장음표시 사용
91쪽
ectura, ct tiriam Vero quodlibet, ad certam altithidiantem hydrargyro repletum, in diuelso vaseulo im an ergatur quoque huic metallo fluido. His de ita
praeparatis, Ope machinae elecllicae eX mercurio runius cruris per bullam in alterum crebro transeanti scintillae fortiores. Hoc labore per aliquot minuta ccontinuato sup ei ficies tincturae in utroque crure re perietur et altius surgere, et caeruleum cum rubro. commutare colorem. Tin iura rufata in libero ac re iterum caerulescit. Si loco tinnulae aqua calcis; adllibetur, haec congrumatur, et calcem in acidis teste ruescentem deponit. Heic igitur aer decomponi videtur, et in duo diuersa fluida elastica dia i di quorum alterum heliotropii tincturam fugaci
imbuit rubedine . aqua absorbetur, et aquam calcis Draecipitat, h. c. genuinis aeris fixi praeditum cria certis: alterum vero, quod aquam non subit, ignem 2xstinguens et vitam animalem destruens, naiax nul- am cum vapore acidi nitri phlogisticati patitur mu-aationem. Quod liaec phaenomena fluido electrico
oli non sint adscribenda dilucide patet, si melli ante anilia pneumatica ita extendatur bulla aerea, 't omnis i fata tinctura e cruribus expellatur, et in
'ius locum caerulea surgat ad pristinam altitudinem: iein, uti antea, scintillae bullam transeant, nullaaamen amplius prodeunt aeris fixi vestigia. Hinc gitur elucet, illud quod heliotropii tincturam rus atit aquam calcis praecipitat, in acte reseriri, et uim rima operatione suille ablatum. Nouimus is in aerem vulgarem triplici eon. care fui do elati ico, acido nempe aereo libero,
92쪽
quod tamen adeo paruam efiicit quantitatem, ut hoc solum lieliotropii liueturae visibilem impertire nequeat rubedinem; aere, et igni alendo, et respirationi animalium inepto, quem vitiatum vocaa liceat donec eiusdem indolem penitius cognoscimus ', aere denique, vitae animali et igni sine conditione necessa rio, qui tantum quartam circiter acris vulgaris . partem euicit et mihi purus audit. Quod i iam igitur horum fluidorum ab electrico mutatur ' Vltimuin credo, quippe cluod maiori, quam acidum nitri,
vi phlogi si sta appetit. Ponamus 'iwm hoc duplici
.compositum principio, aereo nimirum acido et alia quadam materie, quae electrico phlogisto lubentius, quam acido aereo adunatur, illo adueniente hoc necessario secernetur ci quasi praecipitabitur. Haec licet magna se commendent probabilitatis specie,
quin tamen hinc de aeris compositione certo concludatur, alia ob flant tentamina, in quibus mediant' phlogisto fluidum abi eum itidem mutatur. idque sine ullis aeris fixi liberati indiciis. Salem sulphura. sum Statilii exempli loco exhibeamus. Linteas pla- putas, ut Lali vegetabili caustico madentes, vapori ex sulpi iure accento surgenti sum cienter exposui;
hasce dein cucurbitis indi si diuersis, ad fundum depressis. orificia vesica bubula humida adligata optime
claus et 'per 16 nychtho mera, in loco temperiei circiter -l-38 graduum, seruaui. Hoc tempore elypso vn his cucuibitae inuet ad orificium aperui intra tincturam heliotropii, quae mox li ruebat, parum Vlti a cauitatis implens. Hinc igitur constat, phlo' pilion sensim deserint se ac ictum vitrioli, aeremque inclusum muta ite, ioterim tamen inillam tincturae
93쪽
