Iusti Cnutii Compendium vniuersae medicinae iuxta doctrinam Hippocratis, & Galeni

31쪽

as I v s v et C s v v I x haec substantia spongiosa praedina est, ita ut 1

membranae natura recedere videatur: venis,&arterijs copiosissimis scatet, quarum beneficio, cotyledonibus uteri hoc est oris vasorumn utero terminantium; lati ni acetabula vocant firmiter amectitur. Ex hac vena umbilicatis sanguinem fugit. Tres hae membranae inui-eem connatae, unum tegmen constituere videntur , quod vulgo secundina vocatur: sorte quia seeundum in pariendo exit.

partus causa. cap. Is.

QVando perfectus, omnibusque numeris

absolutus infans ad maturitatem peru nit, Propter amplam magnitudinem, copiosius alimentum, & propter cordis feruorem, transpiratione non contentus,respirationem ex postulat. Quae cum in utero non adsint,calcitrando membranas quibus inuoluitur disrumpit, atque exitum vi parat. Tum etiam quia infantis magnitudo, lochlorumque copia,utero valde molesta est, S grauidae abdomen ita implet, ut diaphragmatis motum,ac respirationem admodum difficilem reddat . Quare non solum uterus expultrice sua vi, sed etiam grauida, ad laetum excludendum, omnibus viribus insurgit. Nunc uteri osculum, quod tot mensibus exquisitae clausum fuit, dehiscit: cuius rei rationem ignorans Galenus, admirabilem Dei proui-

32쪽

- COM P. MED. LIB. I. 29prouidentiam summopere admiratur. Quando autem infans,uterus,& mater, simul agunt; feliciter succedit partus: quare parturientes tunc tantum ad emittendum, hortandae sunt, cum dolores ingrauescunt; quia tunc uterus,

de infans,laborant; sine quorum auxilio,in cassum illa se fatigat. Ruptis itaque membranis, ante omnia urina exit; vulgus aquam nominat; tandem laetus in caput prodit;tum secundinae; postremo vero lochia succedunt.

De tempore partus. cap. 2ω.

T Empus partus varium est,sed tamen septi

mo, nono,& Vndecimo tantum mense vitalis editur foetus:octauo autem qui nascuntur, moriuntur. Ratio est non ea, quam Pithag

rici de numerorum vi; Geometrae de dupla , &tripla proportione; & Astrologi de vario siderum alpectu somniant; sed geminus infantis

Iabor,cui propter tenellam aetatem laeeumbere cogitur. Non autem de motu illo,quo alias in sinistrum dextrumue mouetur, loquor; sed de violento illo, quo exire nititur: nam sept mo mense,quia tunc absolutam partium perinfectionem adeptum infans, vires suas expi

rat M in hac luctatione ralde laborat. Qiaodsi ei robur non desit, di stupris membranis, in lucem prodit, ac superstes remanetris vero linfi vires non lassiciant,acquiescit, &abiscepto

33쪽

as I v s v et C s v v r haec substantia spongiosa praedista est, ita ut 1

membranae natura recedere videatur: venis,&arterijs copiosissimis scatet, quarum beneficio, cotyledonibus uteri hoe est oris vasorum nutero terminantium; latini acetabula vocant firmiter anuctitur. Ex hac vena umbilicatis sanguinem fugit. Tres hae membranae inui. eem connatae, unum tegmen constituere vi- dentur, quod vulgo secundina vocatur: sorte quia secundum in pariendo exit.

i me partus causa. cap. Is.

QVando perfectus, omnibusque numeris

absolutus infans ad maturitatem peru nit, Propter amplam magnitudinem, copiosius alimentum, & propter cordis feruorem, transpiratione non contentuS,respirationem ex postulat. Quaecum in utero non adsint,calcitrando membranas quibus inuoluitur disrumpit, atque exitum vi pa rat. Tum etiam quia infantis magnitudo, lochiorumque copia, utero valde molesta est, & grauidae abdomen ita implet, ut diaphragmatis motum,ac respirationem admodum d Ecilem reddat. Quare non solum uterus expultrice sua vi, sed etiam grauida, ad foetum excludendum, omnibus viribus insu git. Nunc uteri osculum, quod tot mensibus exquisitae clausum fuit, dehiscit: cuius rei rationem ignorans Galenus, admirabilem Dei

34쪽

COMν. MED. LIB. I. 29prouidentiam summopere admiratur. Quando autem infans,uterus,& mater,simul agunt ;feliciter succedit partus: quare parturientes tunc tantum ad emittendum , hortandae sunt, cum dolores ingrauescunt; quia tunc uterus, di infans,laborant; sine quorum auxilio,in cassum illa se fatigat. Ruptis itaque membranis, ante omnia urina exit; vulgus aquam nominat; tandem foetus in caput prodit;tum secundinae; postremo vero lochia succedunt .

