장음표시 사용
61쪽
ue Hier. Zunthi, Phil. ac Med. Parm.
a cadente pluuia, vel a vento, vel ab ali quavis re extrinsecus occurrente, ac nocente, aquae facultas immutςtur. Immo ut aeger tuto valeat uti
aquis ipsis, cum pluit, aqua sit prius seruata in uesis, non venti impe tuose spirent, quod notauit Fὼlpp. cap. Ia videns balnea Etruriae esse tecta,& aliqua etia Patauij, vlmontis Orioni, S. Helenae ,& aliquas particulares Apponi; coopertum quoque est nostru de Lixignano: &optime ad sanitatem conferunt lauationes, tam aquarum calidarum, quam
frigidarum naturalium, sic erumpentium, si ex arte administrentur. Rarius tamen calida potentia sunt administranda,qua frigida ex Agathino, ut scribit Oribas. Unum obseruandum, qu0d vrynte morbo balnea, stillicidia, aciuta possunt administrari quocunque tempore, in membro particulari, vel pluribus, dummodo membra illa postea ita muniantur, ac seruentur, ut a frigore non laedantur. Fallit tamen in capite, cum in tempore frigido plurimam persentier i sionem patiens; quare pro capite dimittatur in Hyeme, pro alijs vero partibus utendum, facta prius sem- pcrdiligenti purgatione. Et sic quoque saepius consului Hyeme multos utentes balneo putei de Lixiniano,ad emolliendas durities maximo iuuamento, procurando tamen, ut aqua quotidie mutaretur, propter facultatem re inissam, ex evaporatione vaporum sulphureorum a calefact. ficta,& balneo Mariae, aqua semper seruetur tempore sicco in vasis.
sit faciendum ante ausum balnei Thermalis, ω quomodo intrandum. Cap. . XL
I cum ratione, & ex praeceptis Medicinae volumus uti balneo uniuersali totius corporis, vel etiam particularis alicuius partis tantum, ut omnis tollatur occasio nocumenti uniuersalis, ac particularis, humorum peccantium praeparatio, & post eorum euacuatio facienda est, prout opus erit, & diligentius forsan aliquando, & pluribus diebus,quam solet fieri ante potum aquarum medicatarum. Siquidem aqua sumpta in potu, si sit salsia,facit aliquando offitium medicameti purgantis, atque euacuantis, balneum aquae medicatae cum Gal. I. ad Glauc. s. digerendo euacuat quidem totum corpus,rarefaciendo cutim, ut humores tenuiores, qui sunt sub cute , euaporentur melius, & per sudorem euacuentur, sed crassiores eliquat & fundit per totum corpus,aut eos indurat. Danda ergo opera, ut qui cruditate laborat,vel mordentibus excrementis abundat, diligenter ex pu rgetur, ne fluxione partes affectae dei ineantur. Hoc docuit Gal. de tuenda viti de ratione victus inae. 62. Balneum non est tutum, nis innanitust corpus, idem Io. meth.
lib.de palpit. rig. Balnea a cibo intempestiue sumpta sunt causa cuiuscunque morbi, quod docuerat Hipp. 3. in acu t. si Lauari quoque ille non
62쪽
debet , qui nuper vel scripsit , vel bibit. ibi Gal. dicit, non in aegris tantum, verum quoque dc in sanis nullus confestim a cibi vel potus sumitione lauari debet; nam qui biberunt, his caput repletur, qui vero cium sumpserunt, his non caput modo, verum etiam corpus totum alimoniam ad se, prius quam concocta fuerit, trahent, unde ngsci possunt multa detrimenta, ac damna. Et Herodotus dicebat, quod si utamur balneis, nondum consecta prima coctione, quod plurimum nocere sta.