rus scentiam potui detegere. Alius cuc arbitae ori- Γ, fac suin intra aquam calcis aperui, quae similiter initi Miit, at nulla praebens congi timationis vel igia. mi suillae e ctricae puro tantum phlogilio adue-lIliente aerem fixum extricant cur non in expeti-lmen o memorato idem euenit δ Ilarum quidem est,
i id priori c tu pla logiston electricum totam in assam
longe vehementius permeare, adeoque forsan de-COm onere principium quoddam pro X imum: sorte etiam mutatae experimenti nostri circumflantiae iidem praeflabunt aliquando, sed usque dum nexum revelent plura et idonea tentamina, iudicium sulpen. gelidum este iubent sanae ratiocinandi leges. Interea iure meritoque optimo aer fixus acidum audit a se in , vel, si magis placet nim es haericam. Acidum uniuersale etiam vocari pollet, cum in omni-l bus naturae regnis copiosissime adsiit, o si quoniam da ac denominatione vulgo principium in lituim indi- rari solet, quod diuerso modi licatum omnia alia et alii alia et acida procreat, taliaque non duin certo de aere si Xo possunt adlis mari, ab hoc nomine ambiguo
abstinendum puto. Haud equidem ignoro et ali ali volatile et acidum salis, phlogiston instar principii
pro ximi continere, eademque inhammabili hacce in ateria spoliata in auras resolui clas icas, sed, quae in utroque iam nominato casu obtinentur, licet in si igore persiis lentes, non tamen sunt eiusdem indolis, et neutra seri fixo congri t. Q od in at- rnos lia era i sagitur acidum vitrioli nec semper. nec Λbique rei eritur. Per plures annos idem filiali fi Xo
94쪽
ha flenus obtinui. Athali vegetabile non raro fartaro scatet vitriolato , immo ipssii in athali tartari non semper eo caret, doliorum sine dubio sulphurationitribuendo; nisi igitur probe cognita sit puritas salis
aikalini, aeri expositi, errores vix euitantur. Itaque acidum vitrioli in atmosphaera non adest, nisi accidentaliter, idemque valet et de nitroso et de marino , quae ibidem non numquam Occurrunt.
q. XXII. 'Num ariditas ni ri o es essentialis p
Quamuis extra dubitationis aleam mihi quidem iam posita videatur aeris fixi aciditas soria istis tari ncuipiam suspicio oriri posset, hanc esse accidentas m, peregrino adscribendam acido, quod aeri vulgari '1-
time et solutionis more unitur. Hanc vero opini nem omni carere fundamento sequentia momentaeui clura spero. A) Ponamus aerem vulgarem e calce mediante scido vitrioli expulsum, non obstante lotura. hoc acido peregrino ita contaminari, ut dein aegerrime separari queant, et quamdiu haec persistit unio aerem conficere fixum. Saturetur iam hoc fluido elastico aqua calcis, exploreturque calx praecipitata, reperietur haec cremori, calcitie crudae omnino si-nailis. Quaeritur itaque, num aer vulgaris, dum calci purae iterum adnectitur, inquinamentum acidum, eodem ac antea modo sibi unitum retineat'
An vero illud exuat, distinctis ad sociandum particulis' Si prius, aut calx aere fixo praecipitata, a vill-gari, nullo vitriolico contaminata dis erret, quod
95쪽
i tamen exa stillimo eontrariatur e Xanaini chemico D iit aeris fixi et vulgaris Omnis e lanescit disparitas,
uod hypothesin de generatione ueris fixi euertit. in posterius, acetum destillatum calcem quidemi raecipitatam solueret, gypsum Vero intactum re- inqueret, ast omnino nihil resta ire docent experi limenta, ea, qUa decet, ad curatione instituta. Ergo.
