Aureum sane opus, in quo ea omnia breuiter explicantur, quae scientiarum omnium parens, Raymundus Lullus, tam in scientiarum arbore, quam arte generali tradit. Autore Valerio de Valeriis ..

31쪽

EX b9 iis de dimotia Assa sunt; non paerim concordantia

natura evidens erit, cum easti oppositorum conditio: quod uno Vtilitas eo cognito in asterius cognitionem deducat. Nec minorem coniscordatim tardantiae notitia ustret utilitatem, quam Diserenitie, quia sicuti per banc uerum aD o secernitur, ex eavillosae probationes diluuntur: sic per illim intentum probatur, Cr media ad arglimentandum necessaria, inueniuntur. Operaepretium est igitur concordantiae essentiam Concorda explicare, quod satis commode fiet, A dixerimus: concorduntiatia qui di id, per quod omnia entia in uno uel in pluravi concordant. Definiationis huius partes quid explicatione non egent, cum per se notae Oxsant, non examinabimuis, sed magis multos concordantia gradus ignabimM : ut ad libitum, unusquus entia inter se concordare Coneorda positi Et concordantia hoc in loco auditur pro conuenientia qua/tia qualuercuns ιδ peridentitatem,me permixtionem: uel unionem, vel hic accipi- compositionem; uel demum per connexionem aut continuam aliqv

rum inter se cohaerentiam: quae omnia licet idem significare videam tur; multum tamen differunt, I proprie considerentur. I sentitas et nim inter qMecras entia potest Diueniri, ut magis man dum erit, Nota. emerus specis bie instrivis enumerauerimus : Mixtio autemst aera

est, tantum inter quatuor elementa reperitur, quatenus alterata Crini mixta unum eompositum constituunt, in quo illae virtutes rem

. nent: si uerb est impropria ; quae mixtis per iuxtapositionem appeti

latuis, interetimetuata inuenitur, Crhae mixtione aqua er terra mia scentur ad latum constituentam. Vnio uero latior est mixtione σcompositione; quia beestne illa esse non possunt: ipsa tamen sine his

inuenitur, ut patet de Natura bumana Verbo diuino bispostatice uni sta, sine mixtione Cr compositione. compositio in last locum habet v. H unum rationem habet actus er aliudpotentiae connexa autem Mia . continua, quae duo nunc pro eodem consideramus, i a sunt, quorum sillima fiunt unum. Nulla siunt talia quae concordantium restrent,

32쪽

uel untra, tot G identitutum deberem esse: qm tot modis dicitum unum oppositorum; quot modis reliquum, ramen principaliores με- Ium assignabimus: ne ob minimam dillinctonem unius identitatu ab - . alia, mens iuniorum confundatur. Identitus prima est rationis, illa sum idem, quae ab intellecti solitarie considerunturio Mindiui- duum quodlibet uel aliud ens in se consideratum, quatenus nullam habet relationem uel releίlam nec realim nec ratione fabricatum

ad aliquid aliud, bacidentitate bi ipsi idem est. Et hae identitas di stlassioni rationis aduersatur. Idenritas formatu quae secundae dolio. Identitas

ctioni superius declara. opponitur; later illa reperitur quorum M.

in sine alio esse nequit, er φ μperius omne idem fmaliter est 'eum suom istori sue praediculum sit simplex uel complexum, quem admodum respecti definiti definitio est. Et baee est subtilifimi seoti βψ pnii ii' sententia, steri in musta locis uideri potest, er praecipue in li: ... R

sententiarum Ast: i a. q. r. Ita etiam hac identitate fiunt eadem: quorum unum concipi non potest ne alio. π hoc modo instris Gmne identiscatur suo superiori: quod madinare violμr Scorus, N. ι quando inquit. Voco autem identitatem firmatim, ubi illud quod di i En. estur se idem, lacludit illud; cui sic est idem in ratione sua frmali π q: perse primo modo. De reali identitate pauca di tiri; illacte eadem Idelitas re, esse dicimus, quorum unum non potest e alio esse, nee ab illo sepa-'quid irari abss contradissione maxima, dum modo unum non babeat rati onem generantis, Cr aliud geniti, quod animaduertere uoluimus; ne

aliquis existimaret: nos inter diuinas presonas identitatem realem ponere. Se Dist subiective aliqua sunt eadem,quae in a uo communi Identas se conueniunt, qllo ad illa determinatur per diseremias formulis : π totis subimboe modo species omnes sub eodem genere contentae, siue genus illud quidlsit propinquum, siue remotum, sunt eaedem. Quia vero parua extat diseremia lateridentatatemfrmalem, modalem, π ex natura reis

33쪽

tis.

