C. Iulii Caesaris Commentarii de bello Gallico et civili. Accedunt libri De bello Alexandrino, Africano et Hispaniensi e nuperrima recensione Ier. Iac. Oberlini. Tomus primus secundus 1

91쪽

O2DE BELLO GYLL. periti m : si is icium Senatus Obsereari oporteret , t beram debere esse Galgiam, quisn bello victam suo legibus uti potuisses.

46. Duin liaec in conto Iaio geruntur, Caesliri nunciat una est, equites Ariovisti propius tumulum accedere et ad nostros adequitare , lapides telaque in nostros coniicere. Caesar loquendi sinem secit seque ad suos re copii suisque imperavit, ne quod omnino telum in hostes reiicerent. Nam etsi sine ullo periculo legionis delectae cum equitatu proelium fore vidi bat, tamen committendum non putabat, ut, pulsis hostibus, dici posset, eos ab se per fidem in coii- loquio circumventos. Posteaquam in vulgus militum elatum est, qua adrogantia in conloquio Ariovistus usus omni Gallia Romanis interdixisset, inpetumque in nostros eius equites se Cissent eaque res conloquium ut diremisset: multo maior alacritas studiumque pugnandi maius exercitu iniectum est. 7. Biduo post Ariovistus ad Caesarem legatos mittit, velle se de his rebus , quae inter eos agi Coe-Ptae, neque perfeCtae essent, agere cum eo : uti aut iterum conloquio diem constitueret; aut, si id minus vellet, ex suis Legatis aliquem ad se mitteret. Conloquendi Caesari caussa visa non est et eo magis,

liarm onii sani e eod L restituit Clarite. Sie et edd. vet. finem Deit. al. Iacit. ut solet no- st i ta inpus mutare.

Per Diem , Propter sdem datam

addidit Davis. Clathius Putabat ,

alite Iecissent P νnendii in. Vii l. exm ortum tit coniicit. Celsus quippe halis t ιγ tu. est. Quia in Graeco est, Husse ad Siditi t. p. 3 . eoiiiicit seriptum sui Ae murat tm est. A satis. Dubitat Davisti . uti imhoc vel iam Praeetante mcta Plira ieGra eo omittetidum , au in leg--m mutantium sit. M.

92쪽

UB. I. CΛP. 46-48. qiiod pridie eius diei Germani retineri non poterarit,

quin in nostros tela coniicerent. Legatum ex suis sese magno cum periculo ad eum missurum et lio minibus seris obiecturun , existimabat. Commodissimum visum est, C. Valerium Procillum, C. Valerii Caburi filium, summa virtute et humanitate adolescentem, cuius pater a C. Valerio Flacco civitate donatus

erat) et propter fidem et propter linguae Gallicae

scientiam, qua multa iam Ariovistus longinqua consuetudine utebatur , et quod in eo peccandi Germanis caussa non esset, ad eum mittere, et M. Me Nilum, qui hospitio Ariovisti usus erat. His mandavit. ut, quae diceret Ariovistus , cognoscerent et ad se referrent. Quos quum apud se in castris Ariovistus conspexisset, exercitu Suo praesente, conclametivit rQuid ad se venirent 8 An speculandi caussa P C nantis dicere prohibuit et in catenas coniecit. 48. Eodem die castra promovit et milibus passuum sex a Caesaris castris sub monte consed; t. Postridie eius diei praeter castra Caesaris suas copias tranS- duxit et milibus passuum duobus ultra eum castra secit, eo colafilio, uti frumento commeatuque, qui ex Sequanis et Aeduis subportaretur, Caesarem tute cluderet. Ex eo die dies continuos quinque Caesar pro castris suas copias produxit et aciem instructam habuit, ut, si vellet Ariovistus proelio contendere, ei potestas non deesset. Ariovistus his omnibus diebus

