장음표시 사용
91쪽
S8 Ant. Rem. Ad IUDPlinio Vst. Nar. XIV, 4. Conveniunt sane cum hodiernis , quae sex pro centenis reddere dicuntur. Saepius earum meminerunt leges min. L. s. v. de operi publ. L. Io. D. de pollicit. L. I7. D. dae Mur. L. I o a. q. 3. D. des uri ut & ex auctori hus
Plin. l. e.& Columella III. 3. Immo & vetus Inscriptio apud Gruter. ρ. CCXV. a. VOLO.4UTEM. EX. USURIS. SEMISSIBUS. FILX. N. COMPARARI. AUGUSTALIUM. LOCI. N. AD. INSTRUMENTUM. ΤRICLINIORUM. DUUΜ. QUOD EIS. ME. VIBO. TRADIDI. CANDELABRA. ET LUCERNAS. Aliud marmor simile a Scaligero jam prolatum illustrat idem Salinas.
do mod. usuri cap. VII. p. 28 I. xxv I. XXVI. Usum quincunees tertiam & dii
o, a unciaS 1i annum reddebant, id est, quinquo pro centenis. Eas usuras levioribus adnumerat Ulpianus Q. 7. g. Io. D. de administrat. ruror. Persius Vero Sat. V. v. I s . modestas adpellat, dum ita canit:
Mentio quoque earumdem sit L. II. D. de Mur. 9 L. Ior. g. 3. o de solui. & in marmore apud Salmasium is id. p. 283. XXVII. Trientes minimis accenset Iul. Ca--pitolin. . Auton. Pii II. eaeque tertiam partem unciae in singulos menses quatuor uncias in annum, id est . ut nos loquimur quatuor pro centenis reddet τὸ ni. Meminit huiusmodi usuram Cic. Epis.ad Art. i V, 1 F. L. 7. g. IO. D.de A mia infra tuti & Lamprid. vit. Auxand. Sem XXI.
92쪽
Lib. m. TD. XV. 84, XYMII. Quadrantes usurae quartam partem XXVIII. unciae singulis menfibus; tres uncias in annum 425ti
reddebant, id est, eras pro centenis. Exemplum tes rearum exstat L. 2I. D. de ann. IV.
XXIX. Proximae sunt sextantes, quae sextam XXIX. partem unciae singulis mensibus, duas uncias vertente anno praestabant, id est, duo pro emte- unctariae,ii. Quae denique duodecimam partem unciae mi Dcra singulis mensibus, & integro anno integram μ' unciam, id est, unum pro centenis reddebant,dieebantur usurar uneia vel untiaria. Τacit. Ann. VI, I s. ex quo facile etiam patet, quodnam fuerit foenus semiunciarium apud Liv. VII, 27. XXX. Sed eave existimes, his usuri S con- xxx. t tentam fuisse faeneratorum avaritiam. Minime surae biis omnium . Praeterquam enim quod modum usurarum legitimum mitis fraudibus evertein centesi 'bant, quas accurate suo more describit Ger. Marinna Noodi. de Foen. ct usuri II, 24. p. 2'I. non dubitabant ii, qui malis incertisque nominibus
credebant , usuras majores centesimis stipu- Iari. Tum vero & astem usurarium multiplicabant , & partes ejus , exigentes aliquanto supra legitimam usurarum summam,
e. g. binas, temas, centesimas, ita tamen, ut numquam ab assis ratione discederent . Binarum centesimarum exactarum a foeneratoribus meminit Cicero Verrin. III, II. Tri- plicis usurae, id est, ternae centesimae I venal. Sar. IX. v. 7. Non erar hae facie miserabilior Crepereius. Pouis, qui triplicem usuram prastare paratus: Circuit, is famos non invenir.
Quaternas usuras exegerunt Scaptius & Mati-
93쪽
Ane. Rom. Ad Iustirinius, impudentissimi foeneratores, Vel potius Brutus, qui eorum operat in pecuniis foen ri Iocandis utebatur , de quibus Cic. Eps. ad Atr. V, 2 a. VI, I. ct a. 1atino eo progressa erat foeneratorum avaritia, ut ne quinas quidem usuras exigere dubitarent. Qua
de re Horat. Serm. I, 2. v. IE a. Fufidius vana famam timer ac nebulonis , Dives agris , dives positis ira famore numis . cuinas hic capiti mercedes exsecae , aeque Quanto perdit ior qui que es, raro acrius urger.