lent. re oportet aegri naturam habere experientia compertam, ut postremum terminum obseruare. Non enim cibus unum habet in omnibus tempus coctionis praefinitum, atque circumscriptum. Ingressus ergo mora, de egressus obseruari debet diligenter patientis. At valens, ut
multi desiderant, balneum bis in die ingredi, comedat parum in prandio, & cibi sint facilis concoctionis, & boni nutrimenti, ut vesperi digesto, ac concocto cibo iam in mane sumpto, quod erit ad summum hor rum octo, valeat tuto uti balneo, liberaliusque posteacsnare potest,propter distantiam horarum seu temporis a cςna ad horam balnei matutini. regula obseruanda venit a sumentibus decoctum regulariter lignigua iaci, salsae, chinae, fassafras, & si mil. ut semper parum comedant in mane, vesperi vero liberalius cςnent , sicut ὁ contra a bibentibus sollam aquam medicatam prandium liberalius, & plenius debet esse cςna, ut inmane ventriculo vacuo tutius bibant aquam, & facilius eam reddant, quod sumitur a Gal. I. ad Glauc.9. quando dicit, quod in tempore id faciant, nempe lauari bis in die, ut in Aestate, mane hora io. ingrediatur balneum, in eo maneat per mediam partem horae,in lecto deinde qui stat per horam, postea surgat, ambulet paru, ae prandeat. Hora 2 o. vel
paulo plus, cum sit digestus cibus, transactis iam 8. horis, iterum balneum ingrediatur, maneat, cubet, surgat, ambulet parum, &circa 26. horam innet, deinde dormiat, manens in mane tantum in lectulo, quousque sentiat ventriculum perseiae concoxisse. Modum intrandi balneuex ratione & usu bono docet Oribacde mente Herodoti loco citato, qui modus diligenter est seruandus, nam saepe medicamenta, ista magna, ac diuina,non recte,vsu bono, & intempestiue administrata, inducunt in xima nocumenta, atque symptomata non spernenda: quare patiens, a nulla re alteratus, nec eo die, nec praecedenti nocte, ex Oribasio, procuret in mane ventris beneficium habere, deinde moderatis ambulationibus se moueat, donec corpus sit calefactum,& tunc certe ventriculus erit vacuus a cibo. Inutile enim, dicit Herodotus, materia noua plenos aquas medicatas se mere, quae tantum commouere,& agitare corpus possunt. Sie etiam nos dicimus de balneo, & lauatione totius corporis: unde Asathinus,eodem Oribasio referente, cap. .dicebat,quod ad lauationis usum quispia accedere non debet, nee priusquam sit hora prandij G- sueta, vel sane multo tardius. Alia tempora sunt reij cienda, propter diuersas
63쪽
Hier. Zunthi, Phil. ac Med. Parm.
uersas causas,ad mentem Gal. y.acui. 3 S. His obseruatis incipiat ipger d stendere in balneu nudus corpore, capite tamen cooperto seu fia, vel pileo leui, propter vapores,qui continue a balneo eleualuur, ne dolore capitis ipsi vapores moueant, & excitent: moderate sit calidum, & suauit et, modo plus, modo minus, & ne offendat patientem, habita semper ratione temporis anni, quantitatis morbi, habitus corporis, temperameri, virium,atque aetatis.
