Cursus philosophicus ad scholarum usum accomodatus. Authore Petro Lemonnier ... Tomus primus quintus

21쪽

MORALIS. I

tali furto , & suam industriam , & suam audaciam sociis suis comprobare gaadebat ,

unde furtum patrabat, amore Vanae gloriae, ratione cujus, eum pudebat non esse impudentem , ut ipse loquituro Objicies. 29. Voluntas amare potest id, quod intellectus judicat amabile : atqui intellectus judicat, malum ut malum, esse amabile: Nominales enim docent, malum qua malum esse amabile. Nego minorem. Si enim intellelius judicaret malum, quatentis malum esse amabile , jam desineret esse malum qua malum , quia tunc amabilitatis δc proindε bonitatis spcciem haberet. Ad id autem quod additur, respondeo, Nominales pugnantia loqui : perinde enim est , ac si dicerent, illud est amabile, quod non est amabile. Objicies. 3'. Intellectus versari potest circa falsum , quatenus falsum ; ergo a pari, &c. Distinguo antecedens. Dissentiendo, concedo. Assentiendo , nego. Distinguo

pariter consequens. Voluntas versari potest circa malum, qua malum aversando seu odio habendo , concedo. Proseque do , seu amando, nego. Instabis. Intellectus versatur , circa falsulii, ut falsum intelligendo ; ergo a Pari.

22쪽

MORALI Lvoluntas versari potest circa mal um, ue malum volendo. Nego consequentiam. Disparitas est rquia verum est , falsum esse falsum : at malum ut malum, sub nulla specie boni exhibetur voluntati; unde stricte loquendo', non est objectum voluntatis , sed noluntatis. Objicies V. Hostes malum qua malum nobis appetunt, pariter Cacodaemones nobis appetunt malum, qua malum , ergo ,

Distinguo consequens. Potest quis appetere malum qua malum alteri, concedo.

Sibi, nego. Scilicet dum quis malum quae malum appetit alteri, illud amat vel uesbi jucundum, vel ut sibi utile ; sed ima possibile est, ut quis sibi mallam ut malum

appetat. Instabis. Damnati appetunt non existere ; ergo , &c. Distinguo antecedens. prout non existere, miseriarum finem importat , concedo. Praecisε ut non existere , nego. Itaque non existere , respectu damnatorum, importat miseriarum finem ; & sub hoc respectu, habet rationem alicujus boni, non quidem positivi, sed, ut aiunt, negativi, quatenus est immunitas a malo : quod suia it, ut non sit malum qua malum.

23쪽

. IM O K A t I S. I 'objicies 3'. Voluntas est libera circa malum ut malum; ergo , &c. Distinguo antecedens. Libertate contradictionis , transeat. Libertate contrarietatis , nego. Esto igitur quod voluntas libera sit bibertate ςontradictionis odii Eirca malum ut malum , id est, quod illud possit odisse , vel non odisse: at contendo voluntatem esse non posse liberam liberrate contrarietatis circa malum ut malum quasi nempe habeat optionem, illud amandi, vel odio habendi. Dixi autem , tra Ieat: quia non ipse voIuntas , sed noluntas

versatur circa malum ut malum.

Objicies denique. Nonnulli peccant ex pura malitiai ergo , &c.. Nego consequentiam. Hoc enim in casa nullatenus ducuntur amore solius malitiae, sed alliciuntur specie quadam jucunditatis,& complacentiae.

De fine. Finis strisse loquendo, est id omne , ad

quod aliud refertur: hoe sensu, sanitas , est finis artis Medicar : quia ars Medica refertur ad sanitatem , aut restituendam , aut conservandam ;. unde finis & media sunt velut duo correlata.

Dar, finem sic sumptum, constare debeo

24쪽

ex eo , qudis nunquam agamus libere, nisi sinem aliquem intendamus. Finas generatim sumpti, nullae sunt caulae , alioqui Deus haberet causas , quandoquidem est entium omnium finis ultimus.. Occasione qualitatum finis, tria solentla1c inquiri. Primum , an bonum utile ut utile, habere possit rationem finis Z Secundum , quaenam entia propter finem agant,& quomodo Θ Tertium, an homo finem simpliciter ultimum semper intendat in

omnibus sitis actionibus ZUt solvantur hae quaestiones, sint, Conclusio prima.

