장음표시 사용
121쪽
DI Pandectarum Liber Secundus.
cipales iurisdictionem habeant, consequenter etiam & coercionem habere debent iuxta regulam l. a. supra de iuri L. dici iunta l. sin deostic. eius. Item quia omnes magistratus mul tare possunt, dummodo non uni delegati l. aliud est fraus, s . de verb. significat. Et dicere, quod intelligi debeat lex ut scilicet, non possint in magnis causis, magnas mulctas,sed bene in parui possint paruas mulctas imponere,eth contra esusdem tex. verba, ibi ecundum ius porcstati suae.
quod nihi taliud est dicere, nisi quod magni magiitiatus
polsunt magnas mulchas imponere,vi parui paruas, unde cxceptio de Duum uiris superflua esset. Ah igitur, Duum uros accipiunt, non iudices quibus sit iuri L di ii , sol qui ibi iam administrationem Civitatis gube nationem habent, nam immulctii re non pollunt quoniana iurisdictione non hahet, sicut nec Procurator Elsci, Cesaris a. des; C.de Mado Mulctari istem tellectus fuit Petri Cyn. post Iacob. learet. quem etiam equuntur Bar Bald. Paul. de Cait r.&alij quorum sementiae ego magis accedo; tum quod cotextu magis quadret, cum etiam quia Duum-istri non magis ratus municipales, sed Duo erant, qui ex ordine Decumonum eligebantur. Ex ijs enim qui summum honorem in municipiis gerebant, Duo fuerunt, idcirco Duumviri appellati, quibus carcerum &negotiorum publicorum cura demandabatur absque potestate tam mulctandi linica is de Albo ct bead. l. duumvirum, C. de De- cuilonib. Iib. o. scribit Alciat. Dispunct. lib. 3. cap. F. CO-ras. in . magi 'iratibus num I. supra de iurisdia tione. Ceterum quod Accurs. putat Duum uiro fuisse Defensores
Ouitatu in errore it, nam De sensores Ciuitatum, non ex Decumonius id ex reliquo Ciuium corpore, tres numero
eligebantur quibus salus populi, & tutela urbis credebar RUUI laque pati es era int,curare,ne ex o Patentioribus opprimerentur,icla latii. I . l. de senioribus IdesenlbrC. de De sensorib Ciuitat Incopsultis magistratus, cui iurisdic que ad aureos trecentos, &dei
122쪽
Si quis ius dicenti,&c. it. III. Iro
dient Auth. dc Dcten lorib. Civitat. dum seuera non exercerent iudicia d. l. deseniores. 2.
Quae sit causa huius edicti. Causa huius edicti est contumacia non obtemperantis ius db centi, ut ipsa mei Tituli inscriptio indicat, 'litori hic edicitur hoc edicto puniri eum, qui magistratu nUn Obtemperauerit, sic accipiendum est, iliique adeo perseue auctat in contumacia sua, ut quod cxtremum est in iurisdicta an P, non fecerit Sic enim loquitur Vlpianus ind. l. i. .i, litaui, qui tex.dissicili unus liabetur a Doctoribus nis: iris, adeo ut tiresa intellectus reserat Accuis leptem Bartis illic Sc inlIlunes,pmter Bulgari unum,quem cum caeteri repnauacndan .La-Zius, Duarenus,4 recentioreS quidam sustentant. Omnestamen latentur congrue verba lex in elligi non polle nemo enim est qui non diuinet, vel suppleat, vel detrahat, vel Verborum proprietatem corrumpat. Courin unis tamen opinio,vi ex Glossa intrica tisictima colligitur est, ut tunc di- catur non obtemperatum Iudaei quando, vel principiunt medium,aut fini, lurisdictionis contemnitur, ulula, inquacunque parte litis fiat inobedientia puniri poli tisi tua, ob extremo intelligunt piatarum, illunum,dixit irae in ii risdictione media lunt, intelligunt pertex cum dicit. Sic sequentita recusauit Ego licet non contradicam, Omnem in 'bcdientiam Iu tam ex cauis mn poste, in nostro tamen edicto puniri i ludicraus decet
123쪽
1r Pandectarum Liber Secundus.
