장음표시 사용
231쪽
. Pant. Philalethes veritatis amantissimus ex squitate iudicat omnia. Is, si tibi ita videtur, viriusq; consensu dispunctis rationibus quaestionem tollat controuersam. Huius tribunali ne mo poterit offundere caliginem: est enim non solum in arte disserendi bene versatus& exercitatus, sed ea etiam fide re probitate, ut quid sentiat,uni addictus veritati,omnibus affectionibus depositis, libere pronunciet. Hic mihi expeditissima litis dirimendae videtur ratio. Huius quasi tibicinis modulatio coget nostin gratiam. Te serimus iudicem , Philalethes rnefas sit nobis, ab eo dissentire, quod tua sententia fuerit probatum .
QVod tantum mihi tribuit uterq; vestrum,
ut veritatis retinendς caussa meo decreto Co... rouersiam distrahendam censeatis ,semper mihi putabo honorificum: atq; in eo vestram in me beneuolentiam agnosco, neq; puto in re aperta & simplici, excellens ingenium requiri. Sed nolim interea putetis meo compendio me prouinciam hanc suscipere: neue contentionu, ut conuiciorum me iudicem habeatis: sed si
232쪽
gularem, & constantem aequitatis assertorem qui nolit per rationem fiduciae quempiam frau dare . Primum igitur omnium ne vos lateat, in delectu aurium quoddam iudici tuti adhibendum esse, quod non arte aliqua perpenditur, sed quodam quasi naturali sentia, prudentiaq; percipitur: tum paullo diutius audierit, necesse est, de arte. Dephendet certe allium alia consecuistin, & quae ex arte scripta sint. Haec prstatus meam dicam sententiam. Tu, Pantagathoph ile, nomine quidem bonis ominnibus videris fauere: sed re ipsa in Ciceronem valde es iniquus sedulo licet mussites. 'Nam qui summorum, & sapientissimorum virorum calculo in omni dicendi genere primas tenet et
ad quem doctissimus quis'; palmam deseri , in
cuius figura omnes, ut omnibus numeris abs luta, conquiescunt: in eum ita inueheris, ita debaccharis accersito hinc inde orationis suco, ut in proletarium quemdam huius ordinis,aue in eum, qui vix sit dignus ut in album eloquel tissimorum reseratur. Vt enim ex animo di cam, quis umquam ullo seculo fuit liberaliori aut beatiori ingenio ad exprimendos cum audientiam admiratione ani mi sensus Quis felicior in verboru inflexionibus nouandisὸ Quis publico usui accomodatior Quis forensis,& cosiliaris facudiae vires,opes,& autoritate maiori
industria, ingentiq; dexteritate locupletavit λ
233쪽
Qui immortale de semetipso monumentis e signatum reliquit elogium: qui in elocutionis vi atq, ornatu primas & secundas laudis partes citra controuersiam tulit:illi ne te ostendas improbe inimicum Ab hoc uno nisi linguae G.
manae proceres luculentas , ut a Budaeo accepimus, secissent versuras, exemplumq; similia
audendi posteris prodidissent; vocum utiq;ae
figurarum egentem nunc sermonem Latinum inopemq; haberemus. Vnus Cicero victoriam Graecis,tamquam de manibus extorsit et qui
ignauum esse ratus in illa maiorum simplieit te acquiescere, quae illos a Graecis mutuatos nouerat, quetque idem ipse tamquam utenda togauerat,abiurare posteritatem suam docuit. pro suisq; tueri & possidere. Si igitur alteruefa suscipienda sit, tolerabiliorem censeo voluntariam Tullianorum seruitutem, quam ibeentiam securam erudito indecoram, atq; imgignam litterarum bonarum professione. Ne que tibi interea, Tulliominae,tamquam de hoste prostrato triumphandum:qui inter istos lautioris eloquentiet institores,Tullianas voces in dustriε quadam iactatione, solas esse Latinas,
aut germanae notae censes,quas veluti nummi
Iarii numismata adulterina, aut subaerata , aut inserioris indicaturae, tinnitu aut coticula deis prehendunt, auditu, cum quidpiam recitatur,
internoscere tibi videris. Tam ex Ciceronistquam
234쪽
. Tullianorum .i ci 2Isis aequalibus, quam ex ipso Cicerone discedam, probat Adrianus veram Latinitatem r quami incorruptam loquendi obseruationem dicitis secundum Romanam linguam. Addit,illustriail verba ex optimo quoq; autore legenda esse, vea Latina & elegans surgat oratio, quod mihi visi detur sensisse cum viris emunctς naris . . Nam ii sunt alias aliationestiora,sublimiora, nitidiora,
