장음표시 사용
131쪽
tionibus animi, nec fortuna procellis sevccumbere o stera est, ut cum ita fuerint animo assecti, res genant, magni sigm quidem, es maxime utiles, sed υ ementer arduas, pleuasque laborum, s. periculorum, cum vita, tum multarum rerum qua ad taliam pertinent : quibus impersis A vel certam tantoriam auderem promittere. ihil illis Vermanorum stameae, Thracum romphaea, Irinsanorum lancea, Boiorum , Macedonum
sarisset JPyricorum P ini,nec Romanorum pila
nocerent '. rormenta omnia, te dise arieteri vi
nead ,pluteos, musculos, turres, cti' malleolos iure contemnerent. Hi autem hac pars ἀ quaciuitas fortis nomen sortitur, fortis N ipsasit, duossunt legumlatoribus maxime procuranda. Trimum m iuuenes, qui inuicto, Ganguineo Martiseunt conserenandi, a teneris, quod aiunt, S uiculis, alibidinibis arceantur, edemum confirmata parumper aetate, in labore,patientiaque,s animi, corporis exerceantur: Si eorum in bel icis . flain ciuilibus offici Ogeas industria. Ad qua il- . 'lapertinent, qua supra diximus, ibi de vir, bus agebamin. Alterum est, vi s gremue myantibus, metuanimis fortibus rege s Q, ris
132쪽
ris, qui vitam, uesanguinempro salute Topublica deuouerunt, amia, 'pendia, mile inimmunitates,honores decernamur: desertoribusautem, emansioribus, transfugis, ex onatoribus, i reuerentibu timidis, ignauis, sproditoribus castigatio, pecuuiaria multa, munerum indictio,militia mutatio, udus deiectis,s ignominiosam sisparentur. Id autem abiure ciuili accurates ri,non est quod una, aut altem legeprobemus,cum innumero titulis,his,atque illis, Uy honoratissima praemia,fae infames poena tuamuri. vi. .de captiuis es depostliminio. ες redem ab hostibus eriterum de castrie l. de vetemnis, de remisit. Nne si ut rostquamur, C. lib.Ia. nihil fere aliud continu, quam qua addisciplinampertinent militarem . Reseo autem dubium, non tam intest 28ctu difficile, quam tractatu iucundum . Vuando inplerasque rebus mediocri s optima est : ex eo enim liberalitas commendatur, quod neque per luxum, atque libidinem Giprodigus omnia e dit , neque pec ijs, Ut auaro contingit, sir uiat, omnesque sior dra exquirat e nec aliunde fortitudo multarum virtutum fons est, s oriago et quam quod F timorem pestat, spraecipitem
133쪽
audaciam comprimat. I Adnam sca se, vidio ramys,ac pollicitationibus ad audaciam, nousolum a ducibus in belli, verum frequenter a legibus mellamurrinde certe boc proueuit,quodquauis omnes virtutes mediocritate quadam moderetur , sunt tamen illasemper ad alteram parteρ pensiores. Agedium inter lentitatem, S seueritate tenet clementia , est tamen paulo ad benignitatem propensior. Et luxuriam, re auaritiam fugit Geralitas,est tamen largitiom vicimor.Nec aliter O fortitudo, quamvis'timiditati sit inimica,stemeritati contraria, audacia tamen potius, quam pusillanimitati fauor. Vuo fit ut quamuis iram frano, catenaque compescere fortis animi ducem dumsi tamen depulsio metu, qui tranquissitatem animi, Ssecuritatem acueris perturbationibus turbat, ea qua cidentur acerba, et terribilia ita ferre, Ot nihil a tu natura dimouearis, discedasique nihil a dignitate sapientis, robustioris an, mi est,mamque constantia , Longius enim timor afortitudine, quam audacia distat. Ex eo igitur, quamum ego opinione auguror , isti ipsi iustitia praeceptores fue virtutis magistri,fnes Uyriorum paulo longius quam mediocritas, rectitudo velle Ui-
134쪽
le Ῥidebatur,protulere: G cum adestimum annmo contendissemus, ibi tamen ubi oporteres, consister in . Nihilnecesse es a ducibus commendari, vel legibuspraecipi, ut qui uese defendis, vitam tueatur, sanguinemque suum ne profundi