non obtemperauerit, tua tenebitur poena huius edicti. quia hoc extremunes in iurisdictione est. Cum non possit imagistratus vltra decernendo, aut ius dicendo progredi. Sed si sequentia recusauerit, id est, exequutoriales quoque iussus sprenerit, quod certe extremum est in iurisdictione, tunc dicetur non obtemperasse. Id quod non absimili exe-pla apertissime Ulpianus docet, dum ait, veluti se quis rem mobilem vindicarii se passus non est, hoc est, si vocatus non compareat, sperans sorte, ut ita condemnationem evitet, cum lite non contestata non possit aduersus quenquam Romano luete sententia ferri; sed duci eam vel ferri passus est Adde; scilicet, non incidit in poenam, quasi non obtempe
rauerit; quia, licet primo praecepto ius dicentis non paru Tit,tamen sequenti praecepto obtemperauit;&idem dicendum est, si pluribus preceptis gradatim sussit magistratus, dc extremo tantum praecepto paruerit Reus, nam quod extremum est in iurisdictione ab eo factum esse sufficit, ut hanc poenam effugiat. Idque Optima ratione; nam cum paruisse, non paruisse eum verum sit, benignius est, edictum ita interpretari, ut poenam non incurrat, iuxta regumlam, si de interpretationes de Poenis. Caeterum si sequentia recusauit: hoc est, si eam duci, vel ferri passus non est tunc non obtemperat se videtur;&consequenter huius edicti poena tenetur; quia quod extremum in Rarisdictionecst, non fecit; nec mirum alicui videatur,quod verba aliqua hic subaudienda sint, cum huiusmodi schemata apud veteres&bonos Audiores usitata sint, ut Ostedit Duaren.lib. I.
Anniuersa. Disputati cap. o. qui vestigia Bulgari sequutus& ibi,& hic,simul con ZaZio, hunc intellectum tenet. Et sic punitur ex hoc edicto , qui imperio, seu p cepto iudicis,
ad executionem iurii dictioni, pertinenti, non obtemperat,
quia tunc certum est, eum non obtemperasse ius dicentia Aho tu in qui in ius vocatus non venit, is utique contumax
est,ri male facit proprie tamen nihil adhuc ei praeceptum, est, quod contemnat,& in hoc differt hic Tit qui grauio-
rein contumaciam habet, quam nos extremum iurisdictio-
η is vocamus,ab illos si quis in ius vocat.non ierit, qui leui
124쪽
S i quis ius dicenti Λ c. it. III. II 3
ris contumaciae species tractat. Sed animaduertendum est, quod nec verba edicti ad Actorem contusa iacem pertinere, nec ratio agendi de qua loquimur contra Actorem locum habere posse videtur,cum in eo executio iurisdictionis considerari non possit Resp. quod cum eadem sit petitoris, eius unde petitur ratio Labeo existimavit,. petitorem quo que hoc edicto teneri, id quod commodissime fieri poterit, denegando ei iurisdictionem, ut in l. sed & si per praetorem, s. sed& si dum decreto infra: Exqulb caul maior quo in loco, hic, Ulpianus Labeonem huius opinionis auctorem laudat.Sed quid dicemus, si Procurator,Tutor,vel Curatorius dicenti non obtemperauerit & Ulpianus ait in I si procurator, ipsos hoc edicto puniendos esse, non dominium, vel pupillum: Non enim Dominus, qui procuratorem dat, vi detur ei mandare, ut ius dicenti non obtemperet.