Rayr tres re, scolistis conpulit. Rontanius vero, tres tantum identisates EtlCOcoIda- concordanti, uiter entia reperiri putat: prima quarum est interri ae sensiuale π sensistate, qua concordantia ignis π aer in caliditate con eordant : π aqua ac terra in frigiditate. inter sensuala etiam de in tellectrale est eoncordamia, quemadmodum cognosicere possumas multis exemplis, sed hoc unico praecipue ; quo anima ratisnalis σcorpus corruptioni obnoxium, concordant ad unum hominem eonili. tuendum. optima men est inter intellini Ie π intellectuale eon eordantia, ueluti de intellectu π uoluntate potest cognosci, qitie ob eorum stiritualem naturam non tantum in essentia conueniunt, sedeatium in operationissus, quia quod uoluntas acceptat vel refutat, idem intellectus cognovit. Hoc semper animaduertendo: qvos sensiuale de .cipitur pro illa re,quae sensu prius cognoscitur. π intellectis posterisus: sed per intellectuale id tantum consideratur: quos ab intellectu quocunq; modo cognoscitur. Ad has concordantias vel secundum Lui. Ium actignatas, ues secundum scolistarum siubtilitates, concordantia . omnes proculdubio reducuntur: uerum si numerum se nitum harum Magi iri, identitatum tibi comparare volueris, potersi hoc uir medio: discum finitas id ei rendo uidelicet per quins praedicabilia, per decem praedicamenta,ritates. per ossidecim praedicata vel radices Ludi, π demum per formas : isdem ob eruare poteris ad multiplicandum quo cuns praedicatam tam ab olutum qiam restectivum, recurrendo etiam ad nouem sub tecta σ regulas vel quaestiones.

De Contrarietate vel Oppositione.

Non est opus multa expensere A declarando quid sit oppo tricum i Diffrentia uel Distinctione, de qua supra locuti fumin,

non multum sit diuersa: non iusta tamen adducemus ut bulat Contrarie. raticis natura magis dis magis nota fiat. contrarietas ste definitur. tas quid i contrarietas est quorundam mutua resistentia. Pro cuius desinitionis

explicatione scire oportet: Fic non latui nos de contrarietate ita propria,

34쪽

23 propria, qu elater qMitvor primas qualitates meritur: quoniam in de qua eta

omnibus entibus, nempe rationalitus ac realibus locum habere non trarietate

potest, nes de ea inredigendum est, de q*d Antonius Andreas tur: cui siex proprietates conuenire testatur, quam istrictam oppo/ ἴsitionem vel contrarietatem uocat. Sed hic contrarietas consideram V Q, ''da est pro quacans oppositione, quatenus unum alteri opponitis ; e mediate uel immea te e complexe uel incomplexe. Nec imagina ridebes eandem esse rem cum Disrentia: quia Dillirentiam eon

CC - o. contraries

deramus, ut per eum entιa incontuba remaneant Oppositioncm iiii, a autem ut non solum res distinPuntur, sed etiam intcr se quandam ferentia. pugnam habeant. Secus etenim rationalitas consideratur; pro ut ab iserationalitate distinvii in; G quatenus irrationalitati opponitur . . .

quia oppositio repugnantiam dicit, Crmvit, id posse fieri,quod ea dem res secundum idem Cr simul opposita in se habeat; diuinctio ue. νθ in eodem ac simul inueniri potest. Insuper oppositio vera interes esse dicitur, quae impersim aliquo modo sunt; distinctio autem eti/am in summe per ectis est, quemadmodum dicere id possumws de Deo, hi quo distinssionum genera quamplurima reperiuntur, ut putet o ptime theculanti. Oppositiovis species tres i Lullo Vignuntur, us Oppositi d licet inter sensuale Cr sin uula: Muti inter ignem Cr aquam, rati. tresone qualitatum primarum: inter sensuale er intellectuale; stetit in *ςςiς .