93쪽

exercitum castris continuit; equestri proelio quotidie contendit. Genus hoc erat pugnae , quo se Germani exercuerant. Εquitum milia erant sox; totidem numero pedites velocissimi ac sortissimi; quos ex omni copia singuli singulos, suae salutis caussa , delegerant. Cum his in proeliis usersabantur ; ad hos se equites recipiebant i hi , si quid erat durius, concurrebant : si qui, graviore vulnere accepto , equo deciderat, circumsistebant: si quo erat longius Prodeundum , aut celerius recipiendum , tanta erat horum exercitatione celeritas , ut iubis equorum sublevati, cursum adaequarent. 4'. Uhi eum castris se tenere Caeqnr intellovit , ne diutius commeatu prohiberetur, ultra eum locum , quo in loco Germani consederant , circiter passus sexcentos ab eis, castris idoneum locum delegit, ac ioque triplici instructa, ad eum locum venit. Priina in et secundam aciem in armis esse, t ri iam castra munire itissit. Hic locus ab hoste circiter pasSus Sex Centos, uti dictum est, aberat. Eo circiter hominum numero XVI milia expedita cum omni equitatu Ario-Vistus misit, quae copiae nostros perterrerent et munitione prohiberent. Nihilo secius Caesar, ut ante constituerat, duas acies hostem propulsare, tertiam Opus perficere, iussit. Munitis castris, duas ibi legiones reliquit et partem auxiliorum ; quatuor reliquas in castra maiora reduxit. 5o. Proximo die , instituto suo, Caesar e castris

sing. sing. Dieebant etiam : νωνirtim Tacit. Germ. e. s. Fuit ei; o hoQ genufi lieditum . tiuos Gr.uci dixerunt, ut Xeliis. Plioniis hist. Gr. 7 , , ii II πι- ret, ubi plura dixi. O ia fiete Pro exercitu . ut apud Cie. ad A t. Post ου. ra. ball. Cat. 56.

Tacit. A. a, ba CL Inde si qui pro si quis. Sic C. i , Sέ.

uiit. l. plurimi habent. Sie et

94쪽

utrisque copias suas eduxit; paullumque a maioribus progressus, aciem instruxit liostibusque pugnandi potestatem se citi Ulii ne tum quidem eos prodire in

tellexit, circiter meridiem exercitum in caStra reduxit. Tum demum Ariovistus partem suarum Copiarum, quae Castra minora obpugnaret, misit: acriter utrimque usque ad vesperum pugnatum est. Solis occasu suas copias Ariovistus, multis et inlatis et accopiis vulneribus , in castra reduxit. Quum ex captivis quaereret Caesar , quam ob rem Ariovistus, proelio non decertaret, hanc reperiebat caussam, quod apud Germanos ea consuetudo esset, ut matres familiae eorum sortibus et vaticinationibus declararent, utrum proelium committi ex usu eSSet, nec ne: eas ita dicere: non esse ias, Germanos superare, si ante novam lunam proelio contendissent. 1

51. Postridie eius diei Caesar praesidio utrisque

a maiori s. Plerique co ld. et e M. - atris. Ri ete. M. MA Gemmianos eonsuetudo. Α tueriint harae consuetudinem Plulareti. iri mei . e. et Di

37, 48 , ubi hoe ii isti tu hellum

Cae aris crem Ariovisto deseruntur.

De mulieribus bis sati dieas, idibus

nomen Alrutiorum seu Ali rori arum

v. Wainteri Glossari German. iuv. ADaunera suisse pet hibent , it Rey,leriis peculiari disputati ne in antini itati Inis seleetis fie-ttemtriotialibus et CeIlicis, et Hostune Schedius , qui de Diis Germanis seriPsit , e. 43. Pag. 43O etiam Dithiariis ait Taciti Ger- D. C. 8. aut luterpretes Taeiti ad Hist. έ. si . Sed lectu dignis lina est disputatio Ritteti de Iiis Druidissis , nam et sic adpcllantur inserta Isistoriae Gallorum P. II. μxumqta dant Veleda et