, iucundiora, vehe mentiora, vocatiora, ad coma positionem magis concinna. Et si tantum Ci-ii ceronianam phrasim putemus legitimam pro- pter perfectione, ceteros spurios profiteamuri necesse est. Qua iniuria quid ultione dignius ii Adhaec cum ingeniorum sit maxima dissimilias ludo,& habitus tam multiplices, tamque diis is uersi, ut suam quisque naturae indolem & pr ii pensionem imitetur, quomodo speremus iisdεil Orationum formis, eadem oeconomia proferre' animi sensa ρ Atqui dicat quispiam) quem-i admodum in eundem agrum multa inter soli inimica sparsa semina parum utilitatis asserue,i satorii sic verba dis simi lis generis undiq; cominis mista deturpant faciem orationis. In prome , do iudieium requiro,in condendo sedulitatem. nuod si fiat, omnis generis autorum lectio dabit sermonis elegantiam, & proprietatem: siquidem aliis verbis multa e loquantur poetae, ii alijs oratores. Sunt,& aetatibus sua quaedam, riculiaria vocabula. Optima igitur seligenda: selecta
235쪽
selecta qualiacumq; fuerint, in congeriem addenda: neq; vox ulla reiicienda, quae modo apud scriptorem non omnino pessimum reportatur. Nullum enim verbum est, quod non alicubi sit optimum, modo in suo veluti grege repositum accersatur, quando usus venerit. Meminisse par est,quae de uno,aut pluribus imitandis senserit A utor ad Herennium,ait enim: Interest magni eius, qui discere vult, utrum v- num omnia,an omnia neminem; sed aliud alium putet consequi poster idem: Necesse erit eum, qui discet, ab omnibus putare omnia; ab uno pauca vix potuisse sumi. Nam si unius alti cuius esse similem satis habebit, omnia, quae omnes habuerint, solum habere se posse diffidet . Hoc signi est, ipsos artis scriptores non putasse unum potuisse in omnibus elocutionis partibus enitere. Quoniam non unius alicuius, aut duorum; sed ab omnibus oratoribus,& poetis exempla sumpserunt . Vnu, omnes artis Partes consequi nemo potuit. Haec ille. At ne putes in me quadrare hieroglyphicum Cameli simulacrum de imperito disceptatore , qui distinguendi,&seligendi rationis ignarus, sacra profanis, humana diuinis nullo di scri mine permisceat:clam multos dico imitandos,non Ctia in pessimos intelligo. Redeo ad Censores Tullianos. Quid per Deu immortale, morosius
quid nomini Latino calamitosius, quam si cui
236쪽
Tu ianorum. 22 Iis verbum aliquod exciderit, quod si autoritate, , quasiq; lege sermonis ille poscatur tueri exe. ii plo nequeat,quasiq; Tulliano patrocinio,eca. is dida statim classe scriptorum amouendus sit&t expungendus Z Quod si ea mente svi preclare, Budatus Cicero studium eloquentia: Iuscepi Dii . set, si in ea sententia fuisset, ut unius Demoli sthenis simulacrum fingere omni opera collinii tenderet,in cuius admiratione permultus erat,s potius quam ut consilio cu natura deliberato ,
ipse a singulis uniuersisq; eligeret, quot sesibus ἡ suis consentire, & a stomacho non abhorrere, intelligeret: quonam tandem modo vim ipse i Demosthenis, copiam Platonis, iucunditatem ii Isocratis effinxisset Non igitur audiendi sunt, i qui censuram styli,& dictaturam gerunt, cum is ad unius Ciceronis exemplar dirigere omnia volunt. Atq; meo quidem iudicio non recte aniti naum isti desperatione fractu obiiciunt Angeloti Polit iano, viro in paucis erudito & eloquenci;
num Ciceronem imitandum negasse. Ne pk- geat eloquetis studiosos materiem pristaui d proba in viin praesente conformare: auitanus, ruppellectile &ob leta aptis conuenienter isti nostro tempori reconcinnare. Maligne illi ὸ praepostere videntur mihi de litteris mereri, 3 qui linguae Romani pomoeria anxie & cupide si contrahere & circumcidere volunt: & dum se a finito-
237쪽
finitores linguae Latinae nullis adhuc terminis circumscriptae profitentur, improba rei igione nudiosorum animos obstringere. Ne ipse quidem Cicero tam religiosus, aut in verbis legendis suit, aut in omni dictionis parte, quam istinos esse volunt, quibus in illa classe emunctorusacramento rogari contigit: qui ea protulerit nomina, quorum catalogum videas apud Bidaeum: quae superciliosis istis quincuncialibus triuialis esse monetsputantur,& sordidet: dum formam & ratione Tullianae dictionis animo penitus percepisse, memoriaque sibi videntur
esse complexi . Iam vero quas turbas daturi sint,quas tragoedias excitaturi,si quis obiiciat, neq; Mar. Tuli. unum omnia vidisse, neque quam in exhausta in dicendi copia an i mo conceperat, monumentis suis consignata reliquisile quod si consignata esse demus,adstare nostri non esse asseruatam: quin,ea quae nobis versantur in manibus mutila,& manca quotus qui'.
