Opuscula physica et chemica. Pleraque seorsim antea edita

81쪽

De calce loco terrae ponderosae adlii bita, singu- la talia memorata momenta similiter Valent, exce- , pta proportione, lilae talis liciccti, ut athali ab ratiiroo partes suo aere fixo libero non nisi 63 calcis pu- cae satiare queant. Ihasi miste rasis nuper crystalli sati partes 26ῖ et: illiali vegetabilis puri Ico smul soluanitar aquae ceruidae goo, dein vaporet solutio in vase idoneo per igne, pelliculae, quae successive generantur, ablatae, in cono e X papyro bibula confecto colli Tantur, ut adhaerente caustico liberentur, quod eo sque est continuandum, donec pelliculae I O-2OO artes ossiciant. Hoc examine instituto verum esse illi ali vegetabile aeratum reperiuntur, lixivium autem restans continet minerale causticum. Hinc cespectu attractionis de praerogatiua inter si halia a Xa vegetabilia et mineralia sucile iudicari potest. Athali volatilis aerati 93 partes vegetabilis puricentenario suum moX porrigunt acrem fixum cau- licam induentes naturam: vltimae tamen portiones egnius de componUntur. Magnesiae cretasae 168 partes tantum l abent aeris siti, ut athali vegetabilis puri 1 Oopaci ibus sum cere positi Mesalla, mediante sere fixo, aqua soluta, aikai vegetabili caulico praecipitari antea obseruauimus.

β) I in rati athali, quae de vegetabili iam

rari sunt allata, itidem valent, ratione habita terraetori strosae, coicis, olhcli vola filis , manu 'iae si mr-NIl0rum, mutatis tantum proportionibus. Esi vero tri

82쪽

in genere notandum, quod numeri in quovis casu, secundum fundamenta antea stabilita, eruti, adcurate tantummodo indicent, quantum materiae, de qua agitur, liberae saturandae sufficit, quum vero initio longe facilius, quam versus finem progrediatur operatio, completa resolutio decompo1ientis non raro duplum, triplum, immo interdum, sextuplum requirit. C) Athali volatile aerem derelinquit non tan- I tum terrae p0nderosae, casti et orealibus fixis etiam magiae ae purae, nam haeos utioni a thali voalatilis aerati indita, sensim ei seruescendi facultatem adquirit et aikali volatile essicit purum. D) Terra ponderosa aerata, quantum hucus-qUe percipere potui, in aqua calcis nec mutatur, nec minationem efficit, usia vero et aqua soluta pelluciditatem spathi calcaret inditi paullum obscurat, adeo tamen exigua virium attrahentium disserentia esse videtur, ut praeualentia terrae ponderosae nondum omni exemta sit dubio. Eidem magnesta suum certo porrigit aerem fixum. Sui erfluo aere fixo soluta ferra ponderosa prae-

cipitatur ali alibus omnibus, calce et ma3nesia , purcis, quae abundans menstruum absorbendo, eamdem ad laturationem redigunt exactam, in quo statu aquam respuit β. X .E Aquae, calce pura onustae, si immittitur magnesia aerata, haec eamdem mitigat, et calx effervescendi facultate gaudens in fundo tandem colligitur, una cum magnesia pura. Calx, mediante pere

83쪽

4xo sit perfluo soluta, eodem se liabet modo, ac ter a ponderosa: ab Undans nempe mensi iuum laxius, tuam saturitati necessarium, adhaeret. F) pura non soluitur aqua, quantum nucusque constat, si vero ope aeris si Xi est suscepta, . halibus, terra ponderosa et calce catasticis delicitur, laterdum pura 'interdum aerata, pro quantitate prae ripitantis. Scilicet e Xigua portiuncula , quae super tuo aere fixo potest satiari, magnesiam in flatuma a turationis reducit, quo minus solubilis faela, qua maximam partem fundum petit, nisi abundat aqua, alemque praecipitationem etiam e sicere valet allia

i volatile purum f. XII quamuis alioquin vi utractiva inferior mom. C): terra ponderosa et a lx similiter adhibitae ipsae quoque saturatae sinuit decidunt. Ast sufficiente copia additae primum ni e

moratae materiae non tantum superfnium aerem si a

um sed illum etiam arripiunt, qui magnesiae sa- urationi est necetiarius, ideoque in hoc casu putam leticiunt.