Aurima apud Ioeitum e qui tam m Deias esse Iiactus adselit. λ-mus Strat. 8. 23. rei meminit,

Ad pro semiuis viros Po it , et

Clemeus Alex. Strom. I. I S. D.

familiae e eod. . ree pit Ouden dorytur Pro vulg. mmιlias : uvintitru Ple dieitur. M. Ortinus. Sortes sunt divinationis ius cum literae . notiae, dicta Inseripta solii , tali , ligno, scidulis , mixt i aut concur a C h bentur iis . mii Deos consillinit ut, quod primum veluti sortitione exierit , aut protrae tum sit , id responsi divitii vim hubeat. Patet tamen hoc ver hum latius: uam ramnino responsa Divina dicuntur so tes. v. Lipsit Electa a . 12. ΙIugo de Prima seribendi origine c. . 237. ed. Troia. et in primis an Dale de oraculis, pluribus in Ioeis. M. Non esse fas, non licere Per religionem. M. Praesidio - reliqtiit. bene si eoud. e codd. ut a, b, 3 . 7νεα etc. vulgo praesidium vel relis

95쪽

DE BELLO GLI L. castris, quod satis esse visum est, reliquit; omnis alarios in conspectu hostium pro castris minoribus constituit, quod minus multitudine militum legionariorum pro hostium numero valebat, ut ad speciem alariis uteretur. Ipse, triplici instructa acie, usque ad castra hostium accessit. Tum demum necessario Germani suas copias castris eduxerunt, geli erati inque constituerunt, paribusque intervallis Harudes, Marcomannos, Triboccos, Vangiones, Nemetes, Sedusios,

Suevos omnemque aciem suam rhedis et carris circumdederunt, ne qua Spes in fuga relinqueretur. Εο mulieres inposuerunt, quae in proelium proficisce tes milites passis crinibus flentes inplorahant, ne se in servitutem Romanis traderent. 52. Caesar singulis legionibus singulos Legatos et Quaestorem praefecit, uti eos testis suae quisque vi tutis haberet. Ipse a dextro cornu, quod eam Pa lem minime firmam hostium esse animum adverterat, proelium commisit. Ita nostri acriter in hostes, signo dato; inpetum fecerunt, itaque hostes repente celeriterque procurrerunt, ut spatium pila in hostes con liciendi non daretur. Reiectis pilis, cominus gladiis pugnatum est: at Germani, celeriter eX Consue.

tudine sua phalange facta, iii petas gladiorum exceperunt. RPperti Aunt complures nostri milites, qui in Phalangas insilirent et scuta manibus revellerent et

nium.

cniae et Pacis λ crines demiuelirant

minime sit irim. Vos in malit maxime firma in. Sed id tion ne

halange facta. Cf. C. 24. Phaltimas. .ermani generiit imet per intervalla sinitefi Puxnuhant, ut e. Si die tum est. Ergo ραν eseorum phalanges suerunt.

96쪽

desuper vulnerarent. Quum hostium acies a sinistro cornu pulsa atque in sugam conversa esset, a dextro cornu vehementer multitudine suorum nostram aciem

premebant. Id quum animadvertisset P. Crassus ad Olescens , qui equitatu praeerat, quod expeditior erat, quam hi, qui inter aciem versabantur, tertiam aciem laborantibus nostris subsidio misit. 53. Ita proelium restitutum est atque omnes hostes terga verterunt, neque prius sugPre destiterunt, quam ad flumen Rhenum milia passuum ex eo loco circiter quinquaginta pervenerint. Ibi perpauci aut viribus consist transnatare contenderunt, aut lintrihus inventis sibi salutem repprerunt. In his fuit Ariovistus, qui naviculam doligatam ad ripam nactus , ea pro sugit: reliquos omnes consecuti equites nostri interfecerunt. Duae fuerunt Ariovisti uxores, una Sueva natione, quam ab domo secum eduxerat; altera Norica, regis Vocionis soror, quam in Gallia duxerat, a fratre missam : utraeque in ea fuga peri runt. Duae filiae harum, altera Occisa, altera Capta est. C. Valerius Procillus , quum a custodibus in suga trinis catenis vinctus traheretur , iti ipsum Caesiarem , hostis equitatu persequentem, incidit. Quae quidem res Caesar: non minorem, quam ip8a vi CtO-

