Nicolai Tulpii Amstelodensis exconsulis Observationes medicæ

121쪽

- MEDIC ARUM LIB. I. o rmode ducere. Cujus an stiae ergo, decreve rat Chirurgus scat pello elicere pituitam illi e conclusam: sed induruerat jam firmius , quam ut inde uxisset. Ac proinde mutata sententia, consumpsit eandem deinceps, ferramento candente , impediendo simul, ne identidem rein

At vero, si mollis , ac sequax sit ranulae rivi teria, (quod facile attactu dignoscitur noli de exustione cogitare , sed excide duntaxat summam ipsius tunicam & effvet sponte, vel exprimetur saltem digito , lympida, ac viscida quaedam pituita; simillima albo ovis recens sex effracta. testa excidenti. CAPUT

Mobilis cancri, ut unicum remedium est, tempestiva sectio; sic citra illam, inextricabilis error. Nisi enim praecidatur, praecidit vitae filiam. Sed vitandae sint curiose, esse, aurium glandulae , & venae majores: in quarum confragosis locis,fiepe plus nocet,quam prodest incisio, ne dixerim illam aegros non semel miserandum in modum actutum pessum dedisse.

Ancillae Coymanni, increvit, ex ictu , in

mamma sinistra, ingens tumor: inclinans quas si in naturam carcinomatis , cum dolore,

122쪽

s8 OusERvATIONUM livore, ac pruritu. Sed ne eo malignitatis d veniret, decrevimus eum potius scalpello exscindere. Quod etiam draterrime Curatum, a Chirurgo Lugdunensi, qui incisa duntaxat C te , tuberculum hoc, involucro suo inclusum, tam dextere digito suo, segregavit a circum posita pinguedine: ut nihil detraxerit musculis subjectis: & nihilominus integre exstirpaverit

Quam curandi viam, etiam ab aliis, alias vidimus satis feliciter decursam: sed si contigerit aliquas reliquias intus mansisse, expedit quidem illas radicitus deinceps evellere: per pulverem Mercurii praecipitati: sed videndum attente,ne aeger inducatur in periculosam salivationem: &ars, in indelebilem ignominiam.

Evantae mammarum pustula. Enstruis minus convenienter fluentibus , expullularunt mulieri obesiae, ac pingui, in mammis, quoties fugeret, plurimae pustulae: ita evanidae, ut ablactato infante, identidem protinus dissiparentur. Plane eadem ratione,

qua simillimam efforestentiam, olim descripsit, Vir oculatissimus Hippocrates, lib. II. epid. seeh. II Asserens, lactanti apparuisse pustulas, in corporis habitu: sed sub aestatem, ubi

laetare desiit, denuo subsedisse.

CAPUT LIV.

123쪽

FIlius senatoris, Hemici Hudde, tulit allis

quando, tam Vehementer: ut retracho spiritu, & excluso aere incideret in praesentissimum suffocationis periculum. Dispersis jam tum, per habitum corporis, lividis quibusdam maculis: simillimis exanthemati pestilentiali.

Sed momentanea ipsarum eruptio, utique praecedens tussis, docuere satis luculenter,colorem illum provenisse , non tam a contagio squam ab imminente, spiritus vitalis, extinctione. Quo intereunte, mirum non est, perire uiseque partibus vividum colorem: & illi e vestigio, succedere luridum, ac emortuum livorem. Est enim spiritus vitalis siquidem credimus Francisco Verulamio aura composita ex flamma,&aCrt. Ac proinde, eo suffocato, sive obmotus, sive refrigerii, aut alimenti defectum , videre est, cutem ilico nigrescere, aut lividis maculis perfundi: non secus , ac carbon , abeXcluso aere violenter eXtinctos. C A P V m L VI.

Di psia puerilis. Infans in cunis vagiens, acerbissimis episepsae insultubus ad desperationem Medicorum G a ade

124쪽

Xo o Ons ER v ATIONUM. adflictus , convaluit tamen praeter omnem spem, cum per admotam podici sanguisugam , tum per inustum nuchae ulcusculum, interpolatumque usum bruporum partim eX Carthamo &poemia, partim Vero e roremarino.