Ad quid detur hoc edictum. Hoc iudicium, non ad id quod interest, sed quanti ea res est,
datur, cum meram penam contineat,neque post annum, neque in haeredem datur, lex est in eadema. I. ins hoc iudicium,qui tex. est dissicilis, propterea quod videtur habere in laeuidentem repugnantiam,propter illa verba, non ad id quod interest, sed quanti ea res est, quae tanquam diuersa hic ponuntur,cum tamen paria fini. Triplex enim est intereste; Commune, Speciale,ru Conuentum; Commune est, cum res aestimatur quant communiter valet; Speciale,cum estis natur quantissecialiter valet ad affectum, minantis, G uentum, cum Inter partes conuentum est, ut si aliquid non fiat,pro interesse, soluantur decem vel viginti Modo sitie inspiciamus interesse commune,quod veram rei aestimationem continet&de quo proprie loquitur tex. hic, siue sp
ciale quod aestimationem ex affectu speciali habet; nam de Conuento nihil ad nos dicendum est,quod idem sit dicere,
quanti interest, quanti ea res est. De communi non est dissicultas, tex est enim apertus in l. fin T deice toris strupudat. ins ister haec verba ITO E de verb significat. De
125쪽
speciali etiam idem est dicendum; quia tanti mea interest, uanti ea res est quoad affectum δε probatur etiam in l. I. . haec aestio T. Ne vis fiat ei qui in possessi miss est, ubi si eo pellitur posthssor, dabitur acitio contra expulsorem ad id quant cater, est,id est,quantum specialiter interest expulsi. Idem in l. n. . I. Infra, Ne quis eum qui in ius vocat est,ut exima ubi Actori laetaditur actio quanti ea res et , dicit
tex. ibi, quod non continet veritatem sed quanti peractorem imteresse suum aestimatur. Cum igitur haec paria sint id quod in-6 terest,&quanti ea res est,&tot iura liqc duo parificent,quid est, quod hic tanquam diuersia ponuntur item cum poena, id quod interest diuersa sint,l. pen. . I. insta Ne quis eum qui in tu, vocat est vi eximat, quid est quod pro eodem ponuntur3 certe mirum videri non debet,si DD.in intelligentia huius tex. sunt fatigati. Dicamus nos simul conraaio,&Rehusso,quod res hic ponitur pro offensione ut sit sensus, quanti ea res est,idest, quanti est offenuo, inobedientia, seu contemptus, Ec pro qualitate illius, rei enim appellatio est generalissima i. i. g. rei infra si cert. pet. l. rei infra de verti. 1ignificat.Sicis l. I. haec actio infra Ne vis fiat civic.quanti res est exponitur, idest, quanti est ea ex pulsio. Sic in l. . .
meum infra de Damin intect. quanti ea res est, exponitur
idest, quanti damnum est quod inciditur ob omissam auistionem. Et ita videtur sensi e etiam Alciati in d. l. inter haec verba,isdiverta sign. ubi resoluendo hunc tex .dicit, hic novenire interesse sed poenam, vel grauiorem, vel leuiorem, quo maior fuit Iudex, qui contemnitur, Vel quos temptus est maiori& ideo dicitur in tex quod hoc iudicium meram poenam continet, o propterea, et si calumniator fuerit actor, nihilominus haec poena locum habet, ut scilicet, conis tempta Praetoris maiestas vindicetur argumento l. si familia supra de iurisdict. Quanti igitur ea res est, ubicumque Actor laeditur circa iurisdictionem iudicis idem significat quod id quod interest, ita procedunt iura adducta Caeterum si ec actor laedatur offendatur iurisdictio, quia maior est ratio offensae iurisdictionis, quam interesse actOris,quiescit, didicessat interesse, &solum consideratur osse
126쪽
so iurisdictionis & ideo in hoc casu quanti ea res est,non id quod interest, significat, sed offensionem iurisdictionis, ut sic quanti ea est, immodo contemptus puniatur reus nam cum ordinaria via per tot leges consultum sit Actori-hus necesse fuerat, quod etiam offensae iurisdictioni consu teretur, saltem per unum edictum, ut hic Et haec quoad magistratus;Quo autem ad praelusorium certamen actoris, res,similiter triplicem gradum obseruare debemus. Primus gradus est vocationis inius, mordinata,atque munita iudiciorum, Mactionum impetratione, recte sequitu inius vocatio; de qua in Titulo.
Quid fit inius vorare. In quibus eamus esset haea uua personae in ius vocari poena. non possint. 6 Olim oratus senon ibat in auspersonae vocari nonpose vitus ducipoterat. sintsine venia. 7 casus in quilus dimittitur De paera vocantis inius me vocatus nec inuitus duci
Nscribitur Titi iste simpliciter dein ius vocando cum imscribi rectius debuisset. De in ius vocando, vi quis eum vocaverit, ciuem ex edicto non debuerit. Qine verba malem Titulum sequentem translata fuerunt Cum huius rei edictum proponatur hoc Titinon sequeti, ut aduertitant. August.lib. 3.emendat. p. I. cuiacius in Paratitilla hic.
ijd siti ius vocare. Inius Wocare est ad eum qui iurisdictioni praeest, iuris expdi nundi causa vocare P. VQuae personae inius vocari non possint . Personae sunt, quae iure ciuili, rumore maiorum
127쪽
us Pandectarum Liber Secundus.