ter corpus er animam rationalem: quoniam anima spirituala est, non autem corpus: CT inter intellectMale π intellectuale, quemada

modum de Angelo bono ac malo dicere possumus. Ex siententia tamen Op ositi Logicorum duae sunt oppositions species: una quae inter complexa reperitvr ; π altera quae incomplexis accommodari potest: prior ' quadruplex est: quia σquatuor ut propositionum geWra oppo/ Oppositiosulanem admittentia: quorum primum contrariarum est: secundum csiplex omeontrudimriurum : Tertium subcontrariarum Cr subalternarum: quartum,quae omnia haec duom upponat .s quod propositiones daliquo sorum modorm pugηdntes praedicatum idem de Abiem in oppositio partisipent et secvnom ordinim μη m. Incomplexorum oppostula in coplexo

35쪽

quos quadruplex est nempe Relatius, coturavi, priuatius ercontradialaris,et dili' eluia est maxima inter Relativam eT contra. rum oppistionem ex una; er Privatiuamae contradictoriam ex ,- altera: quia priores duae utras extrema positiva requirunt ι post confundu , .lictum tantum Qtiuum: ueruntamen minotis oppo xv λῆμ' eo, fundunturi er earum propriam naturam rei non N tinent, ersic opposuis contraria aliquando pro priuati confide. ratur Cr e contra. contradictoria quos interdum in duobri funi tur: quod propria oppositio contradid id minime potest pati. In multiplica infinittan poteru oppositiones multiplicare, si accipiendo extrematio oppos/ Distinctionis, AlietatR, Diuersitatu, Nonidentitatu de Diserentiationum considerabis per aliquod proprium, Mi qualitatem, aut iis talaad inuicem pugnare.

De Principio.

Non paruus cset labor noster, cin exilla utilitate coniuractos. si multas principij acceptiones recensere vellemus, ex sententia Aristotelu er Auerrost in primo er secundo Plast: Ari; α A' re duod eidio Metapis r quae eonsideranda relinq*isus

curioso Lemri Satis erit Lulli intentum explicare, qui definiendo Principiu Principium inquit. Principium est id, quod se babet ad omnia in ratis quid i one alicuivi prioritam ; er enumerando elas deceptiones dicit. Priso Principiu cipium generale duobuit modu intelligimus, siubstantiale scilicet σdψpH deridentale; per substantiali licientem eausam, maloiulem forma

lem, ac finalem intelligi Cr per accidentale novem accidentu praea dicamenta. Non fuit Lulli intentio, quod haec tantum nominata, ra tionem principij haberent, aliter ad omnia entia Principium non Gasit uniuersale, cum in Deo accidentia nonsitu, nee aliquκ ef re

periatur dependens i causis memordist, quia effictis natura sal tem est sua eausa posterior, Crabea essentialiter distin , quod in

diuinu reperisti non potest: ibi tamen principium est Pater, nempe . respectu

36쪽

tur oportet Lullum Principium confiderase, qua tenvi est ratio alia Quomo cuius originis resis uel intentionalis: duae ultimae particulae in bae donostra de principio consideratione superfluae non sunt exillimandae iquoniam per priorem Principium illud habetur quo principatum Oi Vmne, realiter suum essentium ab diis habet, uel vi raturae identitate, aut in districtione. Per posteriorem uero, ut puta curtintentionalis Principium omne habetur cognoscendi, quemadmodum uniuersalia vel transcendentis esse dicuntur, qvie in sua distrioribus inueniun/txr. Accidentia quos communia, non ut informa ni subiectim, sed in quantum ex eorum Oognitiaturei essentia cognoscitur prime id hi tensionalia possunt dici; de quibus Aristo: inquit. Accidentia mag/rum partem conferunt ad cngnoscendum quod quid est. in verba Anima. secundum Scotum Ile in te ivntvri Ex multorum accidentiam coma in ulci q. li: munium cognitione, uirtute intellectus discurrentst, deuenitur in coa a. Post gnitionem alicuius propris, quods iis siue cause notitiam ducit, diffrentiae uidelicet essentialis, i qua originem trabit. Et hoc modo principium confiderando, ens quodlibet potest taliter nominari, reruste Had minus suae operationis. Opinari orsan aliqu8 posset, bas radiem 2 potestate π Virtute non esse di linclam, quae ramen mula . tum abiast diffisi, quia Principium relatio est quaedam, Potestas uero de Virtvi absoluta sunt. Et quia de causis βupra facti est mentio, breuiter quid illarum quaelibet sit, explicabim με- PFςiς'i ς-μ9 i in dis iiii 54, est. quae actione sua efficit esectum. Materiatu est, quae seipsa hi ra.

