장음표시 사용
131쪽
1 1 Pandectarum Liber secundus.
vocatus est, qui, si is sit, qui ex edicto in ius vocari non debuerit, nec potuerit, pro ut sunt illide quέbus superiori titulo dimus, hoccdicto non tenebitur,4 quia nec etiam huiusmodi edicto tenetur is, qui se iudicio staturum satiudederit, aut cauerit ideo subij citur Tit.
In ius vocati ut eant, aut satis vel cautum dent. Tit. VI.
In ius vocatus aut ire auto liscunque fideiussor arenitis dare, vel cauere debet pitur. Pro necessari s personis qua ΙNius vocatum Praetor, aut ire, aut satis dare, vel cauere iubet, fideiussbribus iudicio sistendi causa datis, qui pro rei qualitate locupletes sint l. I. aqua tamen regula exci- piuntur necessariae personae, Veluti, parentes, patroni ii heri, uxores nurus Orum, pro quibus qualemcumq; fideiussorem necessarium accipi Praetor iubet d. l. I. 2. 3. prssumitur enim pro necessitate inguinis quod necessarius necessarium illaqueatum non sinat, ut dicit glO.ind. l. 2.&siquis duos sisti promiserit,&alterum tantum exhibuerit, eos stetisse non videbitur,l. vlt.& quia populari more olim permissum erat,eum qui in ius vocatus,neque re,neq: fatis- dare vellet, inuitum rapere interdumque contingebat, ut propinqui, amici in ius vocatorum, eos e manibus vocantium eriperent, atque eximerent propterea poenali iudicio prouidetur, ne ita raptum quis vi eximat, nec ali, quo modo faciat quominus in iudicium veniat, ut in Ti
132쪽
Ne quis em qui, M. it.VII. iii Ne quis eum qui inius vocabitur
Et quid se concursus Iactus i quid si ad Pedaneum in
sit dicem ocetur.3 incesse poenas eximatur Eximere videtur n5 solum qui manibus eripuit, sed etiam
qui quoquomodo, vel per se, vel per alium tacit, quominus in ius eatur l. . s.qui,&condemnabitur,quan- ti ea res, de qua controuersia est, ab Actore estimabitur d. l. .&si Brahconcursum,&crerum fecerit, quominusquis in ludicium producatur, etiam lege Iulia de vi priuata te-a nebitur l. g. adi. Iul. de Vi priuat.&hoc etiamsi quisca lumniandi animo litem instituerat d. l. L. nam, non ius cst ris, sed factum eximentis contra popularem legem Priet respicit,4 si plures sint qui deliquerint in singulos hoc iudiciu dabitur, manente nihilominus eo qui exemptus est, Obligato d. l. D.& vlt. Heredibus autem ita datur Lenis rum in tersia, sed neq; in haeredem, nec post annum datur 3 1 s. in fine.Cessat tamen haec actio, si persona, quae inius vocari non poterat, exempta sit, cum in hoc casia, magis quis Vocauit, desinquat, quam qui exemit t. l.&2. Idemessi& in eo, qui, alio quam quo debuerat, vocatus fuit d.l. 2.Item,&in eo, qui licet exemptus esset, inius nilurimis nus productus fuit,nam verba con effectu accipi debent d. leg. F. .docere. Quin,4 si quis eum, qui ad pedaneum Iudicem vocatus sit, eximat, poena similiter huius edicti non tenebitur l. 3. Verum qui sepe euenire solet, ut vocatus, licet veniat ad iudicium, non tamen persistat usq; ad finem litis, ideo curatur eo nomine satisdari, vel aliter ca-
