장음표시 사용
21쪽
pothetica. cap. XX L. T autem inter has,quae Assirmaritiae, quae negatiuae sint dien scatur, dito obseruanda sitne Alterum est, Coniunctionem, in his se habere, sicut in simpli
cibus enuntiationibus verbum principale, ut quemadmodum simplex non dicitur affirmativa nec negativa, ob extrema selum a firmata vel negata, sed propter Copulam principalem : ita Hypothetica no dicatur affirmativa, vel negativa propter simplices,ex quibus componitur, sed pro ratione contulictionis eas connectentis, quae si negata suerit, & Hypo thetica negativa erit: si affirmata, affirmati-ua: unde ista est affirmatiua , si nullus homo curiit, nullus liqn Omouetur, quia ei iunctio non est negara, illa vero negati u , Non si limmo i uouetur horno cyrrit. Idem in aliis intelliscndum est. Alteium quod obseruari debet, huiusmodi est. Negationem, quae conditi Dale in , ad Caucalem negat, non negare sim.plices En unci tiones, ex quibus componuntiir, scd ynionem illarum , ut qui dicit, Non quia sumus est, ignis est, non negat quod sitianis,& fumus . Ad quod non sit ista viaio , α sequela, lxiod sumn ς sit causi, ut ignis sit: si iniliter in asta, Non si liciarii inoueitir, Lomo currit At in Copulativa,&Distinctiva negatio totum negat,& coniunctionum, & partem: unde Copulativa negata aequi ualet Disi iiii eti-uae, ex oppositis parcibus de contradicentibus.
Similiter,& Disiunctiva negata Copulativae, ut non homo cuirit, & bomo mouetur, butea qui ualet, nullus moeurrit, vel nullus homo mouetur. Et haec , non homo currit, vel mouetur, illi, nullus homo currit, & nullus homo mouetur. negativa enim copulativa disiunctivae affirmati uae, & disiunetiva negati copulatiuae. MErmativae ex oppositis partibus aequi pollent. Circa quantitatem vero Hypotheticae, proprid nec uniuersales, nec particulares secundum se stanti cum enim quantitas En uileiationis i ii subiecto respectu pretdiea isi siliae autem praedicatum non habeant, non enim unum de alio pridieant, sed quandam Enunciationum connexionem important, fit, ut singulares sitit reputandae, M solam contra dictoriam sertialitur oppositionem. Quod si aliquando uni uersales,aut particulares vocantur,id est per quandam partium denominationem,quo modo Syllogismi uni iteriales , vel particulares iuxta propositiones,ex quibus taliant, dici solent. Pr ter autem unum est attendendum , eme quasda in Hypotheticas, quae ex aliis etiam Himilieticis coinponii tac& hi iudicandet sunt secundum coniunctionem principalem. Dicitur autem ea principalis,aticalias connectit, ut ista Copulatii est, si homo curritatomo mouetur.& si homo studet, euadet d stas: duet enim Conditionales per copulativam conii ingit litur . similiter in aliis, qiit multis modis e: se possunt. Tune autein veritas de salsitas, Contingentia,& reliqua in istis debent considerati secuti dum Hypotheticas,ea quibus cuni poti utitur . sicut in illis Hypotheticis, de qui b. locuti sumus,erat coli sideratio partium simplicium. Atque hxede Eminciatione tam simplici qtiam coniun,
22쪽
g M de termino.& Pro gnificatiuae sunt inest , ut Homo est nomen. positione hucusque tra- Disputat est verbia. H ea ut suppolitio in via ctatum sitide his,quq ter- cibus sigitificatiuis tin repetitur. Suppos io
minis accidunt, disserere aut Formalis, est usus termitia Preqtia sit ni- oportet. Ece autem sunt, ficat, cui iis quaeda Propria, qtiada impropria.