ab inimicis patiaturisires inpericulum Venerit attente audis,m cum primum receptui canetur e colligat. Hac adeo omnibus cura seunt, zi etelineos,qui afossato recedunt, qu uestitionis munus relinquunt, qui ab excusatione desistunt, qui in belli arma amiserint, qui agmen excesserint, qui in acie priores fugam fecerint,seuerissimam esse animaduersionem constitutam,non sitsatis: ne cum primum bello dat signum rauca cruentum bucc, na,Aν metu hostium languorem nonsimulent, a- ών turpi fuga citam redimam. Eridariam vero non seolum non necesse est comprimere . verum sist, quiprimum muros ascenderim,qui ciuem semuaueris qui hostesvulneraueris qui inimicossugauerint,insti misium decernendi honores, ornatissima praemia proponenda. dum perse-29quimur,quod almum,ac maximu ut in virendum de is tuta n manibuae est. Cu ea tisimum virtus est,msuum 'cinque tribuat, ea certe F , cistas
135쪽
itas tu erit, ubi pueri, mulierra emi, liberi , arti icci, magistratus, milπω, priuati, unusquisique opus suum exercu,minimeper aliena vagatus: s tam iuuenes, qua eniores,tam ciues, quam peregrinisuum negotium agunt, smunem sibi tributa exequuntur nihil de alieno inquirentes , minimeque in aliena domo curiosi. Est siquidemproprium tu titia munus,omnia qua supra examina us bona, in ciuitas e s locare, spublice, atquepriuate, tam corpori, quam animo quod si um est tribuere. Mique hoc illud est, quod prouerbio disere consuevimus Iustitia in se
Virtutes continet omnes. Et Aristoteles iustitiam de omnibus dictiredixit. Praecipit enim lex, re ea agere, qua ad virum pertinent fortem: ut non deserere locum in acie,noufugere, non abistere armadue item ea quae t temperantis, ut non committere adulterium,non libidine Sti: s ea eotiam qua sunt mansueti,ut non percutere,uon 9- uitia dicere in caeteris similiter Urtutibus, aismis s. Vnde quamuis inter itosiophos omnes constar,qui unam habeat, omnes etiam habere virtutes, si tamen aliquo modo ad opinionem commune accomodata orationes ta fossunt,institiaplus
136쪽
omnibus pollit. Prudentia enim sine iustitia, nihil valet:imo pro quis,ut Cicero ait, etersutior, et callidior est,hoc magis inuisus, s se ecfus detnucla opinioneprobitatis: m Titia vero, velsine prudentia, satis habes authoritatis. Similiters te enuntia, s ortitudo iustitia coniuncta, quantum πλrium volent, habebunt q si distinguas , arum
poterunt. eisque hac est, quantum coniectura
assequi possum, ratio: cur, licet non sium qua
ad iustitiam pertinent a legibus imperentur oed ae qua fortitudinis, temperantia, s prudentia sunt, insa iactitia appellatum Vlpianus dicat, non ab alia virtute: quod siue Uniantur virtutes, tu titia in sese contines omnes siue dividantur eadem reliquis omnibus Vat. Nunc quod ad 3 o aequitatem pertinet, breuiter absoluamus: id enim est Utimum in definitione iuris. quitatem auteiac accipi pro leni iure summum in mitigante, atque rigurosio , G super titioso iuri opposito, non exintimo: lices Eurio, ali seque multis valde
illa arriserit interpretatio. Pu)d si esu, diffcle ius a bono, N aquo di tingueretur : cum dicamus bonum, saequum, moderatum ius esse, slene . Illa vero distingui necesse est,s mi est
137쪽
boni, es aqui . Aliud enim oportet pit ipsum ius,
aliud quum, fae bonumquorum ars ius dicitum quemadmodum aliud siermo, aliudpronunciata, Aliud Cissurialiud Cisa,s auditussimiliter atque
nudita nec non lex aliud,aliud leoe mandata, ut