133쪽
11 Pandectarum Liber Secundus. Qui satisdare cogantur, vel iurato promittant vel suae promissioni committantur.
risfideiussoribus tantur. Qui iurato promittant, vel OLim, ille, qui in ius vocatus erat, satisdare iudieatum solui cogebatur, tam in actiones inrem, quam in Per sonam ut in . I Institi de satisdat sed hoc postea ab litum tuit,&satisdatio de iudicio sisti, ut scilicet, iniudicio se presentet, dari solita fuit ut ind. β. I. g.sedla die. Quinimo hodie etiam hec satisdatio iudicio sisti non datur, nisi in criminalibus ut tradit Rebussus hic in principio Tituli. Non tamen Omnes Uno modo cauent, nam alijsatisdare coguntur datis fideiussoribus, qui sint idonei non solum ex facultatibus, sed etiam ex conueniendi laculitatevtini. I.&2. Alsi, quifideiussores inuenire non possunt,ne paupertas illis impedimeto,sit quominus ius suum Prosequi valeant, iureiurando relinouuntur, ut illud pro satisdatione praestent l.vit.h. t. & l. c. .omnes, de Assert. tollend.sicut cilli, qui indignitate constituti sunt l. n. C de Dignita aib. xx Ald, qui immobilia possidentietiam nuda promissione relinquuntur l. pen. h. t. vi agatur pro seruo, quomodo etiam talis cautio praestari debeat, habetur in Titulo.
Si ex noxali causa agatur quemadmodum caueatur. ait. IX.
134쪽
SI quis eum, de quo noxalis actio est, iudicio sisti promisserit, in eadem causa eum exhibere debet, in qua tunc erat cum iudicium acceptum fuit ibi & hoc, quia si post sa a tisdationem alienaretur, aut inpotentiorem, aut in eum, qui in Broimitaris conueniri non posIet, cum noxa caput sequatur, prior dominus latisdatione ad nichilum recidente, liberaretur, atq; hoc modo ius actoris deterius efficereturi.2.quod quidem procedit, donec indicium aecipiatur, ut dicitur ijd.l.a per dominum nomine serui, &lis con eo contestetur,nam si lis fuerit contestata, non potest amplius seruus, ut pote litigiosus a domino alienari l. a. C.de litigioso quia etiam ille, qui impeditatiqueini dicio sisti, coerceri solet, ideo subiscitur Tlt.
De eo per quem factum erit quominusquis in iudicio sistat.
Adquidieneaturis per με iam, Oritulum. Nequis Iam . fuerit Dominus eum qui in ira voeab Uquιs judiciosissu eximat. Disserentia inter hunc ritu. niam effectus satisdationis es ut tu perarium,sive culpa promittentis, iudicio statum non sit, pena coin mittatur, ideo si quis dolose impediat aliquem l dicio sisti, Praetor ad eius dolum coercendum,aduersus eum in factum actionem concedit, in qua venit id quod interest actoris statum non esse, hoc est, id quod in iudici petitum est etiam si fidei utar minorem summam Promiserit. Unde si petam a Titio centum, d fideiusior quinquaginta stipulatus sim si in iudicium non veniat, o dolo Cai iactu sit, ne Titius veniat,centum a Caio cosse quar, quia tanti mea interfuisse videtur, quoniam si venis
135쪽
1di Pan declarum Liber Secundus.