Nec aqua balnei debet esse agitata, ac mota, sed stet in solio immotae Immo aeger ipse descendere debet sine motu magno, & agitatione, α
cum sit in balneo, quiescere debet, ac sedere, nec manu agitare aqua calidam, ne meatus cutis constipentur, densentur,atque cons tingan tur,nouo semper calidarum aquarum accessu ad ipse in corpus, sic virtus aquae melius introducetur in corpus; unde Auscen .lib. I. f. a. disit, Qui in Thermis voluerit balneari, oportet , ut balneetur in eis qui et E , suauiterin ordinate: non subitis, ut melius assuescat tolerare aquam, quam-u is sit sortiter calida, ne virtus resoluatur, ac debilitetur, & non loquatur, ne incalescat; quandoque tamen potest extollere brachium in aere
frigidum, selati j gratia,etsi persentiret aestum, teneat in ore aquam frigidam . Dixi quod meatus cutis constringuntur, atque densantur no uocalida tu in aquarum accessu ad ipsum corpus, hoc docuit Gal. r. tuenda 8. Cutis meatus tum aqua calida, tum frigida cogitur,atque clatiditur. De frigida notum,ac clarum est, at calida moderate meatus potius cutis aperit, laxat, dilatat, utpote quae iucundissima est naturae,&ad dulcedinem,quam praestat ei, quoquo versus prouocat extendendanu cuin tenta sit ad iucudiorum occursum, ut rei calidioris icperatae, ex Gal. 7. meth. s. apud principium,& II. meth. 2 o. ut sit concludendum de aqua
calida valde esse intelligendum , quippe quae offendit, mordicat cu-tim,ad cuius mordicationem sequitur horror, & rigor quidam, ad rig rem contractio, constipatio, & angustatio meatus cutis, quod continge ret, ac fieret, si statim aeger ingrederetur balneum, ac se praecipitaret. Hoc docuit Ani illus referente Oribas Io .collecl. 3. Aquis sponte nascentibus uti debemus firmis, & quietis, nam vapor ex Antillo ab aquis ipsis commotis, cum grauis sit, seriens caput, ipsi molestus erit: quam
obrem in aqua descendendum est, & ingrediendum sensim, ut virtus quae corpori laxato accedens imprimatur. Illa vero,qui impetuose sese in aquas immergunt, si habent corpus den satum, qualitatem ac virtutem aquae non recipiunt ; Ita fit ut in aqua Therm. calida neque natare, neque subito immergi commodum si t, ς stuat enim & incalescit patiens, nouo semper accedente calore aquarum ad ipsum corpus, cuius cutis non
potest assuefieti ex Macrobio in quaesitis naturali sus, iuxta illud Ati stotelis proble. 36. quintae particulae. Propter quid stantes in sole magis
alefiunt, qua mouentes se, semper enim corpus nostrum emittit pro- i Zod by Cooste
64쪽
Wham quendam vaporem a se,qui eatefacit propinquum aerem , at cum mouetur ille aer, ventus excitatur, qui refrig rare potest corpus. Secundo ex aere nouo approximante nostris corporibus porcipitur, & sentitur
frigiditas. Notat insuper Herodotus, si balnea possint soli asset hae parti applicari,non esse incommodum diutius,& faepe per diem aquis uti ad illam solam partem. Hinc cum saepe accidat, ut Dalneum sit utile uni pa ti eorporis, alteri vero noceat, solent Medici experti, & optimi praemunire alias partes medicamento aliquo, v. g. si aeger vellet uti balneo ad calefaciendum ventriculum, de hal et renes. & hepar calidum, inungi iubent partes illas, dum patiens vult destendere in balneum, quotidie
ung. sandal. rosato Mesues, in frigidante Galeni, cerato ros . Alex. vel succo cichorei, mixto cum aceto rosato, aut decocto, endiuiae, cichorei plantag. mixto cum aceto ros. ad quartam partem. At si hepar & renes indigerent propter eorum calorem balneo potentia refrig. ut ad meli rem , temperiem reducerentur, pro defensione ventriculi, inungi faciut
cum oleo de spica, nucis musch. gariophy. p . cum mastice, & cera ad formam Iinimenti; vel cum maiori cera ad formam cerati, sunt &alia magistralia. Tempus intrandi balneum magis tutum est orto sele, vesperique tribus horis ad minus ante occasum selis, & ante nam . . A principio semper, semel tantum in die, de parum maneat, ut pet quartam partem horae, medietatem holae, atque assuescet in dies quadatemporis mensura; propterea dicebat Herodotus, Si quis vult uti balneo per tres hebdomadas incipiet a dimidia hora ; deinde paulatim singulo die, maneat longiori spatio, ac pro tolerantia infirmi, quousque peru niat ad duas horas , licet in balneo Pisano de aquis diutius commorentur: Ideo hoc interuallo ad plus potest perseuerare per aliam hebdomadam , & vllinia hebdomada quotidie auferre tantum temporis,ut in primo spatio morς in balneo quiescat, quae erit medietas horae; quare morast medietas horae, usque ad duas gradatim contra empiricos. Obseruandum secundum Modernos, propter experientiam & cum ratione, non