Stippositio, Ampliatio, Suppositio propria, est v sis termini pro re Restrictio, Alienatio, Di quam proprie significat, idest ad quam sionis
. minutio, α Appellatio. candam primo est impositus, sicut supponunt Suppositio igitur est usus termini pro se, vel Termani in hac propositione, Homo currit. pro suo significato,ut in hae t positione, Ho Im Propria, est usus termini pro re qua impro- est animal, vox illa, homo, loco rei coiistitui- prie significat,idest ad quam significadam pertur . At vero in hac , Homo est nomen, non sim ilitudinem,uel figuram aliquam a propriapto re aliqua, sed pro se sumpta est. Voces. n. Qitificatione transset tur,ut iste homo es pi non solum rerum signa sunt, sed earum loco, cius. Iste homo est Nero . similiter de aliis fi dum de rebus disputamus si ibstituuntur,cum guratis locutionibus. Stippositio Propria,queres in disputatione proserre non semper pos- dam est Simplex,quaeda Personalis. Simplex, sumus:hoc tam ε priuilegio ipsi voces gaudet, est usus termini pro suo tantum immediato sivi quando de eis disputatio fit, per easdem dis gnificato, id est pro re, qua primo ex se repriis amus, nihil earum loco collocate . Ex quo sentat, ut hN vox, Homo, in ista propositione, duplex exoritur vo suppositio.Αuera quan- Homo est species. Supponitin. DO pro Petrodo vocibus rerum significataru loco utimur . aut Paulo, vel alio quouis indiuiduo , sed pro Altera eum pro seipsis sumuntur. Prior Fose homine in communi. Suppositio Personalis malis,Posterior Materialis est. Supi ostio Ma est, usus termini pro suo mediato senificatorialis est, usus termini pro se, qualiter subim ut Homo vincit, ubi, Homo, no pro homine cium suppotui in hac propositione. Homo est in communi, sed pro inferioribus,scilicet P vox.huius suppositionis indicium est,eu prae- tro vel Paulo sumitur. dieatum ipsi voci, iton rei per vocem signifiea- Personalis quplam Discreta, quedam eo mut eouenite denotatur, ut in illa propositione nis. Discreta, est usus termini si noularis per proicatu, vox, non rei significatae Perillam vo naliter accepti, vel tet mini eois Gno demon cem, Homo, sed ipsi voci inest propterea talis strativo determinati, ut Petrus sti, det, hie ho
vox, Homo ateia aliter suppomta mo contemplatur. Dico autem, Personaliterae
Sumbitio Materialis duplex est , et iraedam cepti, quia terminus tingularis aliquando Intrinseca,qiuaedam Extrinseca. Intrinseca, est pliciter supponit, ut in hae, Petrus est indiuia usus termini pro se secundum id, qtiod sibi ita duum, quod tunc fit, eum non licet ex ipso itituraliter inest,id est, quando voca attribuimus serre speciem, aut genus. non enim dices, Pae exquς non ex significatione ei adueniunt, ut trus est individuum , rgo homo, vel animal Homo est inus, Leo est vox, quae suppositi, est inditii dii lim. Per toti aliter autem suppo etiam vocibi M non initificatiuis inest. Extrinitiit,eum illa licet in serre,valet enim Petrus di seca, estvlus termitii pro se secundum id,quoci sputat, ergo homo disputat Acanimal di soli ei ex significatione prouenit. id fit, cum de i tat. Suppositio Comunis est usus termina οὐ vocibus aliquid enuticiamus, quod tutari si- munis pro si istii serioribus, ut Omnis homo
23쪽
appetit scire,vbi, Homo,pro singularibus limniin ibus accipitur.