A) Deinde si aciditas ex inquinamento depen-lat peregrino, e X diuersis acidis diuersus quoque
risi debet aer fixus, ast teste experientia, acido sa- is procreatus et rite lotus, aquam calci S aeque coa-ulat, ac vitriolico elicitus, nullaque in ceterist troprietatibus vel minima obseruatur disserentia, uocumque demum expulsus fuerit acido, modo lotura susticiente est depuratus. Si acido vitrioli co rouocatus hinc sua im ferrum, Z in cumque soluendi impossidet, qui nitroso comparatur, argentum et hydrargyrum adgredi debet, et aurum variaque alianetalla ille qui aqua regia prodit, sed neutrumaecidere, irrita memet docuerunt tentamina. C) Praeterea. si sub csseruescentia expulsus acc xus acidis contaminatur, unde iditur ea ille haurit. ui sub fermentatione prodit alteri omnino similis es que mox ab initio, et longo satis interuallo, ante iam suum attigerit fastigium fermentationis primus tradus ' Si aeris fixi peregrina est aciditas, cur noni aec ita potest acciriarii lari, ut syruptam violarum apyrum heliotropio tinctam, alios ille e regno Vere tabili colores caeruleos, praeter heliotropii tin- sturam, rus ety
96쪽
DJ Demum, spathum calcareum et ni agnes a alba solo igne genuinum emittunt aerem fixum L. II) , quamuis scrupulosissimo examini ne leuissi ina quidem praebeant acidi mineralis vestigia, et qua mitis praeterea subtilissimo comminutae, hae a feriae per sertii horam in lixivio puro athalino
fuerint coctae, dein totae et tandem siccatae, antequam vasit retorto concreduntur. Sic igitur omnis
evanescere debet de peregi ino acido suspieio. Cum itaque aer fixus rite depuratus , diuersissimis iii et mediis, et e diuersis mis materiis euocatus, sue seca via siue humida id fiat, nihilo tamen iiiii ius semper sit sibi perfecte similis et acidus, concludo omni, quae in physicis obtineri potest, certitudine, aciditatem ei competere estentialem. Nonnulli aerem sxum pro vapore acidi vitrioli et phlogisticati venditant, sed qui vel leuiter utriusque comparat proprietates, hanc opinionem nullos undamento niti sacile reperiet. Hic namque pe-1ietrantissimo odore irritat, colores e regno quovis r anico de Iet et ut reliqua taceam momenta, facile in genuinum acidum vitrioli reducitur, quod neutrum de aere fixo valet, qui praeterea attractio.
nis vi eidem semper cedit. q. XXIV. Acidi aerei grauitas prci 'ta. 'Mediante globo cauo grauitatem specificam eadem dimensus sum methodo, qua actem ponderant vulgarem Physici. Comparaui ter aquae destillatae
97쪽
t actis sxi eiusdem voluminis pondera. Primaior rationes inueni, uti s 33 ad 1, altera vero uti; 63 ad 1, et tandem tertia uti 6O ad I. Calorem tuidem medium - - 15 gr. et altitudinem livdrargyli in Baro inetro mediam 2I, 3 poli. geom. quaesiui, aruas tamen non potui euitare discrepantias. Id-lium trium Obseruationum est 550 - , vel munero otundo 339, unde grauitas specifica emergit O, CO S,
tum tamen aer vulgaris depuratus in iisdem circumstantiis vix o oora adtingat, adeo ut aer fixus vulgarem clic: ter superet. Noxia, quam cauernae nonia Ullae Uent, attra,
riusdem omnino naturae est, ac acidum a Creum,
iam aqua abi Orbetur, eidemque pungentem communicat aciditatem, heliotropii tin iuram rufat, . quam calcis coagulat, ignem eae singuit, animaliai : necat, et, quod lieic praecipue memorandum, viis uae grauitatis parum eleuatur In puteo, anno IIII ad acidulas Pyri non tanas otinaclo infimum tantum sir tum duorum vix pedum cras litici, pernici O-um est, et dum solis lieic penetrant radii, exhalaionibus immixtis quodammodo sit visibile. Super. Ilum fontem solerium pedis raro cra itiem polli et seratum letale, unde etiam anseres, longioris olli ope eidem absque incommodo pol unt innaare. Specuum lia litus in vicinia Sch valba centium,liarumque acidularum, similiter se liabent. In
elunca Keapolitana, a cane dicia, homines, immo, Ganes maiores, capite erecto nihil omnino patiuntur, si ii nares alicuius animalis. fundo propin Uant, opiente veneno mox adficiuntur. Oculis quoquo
98쪽
instar subtilissimi fumi discerni potest mortifera aura,