tione receptiui effictum producit. Formalis uero illa dicitur, quae seipsa ponit hi esse effictum,in ratione Hlormansis Finis uero, qui creausa finalis pote, aliquo modo uocari) est, qui mouet dvntem uel Hyeientem metaphorice. De b8 ων' multa essent dicenda, quae Di . . . uinus Sintus Iolito suo more βbtiliter trutinat, timis secundo quivi Dium Scotertio li: π quinto Me,pissicorum quibus in locR Aristote : natui ovam causaram hiulexuit, quemadmodum er in secundo AEdisico

37쪽

De Medim

Medij de TEdium Ili definisuri Messium, est ratio, qua extrema aliqns finitio. inter se, modo aliquo sunt oennexa, quod potest inter sensi sale Cr sensiuale inueniri: inter sensiuule π intellectuale: σNota. inter intellectuala de intellectuale. indefinitione posivimus modo

liquo quia non requiritar ut medi' coniuncto sit semper realis cructualis, sed quandos intentionalis de potentialis uel aptitudinalis: Et sic disimus intelligibiliai ratione fabricati, intellectu actualiter

coniunI, mediante actu hitelligendi actuali. Illa uero quae potentia sunt interiIbilia, per hoc medium . f. per potentialem intellecti nemintellectui coniungrvitur potentialiter uel aptitudinaliter. Nec omne ens poterit aliquod ens inueniri, quin aliquo istorum duorum modorum habere PQ alteri per medium unum aut alterum coniunI posit; non rimcu

ς neotinus, alia media dari, quia statim ostendemum secundum rimentem, tria esse quae inter entia reperiuntur: Selut dubia omnia tollerentur, placuit quaedam mandriture, quae si non omnibus utilia Nediu tri erunt, ex intellectus imbecissidite eueniet. Medium secundum Larura Plς triplex est, . s. coniunctionis, mensurae, Cr extremitatum. Medium coniuncti onis, est respectu illorum, quae aliquo modo sunt coniuncta, siue ambo sint sensualia uel unum αntum, uel ambo latellectualuti Iuxta primum sensium Quantitas, est me iam, quo qualitas substan tiae unitur. Secundo modo autem corporis humani o inietatio, est medium, quo rationalis anima ei unitur. Et mors est metam, quo b mo Deo uel Daemoni coniungitur. Tertio ueri modo actus stiritualis potentiae, obiectum per istelligibilem speciem repraesentatum, cum eadem potentia connectit. Medium aliud dicitur mensimae, de quo Ro: haec ponit exempla, inquiens: sicut centrum. quod est is me. V dio loco circuli; Cr talefacere, quod est in medio calefacientis Cr assibilis: intellime in medio intelligentis cir intellubilis: numeras binarius is medio unius π trium t Cr actus in medio potentiae Cr

38쪽

rur: quis per eius cognitionem in exta morum notitiam deuenitur. Id mesu Per actum etenim potentiae aliculas, in eiusdem potentiae de obiecti raedicatur. cognitionem uenirefacile est, cam ex potentia ac obiecto gignatur, consequenter naturam utrorums participet. Tertia Decies me Oitidem Laillus est medium extremitatum, sicut linea, quae est inter duo puncti; Cr amplum, inter longum Cr profundum. Alia

Nonnuri principia restectiua uel radices considerantes sitamorum esse absoluto CT non relatiuo radicem hane de Fine, ab ira quae Gloria nominatur, distinuere non possunt, cum l. dem realiter penitus sint, sed nomine tantum diuersae nos uerὸ deo. cili inter bas duas radices discrimen inuemre possumus: quia nouem

xltimas sub rupedi a ratione contemplamur. Disert igitur Anu i Disseretia Gloria: quia Gloria pro sine ab oluto consideratur: Finis uero pro Gloriae a fiarsiectu,Gloriis superaddito. Finis sic definiri potest: Finis est ratio, . qua entia omnia terminantur uel finiuntvir. Quoniam hae definitio clara est. ad Finis species contemplandas deuenielidum est. Plurta plures spe sunt Finis species .s ultimatus Cr non ultimatus: Finis cuius gratia, cies finis. Cr quo: Finis qui tantum finis est, Cr qui causa finatu nominatur: quidam per escientem ad isse deducitur, quidam uerb qui ab usici ente praesupponitur : aliquis absolutus Cr quidam rupe livus : crplures alia sunt species, quae starsim Crubis in Philosophorum

de Theolaνrum scriptu inueniuntur. Secundam Lullum tres ruti Finis specitum sunt, quarum prima dicitur, terminationis: Cr hoc sine entia ρα es secund umnia qualitercras considerentur, uidelicet uel essentialiter, uel dc. Lullum. χridentaliter, uti cundum operat es terminata sunt. Secuna spen