esse aliquem determinatum numerum dierum in usu balnei, sed solum considerandum , modo conueniat, si aeger cognoscit,&percipit tuu
mentum, di tanto tempore debet eo uti, quousque cognoscat,& sentiat iuvamentum ex ipso balneo: communiter tamen noliris temporibus
estis quindecim diebus ad o. dies, quod intelligitur si semel in die, aedeaquis porentia calidis, secundum magis & minus,secus autem de frigidis potentia dicendum,minori enim tempore erit in usu balneum tale,&solum tempore calidissinio: & tutius erit semel in die pro toto corpore; quamuis sint, qui tolerant bis in die, interponentes spatium dictum 7. vel 3. horarum, ac in prandio parum cibentur ;seruentur praecepta Hip. 3. acu t. de balneis scilicet,cum egrediatur e balneo , abstergatur optime linteo molli, ac siccetur, inungantur hepar, renes aliquo linimento restis gerante
65쪽
gerante dicto,bene Nertus maneat in lecto per horum, starn miat, neque procuret sudare, nisi quantum natura sponte diducit, postea bene indutus comedat suum cibum , post caueat a somno meridi no, stando cum amicis,&sic prosequatur alijs diebus. At non pratia tereundum, quod balneum pro aliqua particulari parte , ut manu,
brachio, pede, & similibus, non selum bis in die, potest administrati ,
sed hyberno etiam tempore potest parari, & conuenit, dummodo m neat in loco calido, ac aqua Therm. non sit a pluuiis alterata ideo semper debet seruari in vasis diligenter obturatis , si sit frigida aclu, de debet colligi temporibus debitis: Secus aut de aquis Therm. actu ealidis dicendum est, nam citius evanescunt vapores sulphurei, nisi de ipsae suo tempore sint seruatae ac collectae, di ideo si expectatur iuvamentum a v poribus illis fulthur. aeger vadat ad locum minera: non procul a fonte: si vero aqua non facile amittat suam virtutem, ut aqua Villensis, Tetutii, Aquari j,& nostra de Lixiniano,aesim. cum frigidae erupant,poterit esse in v sis, etiam procul a minera sua. Alierum sciendum, quoci si habetur copia aquae, quotidie immutetur balneum, sin minus alternis saltem diebus renovetur, amittit enim virtutem in calefactione, si sit sulphurea, aut patresiit temporibus calidiori bus. Sed unum praeterire nolo, quod scribit Nicol. Flor. sec. .doctri .cap.6. quem sequitur Mercur. lib. I.de morbis venenosis,cap. I .experientia compertum esse,aliquos in balneia fuisse veneno extimaostideo qui timent venena, cauere ab his debent, tum naturalibus, tum artificialibus, & habere fideles seruos, cum maximum sit venenum habere domesticos infideles, quibus, velis, nolis, fidere oportet.
Billicidio seu gutta aquarum medicatarum . cap. XXII.
T ILLicet Dii usus, siue guttae, vel embrochationis, eum Graecis, de Arabibus, fuit introductus, quia reperiuntur ali-- quq partes corporis nostri ita induratae, ob materiam crassam, vis cadam, de duram, ut nullo modo durities illa per balneum, nec per sementationem possit emolliri, corrigi, nec etiam stupha superari. Haede causa Moderni tam frequentet approbant stillicidium,addisciatienda materiam, & roborandam imbecillitatem partis a stae, atque adpa tium intemperies tollendas ; nam aquae facultas, & pars ipsius substantiae tenuis, ab alto motu, &agitatione adiuta praecipitans, se in partem
lasam penetrat magis: Siquidem instillatio guttae, siue motias iste, Mosus aquae ab altiori loco per fi stulam, fontis ritu, plus minus velata, ac magnam, pro morbi neressitate, in causa est, ut aquae facultas magis impel-
66쪽
De Aqua Lixignani, re luto Barsi. y I
Impellatur intro,& .vis ex ictu ab alto aquae cadentis.descendati tmeet, ac penetret in e uitates , & illas quidem abditas ipsius membri affecti eutaneas, seu osseas atque cartilaginosas, ut rapitis, stomachi, ischiadis,
articulorum, & omnium locorum neruosorum , ex II. meth. vltimo.