est, seu verius, quisnam ille est tam arrogans. qui se omnii tenere memoria profiteri audeat Si autem quis cum iudicio & attentiori cura intueatur variorum scriptorum varias, & Pr Pe repugnantes inter se orationis formasiacile Inueniet suum quemq; genus secutum,propria dic edi figuram,ut singulorum natura postul alta possedisse. Ita ut hic suauis , it te acutus, alter grauis,alter sonorus, alius asper, subtilis alius
238쪽
videatur, & suo quisque in genere princeps. sed qui sque in omnibus his excelleret, non fuit adhuc, qui hanc sibi laudem tamquam iure suo popolcerit. Dionysius Halicarnasseus
Lysiam eo nomine commendat, quod tropis abstineat, & simpliciter res indicet; nec tamen eo modo rerum magnitudinem imminuatradeo ut circumforanea veste & triuiali cultu ornamentum rebus asserat, & personis. Huic sententiae e diametro opposita videtur illa Ciceronis de oratorer tam parum conuenit inter autores maximos de ratione dicendi: aliis alia probantur. Hoc igitur me iud ire constituatur iuris in repub. litterariar hic sit tamquam Cretensium rogatu lex sancita: atq; ita inter omnes huius ordinis conueniat,ut nemo rusiuranis
dum concipiat in verba solennia, mordicus se retenturum opinionem,quae semel insederit. Dolus malus abesto ab eloquentiae candidatis:
sincera sit aliens eruditionis aestimatio. Qui
maxime concupierit ingenio & industriaci rescere, non unius, sed omnium bonorum scriptorum volumina evolat. Sed vi,quatenus id fiat,intelligatis: discrimine temporum tripartitam facio imitationem,quod a viris benedo.ctis factitatum vidi. Sit prima puerilis imitatio r crescens secunda r adulta postrema. In prima illa probetur omnibus recentiorum quorumdam Italorum haeresu: & CiceroPraecipue
239쪽
solus legatur: idq; ea caussa; ut uno quo dam habitu , & quasi aequabili filo, veluti corpus formetur contextus orationis . Hinc fiat initium formandi eloquentiae corporis: comquirantur deinde varia pigmenta: vitetur siς incomposita styli forma. In crescentem& iuuenilem alii accersantur , sed per gradus; illi scilicet qui minimam abiere a Cicerone,quiq; eamdem reserant selicitatem scriptionis. Quj- nam sint illi, ne quaerat a me quisquam: praefinitam enim mihi ipse iudicandi forma volui.
In tertia imitatione,quam adultam vocare placuit, copiam facio imitatori per omnem genu scriptorum libere vagandi, ut ex diuersissimissoribus eloquentiae nectat corollam: ita tamen ut ad optimorum exemplar, quam maxime possit orationis suae:genus conformet. Ex Optimis bellissimum quodq; carpat: quo qui imaxime excelluisse, videbitur, id imitari atq; expr imere conetur. Quod si pro se quis'; si dulo fecerit,&si eodem modo sibi ius dici nemo aegre tulerit,quo ille alios iudicauerit grauissime&lissime res litteraria, summa
cum dignitate constituetur. Dixi. Pant. Quid tibi videtur Tulliomime γ an non satis obstructa est via disceptationis hac Philalethi
240쪽
sententia ρ fiandumne censes illius iudicio p
Fgo vero habeo ratum, quidquid decreuit Philalethes sententiam eius ut veram agnosco ac amplector : idq; eo magis,quod furorem tuum in Ciceronem concitatum,iam video com pulsum in rationis gyrum. Nihil diuersum a sententia mea, neq, a rationibus meis ab eo audiui. Gratulor tamen viriq; nostrum sedatam disputationem,quq ita comparata primum erat, ut non tam opinionudissensione inter nos, quam animorum contentione discrepare videremur. Restat ut abeunti bonas aves precati inter nos agamus, si quid videtur in ipsius Ciceronis scripta disquiredum:
sed paucis. .c Tu . Vnus atq; alter scrupulus, itemq; teri ius diu me habuit sol licitu, quem mihi cupio tolli ingenii tui acumine.Ego etiam si conseram quid
Piam in commune, non tamen discessurum mapromitto in sententiam diuersam .sed manibus pedibusq; iturum in ea omnia,quae tu statueris. p pant.