CAPuae LVII.

JUveni Hispano vidimus cutem,in universo

corporis habitu,adeo fuisse laxam, ut praeter alia loca,quae silentio praetere illam quae jugulum obsidet, citra ullam molestiam, extenderet ultra os, & nares , sicuti illam, quae in humeri articulo , non modo ad Renas,Verum etiam per integram faciem, instar latioris alicujus veli. CAPUT LVIII. Lac coagulato sanguini innutans.

GIselberto Dino, lachi impendio nimis de

dito , status corporis in eam pedetentim CXCrevit molem , ut praeter exuberans sanguinie naribus profluvium, indiguerit praeterea non levi ejusdem detractione ex brachio. Sed quod summe mirum, loco seri, innatabat utrique sanguini, licet laudabili, &rite coagulato al-hiinmum lac. Nec odore, nedum sapore Vel 5antillum a lacte vaccino discrepans. Sed cur id in

125쪽

MnDICARUM LIB. I. Io I in sanguinis ossicina, tam parum, aut nihil immutatum p ruminent id secum, quibus & plus otii, & elimatior mens. Nos ex re aegri judicavimus ipsiam a lacte deterrere,nisi mallet a morbo attonito, aliquando obrui, cujus vi tamen haud: longe post inopinato succubuit. CAPUT LIX. Intestinorum calculus.

v Idua peritissimi alicujus Medici, annos

nata septuaginta, ac plurimum mali, ab acerrimo Ventris Cruciatu , aliquandiu pe pessa, excrevit tandem per alvum calculum ut oblongum , sic ponderantem sesquinciam.

126쪽

OBSERVATIONUM

M EDIC ARUML I B RI SECUNDI

C A P U T I. Dolor pleuriticus a bile. OLOR pleuriticus , alius audit spurius, alius legitimuS: CXsurgente utriusque discrimine, Vel a materia, vel loco dispari. Legitimum qui occurrit omnium rarissime excitat pleura , ut accensa, sic distenta, ab uberiore , calidi sanguinis, affluxu. Sed spurius occupat varia loca, & agnoscit Varias sui causas: sitque non tantum a bile, ac pituita ; verum etiam a spiritu, membranam distendente. Licet vero sanguis, hunc dolorem produ- intrus, plerumque sese effundat in pectus ; per venam thoracicam, prope papillam, introrsum vergentem: quo loci etiam frequentissime ob

servatur acutus hic lateris morbus. Contingit tamen non raro, eundem dolorem OCCUpare,

vel humerum, vel jugulum, vel dorsum, vel alia thoracis loca: quae non minus Cinguntur a membrana pleura , quam costae, pectoris latera

127쪽

OBSERv. MEDIC. LIB. II. Io3Ut ut autem discrepent, disparia haec loca, manet tamen unicum, qualiscunque doloris , remedium: sanguis mature misius. Et quidem toties, quoties eXtorserit inevitabilis necessitas. QViae saepe adeo praeceps est, in pernici hoc morbo et ut grande sit paucarum horarum momentum. Et quod vesperi facile curasses; id in crepusculo, plerunque videas immedicabile , & cum certa desperatione Coniunctum

Ac proinde si ullibi, hic saltem acri circumspectione opus est. Ne praepostera, emittendi sanguinis, formido inducat praegnantes, pUer- PeraS , ac pueros, in periculosum pectoris suppurarum: a quo Certe liberantur paucissimi. Quae enim haec dementia est 3 Primum metuis exile brachii vulnusculum, & leve alicujus sanguinis dispendium: deinde vero incidis secure ipsum thoracem: & elicis inde, non aliquot sanguinis uncias: Verum integras pelves pure refertas: interdum per aliquot menses, sed saepius, per plures annos. Vita haec vada o Medice. Satius quippe est, prudenter Vitam prorogare, quam timide mortem maturare. Improvida namque solicitudo, Levitia adeo est, non lenitas: nedum securitas, sed speciosa temeritas. Secanda itaque vena, Cuicunque aetati, ac semi: maxime si Constent vires, & auxilium hoc exposeat imperiose , inevitabilis necessitas duxta illud Cel,