Huius quaedam est accidentalis, quaedam Naturalis. Accidentalis est usus termini pro omnibus inserioribus secundum exigentiam temporis, quod importatur per copulam suae propositionis, ut Omnis homo saluit.vbi s
biectum pro piaesentibus itum secundum
tempus illius verbi supponit. Naturalis est v-sus termini pro omni lato inseriori significato,ut omnis homo est ani mal si ponit enim, homo, non solum pro praesentibus, sed pro omnibus secundum qu cunque tempus, Pin propositionibus necessariis fit, quae suppo. sitio alibi est examinanda. eommuni oe signis indie tibus
- sus termini pro suis inferioribus est, quaedam est Distributiva, qu dana Copulata, quaedam interminata, quaedam vero Confusa.Suppositio Duuib
titia,est usus termini communis pro omnibus
suis sigitificatis copulative sumptis. Tunc a rem terminus pro suis significatis copulariuEsumitur, itando pro illis ita accipitur,ut in sim gula seorsum, respectu eiu sidem praedicati, vel subiecti i propositione copulativa re luatur, ut subiectum in hae. Omnis homo eurrit, se enim est re luendum: iste homo currit,& Iste
homo. currit,& iste homo curri ti& reliqua demon strando sit inulatiiseriora cum eodem p dicato. Suppontio Copulata est, usus termini
Communis pro suis significatis collectiuE sumptis, quod sit eum pro illis seorsum , respectu alicuius subiecti, vel praedicati non accipitur, sed pro omnibus simul media coniunctione copulatitia,ut omnes Apostoli Dei sunt dii odeeim, id est, isti Apostoli,& isti,& alij simul sunt
duodecim. Suppositio terminata est usus termini communis pro omnibus suis silanifieatis disiuncti vh, quod tum fit cum in sing la seorsum respinu subiecti, vel proicati unius in propositione disiunctiva resoluitur,ut subiectum in hae, Aliqui x homo curriti sic enim est resoluendum; Iste homo currit, vel iste homo currit, & reliqua similiter singularia . Suppositio consita est usus termini communis pro omnibus suis inferioribus di siunctim,
Zod secum:pro omnibus simul, & non seorim reste unius subiecti vel praedicati s mitur, ut subiectum in hae, Ad equitandum
requiritur equus,est enim resiluendum : re quiritur ad equitandum iste equus,vel iste, et alius, non tamen de singulis seorsum dices, Iste equus requiritur, vel iste equus requirutur,quia omnes istae siuagulares sunt salta Cum intur tot suppositiones existant, a quum est, ut quomogo termini supponant ostendamus. at quoniam suppositionum v rietas ex vi aliquorum signorum quae in propositionibus saepe sunt, prouenit, horum di-
uilictionem & naturam primo aperiamus. Sunt aliquae vocesvitiae terminis adiuncta eorum siseositiones variant, dc aliter eos signuficate iaciunt,quq signa, quantitatis dicuntur. Inter hae quaedam Nomina, quaedam Adue bia, reperiuntur. Nomina, ut Omnis, Nullus. Adverbia,ut semper, Nuquam. Similiter quγdam Syncategorematica, ut Omnis, Non, dc,' et, quaedam Mixta, ut Nemo, Semper, Nul- tibi. Item quaedam affirmati ita, ut omni, Semper, quaedam Nega tua, ut Nullus, Nullibi o vique,quesam Vniuersalia,ut nullus, omnis,&,Semper vquaeda in Particularia, ut Allia quis, Aliquando , velanter mixta uniuersalia computantur adverbia numeralia,ut Bis,Tetissimiliter Sc nomina, ut Duo, Tria, tuo . quando alijs nominibus non iunguntur. alijs enim adiuticta S ncategoremata viii uel salia sunt,sicut ac omnis, Quicunque,A: similia,quet omnia aliquando diuisi uri aliquando collectiu E sumuntur. Diuisu cum licet seorsum singularia separare respeetii eiusde praedicati, ut
Quatuor homines, siue omnes homines eu runci Tune enim licet resoluere. Iste currit, de Iste currit. CollectiuEautem,cum non licet seorsum reseluere, ut Quatuor homines portant totum pondus. Omnes ciues sunt mille.
Praetet lixe sunt alia signa partim uniuersalia partim particularia, ac proinde Media dicuntur et in chidunt enim particularitatem, de uniuersalitatem , ut Alter, Neuter, Vterque, Omne , pro speciebus singulorum ι restiuum tur enim per,dc,quae uniuersalitas dicitur, αper, Vel,que particularitas est, ut Alter oeulus
est dexter,id est omnium duorum iste et ille. Neuter,ia est aliquorum duorum,neque iste, neque ille. V terque , id est aliquorum duoru, iste dc ille, similiter. Omne animal fuit in araea Noe, idest euiusq; speciei animalis, hoc vel illud individuum fuit, Schaee signa Incompleta diei solent,hN intellige quando iii completE sumuntur. aliquando enim complet.