se scriptum est quosdam subiicere caput guttat aqtiae sulphureae, iuxta illud Horatij, um caput oestomachum supponere fontibus audent. Potest
addi alia causa , cum enim ex balneo multae partes alterentur, ratione diuersi temperam emi, fit ut quemadmodum corroboramus aliquas partes unguento,uel oleis, ita tuto aqua medicata instillatur partibus tantummodo infirmis, immo uni tantum ,&cuilibet parti etiam minimae comporis nostri,absque eo, quod reliquum alteretur. Hinc fit quod affectionibus antiquis existentibus in profundis partibus sit apta, & laudabilis
gutta, ut capiti, iuncturis, ac neruosis partibus, quando calefaciendum, testigerandum, siccandum,discutiendum . laxandum, ac emolliendumst in animo Medici, morbo ita requirente, & consentientibus partium temperamentis, hiinita consideratione subiecti, aetatis, & eonstitutionis anni. Gal. II. meth .cap. 22. docet modum utendi gutta supra caput, V lens, quod capilli prius abradantur, deinde capite aliquantisper perfricato, medicamentum humidum seu aqua Thermalis ex alto loco emund tur super futuram coronalem quando affectus toti capiti sit communis ibi. n. cranium adeo tenue est ex Gal. a. secundum loc. I. ac rarum, ut per ipsam coronariam suturam, non modo medicata qualitas, sed pars quoque substantiae tenuis in tib penetret, ex qua penetratione temperamentum partis melius redditur,ae corroboratur. Ergo modus administrandi guttam in capite est, ut abraso loco circa suturam coronalem per quatuor digitos, iaceat patiens in scamno balneario longo,habens circum circa ca ut rotullam, siue coronam vulgo allam pilei, confectam ex paleis, siue ana, iaceatque supinus in dorsum, non pronus in ventrem, si sumere debet supra suturam coronalem, & omnino habeat illam coronam, ne aqua promptὰ diffluat, de reliquo corpori sit molesta. In occipite quoque administratur, quando affectus capitis ad partes neruosas communicatur& tunc vice versa iacendum , aut sedendum, spongijs circa collum adhibitis ex arte. Neque negandum,quin ad alias partes capitis possit accommodari, si seruentur quae sunt seruanda ; qu retunc patiens iacere debet ad suam commoditatem , si vult alias partes guttae subi j cere, dummodo colligatur aqua aliquo instrumento, ne balneetur, vel per thalamum currat; & sic partes, quae recipiunt iuvamentum a stillicidio, sunt omnes illae, super quas aqua tuto de commodὸ ab alto ad minus brachium, cadere potest, ut isthias, brachia, manus, genu , & super omnia gummata, modo non sint confirmata. Recentiores . aliqui voluerunt hepar stillicidio subiacere, verum eum molle sit facile per Fallopium, & sequaces, insessione alteratur, de si aliquis cuperet ta-G a te r Diuiliaco by oste
67쪽
Ieremedium, instrumento paretur, ut aqua tantum fluat super p.rtem assectam. Nostris temporibus ventriculus subi citur sepe guttae, non solum aquae Therm. medicatae,sed etiam artificialis, Be olei medicati, eum Gal. I I. meth. I 6. Calefiat vero oleum in duplici vase,ne vitietur eius facultas ex 8. meth. s. vulgo balneo Mariae dicitur, atque oleum diligenter colligitur instrum emo quodam in formam vasis, a Mercuriali depi cho, & descripto lib. 3. consit. sicuti alio vulgari tegulo ex lamina quadaalba parato, & Paravi' vocato it Coppo, quod ventriculo accommodatur, ut aqua ab alto cadens supra venuiculum, inde fluat per tale insti mentum absque patientis incommoditate. Valet quoque gutta ex aqua Therm. potentia calida affectibus omnibus frigidis cerebri, ut hemie neae,paralysi, torturae oris,linguae resolutioni,auditus hebetudini,tinnia tui auriumi& gutta aquae frigidae potentia aflectibus calidis, tam capitatis,quam aliarum partium summopere iuuat. Sit tamen in eo gradu calida quod sufferri possit, ut virtus magis operetur,& maiorem reddat uti litatem aegrotanti, atque remedijs refrigerantibus, vel calefacientibus sipradictis occurratur alijs partibus, si opus erit.