Jraecipitantur uia libiti et terris caucticis. ut od in cum attinet, liuius solutio, ae Ue ac reliquot i , ikali Volatili puro congruitiatur, ast leni quatiatio te iterum disparent nubecillae contra clse, quum al- cali volatili facile soluatur lioc se in i metallum. Athalia plene aerata, itemque in lioc statu magnesia et calx, solutiones recentes nult o modo inu-rant, s vero calori vel libero aeri fuerint expositast ideo ut pars aeris saei dudum auolauerit, et res duavix

84쪽

vix adhaereat, separationem prouocant, laxo, quo lain aquae unituatur, vinculo adscribendatu . Quod gincum omnia alia metalla ex menstruis deiiciat, satis cognitum est, et quin idem in casu quo- que praesenti locum habeat, nullus quidem dubito, modo ita aeris fixi quantitas aptari posset, ut non nisi unico sussiceret, hoc vero vix sperare licet. Quamdiu igitur menstruum duobus pluribusue simul soluendis non est impar, nulla exclusio vel praecipitatio obseruabitur. Solutionibus Zinci, tam re- guli, quam calcis, limaturam martis addidi, et vicissim et incum solutionibus ferri, post aliquot dies nuperrime addita metalla, qua partem soluta reperi, absque tamen ulla priorum separatione. Itaque quaeri potest, cur non aqua aerata e primum indito ad satietatem suscipiat, cum tamen posterius adgredi valeat. Dicam, quod mihimet maxima te commendat probabilitate. Metalla acrata sunt sales dissicillimae solutionis, adeo ut eorumdem non nisi perquam exigua portiuncula, teste , experientia, aquam subire queat. Iam vero unico sale satiatation tantum alios non respuit, sed etiam plurium praesentia mutuam iuuat solubilitatem, quod multis probari potest exemplis. Aqua nitro satiata non autum salem communem suscipit, sed etiam eo, uantum fieri potest onusta, quidquam nitri denuo soluit. In nostro casu hoc eo minus est mirandum, cliso certius conflat, prius 'metallum posteriori relinquere suffcientem menstrui adris fixi quantitatem intactam.

85쪽

Itaque, si quis ordo metallis est a i scribendus nulla certe adesi ab illo discede trili ratio, qui omni

bus aliis acidis competit, et talis est, Ut primum to cum sibi vindicet alicum, secundum magneisum et tertium tandem ferrum. Concludimus igitur ex iis, quae in momentia praecedentibus sunt allata, sequentem Attractionum celectivarum seriem pro acido a Creo. Terra ponderosa pura. CalX plara. Athali fixum vegetabile purum. Athali fixum minerale pur Um. Magnessa pura. Athali volatile purum.

I inc Um, Magnesitum. Ferrum.

II) Respectu aliorum acidorum, hucusque Co- nitorum, ac reum debilissimu1n est e videtur, nam lanon tantum aceto, sed etiam acidis vitrioli et nitri ,hlogisticatis expellitur. Interim tomen non semel .l vidi aquam, aere fixo onustam luti si mo, qui ierentatione, irae vel acido nitri tu erat elicitus, con-rumari solutione plumbi acetati sed licet alia vice quantitate; et res circumstantes similiter ordinaue rim, nulla turbationis prodierunt vestigia. Quodia: tum ebulliens cerullam sulcipiat, eiusdemque aerem si Xum expellat, notum est, num Vero crystalli vetustae partem aceti aetate perdunt ' An cs ' piosa decomponuntur aqua, adeo ut acidum aere tam