24쪽
sumuntur, deria ne distribuuiit pro omnibus singularibus:haec etiam omnia intellige de si- nis non impeditis, aliquando enim simul
vi, concurrunt,& uniuei sale fit particulare,& particulare uniuersale, de quibus tradetur cognitio, cum de Amitipollent ijs disteremus.
signorum. cap. II I. Ropos TIs Ursis signis a quibus terminorum suppositio dependet, superest ut regulas assignemus,quibus diuers tu signorum variet manifestentur suppositiones.
Sit igitur prima Regula. signa mixta n niuersalia tam affirmativa, quam n Natitia distribuunt categorema inclusiim in se,particularia vero illud determinant, ut semper, idestiti hoc tempore,&in hoc tempore,&reliquo. Nunquam, nec hoc tempore, nec hoc tempore. Aliquando, hoc uel illo tempore. At in terminos propositionis in qua sunt, variam pinrestatem habenti nam; negativa distribuunt
omnes sicut situm categorema, ut nunqtiam
homo est leo. subiectum,& pridieatum huius distributiuὶ supponit virtute illius mixti negati iii,ut sit sensus , omni tempore nullus homo est leo. a stirmativa veia unitier filia comfundunt, ut, semper homo est albus, extremaeoti usa manent. At in his, quae particularia sunt assirmativa, ut aliqilancio homo est albus,extrema supponunt, ae si nullum lanum ibi esset.
Secunda regula, Terminus communis in
muniter supponens, si sine signo sit, vel eum signo Syncategorematico particulari, supponit terminate, ut homo eurrit, aliquis L mo legit.Petrus, vel Paulus studet, hoe enim sibi ectum complexum , determinat E supponit. Cum autem in propositione signa Syii- categorematica sunt,& uniuersilia,tune assi maliva sibi proximos terminos distribuunt, remotos postpostos colandunt. negativa vero postpositos omnes distribuunt, ut Omnis homo est animal. Homo distribuitur, Animal eonfunditur. Nullus homo est animal, totum distribuitur. Hoe intelligi d bet, qirando a stirmativa uniuet filia diuisi-uὰ tenentur. cum enim sumuntur collective, proximos sibi terminos copii latim stippon reficiunt,ut tuor homines potiant i cum pondus . 1 unc autem maximὶ copulatim sumuntur, cum singulis illius term ni inferioribus cui iunguntur, nihiI per se
denotatur inesse,ut diximus, sed simul Oibus. Tertia Regula, Verba, quae stam actionem interminum communem primo applican , uirtutem habent proximos sibi coiifundetidi,vt Promittoetibi equum, Parises uenditur piper, quae dicuntur signa specialia consissimnis,& demum qiuicunque traminus ex alterius resolutione dependet, confusiis manet,
ut Bis cantavi Missam, Ad equita dum re nirituremus, ubi ille terminus, Massam, pendet
ex resolutione adueibij, ct terminus, Equus, ex ressi lutione gerundij. Quarta Regula. Quoties obliquus eum recto coniungitur in uno extremo, iudicandum est de obliquo,ae si unum esset extremum per se, quantum ad stippositionem, unde in nacEquus hominis eurrit, determinate supponit. In hac vero, Equus cuiuslibet hominis, di stributiuE. In sae vero omnis equus hominis consus E, nec resert in hoe, quod ante, ve, ostre tum constituatur. Hς regulae Suppotiones terminorum asgnis sngulis prouonientes indicant. Quando autem bina eo currunt, tune obseruanda est. Quinta Reg -la Cum virtus duorum signorum eadit m-pra aliquem terminum , tunc vel sunt eiusdε uirtutis,vel diueris. Si diueris fuerint, signa
determinans maiorem haber virtutem quatrueonfiandens,& distribuens, unde in hac, Omnis homo est aliquod animat:& in hae, Nullus homo est aliquod an imat,praedicati im d terminate suppotiit. signum vero distribuo