cxemptae sunt ob legitimam rationem, ne in ius vocentura ad tempus, hoc est, perdu. ante caula prohibitionis, veluti , magistratus maiores M. 2 quandiu scilicet magistratu funguntur, nam annui erant apud Romanos magistratuSl. 2. cum placuisset supra de Origua. tur. Hodie vero ubi perpetui sunt ratio non patitur ut inlus vocari non pollini, licet con venia id faciendum esse existimem iuxta L i navinores etiam magistratus qui sine imperio sunt, neque vocationem habent, neque prehensionem vocari non prohibentur l. ia mi rade iniurijs. Qui uutem cum equo publico in causa publica transuehitur interim vocari non potest d. l. Transuectio est, quam nunc vulgo monitiam dicimus: cum equites, scilicet,lblemn Iter recensemur, quomodo in structi lint persona equo, armis, cuius transuectionis, Liuius,&Tranquillus, meminerunt, similiter qui uxorem ducit, vocari non potest, iudex donec de causa cognoscit, is qui apud Praetorem caulam agit, qui fianus ducit familiare, aut pietatis caula comitatur,&multo minus quia ulta moria tuo facit, hoc est, exequias apparatacali de quibus inta. LΣ. Sc 3.Omnibus enim parentibus, liberis,consanguineis ac amnibus, Iustiniani lege concessum est, Vt non ante dies nouem ab obitu numerandos mole itentur . pen Auth ut
cum de appellat cognoscit. auth. sed neque,C. de sepult
Quae personae absque venia in ius vocari non possint. Quaedam personae sunt, quas Praeter ob publicam honestatem aliter non vult in tua vocari, quam impetretur venia ab eo qui iurisdictioni praeest . veluti parentes utriusque sexus
in infinitum l. . S. I etiam naturales tantum L6.4 adoptiuit. 8. non sic patris adoptiui parentes quoniam hi parentes eius non sunt l. 7. Sic nec patroni, nec patronae, nec liberi, nec parentes eorum vocari possunt l. 8. I. patronum cum tribus legibus sequentibus i. I 2. I cum duabus aliis sequentibus, i. 23. il .nec socer, nec socrus l. Is &47. infra sinluti tr. Et generaliter omnes perlonae quibus reuerent Ia
128쪽
praestanda est, sine permissu pretoris in ius vocari non post suit l. i 3. Sed an in Praeceptore,&alijs huiusmodi personis, quibus paterna reuerentia debetur , edictum istud locum habeat; quaeri poteit cum generaliter dicatur, omnes personas quibus reuerentia praestanda est,uocari non poste in puto non habere Sed verba ista intelligenda esse de his tan. tum quibus necessiitate legis reuerentia praestanda est, quales sunt parentes,&patiani. nam, si praeceptori, aut seni, naturalis quaedam ratio, honestas suadeat reuerentiam praestari,nulla tamen lege id fieri praecipitur,nec quisquam ad id inuitus cogi potest, ut optime Duar. hic.
De Poena vocantis in ius sine venia. Poena est quinquaginta aureorum L pen vel si inopia aboret
castigatur l. vlt.neque rusticitas,aut simplicitas excusat l. a. C. Eod haeredi autem vel in haeredem, aut ultra annum cum poenale sit iudicium non datur d. l. pen. Sed quid si inius vocentur hi qui iure ciuili,& more maiorum vocari non possunt, erunt ne exempti a poena qui eos vocant Resp. quod non, sed iudex ex ossicio suo illos puniet, pari, aut etiam maiori mulcta, cum hi magis deliquiae censeantur, quam iij, iacit . I I. I. fide Effract ibi causa cognita tib rum erit arbitrium ei qui cognoscit.