Atqui sanguinolentae plane erant bae usurae , siquidem , qui binas centcsimas spopondeis rant, singulis annis viginti quatuor , qui te nas, triginta seXs qui quaternas, quadragi ta octo, qui quinas, sexaginta pro centenis usurae Ioco solvebant . Hadriani temporibus linvaluerat, ut foeneratores creditis mille a Teis., eX ea summae eodem momento ded cerent centum , & cautione nihilominus in mille aureos concepta, usuras praeterea Centesimas in singulos annos stipularentur, easque vertente anno in sortem redigerent .sm Quod genus usurarum adeo mordax erat , ut intra sex annos sors duplicaretur . Dosith. Sent. D. Hab. III, s. p. 864. Cujacis Observ. XXI, β. - XXXI. in Est hie Anatocismus, quem olim lieitum sui Gse, postea vero SC. prohibitum, patet ex Cic. Epip. ad Attic. Er. Postea eumdem constituistionibus suis proscripserunt Imperatores. vid.
L. 27. D. de re iudicat. L. 2o. c. εκ quis.
94쪽
Gb. m. 6. m set XXXI. Suffciant haec de mutuo . foenore Xxxr.& usuris. Commodari & depositi contractus , qui & ipsi re ineuntur, ita suntcomparati, ut id modati&iis Romani a iure gentium & communi omnium MPossis a hominum consuetudine haud recesserint . um de vix quidquam hic ex antiquitatibus vid tur explicandum . Depositi contractus id si gulare habebat apud Romanos, quod si quis dolose circa depositum esset versatus, is ex legibus duodecim tabularum duplo hoc lueret . Quam legem decemviralem Iae. Gothosted.
ad Leg. XIL XII. Tab. III. his verbis expressit:
SI QUID ENDO GPOSITO DOLO M LO FACTUM ESCIT, DUPLIONE LUD
TO . Ea vero poena non tantum inficiando crescebat, ut seri solebat in aliis, quod extistimavit tamen vir summus Iac. Cujacius . Parariti. indeposit. & Pithoeus ad ColLLσ,M .is Rom. x. 7m 77 ti sed omnis omnino doliis depositarii ex legibus XII. Tabularum duplo ut videtur vindicabatur, n & quidem non duplicatis, ut inrcit. Inserp. XII. Tab. IV. p. 7 o. putat fructibus, sed dupli ejus rei praest
tione, quam quis custodiendam tradiderat . Schulting. Iuropr. ametust.p. 77 I. Ian.Vin.Gra- vina de LL. XII. Tal.Ll.p. 31 3. Furi enim sit nilis videbatur depositarius dolosus. L. I 3. D. deposΤam dirum etiam hoc crimen videbatur 'eteribus, ut & de deposito negando cogitantes a Diix n) Actio enim a Iustiniano prodita, quae in ei ando erescit, proeul dubio recentioris aevi,& ab Imperatoribus demum inventa est. Sinlibantu λ.-τ7I-
95쪽
Crederentur, quo pertinet exemplum Glauci Spartani apud Herodot. Lib. . n. Praeterea eos dentes amittere putabant , qui deposutum negassent, de qua veterum opinione quaedam notavit Casaubon. in Lem Theocrit. p. 81. Quare & Ρ in. Epist. X, 97. non putabat, se luculentius probitatis testimonium praebere posse Christianis, quam dum eos se. .nvicem sacramenro obstringere, ait , ne fidem fallant, ne depositum adpellari abnegent. Quare non mirum est, Decemviros tam improbis hominibus dupli poenam statuisse . Enimvero postea praetor hanc poenam mitigavit, actionemque in simpIum tantum dedit, praeterquam si depositum esset miserabile ne garum , quo casu Veterem dupli poenam retinuit . L. I. f. I. D. depos. Verba edicti haec fuere :QUOD NEQUE TUMULTUS, NEQUE INCENDII, NEQUE RUINAE , NEQUE NAUFRAGII CAUSSA DEPOSITUM SIT , IN SIMPLUM : EX EARUM AUTEΜRERUΜ, QUAE SUPRA COMPREHENSAE SUNT IN IPSUM IN DUPLUΜ: IN HEREDEM EIUS , QUOD DOLO ΜΑ-LO EJUS FACTUΜ ESSE DICETUR , QUI MORTUUS SIT , lN SIMPLUM , QUOD IPSIUS , IN DUPLUM IUDI- lcIUM DABO. Idem tamen praetor etiam sinfames esse jussit, QUI DEPOSITI SUO NOMINE NON CONTRARIO IUDICIO ,
XXXII. Contractus pignoris quid sit ,
96쪽
Tib. III. TD. XV. quae Inde aditiones nascantur , quaenam aequanta praestanda diligentia, satis a doctoriabus explicatur . De alienatione quoque pignoris supra actum Lib. II. TD. VIII. n. s. Quare nihil est , quod de contractibus , re initis, addamus ampliuS , praeterquam quod monendum videatur , pi3nori saepe accessita contractum Mucia, quoties nimirum debitor creditori pignus mancipabat, vel in iure Cedebat, ea lege. ut reddita pecunia, illud sibi remanciparet . . Quo ipso dominium rea oppignoratae in creditorem transIatum esse reis iste observat Isidor. Orig. V, at . saepe huius fiduciae in pignoribus interpostae meminerunt Paullus in Reci Sent. I, IO. II, 13. H, Tertullianus & alii. Τu vide Cujacii & aliorum virorum doctorum Scholia ad Paul Ium,& Salmas. de Mod. inuri C p. XIV, p.