De tempore partur. cap. 2s.

TEmpus partus varium est,sed tamen septi

talis editur foetus:octauo autem qui nascuntur, moriuntur. Ratio est non ea, quam Pithag rici de numerorum vi; Geometrae de dupla tripla proportione; & Astrologi de vario sid rum alpectu somniant; sed geminus infantis Iabor,cui propter tenellam aetatem succumbere cogitur. Non autem de motu illo,quo alias in sinistrum dextrumue mouetur, loquor; sed de violento illo, quo exire nititur: nam septimmo mense, quih tunc absolutam partium perinfectionem adeptusest infans, vires suas expi

rat, & in hac luctatio in valde laborat. Quod si ei robur non desit, di stuptis membranis, in lucem prodit, ac superstes remanem si vero ip- fi vires non sussiciant,acquiescit, &abin pis

35쪽

I v. s v x C N v v i ropere desistit; toto octauo mense quiescend vires resumens, ut nono feliciter exire possit Quod si autem ob aliquod inconueniens non'

enim hoc a natura est eundem conatum,quem septimo mense subluerat, Octauo , non ref ctis viribus , repetere cogatur, succumbat necessum est.

De humoribus. cap. 2I.

HVmores nostri corporis sunt q uatuor, Ut languis, pituita, bilis,& melancholia: omnium teste Hippocrate) tanta est necessitas,

ut quolibet eorum sublato, animal omne intereat . Nam ijsdem nutrimur, quibus const Inus: constamus autem quatuor humoribus quos propterea elementa nostri corporis Hippocrates nominat. Unde nisi quatuor quoque' sint humores, quibus nutriamur, corpus n strum, alimento destitutum, contabescet, ac sensim extinguetur. Generantur isti humores in communi sanguinis ossicina,hepate inquam: Vnde etiam omnes simul coniunctit in uenis continentur ; quod tum clarum est, cum venae sectione sanguis extrahitur. Uidemus enissisingulos a seinuicem humores secerni: & bilem supernatire, melancholiam subsidere, sanguinein cum pituita medium occupare. Quia . tamen in corpore nostro leparati,&aseinui cem distincti non existunt; sed omnes in sa

36쪽

tur propterea aliqui non Inepte eos cum adim Gione expresserunt: & languinem pituitosum, Pituitam; sanguinem biliosum, bilem; sangui-'nem melancholicum, melanchol Iam nominarunt. Sunt autem humores vel alimentari vel superflui: alimentarios hepar retinet, & Per venas, ad corporis nutritionem, transmittit: iuperfluos autem a se ablegat,ad loca a natura destinata; ut singula suis locis declarabimus. De motu humorum. eap. 22.

QVoniam maximum in medendo usum ha

bet, humorum motus cognoscere . eius hoc loco considerationem, praeterire non POL 'sum. Mouetur enim, & in corpore circum-

fluit, ac plus solito abundat; pituita hyeme,' sanguis vere, bilis aestate, melancholia autumno. Sic quoque in pueritia, pituita; in ades scentia,sanguis virili aetate, bilis; in senectute, melancholia magis luxuriat. Unde quatuor aetates, quatuor anni temporibus, non inepte Construntur: hyems enim,ut pueritia, frigida & humida est; & naturae pituitae assinis : ver ut adolescentia, calidum,& humidum est;&sanguini congener: aestas, ut virilis aetas,caliada,& sicca est; & bili respondet: autumnus d nique, uti senectus, frigidus, & siccus est; &

mςlancholiae coiigruit. Hinc ut quod hyeme

37쪽

1a I v . s Y 1 CN VTII pituitosis, vere sanguineis,aestate biliosis,&autumno melancholicis potissimum morbis affli-,gamur. Quod quoque de aetatum decursu diacendum est: nam pueritia,pi tui tosis ; adolescella,saguineis; virilis aetas, biliosis ; 6c senectus, melancholicis morbis magis obnoxia est. Ne

rue hoc Galeno aduersatur; qui non pueros,sedecrepitos, hyemi comparat: neque etiam Hippocrati, qui pueros plurimum calidi innati h here asserit. Cum enim calor ille, copiosa humididitate oppressus,&quasi suffocatus, actu non .ealefaciat; iure merito frigidi actu statuuntur, di potentia tantum calidi,quia aliquando idem ille calor.absumpto humido,in actum prodibit. Quod decrepitqs Galenus hyemi conferat, ideo

est,quia repuerascunt,& ad antiquam frigidit tem , humiditatemque reuertuntur: humiditatem inquam, non quidem innatam, haec enim in illis fere absumpta est, sed excremen titiam . Quare quod de pueris hie dicimus, idem de de- erepitis intellige. Alium denique motum a te Pore humores habent: nam i media nocte usq; ad auroram pituita commouetur, ab aurora usque ad meridiem, sanguis; a meridie Vsque ad vesperum, bilis; a veipero usque ad mediana noctem, melancholia . Unde fit quod morbi pituitosi, a media nocte; sanguinei, ab aurora; biliosi, a meridie ; melancholici, a vespero e X cerbari incipiant. Tertius est motus,quem non

ex amitate temporis, sed ex propria ipsoru tria

. natura,

38쪽

natura, humores obtinent; quo pituita quotidie; bilis singulo tertio; melancholia autem singulo quarto die mouctur. A lque hqc est causa cur febris quotidiana, quotidie: tertiana, temtio ; quartana,quarto quoque die accedat: quia scilicet quotidianae, pituita; tertianae, bilis; quartanaes melancholia cRufa est .