86쪽

calcem plumbi arripere valeat, cum eadem salem, essiciens, qui aquam omnino respuit, aceto autem soluitur sine manifesta es eruescentia' In medio relinquo, donec causam dissensus experimentorum eruere potui. . Acidum vitrioli evito, quum huius mi nimum inquinamentum plumbum acetatum deiiciat, XXI. 'A Vis fixi attra tiones elimvae duphicer. Athali volatile purum nec terram ponderosam, nec calcem, nec magnesiam acido quodam vulgari solutas praecipitare valet, quod tamen aikali volatile aeratum promte et feliciter praestat, ideoque, quamuis prius multis aliis modis luculenter fortius oppareat, interim tamen nonnulli, veram non pel spicientes rationem, hinc debilius reputant. Ast longe aliter se res habet. Scilicet alliati volatile minori vi omnia appetit acida, quam calx, quem casum exempli loco explicemus ) itaque hoc sale

puro seu solo nulla peragi potest decompositio, si

vero aere fixo est imbutus, quarta aduenit materia connubium calcis ambiens, adeo ut duplici vi simul distrahatur sal calcareus, altera nimirum, a thali puro competente, acidum follicitatur, altera vero aeris xo propria, calx pura, et hae vires unitae pristi. nam binorum principiorum cohaesionem superant. Idem valet de magnesia aerata, quae similiter sales calcareos decomponit. Praeterea, quamuis ali alia fixa pura terris pleris. que et metallis scidii eripere queant, hoc non Ob-

stat

87쪽

istat quo minus vi composita negoti Una peragatur, eduin aerata adllibentur. Hinc uotabilis illa poti de ris differentia, quae in praecipitatione ei VS dem ira a j teriae saepe obieluatur. Sint IOO partes spathi cal ccaret acido solutae, hae ali ali fixo crystallis sto do jiectae, post ad curatam collectionem, loturam et texsiccationem, praeter propter iterun4 Io O praebent, zalci crudae qua indolem similes. Si vero albati pii co Operatio perficitur, praecipitatum non nisi ues pon- Jere aequi ualet, calcique ustae et exstinctae qua pro-

rietates omnino congruit. Ita etiam reliquae com-

aratae sunt materiae, quae in statu naturali aere si o catent. Metalla quidem aliter se habent, interii naamen praecipitantibus aeratis insigne ponderis adi iocuntur incrementum , hydrargyruS nempe ter iam uartem, ferrum fere anaticam lucratur, et sc por- Q. Argentum acido nitri solutum, si ali volatili erato, et facilius, quam caustico, et ponderosius eiicitur. Hae accestio:aes aeri si Xo sunt tribuen a ae, qui, a fortiori acido sede expulsus, dore idioi ldhaeret metallo, cuius secundum diuersam copiam, I on tantum pondus, sed interdum quoque colorem linutat. Diximus antea, at hali vegetabile purum .i raecipitare mercurium sublimatum corroiiuum i irrugineo colore, plene vero aeratum albo . ., iximus etiam, ali ali minerale hanc hydrargyrii licem numquam albam efficere f. VJ II). En

Sit tantum praecipitandum,lis partibus est unitum, idque

ene se Cato, cuius huic effectui Bergua. Ost C. Vol. I. quantum Io O acidi

fiat ali ali vegetabili

his circiter sunt ne cessa-

88쪽

so De Acido A reo.

cessariae, , etenim Ioo acidi salis requirunt athali puri ha 99 I. VIII), et liae r90 recipere pollunt uel is si xi 84, nec non aquae I 3p g. VII ). Si vero athali mi- ὸnerale adhibetur, Ioo partes acidi salis postulant , , eiusdem puri 8O ad saturationem, quae in cryllislli satione aeris fixi adsumunt 64 et aquae 2 6. Itaque, quum hydrargyri calx, ut alba appareat, in nostro casu 84 aeris fixi opus habeat. et ali ali minerale praecipitationi sui liciens non nisi 64 porrigere possit, cur hoc aikali mercurius sublimatus num- quam albus delici queat, in aprico postum est e spero Quod etiam calces metallorum ignobilium, via licet sicca paratae, aere fixo non careant, valde est probabile. De floribus Zinci vetustis mihi nullum superesi dubium, quippe qui cum acidis est eruescunt et auram praebent, aeris fixi singulis inst mustarn proprietatibus, recentes vero motum vix sensibilem excitant, immo vetiisti excandescentia spoliantur men- se seruo volatili, quod ex atmosphaera sensim attraxe- runt. Idem valet de cerussa vetusta, recentem enim ν nondum exploraui.