Verborum Obligationibus , seu . . sipularionibus . .
SEquuntur contractus, qui verbis ineuntur, &quidem non quibusvis, sed solemnibus &accurate conceptis. Horum olim tres erant.
randum , quo liberti operas Promittebant pacistrono. Caj. MAII,9. 3. Sed de doris Libone estimus supra. Lib. II. TD. VIII. Iurisjurandi a libertis praestandi saepe in jure fit mentio, quam-yis formula eius , quod meminerim non exstat is Iam
97쪽
s Ant. Rem. Ad Instis. Iam de STIPULATIONIBUS quaedam ex antiquitatibus repetenda, de reliquis parcius
agendum erit. Iulio ui: L Commune horum contractuum nomen dedicta 3 hodie est stipulatio, quae, unde dicta sit, non adeo expeditum est. Vulgo id derivant a veterisipulum, quod idem sit ac firmum. PaulI.
admodum & in Glossis Basilicis mπουλον est Dχρον , frmum. Ast alii astipe dictam existimant stipulationem , quia circa stipem vel rem pecuniariam potissimum stipuIari &restipui,
ri consueverint veteres. Ita enim Varro de Lingua Ist. IV, 16. p. m. 3o. Am quoque stipem dieebant . Nam quod asses libra pondo erant, qui a
ceperane maiorem numerum, non in arca pone
εant, sed in aliqua eella stipabant, M est, eo on .ant , quo minus loci oecuparet O nstipando stipem aicere caeperunt. Sripare ab σέβειν fortasse Graeo vocabulo. Id Iadparet quor ut alias rum institutum .piam nunc , diis eum thesauris usser dant, stipem dicunt', qui pecuniam alligat ,sipulari is νε- Ripulari. Eodem modo Festus in voce stipem p. - 139. Stipem dicebant pecuniam natam,quod Riparetur. Ideo stipulari dicitur is, qui interro
gatus spondet sipem, id est, as . Denique ab his omnibus abit Isidorus Orig.IV, a . p. m. ''Q.qui stipulationem deducit a stipula, hanc adjiciens
xationem : Veteres enim, quandosibi aliquidpro mittebant, stipulam tenene fungebant, quam fer m jungentes, sponsiones unoscebant. Quae
Isidori observatio si vera esset, simul insignem stipulandi ritum nos doceret. Sed quum nus quam huius utus fiat mentio, nec etiam Var-
98쪽
Lib. III. TD. XX. syroni & Festo, facile concedamus, stipui tiones olim solis pecuniariis promissionibus accessiste; merito Paulli &Iustiniani deriv lionem reliquis anteponimus. II. Erat vero stipulatio conceptIo verbo- ΙI. stiarum, quibus is, qui interrogabatur, dat PRisprum faeturumve se, quod interrogatus erat, 'μ'
respondebat L. f. I. D. de verb. obl. Unde &interrogatio nonnunquam simpliciter dicitur. Sen. de Benes III, Iε. & Graeci S ε περάσπισις, a Vel ομ.ολογια ἡ απο ἐρωτησεως . m. Salmas de Usur. VI. p. I 27. Ceterum qui stipulabatur, eum Merrogare dicebant vel rogare. Is, a quo quis stipulabatur , spondere vel promittere dicebatur . Plaut. Pseud. I, I. v. II 2. seq.- - PS. Roga me viginti minas, in me essiecturum tibi , quod promisi , scias, ROGA, C A. obsecro hercle . PS. gestio
PROMITTERE. Vnde & quid sit reus stipulandi, quid reus
promittendi, facile adparet. III. Conceptiones illae verborum nihil eran m. stε. aliud, quam interrogationes, ad quas alter con- Pulati grue respondebat. Veluti: SPONDES 3sPON- 'Σ. . DEO. PROMITTIS PROΜIΤTO. DABIS 3 DABO. FACIES FACIAM. g. I. Inst. de verb. obi. Sic eodem loco Plautus v. II s. CA.DRBISNEare Di mihi hodie viginti minas PS. DABO.- Ein L a) Ex quo simul patet, cur baptismus vocetur
. III, λ I. interrogationes enim baptismales &responsiones baptizati vel sponsorum stipulationum instar sunt: credisne ς credo. Abranis elai abrenuncio.