lo autem sectile videtur , non solii Squi suis manibus vel per suos retinuit, sed etiam, qui rogauit alios, Vt eum detinerent l. I. . . vel ei aliquid triste, ut pote, vitae periculum mortem fit ij, patris, aut quid aliud simile pronunclauerit, propter quod necesse habuerit ad iudicium non venire d.l. I. I. competit haec actio non solum actori, sed etiam reo, quatenus eius interest poenam non committi,si aballo,scilicet, impeditus sit,secus si ab ipsomet actore, namtunc contentu, else debet exceptione si ex stipulatu coueniatur ad pinna in quod non venerat des. i. reus & si plures dolo fecerint, omnes tenentur, at si unus ymilite xit poenam,c teri liberantur d. l. . . si plures:&li stipula tor dolo Titis,&promisso dolo M ui impeditus fuerir, uominus in iudicio sistatur, uterque aduei sus eum, cuius olo impeditus fuit, actionem in factum exercebit d. l. vlt. Ivi stipulator A tui stipulator dolo promissoris, ir misso dolo stipulatoris, impeditus fuerit, neutri eorum Praetor uuccurrit ab utraq; parte dolum compensando d. l. vlt. s. si&stipulator. Haeredi etiam datur haec actio, sed noultra annum , inhaeredem vero eatenu, datur, ut ex dotio defuncta non lucretur l. l. I in IIne. Et Dominus ex facto serui, si sciens fuerit, insolidum sin minus nox ali actione tenetur L a. ex quibus constat dissere 2 tiam esse inter hunc Titulum cillum. Nequis eum qui inius vorabitur, Vi eximat. Nam illo coercetur vis, isto Do. lus ex illo agi tantum is, qui in lus vocauri, ex isto etiam ille qui vocatus est. Item ex illo agitur quanti in litem iuratum fuerit. ex isto solum ad interesse ibi singuli delinquentes insolidum tenentur nec solutio vntu, liberat alios, hic omnes quidem tenentur a tuo lutio unius liberat Uins, si e durior ibi poena est propter praebitam seditioni, aceto, cursion: hus materiam,vi ius publicum uiolatum , quod non est in isto, ubi utilitas,in interesse tantum actoris priuatum consideratur Uerum si non alius impediat, sensit semet litigator sit, qui cautionibus non obtemperet, Onν mittitur stipulati iam aduersus ipsum quam etiam eius fideiussores,ut in Iduo.
136쪽
siquis cautionibus,&α it.XI. IasSi quis cautionibus iudicio sistendi causa factis
tionibus iudicio Rendi is Quando cesset talis paria S litigator, camonibus iudicio siliendi causa factis non
obtemperet, in pquam incidit promissam,& committiatur stipulatio, tam aduersus eum, quam etiam eius fidea iussores,vi si certa quantitas comprehensa fuerit in stipulatione ad illam certi condictione, sin autem simpliciter, incerti condictio ad id quod interest , agetur, essimatione habita ad tempus,quo sisti promissis debuit, non quo agitur,quamuis desierit actoris interesse l. I 2.excusatur tamen sitemmontiferendi gratia coactus fuerit ad aliud iudicium accedere, vel publico munere, valetudine, tempestate,vi fluminis impeditus fuit, aut alijs iustis causis detentus de quibus in l.2. q. 6. ω8,4 si quis promittat sistere aliquem absentem , pro qualibet die tamilliaria dantur, non computato cautionis die d.l. I quia etiam seriae, & dilati ne venientem inius excusant, ideo subijcitur Tit.
De Ferijs, illationibus, diuersis temporibus . ait XII.
NEriae sunt dies feriati, quibus neci dicitur nec sui pote A statem magistratus facit i. s. ω olim iustitium dicebam tur, eo quod tunc ius stuet Gell,lib. 2. cap. I.