In quibus casibus cesset haec poena. Primo cessat poena a poeniteat vocantem actionemque mmittat . II. Secundo si vocatus non veniat, aut non inuitus vocatus sit d. l. D. Tertio siquis non proprio, sed uestio
nomine vocet l. 6. licet secus si si ipse tutorio nomine v cetur l. IO.I. vlt. culus diuersitatis rationem ultro se ignorare fatentur interpretes, Verum arbitror id esse, quia cum quis in ius ducitur inuitus,quod fieri solitum fuisse inferius dicam: non ideo minus irreuerenter tractari videtur quod alieno nomine ducatur. At cum quis pupilli nomine id fa-
ω, pupilla iactumine tur qui ianualam reueren-
129쪽
tiam vocato exhibendam Ohstrictus est. Praeterea ex parte v 'citi est auor, in hoc quod ei debetur reuerentia, & ideo eluscunque nomine vocetur, semper ei debebitur, At ex parte vocantis est poena, ac promde non punitur si ipse alterius nomine agat, quia odia restringuntur; cu co magisq iii a quod ficit facit ex necessitate, unde facilius toleratur. Illud omittendum non est quod olim veteri Romanorum iure permissum erat, etiam sine ullo apparitone ac iudicis praecepto aduersarium ad magistratum vocare, qui inius nisi consestim iret,& vocantem sequeretur, inultus ab eo duci poterat, ut colligitur ex . v g. vlt. infra Qui sati dare cogant,&lege constitutum fuissEtestis ei cicer. lib. 2. de legib. lib. 2. Rhetor. argumentumq; est, quod actio
aduersus eo, i Juran ius vocatos vi eripiunt, idest, e manibus vocantis, tu ducentis auferunt, a Praetore proponitur infra titulo Ne quis eum qui in ius vocabitur in eximat
Horat. satyra. 9. Iib. I. rapitheticis, clamor trinq; undiq; comcuriss faciti. f. ad . Iul. de vi pNu dum ibi dicitur legis Iuliae de mi priuata crimen committitur cum coetum aliquis, Erconcursum fecisse dicitur quominus quis in ius produceretur : Cicer pro Quintio in ius vocat sequitur itidicium postulat non recusat. Atq; hinc miruin non est,ti filius in tu Spatrem vocare sine permissu Praetoris non poterat. Aliqui tamen casus sunt, in quibus dimitti iubetur Ocatus, nec multus ducitur Duo habentur in l. 22. Alter est in l. i8. de eo qui mira domum suam se recepit, ex ea enim inuitus extrali non debet, quamuis si e publico conspiciatur, item ei dicere liceat l. I 8.&4 c. h. t. l.nemo. f. de Regul. iur. Duaren. hic,&Cicer. pro Omo sua. Quid est sanAius, inquit quid omni religione munit lus,quam domus cuiusq; ciuiu
hic arvilunt, hic fora, hic Dij penates, hic sacra religionesceTemonia continentur, hoc perfugium ita est sanctum omnibus, ut inde abripi neminem fas sit. Tertius casus est, si quis iudicio sistendi causa satisdederit aut cauerit via canti, satisdans enim ex eorum numero est, qui tametsi vocantem non sequantur, inuiti tamen in ius duci no possunt, hucq; pertinet sequens Titi in ius vocati ut eant, aut
130쪽
satis vel caut .dent. sed quaein qualis postea debeat esse uis atq; auctoritas vocationis in ius dAbetur in Titulo.
Si quis inius vocatus non ieiit, siue quis eum Vocauerit, Quem ex edicto non debuerit. Tit. U.
Voletus ad iudicinis com Et quid sis sit qui ex edicto parere debet alias mhicta Nocari hin debuit vo po- damnatur tuit. HVius Tituli duae sunt partes pruna contra vocatum inius, qui ex quacunq; causa vocatus sit, tenetur comparere coram Iudice qui eum vocavit , ut sciatur, an iurisdictionis eius sita a. in principio . Praetoris enim estainimare, an suasit iurisdictio, vocati autem non cramen ia nere auctoritatem praetoris, sed venire, triuilegia suas que habet allegare . si quis ex aliena infra de Iudic. quod si vocatus non comparuerit, mulcta pro iurisdictione i dicis danahitur d. l. a.&l. eos C de Modo mulctar id quod nobis argumentum erit, ad pedaneos, vel inseriores magistratus, hoc edictum non pertinere, cum tales ius dicendae mulctae non habea nil. . . de Defenir. ciuit.l. a. .fin.
infra de Iudic.&Lunica supra si quis ius dicent non obtemper.& preter mulctam iudici dandam,si quis etiam promiserit iudicio sisti, nec certam poenam adiecerit, si non steterit, ad id ciuod interest incerti condictione con eo age dum erit t. vlt &si fideiutarem sistendi causa dederit non suppositum iurisdictioni illius, ad quem vocatur, pro non dato habendus eriti. I. quandoq; tamen, vel propter rusticitatem, vel si nihil actoris intersit, remittitur poena l. l.