sint consideranda , obseruanda ad isum guttae.
E D I c V santequam persuadeat aegroto uti stillicidio , deabet considerare diligenter morbum, habitum, de partes omisnes corporis, sed praesertim temperamentum capitis. Raris enim reliquae partes impediunt; quominus utamur stillicidio, v. g. Si manus, aut pes esset affect us, non impedit guttam faciendam in capite, sed si eaput esset calidum & siccum, vel calidum , & humidum, non de
bet subij et stillicidio aquaru ealidaria, praesertim si fuerint sulphureae,vel bituminosae, ut Gal. cum alijs Graecis iubent. Benὸ potest subi ei caput stillicidio aquarum potentia frigidarum, ut Villae, Virginis,& sim .ut
ego feci alias Parmae anno 1s 92. secutus Fallopium cap. 26. in puero nobilissimo i et .annorum, qui catarro falso detinebatur,pro quo procurauimportari summam aquae lib. tercentum ex proprio fonte pro usis guttae supra caput ipsius pueri,& conualuit Deo fauente. Sed ante talem usum ec administrationem guttae, non sbium purgatio uniuersalis totius co
potis facienda est, sed etiam particularis, praecipue si capiti adhibendum sit stillicidium, alioquin excrementa traherentur ad partem, in qua fit stillicidium, quod malum esset. Tempus opportunum stillicidio communiter est Ver, Sc Autumnus. At non principium veris, sed potius Mnis, item non finis Autumni, sed potius principium. Ego autem teneo experientia motus, quod omni tempore gutta possit administrati omnia bus
68쪽
bus partibus , excepto capite ε, dummodo locus non sit vento, & seli, nee imbribus expositus, si morbus urgeat , maneatque patiens in camera bene elausa, &aqua habeat requisita supradicta. in mane ergo per unam, aut duas horas ante cibum sit in usu gutta aqua calidae,pro tolerantiamtientis, & pro conditionibus morbi ; post guttam inui sat partem affectam aliquo oleo eiusdem facultatis aquae medicarae,& si esset caput pulueres spargantur , vel apponatur ceratum capitale, postea optime tegati& induat partem stillicidatam,nea vento, vel ab aere frigido offendatur, etsi esset caput, non abluat ipsum per multos dies, portet scu fiam,& a Venere se abuineat. Cadat aqua modo altius, modo vicinius pro ratione subiecti, ac penetrationis,a brachio uno ad brachia duo ; modo a principio moderatὰ ab alto cadat, deinde sensim augeatur, in pueris semper minus,quam in adultis . A principio non sit multum calida, sensimque alternis dies us augeatur, & quousque sentiar caliditatem ad partem subiectam penetrare, non tamen ut offendat cutim , sic etiam primis diebus minori spatio utatur: numerus sit modo plus, modo minus ad comm dum , dc utilitatem patientis, memorando quod gutta non bis, sed saepe cadendo cauat lapidem, communiter ad triginta guttas,ad quadraginta,& a dimidio horae usque ad holam administratur ; potestque bis in die sumi, modo a prandio per septem vel octo horas maneat; ventriculoque vacuo, nam in pleno magna copia vaporum, calore aquae in caput
raheretur nullus dies intermittatur, si est possibile, ut supra quoque dictum fuit, ac pluribus vicibus uno die,particulari parti potest administrari, seruatis Gandis; deinde ungatur pars oleis appropriatis dicendis, inter qui si opus est discussione, maxime laudatur oleum ligni gua, iaci mixtum cum pinguedine gallinae, ex Fallop. cap. de Natha.