Aer Mus verum es acidum.

Ex serie experimentorum hactenus proposta iam de aeris fixi cum acidis conuenientia concluda- mus. Ea nimirum constat, quod haec aura in lingua distinctum acidi se usum excitet V): quod heliotropii tincturam rus et VI): quod ali alia

' fixa vehementer appetat, mitiget, minori pondere, quam sortiora acida satis ret; crystallisabilia efficiat,

minus ' 'M

89쪽

latile eius copula magis fiat si una, minus odorum et penetrans, itemque in crystallos concrescat . IX quod calcem puram saturans eiusdem solubilitatem lacrimoniamque tollat, nec non eam in crystallos co

rodem se gerat modo cum terra ponderosa 3. X :iuod cum m segnesia salem constituat medium terr irem et crystallis bilem f. XIl): quod cum ferro, inco et magne o sales procreet, qui aqua soluti, aeliotropii tincturam rufant, i cui Omnes alii me-

alliei . XIJ Vl quod attractiones electi uas, iam simplices, quam duplices, more acidorum ex rceat g. X, XI): quod ali alibus puris soluta prae- ipitet f. XIX quod ultima eiusdem vestigia, non, bstante in iligni volatilitate, pertinaciter aquae ebuleenti inhaereant, aegerrimeque plene separentur,ongelatione vero facile secernantur, haud fore ali er, ac laoc stigoris gradu acida debilia concenti an

nr IV suod denique phlogistica valide appe-at . XIlIlI . Singulae iam aliatae proprietates

ei lis in genere competunt, Ct pseraeque instar no-arum character isticarum considerari possunt, quae idis sunt propriae, eadem ab omnibus aliis mate is distinguentes, aut igitur ser si sis, hisce singu- s dotatus, cli a fidus aut nulla hactenus innotuisse idi criteria constantia fateri oportet.

Demonstrata, uti opinor, aeris si si acidit a se, ures suadent rationes, ut suae indoli conuenien-' R r Ati in m nc eum vel asino hserierim appellet Ur eri nempe vulgari leui a te, pelluciditate, elastici - D a tale.

90쪽

ue et De Acido A res.

tate, aliisque proprietatibus ita congruit, ut nostris demum temporibus digii 'sci coeperint. Ili aeterea in aereo illo mari, quo terra nostra est circumfusa sub

nomine atmosphaerae, haec aura numquam non ad- esi, vel libera, vel aliorum corporum irretita com- lipagi. Prius quotidianis phaen menis luculentillime si in oculos incurrit. Aqua calcis ubique locorum in loaere libero cremorem ponit, quod in lagenis perse- ele clausis non accidit, et numquam fieri potest, ni- is si superficiem lambat aer fixus g. XI): calx vlla, iquae per longius tempus atmosphaerae exponitur, o sentim recuperat, quod igne perdid crat, adeo ut ttandem calcis crudae naturam omnino induat et cae- mentitiis operibus sat inepta, nisi denuo suo spolie- iitur acidor terra ponderosa et magnesia in purum red- iactae statum, similiter in aere pondus, esseruescen- di facultatem, aliasque amissas qualitates recipiunt: aikalia pura in aere libero mitigantur, deliquescen- tiam exuunt, crystallos formant, quae in acidis offer- vescunt, cetera, aeri fixo attracto unice adscriben- da. Quum itaque ubique terrarum et quolibet tem pore, liaec singula eueniant, in atmosphaera sem- per adsit oportet aeris fixi liberi haud egigua copia. Asi non tantum in statu elastico et libero nos circumdat, sed etiam ipsus aeris vulgaris principium 'quoddam proximum constituere uidetur. Est haec ingeniosa insatigabilis PRIEsΥLEYs coniectura iam θ'

' consideranda. . 'Experimentum, hanc aeris innuens compositionem, est sequens. In tubo vitreo, arcus instar curvato , aeris vulgaris bullam includat heliotropii tin- elura,