128쪽

im OBSTRvATIONUM ,, si In praecipiti periculo , fiunt multa, alias M Omittenda.Filiam Tabellarii Coloniensis corripuit, circa Veris initium: acutus lateris dolor, prope papillam sinistram ; ex impetu sanguinis, illuc consertim conVerso. Aderant autem ilico febris intensa, spiritus gravis, & urgens pectoris fervor ; at die secundo frequens sauguinis sputum : & eo postridie praepropere suppresib, tanta, oppressi pulmonis, angustiar ut m ore ipsius elideretur non tantum evidens sibilus :

sed contremi sceret insuper totum Corpus, ad quemlibet, attracti, aut emissi spiritus, mo-At die quarto efferbuit febris , & prodiere

spUta non minus CrUenta, quam flava: quinto vero, nihil a pectore, sed plurima, ab alvo. qua sexto iterum stuppressa exscreavit rursus frequenter , sudavit largiter, & evasit omnem dolorem . At septimo continuabat sudor, utique screatus , cumssemno blandissimo, usque in undecimum : in quo integre discessit acerbissimus hic morbUS. In quo, ter Venam serierat Chirurgus: licet aliis idem auxilium, modo quinquies, modo adhibeatur octies. Neque tantum Corporibus valentibus, verum interdum quoque , pr c gnantibus, puerperis, ac pueris sive trimis, sive quadrimis. Quorum certe intolerabilem lateris dolorem , uisi tolleret interdum sanguis, ex

129쪽

U MRDic ARUM LIB. II. Ioibrachio, emissus: qui evaderent thoracis suppuratum p imo per rationem musculorum in tercos alium, & ipsius pleurae quae necessario requiritur i, ubi pus in thorace collectum, minus convenienter eXpellit pulmo. Animose itaque,ex Hippocrate, Cornelius Celsus. Ve-s,hementi morbo, non succurrit, nisi remedium;

CAPUT II.

Sanguis, Odura puerperet, messus.

IXori Cusparis Walendalii, insurrexit,

Octavo, a partu, die, acerbissimus lateris dolor: repetens identidem, tot insultibus, Ut necesse fuerit, ter pedis, de quinquies bram chii exsolvere venas et antequam compescere' tur iterum, sanguis, a suppressis menstruis, sursum raptus. Sed ea fuit ipsi , virium Constantia et ut, praeter sanguinem toties detractum, sustinuerit etiam insuper ingens alvi proflui Vium, antequam integre, eVicerit hunc mor

CAPUT III. Pleuritis , sanguinem venis, Abtrahens, UXor Martini Collensis, mulier maOra, aesiumme biliosa, obsessa a lateris morbo , expetiit summopere detractionem sanguinis:

130쪽

io 6 Ons ERvATIONUM sed e1 mature satis instituta , retrahebatur tam potenter sanguis, versus thoracem , ab acerrimo ipsius dolore: ut vix qui cquam illius erumperet, eX vena inoisa. Sed ubi imperatum fuit aegra , per validiorem tussim, reciproco cursu , sanguinem a thorace iterum, Vermius brachium propellere: vidimus eum liberalius prosili iste, di aegram brevi, a dolore libe

ratam,

Siquidem itaque simili quis involvatur procella, confugiendum protinus ad hoc ipsum asylum: excitanda ilico tussis, & repellendus ea ratione sanguis, ad brachium. Quod inventiam equidem vidi, multis deinceps, admodum feliciter successisse: tollit quippe, quod alias tolleret hominem.

C A P U T IV. Pleuritis suppur ra. v Iduae sexi enariae, in lateris morbo, mim

collegit inde plurimum puris, in thoracer CU-jUs onus, quo eXpelleret Ossiciosa natura, demonstravit tandem quasi digido, locum Y, inter costas, evidenter protuberantem: quem ubi perforavit Chirurgus, mansit aegra exitio suo

ita perstes: & ejecit Cottidie, per inflictum VUlnus , foetidum, ac sordidum pUs. Quam, lateris suppurati, incisionem, equidem