De fomentu messicata. cap. XXIR
D imitationem guttae ac balneorum solet esse in usu aliquando sementii ex aqua medicata ad diuersas partes corporis , ut usus& morbus cxigit, ac requirit; quod fomentum paratur cum spongijs, silcis filiorum, vel pannis laneis in aqua Thermali, & medicataealida imbutis & maxime expressis, parti laeta & aegri ex arte applicatis,ac saepe repetitis,secpndum exigentia morbi; ubi enim non possumus uti balneo, vel gutta, utimur sementationibus circa illam particularem partem. Siquiuem Omnes partes corporis nostri non possunt semper accommodari guttae, vel balneo medicato propter aliquam aegritudinem, vel aliud impedimentum s sed aliquae a fomento maiore utilitatem per piunt, si arte administrentur:"idie et practicatur cu decoctis radicum,herbarum,florum,ac similium, vel cum oleis magistralibus,in multis doloribus, ut notum est sapientibus in arte Medica.
69쪽
De etyu aquae medicatae per Amieres. Cap. XXV
I vERs r modi utiles ex aquis Therin. medicatis ad tollendos varios morbos, iam dicti & narrati siunt, non minoris tamen efficaciae& utilitatis est usus clysteri u non solum ad discutiendas flatuosas materias aed ad euacuandas, ad corroborandasque partes ipsas, ut intestiua in doloribus colicis, additi aliquando oleis discutientia bus; nam omnes partes corporis, quae S Quentur,& tanguntur ab aquis Therm. iuvametum sentiunt, ut supradictum fuit. Hac ratione Alexan.
Trall. lib. Io dicit quod abstergit, & expurgat, si quid viscosum,&pMiuitosum mixtum est in intestinis, ac prorsus totum morbum persanat Allic.lib.I. fen Io. T. y.cap. 6. utimur aquis Thetin. medicatis in dolore
colico, quae sint calefacientes potentia,& quando causa colicae est humor crallus, viscosus, lentus, existens in intestinis, sis contentus inquit)clystere, quantum possibile est,immo dicit, quod aqua salis armoniaci est mirabilis in hoc abselute, etsi non aliter, caltem bibita, si toleretur eius potatio: quare sal armoniacum, vel nitrum misceatur cum aqua & oleis carminatiuis pro doloribus: & miraberis, inquit Alexander,quomodo
cxcernat viscosum, crassum,humoremque pituitosium intus contentum
de Muria agit Diosc. Plin. lib.3I .cap. 8. Paulus lib. I. p a. Hos sequitur inter Modernos vidus Vidius lib. s. Et sersan a Modernis laudatur, di sunt in usu esysteres ex aquis medicatis salsis, &aluminosis,maxima in dysenteria, ut Tetu iij, balneoli, Lixiniani, ae in ea diuersa simplicia proportionata utilia concoqui possunt. Vnum cosiderandu si in dysenteria intentio tantum sit abluere, detergereque intestina,non conselidare, tunc copia aquae Thermalis pro clysteri debet esse magna, ad lib. t .s Si vero intentio sit exsiccare,& consolidare ulcus, tunc sufficiunt unciς Io. pro quolibet clysteri, .ut mora sua & retentione,cum non stimuletur natura ad expulsionem, magis conselidetur ex siccitate iam introducta, a que ulcus, & dysenteria cessabit, & venter ex earum v su adstringetur. Quod manifestissime docuit Hip lib. alias citato,de aere, aquis, & locis num. I 6. quando dicit, quod mentiuntur homines, propter imperitiam de aquis salsis, putantes eas soluere aluum, maxime enim contrariae sunt ad alui egestionem ac secessum, cum crudae sint, coqui non possitnt; quare venter magis ab ipsis aquis adstringitur, quam evacuetur. Saepius enim dixerat,qudd aquae subsalsae bibitae,conserunt habentibus ventres molles, humidos, ac pituitosos, nam resiccando maxime sanitatem assequi poterunt ; laudatur etiam clyster ex aqua Thermali, salis,a cnitriparticipante, potentiaque calefaciente, atque exsiccante, si in uterum