. . Se sanguine . Cap. 23.

- . . . . . -

COeterum ut reuertar unde digressus sum)

sanguis dupliciter fumi potest. Uno modo communiter pro sanguine partes heterogeneas habente, qui venae icctione educitur: hic pituitae bilis, & melancholiae particeps est ; sed a praedominio sanguis dicitur: hic inquam totucorpus nutrie. Altero modo proprie pro sanguine homogeneo, sum, sincero,& ab alijs humoribus secreto: hic non totum sed partes tantum langi vineas nutrit; & de hoc noster sermo erit. Sanguis itaque est humor calidus, humidus, ruber, S dulcis, ex teperatiore chyli Parte, a mediocri calore genitus: hic omnium humorum copiosissimus nobis inest, quia multo etiam plures sunt partes, quae eo nutriri de bent; quam illae,quae alijs nutriuntur humoribus. Superfluus tamen nullus est, & propterea nullum superuacaneo sanguini receptaculum natura consignauit: nisi quod mulieribus singulis mcnsibus exeat; cuius rei rationem hic,br

39쪽

3 Ι v s τ 1 C N. V 4T I Iuttatis caula, omitto. Est autem quaedam tria sanguine superfluitas, quae rerum sanguinis discitur de tota sanguinea massa loquor, unicuiaque enim humori, suum est serum o hanc renes ad se trahunt, atque ex vena caua emulgent, &pervias urinae dicatas excernunt. Quando sanguis putredine, vel alterius humoris permistione a natura sua recedit morbi ficus euadit,ac synochorum causa est. Porro illi, quibus praecς-teris hominibus sanguis abundat; sanguinei dicuntur: abundantiam autem hanc denotant haec signa; ut faciei color rubicundus, totius corporis calor subhumidus, venae turgidae, animus hilaris. Et forte haec est causa,quod mulieres viris,& iuuenes senibus sint magis venusae, ridibundae, & dictis qualitatibus praeditae.

De Pituit . cap. 2 q.

P Ituita est substantia viscida, frigida, & h

nuda, alba,& insipida, ex cibo pituitoso, inventriculo genita, at in hepate perfectionen ad 'pta. Excrementum autem illud,quod ex cerebro destillat, quamuis vulgo pituita vocetur, tamen magis proprie muccum dixeris. Proinde pituita duplex est, alimentaria, vel superflua et alimentaria est illa, quae non solum partes humidas, ut cerebrum, nutrit; sed etiam quae femuorem bit is temperat, cuius incendio alias omnia in nostro corpore consumeremur. Haec i

40쪽

: COM P. MED. LIB. r.

Ia est quae facillimo negotio in sanguinein conuertitur; unde quibusdam sanguis non bene coctus appellatur. Superflua rursum duplex est,

naturalis, vel praeter naturam: naturalem voco eam, qute etsi non nutriat, suos tamen usus habet : ut est non solum ea, quae articulorum humectationi dicata est,muccilaginem nominant; sed etiam illa quam intestinis natura concessit; ne a bile, tertio quoque die affluente,corrodamtur. Addo,& illam, quae glandibus, quos plurimos nostrum corpus habet, continetur; nam S haec quibusdam in locis manifestos usus h bet. Praeter naturam est illa; quae morbos parit: ut est primo acida, admodum frigida, quae, i star fructuum immaturorum,dentes obtundit,& cουλιμιαν, seu famem caninam excitat. Altera

est vitrea, valde etiam frigida; quae,si calido i co obstruatur, intolerabiles steste Galeno cruciatus, & interdum colicos excitat. Tertia estgipsea, gipso similis; quae nephriticis in calculos, & arthriticis in tophos conuertitur: hinc etiam interdum lapilli in asthmaticorum pulmonibus inuenti sunt; generatur ex vitreo calore exusta. Alia demum est pituita dulcis, aluquantulum calida,& a naturali parum differes. Salsa autem multo calidior est, atque ex pituitae putredine, aut seri salsi, aut bilis adusti permistione gignitur: sitim implacabilem causat; hinc hydropici semper sitiunt, licet ventrem

aqua plenum habeam . Pituitosi, hoc est illi, C a quibus