quae aestate a circiter pedis adtingit altitudii lem, hieme vero vix ultra paucos digitos emergere valet. Ex grauitate acidi aerei sequitur quoque, ut in. fima atmosphaerae strata hoc magis abundent, quam superiosa. Quae enim fermentationibus, putrefactionibus, effervescentiis, aliisque in magna naturae ossicina quotidie peragendis operationibus, ingens linius copia emergit, qua maximam partem iuxta terrae superficiem haeret, nouorum iterum
Corporum continua generatione figenda, illa quoque, quae in sublimiore regione fulgure forsan, variisque meteoris, e vulgari secernitur acre, sensim omnis subsidere deberet, nisi atmosphaerae continuae agitationes, aerem vulgarem et acidum aereum
commiscentes, frictio et exigua grauitatis specificae
differentia, multum impedirent, et hae remorae, una cum huius supra memorata diminutione, pernicism mundi animalis auertunt. Interea hinc patere arbitror, cur loca editiora magis in genere sint
salubria, quam lium ilia, et nullus dubito, quin varii morbi et epidem ii, et endemii, ex diuersa acidi actei quantitate in atmosphaera oriatitur. Ad superficiem terrae raro A actis vulgaris efficere
Acidum aercum non semper eiusdem es tenuitatis, inde fluere videtur, quod quasdam particulas aqua lubentius alias segnius, absorbeat. Ab initio ad sinem continuo retardari unionem, nihil in se miri continet, cum hic osse fius attractionis indoli apprime sit c nformis, sed, quod iam me mouer, est
99쪽
, lilist sequens phaerio me non . Sit lagena QR aere fixo. inpleta, eiusque dimidium sensim consumptum bonamus, repetietur postea in dato tempore eo libuta segnius perfici cum residuo, quam cum aere iii ixo, non antea aquae exposito , licet aequalis con actu . Hinc nonnullas moleculas vel ratione figurae, vel ratione magnitudinis, vel denique ratione Deregrini immixti, ineptiores esse videntur.
. Aci sum abreum Qui in ex sivguit. Ignem non tantuna impedit, quin accendatUr l inde in hoc medio bombardae et .sclopeia explodii nequeunt, sed etiam momento citius, et candentem, i ri flammantem , penitus exstinguit, adeo ut hoc crii erio vulgo explorari soleat aer mephiticus.
l Si vasculum vitreum cylindricum AD fig. ibi acido aereo impletur modo antea descripto f. Il), dein vero operculo clausum prudenter in uersionerar igitur et aperitur, vi grauitatis in eodem res bit liti id tam antea inclutum. Huic et lychnium accen- .uml , vel pruna immergatur, et momento Omnisi xstinguetur ignis. Si tamen vas apertum relinqui-hur, suprema strata cum aere vulgari sensim commi-l centur, adeo ut flamma in illis tandem queat persi-ldere, et laaullatim hoc modo tota mutatur massa, bro tamen segnius, quo maior altitudo A C. et quotlin vicinia tranquillior aer. Eadem phaenomena uper liquorem sermentantem obseruare licet.
100쪽
Fumum valide attrahit acidum aereum, in stra-
tum sibi parallelum expandit, diuque retinet, quod i etiam in cryptis mephiticis accidit, sumo facis ex- sinctae, vel sciopeti supra fatale stratum explos. q. XXVI. .
Hisce experimentis talem plerumque adhibeo opparatum, qualem sig. 9 sistit. Vas vitreum AB, fundo ligneo BC, animali immisse, celeriter adglutinari potest, et sora milie D versus summitatem e st pertusum. Praeterea tubus F F, letiferum intromittens vaporem, fundo ita adaptatur, ut circum circa nullus pateat exitus. Intrans fatalis aura ae-
rem vulgarem leuiorem expellit per D, initio tamen qua partzm commiscentur, quod quidem impedit, quin mors aeque subita animal corripiat, ac dum acido aereo solo immergitur, ast eo ipso phae. nomen a facilius poste distingui, tentamina instituta
Dum mediante tubo EF satalis irruit aura, mox animal anxie circumspicit exitum quaerens, dein indipit anhelare, bulbi oculorum eX panduntur, tre- init, omnes hebescunt sensus, tundemque quasi ob- 3 imis coiis exspirat. Adfluxum moderando pro lubitu fere temporare licet mortis accessum. Ipsa veroa imalia, eorumque a etas et vigor, quamdam esticiunt discrepantiam, etenim aues plerumque prius,qu.ma canes, et hi citius quam seles, succumbunt diutius vero amphibia, et perti uacissime insecta re sistulat.