3I m Minoe docemur. Auapropter an 'inatem nos alta scoris deremus, ac vitammsi quid in hac re proficerepos in. Eam autem Cicero in Topicis ad Trebatium ita considerat, tanquam multam partiumgenus,s caput.otque eodem modo hic arbitror definiendam, ut eius artem ius esse recte dicamin. Cumi autem, inquit Oratoride aequo,siniquo disseritur, aquisatis loci colliguntur . Hi cernuntur bipartito,s natum, sinstituto P tura partes habet duas ultime u et iacis endi ius .sestitutio autem a talis tripertita est. Vna pars legitima est, alteraconuentis, tertia moris Setu te confirmata . otque etiam aequitas tripertita est: Una ad peros deos, altera ad mans, tertia ad homineου pertinet. Trima pietas, s cunda sanctitas, tertia iustitia, aut aequita3 uominatur. Dicemus ne igitur aequitatem hanc D uemad homines pertinente illius amplis a ie-quitatis partem ius tradere, elusis artem ius esse, pieta
138쪽
pietatem vero, quasuperos colis, s sanctitatem,
qua ad manes attinos,iura contemnere 2 non certe. Cluinimo reliquas omnes leges illuc tendere oportere seupra diximus,ut intelligant homines bona quacunquegesserint, ad Deum auiuorem referenda ,pietatemspra caeteris virtutibus colem dam. Nec Cero huic diuisioni obstat,qubdinpam 3 et titionibuae idem Cicero dixerit,pietatem estpe etiam ergaparentω.Et aperte in oratione pro Vmmantis' omitto inquis illa, si minus necessaria futat certe cum sun notata, laudanturrim vivat cusiuis, primum cum parente: nam meo iudicio,pi lassu amentum est omnium virtutum. Et in oratione pro Lucio Mura , pietatem adpropimqVos etiam, os consanguineos extendit. inurbinis locis pietatem pro bonitate posuit. Nam Serapi tatem in religione esse Iib. I. de natura deorum Cicero est author: esse autem ad definitionem iuris hunc sensum me imum, Ss intellectum liquido patet. Ipsum Vlpianum qua paulo ante dixerat, interpretantem audiamus. Huius linquit) stu dijdue sunt positiones,publicum, &priuatum. Et demum publicu m ius, ait, in sacris, in sacerdotibus,in magistratibus consistit. Privatum
139쪽
iust ipertitum est. Colle hum etenim est ex naturalibus praeceptis,aut gentium, aut ciuialibus. Ius naturale est, quod natura omnia animalia docuit. Ius gentium est, quo gentes humanae utuntur, veluti erga Deum religio:
ut parentibus, & patriae pareamus:.Vt vim, atque iniuriam propulsemus. Et opomus ciuile est inquit) quod neque in totum a naturali , vel gentium recedit, nec per omnia ei seruit. Itaque cum aliquid addimus,vel detrahimus iuri communi us proprium, id est, ciuile essicimus. Hoc autem ius nostrum constat aut ex scripto, aut sine scripto. Videtisse igitur,ut Iurisconsultorum restonsa Philosophorum placita, Serbis parum discrepent, re autem nihilZθdquid opus rem adeo aperta riuatis probare dissositionibuου, atque ad id tu consultorum fragmenta colligeret Circa aliam ne requinquaginta Tandestim libri versantur,quam certe diuisionem, ac traditionem digeriti de industria,' aptati videntur. Ilia enim qua in titulis .adisi Aquil ne Uisfiat ei,de vis es armata, de dolo malo, s metus exceptione, dei rise,
140쪽
es' famosis libellis, deci publica, de vi priuata,
de sicari s , s Ueneficis, deparricisis traduntur,aliud ne continen quam duas natura partes, tuitionem sui, s ulciscendi M Z Prima Ver)institutionis pars , qua legitima est,'tertia moris metu late confirmata, nonne titulis Digent de legibus, Senatusconsultis, εν longa consuetudine, de constitutionibus priucipum, de alvisione rerum, s qualitate, ali que multis continetur Zo taedia, qua conuentis confirmata dicitur, quos non in iure ciuili libros occupat ' De sanctitate Gnim ad manes, s aquitate ad homines pertinente, quodque maximum est,ripietate erga D um, sinecesse est nunc dicere, cum ea sinistr cipua, qua duo humani generis lumina, Plato in bonorum,'Cicero in aquilathpartitionibus, nobis proposuerum. Odqua Trincipes, placita'.
Senatus,consulta . Plebs cita raecuriones,decreta:sgubernatores, tituta tanquam adsicopum
dirigere necesse est is fuam ciuitates Resst
yaluas velint. Hoc autem quando ordin ras ri-3 pto seruasse Iurisconsultos ostendimus, illa emscrutemur, cur nam bonorum,u aquitatisartem