99쪽
s6 Ann Rem. Ad distis. Eiusdem tamen essicaciae erat responsio comcepta impersonaliter , qualis est illa apud
eundem Plauti Pseud. IV, s. v. I SL Nullum periculu s, quodsium sipularier. in oceaepissi verba , viginti minas.
DABINλ BAE DABUNTUR . . . Cons. Plaut. Bisechia. IV, 6. 3 8. Nonnumquam& is , qui promiserat, denuo rogabat, &, qui rogaverat, denuo promittebat , idque voCabant resipulari. Stipulatio vero & restipui tio Sponsio dicebatur. Nota est sponsio iudicialis : spondesne quingentos , si meus sir λ spo deo , si ruui . Ee tu quoque spondesne quingen- os ni tuus sit 8 oondeo ni meus sit. vid. Car. Sigon. de Iudiciis I, 21. p. 666. Quaerunt Pr dentes nostri , cur in stipulatione interrogati o & responsio exigantur P Et hic multi multa& varia differunt. Sed acute observat Guido Pancirol. Vari Lell. III, 2 s. nihil magnae rei, &quae in perpetuum obligare deberet, sine interrogatione & responsione gestum esse apud Romanos. Tales enim interrogationes & responsiones factas observamus inferendis legibus, plebiscitisque, in rogando senatu, In a rogationibus, contrahendis nuptiis , pangem dis foederibus, facienda deditione, ut facile adpareat, praecipuum semper animi deliberati
signum Romae visum esse interrogationem ac sequutam responsionem congruam. Iv. ReL IV. Id porro accurate erat observandum, ut dum E ah αspondexetur congrue. Hinc si alter rogaret congruae λ quinque, alter decem promitteret ; vel si alterrogaret pure , alter cum conditione Nomi
teret , inutilis erat stipulatio. f. s. Inst. ἀν inuritissimi.
100쪽
P0ul. Exemplum est apud Plaut. Trisum V, 2, i --3 sq. Quum enim interroganti Lysitelli: nondec ergo euam gnatam uxorem mihi λ responderet Charmides : Spondeo , is milia auri Philip-ipum dotis r inutilis erat stipulatio . Et, hinc quum denique inter eos de dote quoque coni venisset, repetebatur stipulatio. v. 39. m. shae loes filiam tuam SPONDEN'
V. Satis tamen recta videbatur stipulatio, si v. ME- alter alteri interroganti respondisset quidni λ::ἡh' 2.
tine quis an Graece stipulatus esset, item ea. qualiscsidemne uterque lingua usus ςsset, nec ne g. 4. α6do evinst. de ureb. obi. Sussicere enim videbatur, sua modo per interpretes se invicςm intelligerent . L. I. . D. deverb. obl. Quae quum ita sint, ne forte contrahentes in formula errarent, . saepe stipulationes Icii componebant , ceu variis. Ciceronis testimo is aemonstrat BriD.
son. do Formia. Libro VI. . 69o. ,
XI. Stipulatio vero fiebat orbis ore prola- VI. Noa tis. Hinc interrogante altero, altero tantum ad- ΣV. nuente , nulla concepta videbatur stipulatio, T. spoissio I. g. 2. D. h. e. Neque etiam stipulari poterant surdi & muti, neque promittere g. r.IU.do inuri 'r' 'Ripula . Nec lassiciebant litterae inter absentes
s. II. Inst. eod. Si tamen instrumento esset criptum, promisisse aliquem , omnia praesume bantur sollemniter acta f. 16. Inst. eod. Pauli. Reci Seni. V, 7. 1. Fallitur ergo Q. Salmasius, da
Usur. VI. dum existimat, . si quis in chirographo esset fassus se promisisse, id perinde voluisse ae si