φιin oginta. Ille numerus plane

CAESAR. Commcnt.

diim suboluit notomanno , qui

sustulit. rvereretant. Ita codd. Sed vulgo. etierunt. M. ab .mmo aritim edraxerat. In eortat Ieetio ext. Alii , quam dram secum diaaeriai r alii , qu. d. s. Paua .: nlii quam tib d. s. M. vel dux. : ulti . quiam a. s. audia T. M. iatriaeque Perierunt. Sie e. ld. et cl. vet. ulgo utraque Periit. hostis Graitatu Per c quentem. Ita 'rohati eo lices et pili I. Vnt o hostium equitiatim Pe sequentem.

97쪽

ria , voluptatem adtulit, quod ii ominem honestissimum provinciae Galliae , suum familiarem et hosi, item, ereptum e manibus hostium, filii restitutum videbat , neque ejus calamitate de tanta voluptate et gratulatione quidquam sortuna deminuerat. Is , se Iiraesente , de se ter sortibus consultum dicebat, utrum igni statim necaretur, an in aliud tempus reservarettar: sortium beneficio se esse incolumem. Item Μ. Mettius repertus et ad eum reductus est. 54. Hoc proelio trans Rhenum nunciato , SUevi, qui ad ripas Rheni venerant, domum reverti Coeperunt : quos Vbii, qui proximi Rhenum incolunt, perterritos insecuti, magnum ex his numerum occiderunt. Caesar, una aestate duobus maximis bellis consectis , maturius paullo, quam tempus anni Postulabat, in hiberna in Sequanos exercitum deduxit; hibernis Labienum praeposuit : ipse in citeriorem Galliam ad conventus agendos prosectus est.

et taLlielitim , in eo laigae , ensi dente Palliade. vel BHlotia. quos Vbia ete. Ita restituit B. Blienann R. Germ. l. 3. qiit m --quitur Fr. Holomannia . Vulgo legebatur quos Mi, qui ρ mre

erit vigui se , patet ex Belia in illei,tordi , transcripta ex ,

98쪽

C. IITU CAESARIS COMMENTARII

DE BELLO GALLICO.

Cap. coniuratis Belgarum. a. 3. Deditio Bem, rum, ad Gienae Caesare. έ. Origo et copiae Belgarum. 6. Iter et castra Caessaris au fumen Axonam. 6. 7. ob tignatio omissi nomine Bibrax soluta , misso a Caesare contra Belgas subsidio. 8. Castra Caesaris idoneo loco contra Belgas. 9- II. Discessus Bolgarum ad tuendo ines contra Ae os, Tituris legato si stra fugnato. clades. II iέ. Deditio Messisnm et Bello- rum. IS. Ambiano m. - mores Ner torum. Beliam NerMiciam. Hacies. deditio. 29 33. Bellum Aduatucorum. Ohaessio. Pesidia. calamitas.

II. Expeditio P. Crassi in Armoricam. Cap. 3. Plures ciWitates maritimae α P. Crasso stilactae. III. Res post Belgas pacatos gestae. Cap. 35. O inio hiatus helii a ud Germanos. legali Germanorum ad Caesarem. iter Caesaris in Italiam et Illumicum. hiberna. subplicatio Romae.