alternis diebus in i jciatur mulieribus, quae redduntur steriles propter nimiam corporis humiditatem, & quemcunque superfluum fluorem album,
70쪽
bum 3 ac Dei O. M. gratia summopere redduntur habiles ad concipiendum, & gratae viris suis. re communiter non debent esse in usu tatales clysteres , nec ex quacunque aqua Thermali, sed prout requirit sei
De risu aquarum Therm. medicatarum pro mictu infirmorum. cap. . A XVL
P v n aliquos Doctores famosos, & expertos in Medicina , ut Trinouellam cons mihi nu. 32. & 62. Elet esse in usu, tempore Aestatis, in aliquibus casibus, ac morbis , diluere vinum
2qua Lucensi de villa, vel Calderiae, vel Virginis, ac sim. & potissimum
tempore, quo potatur aqua Therm. medicata. Idem voluit vidus Viadius lib. Io.de morb.particaeap. 27. de aqua aquarii, ut in ea sit aliqua virtus conducens affectu i. Sic Medici Veronenses utuntur aqua Calderii ad coquendos cibos, & ad diluendum vinum ex Fallop. Nonnulli recentiores loco aquae dulcis, & communis puteorum, vel fontis, permiscent aquas Therm. medicatas cum uvis paratis tempore vindemiarum pro conficiendo vino, dc oblectantur patientes sic alij coquunt cibaria in aquis Therm. prout exigit morbus, ut Plin.adnotauit lib. I I .cap. 2. Hos& Fallop. cap. Io. M i . Frascatus lib.3. Baccius lib. 2.c. I9.redarguunt. Primo quia aqua Thermalis impediret distributionem alimenti. Secundo possent oriri obstructiones, quae causarent diuersos morbos. Tertio quia pauca facultas remanet in cibis, nisi aqua sit salsa,& semet salsa, ac retineretur in ventriculo, excitaret sitim. Mihi tamen videtur, quod vitium potest dilui aqua Thermali medicata, affectui contraria, & carnes pariter eoqui, quando intentio Medici est praeseruare patientem ab alia quo imminenti morbo, non curare smpliciter tunc morbum factum licet dicatur quodammodo curatio longa nam ex Gal. I. dedissereniat ijs seb. . omne opus Medici est curatiuum,& sicut multi sunt qui miscent vinum cum aqua chalybeata, vel aurata, de mente Archig. 9, secundum loc. nisi adsit sebris quando viscera egent roboratione, MConfert, ut ad alios quoque morbos cum aqua parara cum citracti, fraxino, euphragia, roremarino, absinthio, & similibus: se etiam possunt misceticum aqua Thermali medicata. Dioscor. lib. s .cap.38. mulcos docet modos parandi vina valenter salubria,cum multis & diuersis herbis, e radicibus,quem imitatus est cap.de sena Mesues,& Alexander lib. Io. α Matthiol. supra Dioscor. & in Epistolis suis multum lau daliac Arnaldus librum composuit; nam omnia vina artificios, possident virtutem
earum rerum, cum quibus conficiuntur ', unde Cassiodorus lib. I 2. v
riarum, scribens Canonicario Venetiarum Epist. . dicit,in Graecia,su initate