Utile ut utile , non habet rationem finis; quod enim non expetitur propter se, non habet rationem finis i est enim de ratione finis , ut vel expetatur propter se , ve saltem sit expetibilis : atqui utile prae- cIse ut utile, nullatenus expetitur propter

se, sed propter illud , ad quod judicatur

utile , ut per se pater; ergo utile ut utile , non habet rationem finis.

Objectiones.

Objicies. I.. Pecunia, est bonum utile: atqui pecunia, est finis Avarorum; ergo s.

. Distinguo minorem. Pecunia, est finis

25쪽

Avarorum , prout ab ipsis consideratur. ratione suae bonitatis, concedo. Prout ab ipsis consideratur ut utilis . ad compa randa vitae necessaria, nego. Nimirum

Avari non spectant divitias , ut utiles , quandoquidem iis non utuntur , sed divitias spectant, ut bona honorabilia. Objicies. Σ'. Quod appetitur propter suam bonitatem , appetitur propter se eat qui bonum utile , ut utile , appetitur propter suam bonitatem λ ergo , &c. Distinguo majorem. Quod expetitur

propter suam bonitatem , ad nos relativam , concedo. Propter suam bonitatem, relativam ad aliam bonitatem intentam ,

nego. Scilicet bonum utile , verbi gratia , pharmacum , expetitur quidem propter suam bonitatem , relativam ad bonitatem intentam sanitatis ; sed non appetitur propter suam bonitatem , ad nos relati Vam ; ut patet ex eo, quod tale pharm

cum nunquam appeteremus , nisi sanitas intenderetur , aut conservanda , aut resti

tuenda.

At, inquies , hoc posito, non darentur fines intermedii. Distinguo prQpositionem: Non darentur fines' inter ed , hoc est , non essent fines , quatenui s media , concedo,

Quatenus sunt id , Ad quod referuntur

26쪽

alia media, nego. Itaque fines intermedii duo dicunt, nemph quod sint fines, de qu5d sint media ; sunt quidcm fines, resia pectu eorum mediorum , quae ad ipsos referuntur ; sed sunt media, respectu finis

ulterioris.

Ut solvatur secunda quaestio . nora, agentia duplicis generis vulgo distingui, rationalia & irtationalia. Nota , 2'. unum i cluplici modo diei posse agens propter finem , formaliter, ut aiunt, & materialiter. Formaliter , si cognoscant finem ut finem, media ut media,& proportionem mediorum cum fine ;materialiter autem , si haec omnia noucognoscant. His notatis, Docent Peripatetici, Deum, Angelos, dc animas rationales , agere propter finem formaliter perfecte ; belluas formaliter imperfecte, caeteraque entia materialiter tan-

Non placet haec sententia. Nam IV. Deus non agit propter finem in omnibus suis

actionibus, ut mox ostendetur. χ . Animae

rationales &-Angeli non agunt perfecte. 3'. Certum ἁon est , belluis inesse substantias a materia diversas; imo sanx inutiles ejusmodi sub tiae; hi constat ex dictis in Physica pasticulari. 4'. Quia e tia ratione destituta, propriMoquendo,

27쪽

Deus non agit propter finem in actibus suis immanentibus. Nullum ent i agens , finem intendere potest in iis acti tui non sunt liberi, ut constare Gci ς ε eo , quod dum agens sinem intendit, eligat media per ordinem ad finem intentum :at actus immanentes Dei, nullatenus sunt liberi, quia sunt L o essentiales , ergo ,

Conclusi

Deus agit propter finem in acst bus suis, iranseuntibus die is, seu extra. Deus enim agit propter D m in iis actibus . qui habent ad)unctam mediorum elee' sis nem i, nulla quip a sunt media ' lue fine : at actus Dei, rranseuntes dicti, mediorum electionem ' abent etdjunctam; Iaan , verbi gratia , dispEribo. partiummu uii , & generis humani xedemptio,

me torum electionem habuerunt adjunctam ; si Meminnumera fuerunt media , qui Bias Deus eadem praestare poterat; er- , occ.