Quum esset Caesar in citeriore Gallia in Ilibernis, ita uti supra demonstravimus, crebri ad eum rumores adserebatitur, litteris ille item Labieni certior fiebat, omnes Belgas , quam tertiam esse Galliae partem

99쪽

DE BELLO GALL. dixeramus, contra Populum Romanum conjurare Obsides sue inter se dare : Conjurali si has esse caussas: primum, quod vererentur, ne, omni pacata Gallia , ad eos exercitus noster adduceretur: deinde, quod

ab nonnullis Gallis sollicitarentur, partim qui, ut Germanos diu lius in Gallia versari noluerant, ita Populi Romani exercitum hiemare atque inveterascere in Gallia moleste serebant; partim qui mobilitate et levitate animi novis imperiis studebant: ab non nullis etiam , quod in Gallia a potentioribus atque his , qui ad conducendos homines facultates habebant, vulgo regna occupabantur, qui minus facile eam rem in imperio nostro consequi poterant. a. lis nuticiis litterisque commotus Caesar duas legiones in citeriore Gallia novas conscripsit, et inita

vestate , in interiorem Galliam qui deduceret, Q. Pedium Li gatum misit. Ipse , quum primum pabuli copia esse inciperet, ad exercitum venit: dat negotium Senonibus reliquisque Gallis , qui finitimi Belgis

erant, uti ea , quae apud eos gerantur, cognoscant seque de his rebus certiorem laciant. Ili constanter

h8. did lue eodd. multi et edd.

vet. h. Lent. .

altius s. interius in Galliam Penetrat . qui ulteriorem Galliam ex Italia adit: huic ergo. ex Italia venienti . illa Galliis ML interior. Quidquid autem, ut notram EStet D. Wisias ad h. l. repetiit , R

santhus remotius est, i l dicitur inter ωs , Mi iii TMil. Germ. C. N. interiores Germani. M. Ulteriorem

praefurebat Vossius.

100쪽

Omnes nunciaverunt, manus cogi , exercitum in uiuim locum conduci. Tum vero dubitandum nouexistimavit, quin ad eos duodecimo die proficisceretur. Re frumentaria provisa, castra movet, diebusque circiter quindecim ad sines Belgarum pervenit. 3. Eo quum de improviso celeriusque omni opinione venisset, Remi, qui proximi Galliae ex Belgis sunt , ad eum legatos , iccium et Antebrogium, pri

mos civitatis . miserunt, qui dicerent, Se suaque omnia in fidem atque in potestatem Populi Romani per

mittere: neque se cum reliquis Belgis Consensisse, neque contra Populum Romanum Omnino coniurasse et paratosque esse et obsides dare et imperata sacere et oppidis recipere et frumento ceterisque rebus iuvare: reliquos omnes Belgas in armis esse: Germanosque, qui cis Rhetium incolunt, sese cum his coniunXisse tantumque esse eorum omnium furorem , ut ne Sue siones quidem, fratres consangi ineosque suos, qui eodem iure et eisdem legibus utantur , unum imp rium unumque magistratum cum ipsis habeant, deterrere potuerint, quin cum his consentirent.

4. Quum ab his quaereret, quae civitates, quantaeque in armis essent et quid in bello possent, sic

omni vinione. Sie et 6 , bo. 7 , alii ει--m. in ullis derat. ex Bel νιs . si quis e Belgis Galliam Me t. . . esse istis. Util3ri addunt surae , quod recte reieci Oud. deest quippo in e S intillis et e ld. vet. dioerem. Haec de uat iu OPtimis membrania teste Gronovio ad Senec. d. heues. 7 , 3o. Caesar interdum solet omittere. inam reti ηιi. Belgis. Sic eodd. sed edd. veter. reliquisque , quod probat Davis. Perperam , ui ex seq. reliquias Gmnes Belgas putet . in pluribus eiad. et edd. priscis deest. σειi cis Rhenum Inoo t. Ste

m d. omnes . excepto uno , et edd. at,it. ut Uudenacii p. molinit.

Recentiores his substitueruut . quiri 'ur Rheni Durunna , quae totidem verbia in Ur. meruPur. le.untiar.