39쪽

docos consideratam suum esse perdunt, finiuntur. Tertia cr ultis ma nominatur, priuationis, quia priuatiosiis ratione finis terminat. Et hoc modo aseeeitatem uisus terminatur, Cr ad surditatem audia tu . Hκs tribus1peciebus Finst, vel una aut duabM, entia omnia teris, minantur, ut d currenti per arbores omnes ac rarum partes satu potest patere.

De Maioritate. O must aliquod unum ens alis muta dici posit, ratione ullo

quot praedicatorum absolutorum, vel rupedituorum,dut fur. marum, uel denis ultimi subiecti. sub quo nouem accidentis praedicamenta continentur, tres tamen Naioritatu species Uignare possumus. ad quas omnes alia reduci possunt. Maioritas quaedam inaM Ut p* uenitur inter si stantiam de substantiam. quae attenditur penes maiorem er minorem essentiae persectionem : π sic Homo est Asino maior. Alia inter substantiam er accidens; quemadmodum est inter Hominem de eius quantitatem. Et quaedam alia inter accidens er a ridens datur, sicuti exemplificaripotest de omni qualitate per eon parationem ad quantitatem. Cr de omni accidente stirituali rupecta Maioritas comoret Nee aliud est Maioritas, quam ratio, qua aliquo dictorum quid i modorum unum est alio mulis, uel pluribus. Et hoe in loco substantia accipitur non tantum pro corporea, sed etiam stiritualiac infinita.

De AEqualitate.

2FQualitas in boe Deo deripitur, non ut est pagis quantitaris

praedicamentalis, sed quatenus eum ente conuertitur transmis

dentifimo: er in hoe d ta concordantia : quia Aequalitas est elue quali sinu. Aequalitas inuenitur inter substantiam Cr siubstantiam; sicuti intertia dualubstantialia eiusdem Periri: inter Abstantiam cr

40쪽

a'aec Hens, sicut quantitas, quae exten uelim mar est, qualiter sorporalis sub tantia sub ea existens: CI inter accidens π accidens ;ut interealiditatem in quarto gradu, er Irigiditatem tot gradum. . λ Quibus praemi lis, Aequalitatu natura marist sta resimquitur. Eius dimen breuem definitionem astrabimus, quam procidactis unusaquκs acceptabit . quia omni ex parte Mera er cura est. Acqμalitas AEqualitis regi ratio est,qua limia sunt laurβ αqμ si . quid

De Minoritate. .

OVoniam Mineritas er Maioritas relativa sunt: quorum uno cognito, alterum quos cognoscitur, ob id non multa uerba expendere licet. Tres icis Minoritatustecies sent,inter sub μι-- stantiam .f. desubstantiam: inter βubstantiam Craccuens :er inter accidens de accidens. Et Ruti mularitas quandam immensintems . nificare videtur, sic ex opposito minoritas propemodum nihilo est visi . Quae cum alijs respectuis radicibus omnes entium species eis. erit. In diuinis tamen nec Malaritas nes Nimritas locum habet quia istorum utres imperfrssionem maximam studicat. Haec ci rudis,

DS NOUEM CATEGORIIS '

Transcendentibus.

Declaratis principijs absolutis Cr res effust, quae in una

quas arbore pro radicibus sunt firmata, restat ut secundo lo- φω de folijs, quae omnibus arboribus pro Luctium conseruatisone, ac totius arbora ornamento sunt Oommunia, pertra Elamus. Et licet aliquantulum a tramise Ludi declinauerimus in modo tradendo, quo timereatis quam diuinis arboribus baec omnia fila conuenire pofini: quae aplla Peripateticos novem accidentis praedicamenta Moacantur: ignoscant tamen vobis Luciamatores, quia id obsimanu