137쪽
11 Pandectarum Liber Secundus.
.Quot sint seriarum genera. Feriae aliae sunt solemnes aliae indictae, ta aliae repentinae, solamnes sunt, quae ob cultum diuinum solemniter cele- brandum constituuntur l.omnes dies, det D. Q EOd. t.Dt.extra Eod. Indictae quae colligendorum fructuum
gausa Indicuntur LI. h. t. Repentinae, quae Princeps, ob pu
blicam gratulationem, vel ob res pro ere gestas, extraordinem , repente& subito indicit, ae denunciat LIC EOd 4. 16. . si fert ei infra Ex quibus in .maior. Qui sint effectus seriarum. In omnibus praedictis ferijs, lites,&fbrenses eontrouersia
cessare, nec aliqua, Quae ad contentiosam iurisdictionem pertinent, tractari debent l. I. d. nisi consensu partium tractent ut d .l. i. ω6.quod tamen intelligi debet in ferijs in dictis litigatorum gratia. ut pura messium, vindemia rum, secus in solemnibus, aut repentinis , quibus, apri, uatis renunciari nequit, cum nec priuatorum causa india Cantur, c. n. extra Eo d. l. si feriatis infra de ArbitriExcupiuntur tamen certe causae, quas necessitas, aliave iusta causa tractandas eue suadet de quibus in l. I. Σ. ω s. item excipiuntur, ea quae ad voluntariam iurisdictionem pertinet, ut emanciparet, manumittere, testamenta condere, instrumenta celebrare, cinalia similia facere l. a. ω 8. C. EC d. item,&quae ad disciplinam militarem spectant. I. o. h. t. Quare, studere scholasticos posse, vel veteri prouerbio admonemur. Qui non studet infestis, parum scit in Codic &minus in Digestis Appellari etiam die seria. to potest,non tamen appellationis causa tractari l.I. C. Eod. item et lxstes examinari dummodo die non seriata iurau rint speculat. de Ferijs in I. sequitur nu. 6
Dilatio est diei prolatio, quae tam actori, quam reo, ex variis
138쪽
Deperis,&Dilation. it. XII. 17
eausis concedi,&modo longior, modo breuiorpro loco. rum interuallo dari soleti.i. h. tit.l. I. 5 vltim. C.de Dilation.quo in tempore,&Ierias computandas esse constat IJ.C. Eod.Tit.DieS,more Romano a media nocte incipit, ει media noctis sequentis, parte finitur l. 8. hic dicitur ciuilis dies Eli,&dies naturalis, quilincipit ab ortu, &durat usq; ad occasum solis,' dies ecclesiai ficus, qui incipit ab occasu solis, insequentem occasum finit cap. vlti' extra Eod.Dt.de Ferijs. Restat ultima pars Tituli de Diuersis temporibus , de qui, h licet Tit.polliceatur, attamen non magis hoc praestat, quam fecerit Tit.septimus libri primi, de alijs modis soluendae patriipotestatis. Verum,si neq; propter ferias,neq; propter dilationes quis excusatur, quominus ad iudicium veniat, proximum est, ut Reo ad iudicium vocato, elisui copiam facientes, Actor actionem suam edat de qua in Titulo.
Quidsit edere. 4 Disserentia inter editionem a Quid actor edere debeat . actionis rationum, firm fisus edere teneatur mentorum, o actorum
EDere varias habet significationes, ac multis modis accipitur, sed in proposito nostro, edere nihil aliud est, nisi copiam describendi aduersario facere, vel in libello plecti, dare, seu dictare L I. . edere&l.6. .edi Edere eum quoque Labeo ait,oui producit aduersarium suum ad album,& ibi demonstrat quid dictaturus sit, seu, ut legit Cur lac.observ.lib. 8.cap. s. ex quo edicto a sturus sit. Antiquiatus enim Actor producebat aduersarium suum ad album Pnetoris, in quo actionum Ermulae descriptae erant, ut ibi Ostenderet, ex quaactione agere volabat, seu qua actione usurέι
139쪽
ris pande laru in Liber secun lux
vsurus erat. Sic Asconius Pedianus scribit, Siculos, priusqna
verrem repetundarum crimine accusa tenet, a Marco Cice
