur etiamnunc fere suis muri tribus. Ac vexillifer quidem in bello vexillum praefert exercitui suae satrapiae Tribunus custos est arcis in suo quisque tractu, durante bello Itaque vacationem habet militiae Venator venationibus, sylvis praeest. Agaso equiti csive armento equorum Iudex causid controversiis privatis nobilitatis disceptandis c judicandis praesidet unccum subjudice qui ejus est socius morvicarius, loco tantum inferior Notarius scriba est 5c actuarius iudicii : habet ipse quoque in judiciis jus dicendae sententiae , consuetudine magis quam legum praescripto. Caeterum Succamerarius ut ejus partes postrem loco explicemus, licet honore omnibullis anteeat olim fortassis praefuit cubiculo e cubiculariis Principis in v. i isque terra Nunc regendis mod finibus agrorum ac bonorum terre

liqum praeest Quem itidem atque judicem, subjudicem, iotarium, juratum esse portet. Habetque is ad imunus obeundum vicarios opsc jurate

169쪽

itos, in singulis territoriis singuloni, luscamerarii vocantur, sive cubicula-

iii, propterea fortassis,quod antiquitusa nistri cubiculi Principis ad id munia g . :gebantur a silccamerario. Nunc iv os sibi legit arbitratu suo ex equestri. rdine ejusdem territorii,& jurejuran

.l o adigit, mutatque quoties vult Cr oviensis Succamerarius prae caeteris ealetaerogativa praeditus est, ut salinarum jus p is tractus arbiter sit de inspe- r. Capitaneorum ossicia statim e tonemus. Caeterum ii, de quibus mo- lo egimus, non omnes in omnibus f rapti sunt , neque in singulis singuli. et Cracoviensis quidem satrapia succa aerarium, gladii erum, dapis erum, trito unum, judicem, subiudicem de nota litum habet singulos Posnaniensis cae- lteros quidem habet itidem singulos: istac camerarius veri judices, sub iudi-lces: notarios binos. Habet enita hoc ce terra Uschoviensis peculiares, quae s Polonia quodam tempore seiuncta fuit Sendo miriensis satrapia caeteros quidem, ipsa singulos habet, praeter i unum , quem etiam risio vi ense territorium non ita pridem suum habere coepit Callisiensis item eosdem omnes habet singillos. Si adiensis stiu- ctore de subdapisero caret gladii erum,

170쪽

xset CAEPincernam, lapi ferum habet singulSuccan ierarios vexilliferos, judices notarios binos. Id bet enim hos nense territorium suos, ex quo ten te avulsum sui a Polonia, sicut ait tror Tribuni item duo sunt in eadesatrapia, Major minor Lenciciens diserum , structorem, subdapis irum no habet,caeteros habet singulcitemque Bresiensis Ino vuladis avi enuero gladis eruta unum habet, structtem sub lapis erum nullum: Reliqui

omnes binos. Habet enim Dobtinen terra peculiarem si accamerarium, exliferum, pincernam, dapis erum, tribnum,iudicem, subjudice, iotariul uinii quinos habet succamerarios, xilliferos, pincernas dapis ero , tribi nos iudices , sub iudices, de notario Nempe Leopoliensem, Praemittiensen Sanocensem,Haliciensem,&Chelmersem: Cladi rei ut , structorem, subd.

yiferum nullum Podolia itidem nulum de his tribus: Reliquos vero regilos exceptis tribunis, quos duos habecam enecensem at a Trebovvliensen Lublinensis satrapia gladis erum , stria: ctorem sub lapisertim nec ipsa lubet vexilliferum, pincernam, ac dapserum singulos caeteros binos. Lucculens enim territorium peculiares h bi