Conclusio quarta. λιμ stantiae spirituales, creatae possiunt

28쪽

xa MORALIS.agc propter finem formaliter. Qui enim cognoscere possunt, finem ut finem , media ut media , dc proportionem medio-rtim um fine , possiti ni agere propter finem ta) 'liter: atqui spiritus creati sic se habem v t enim intelligendi capaces,& illa omni: objeista sunt intelligibilia ;ergo , dcc. Quia vero spiritus creet ei imperfecte tant sim , seu in adaequa te eognosiacimt ; idcirco dici debent agere propter finem formaliter amperfecte.

Conclusio quinta. '

Corpora proprie non agunt proprei finem , sed aguntur in varios fines. Substantiae enim mere passiva, non agunt, sed aguntur: atqui corpora , sunt substantiae merce passivae , scut probatum fuit in Phy. 'sica generali; proindeque, &c. Ut solvatur tertia quaestio, nota, I v. ho- minem agere posse propter finem duobus modis , explicite scilicet & implicite: tunc agit explicite propter finem, quando actu cogitat de fine ; implicite vero , quando agit quidem' propter finem , sed

de eo acta non cogitat : hoc autem posterius tribus modis fieri rasse vulgo cr ditur , scilicet virtualiter , habitualiter c interpretative. Virtualiter , dum agit virule praecedentis intentionis : sic Cl

29쪽

nus virtualiter 'propter glyriam actusi hes suos ad Dei gloriam refert; habi- .euali vi , Mum nomo agit ex inveterata onsuetudine. agendi propter finem; interpretative , quando quis, inter agendum se eit affectus, ut si verum ultimum finem cogno eret, actus suos ad ipsum libenter

refcri et .. , I . .

Nota , finem simpliciter ultimum duobus modis cotinosci posse, universaliter δc siligulariter : tutic quis finem ulti- mum universaliter indeterminate cognoscit, quando certus quidem est , dariti neni sunpliciter ultimum ; sed non attendit,d b binum singulariter sumptum, quod reips: est finis ultimus. Tunc quis co- gii oscit sinem ultimum singulariter & determinate sumptum, quando attendit ad . illud numero objectum, quod est reipsa inis simpliciter ultimus. His notatis , i 'Certum est , I'. hominem non. semper agete propter finem ultimum, singulariter dc determinate sumptum. Multi namque finem hunc non cognoscunt; aut si ipsum

cognoscant, de eo actu non cogitant. Certum est , 2'. hominem non semper ager propter finem ultimum verum: quia

multi errais' in determinando illo findi

30쪽

16 MORALIS. Dissicultas igitur su 'rest, mnes homines agant proptet finem ultimum Oea. noratim , & indeterminate sumptum. .

, Quilibet homo semper agit propter

finem ultimum generatim & indeterminat E sumptum. Qui enim in omnibus actionibus tuis felicitatem universim quaerunt , sempeP agunt propter finem ultimum , generatim & indeterminate sumptum ; silicitas enim generatim sumpta,& finis ultimus generatim sumptus , sunt quid idem i. atqui homines in omnibus suis achionibus felicitatem universim quaerunt: nemo enim est , inquit Sanctus Augustinus, qui non velit eme beatus;& nemo potest ab hac propensione , quae omnibus est naturalis , recedere ; sicut per sensum intimum constat; proinde, que , &c. Dices. Si homo semper ageret propter

finem ultimum generatim samptum, nunquam peccaret, quandoquidem suos actus ad finem bonum referret: falsum consequens ; ergo , &c. Nego sequelam. Nam Io . peccat, quam do finem ultimum generatim sumptum,

determinat ad objectum singulare , quo d