rone ad Senatum perductos, senatusconsultum tactum fuisse, ut Praetor a die delatum Verrem in albo suo palam legendum proponeret, ut inde cognosceret decretam esse pro Siculis metum accusationem. Dixit, senatusconsultum factum fuisse, quia regulariter Praetor nonnisi causarum
ciuilium cognitionem habebati a , Debet igitur Actor ante omnia, eo ad iudicium vocat iactionem suam libello comprehensam,ogerre taue edere ad hoc ut Reus ipse intelligere possit, an sibi cedendum. vel contendendum sit,cognita actione, qua conuenitur l. t. h. t. auth.offeratu C.deliti contest. Item& instrumenta,&rationes suas quibus in iudieio contra Reum uti vult,Adhoredere debet d.l. I. . edere h. t. l. .6.4 vit C. EM.6 instrumenta edidebent tota,excepto tamen,die, & Consule, qui ideo tacentur, ne quid fraudis prolato, vulgatoque, seu viali legunt praelato die contra instrumentum excogitetur d. l. I f. editiones Fallit, si aliter deliberiui non posset, quam die,&consule editis, ut in Barioli exemplo credit rum inter se contendentium, quodvi alij sequuntur Rationes autem condie,&consule edi debent,quia alias, d ta, accepta apparere non possent d. l. I rationes, 4m strumentis a me in iudicio editis, aduersarius etiam contra me uti poterit etiam si protestatus fuerim, me in parte vi partibus, eatenus edere,quatenus pro me faciant,& non ultra.Salic. Paul.& Iasind. editiones, Bald.ωAlex.inta. Qui quae desunt aduocat. Sane iudex hoc non supplebit, eritque in hoc protestatio non inutilis, quae Zaaij noua declaratio est num. a quam oroscius sequitur num. 8. Reus an edere teneatur. Reus autem e conuerso non tenetur edere Actori, rationes,& instrui
140쪽
instrumenta sua, quibus in iudicio uti non vult l. I. CEol.&ratio est, quia non debent sumi arma, domo aduersarii I. nimis graue, C de Testi sed qui agit probationes habere debet,allas Actore non probante, Reus etiam si nihil praestiterita biblui debet t. qui accusare, Eod Fallit in Fisco
agente,cui editio fieri debet, eorum instrumentorum, quae ad causam pertinent l. 3. h. t. Idem erit in Ecclesia dote, 6 alimentis,quae I fisco aequiparantur, l. 2. C deiciuileg. fiscim. causa libertatis matrimonij, stud ij, rubicumque publica versatur utilitas Io. Andr. Panormit. Dec. alij in cap. I. de Probat. Item fallitis usurario, qui tenetur edere Actori etiam si Reus sit Clem. l. . caeterum de usur. In eo qui semel edidit, nam iterum ederecogendus erit t. fin Q de Fid instrum. inargentarijs, nummularijs, similibus,qui mandam partis, scripturas faciunt l. . s. Io. h. t. Argentari maiorem quam Nummulari negotiationem habebat, Nuin
mulariorum enim ovicium erat, sicut Campsorum sed noerat publicum, sicut argentariorum nam Argentari nummos scenori, tuosvi aliorum collocabant, item auctionibus, tenditionibus, quae in publico fiebant, praeerant, contractusque apud eos celebratos, eorum Calendarijs inscribebant, quod hodie Notariorum est quibus& non absimiles est e, las. tradit ind.l. .ec Alciat Parerg. iur. lib. 8. cap. I P. Acta autem iudicialia omnia petentibus partibus, hinc inde edenda sunt d. l. I. 3. edendat a C. Eod exceptis interrogatorijs, ne detur materia subornandi testes Gloss.inet.de Testibus lib. 6 inlex. Dec. ind. l. a. item positi nibus,quarum copia edi non debet et,qui debet respondere antequam respondeat Dec. post Barti malit in d. l. a. Al- legationes autem iuris& ipsas edendas este crederem coin Iasone, &Zaaio in d. .edenda, quicquid in contrarium teret Dec. ind. l. a. itferentia tamen est inter editionem a- stionis, rationum, instrumentorum,&actorum. Nam ed,
tio actionis fit, ut aduersarius instrui possit defutura litis specie,ac inspecto iure actoris,deliberare,an cedendum, vel contendendum sit,& si contendendum putet, ut veniat in ictus ad respondendum II. h. t. &d. x C. Eod At editioli rati