maiorem habet uirtutem , qtiam confundes,
Vnde in hae: Omnis homo non est animal, praedicatum distributiuE supponit. haec praesertim respectu proicati ii uelligenda sunt. nam respectu subiecti, maior est virtus distribuentis, ut patet in hac , non quidam homo currit: subiectum enim distribuitur. Quando vero duo sgna eiusdem virtutis sunt, nempe quia utrunque distribui tyer se, mutuo se im-ediunt, & determinanti aequi ualent.vnde in aciNon omnis homo est animal, subieetiim determinatὰ supponit, quia aequi ualet isti: Aliquis homo non est animal, hoe intelligerespectu lubiecti, nam cum talia duo supra praedicatum cadunt, illud supponere consusEniciunt, ut in hae: Nullus homo non est animal, quae isti aequivalet: Non omnis homo '
Sexta Regula. signi incompleta immedia
25쪽
tim uniuersaliter, partim particulariter supponere facitat, ut sit perius diximus,& in serius in eorum resolutione magis manifestabitiata
Alia signa sunt praeter ista, qua partim assi
naatiua, partim negatrua sunt, ut Praeter, Tantum,& alia,quae exponi bilia dicuntur, de quibus in tertio libro di isseremus.
D. Surisitionis Tem,orum. cap. IIII. IAI ECTICi ad maiusestandamu suppositionis vim & varios a N-' positioitu sensus ex diuersa terum I minoium sippositione prouenientes, inoua maxime earum
veritas, seu falsiita scosistit, viii tur Resolutione quadam,quam Ascensium,3c Descensum vocant. Est autem Ascensus a singularibus sufficieii ter enumeratis ad uniue
sale progresso. Descensus vero ab uniuersali ad singularia progressio,vt iste ignis caleficitidi i ste calefacit & caeci ergo Ois ignis calefacit, vel descendendo. Omnis ignis caleficit, ergo iste caleficit ,& iste calefacit. Maxime autem utimur Ascensu, quando veri tate alicuius unia uersalis propositionis probare , α maiii sectare volumus,propterea opartet ut omnia singularia quoad fieri possit enumeremus, praesertim cum subdisti ibuto ascendimus: tunc aute su D scienter enumerantur singularia, quando ex
hisquet nobis nota sunt, cuna probabilitate ali orum sic se liabentium procedimus. ut si dicas, iste ciuis huius urbis est albiis,& iste est albiis, nec apparet ullus qui non sit albus, etiam si omnes non numerentur, insertur. Omnis
ciuis huius urbis est albus, quia probabile est
reliquos qui non apparent, nec numerantur,
esse albos,cum maior pars visa sit alba. Descesu autem utimur ad uniuersalis alleuius sit sitatem ostendendam, propterea no semper Op μtet ad omnia singularia descendere sub uniuersali distributo, cum falsitas ex unius singularis des 'ctu veritas autem ipsi iis univer salis ex omnium singularium pontione proileniat. Tam Ascensus , qtia Des ensius quadruplex est. Copii latitatis, Disiunctilius, pii latus, Di si uinclus. Copulatiuus est, in quo singularia seorsum respectu unius subiecti vel proicati sumuntur in propositione copulativa, ut iste homo est alii itiat. α iste homo est animal,& reliqui sinsuli, ergo omnis homo cst animal. hete autem Resi luso debetur tem Ino suppone ii distributive. Disiunctiuus est, tu quo singularia ir se respectu subiecti,vel proicati unius
sumuntur in propositione disiuncti na, ut iste homo currit,vel iste homo currit, ergo homo currit, & lixe debetur termino supponeti d terminatE. Istae autem duae resolutiones ad voritatem &falsitatem propositionis manifestadam,& probandam conducunt. Maxime autem interest inter Ascensum copulati utim , si debetur termino supponenti distributi ii EDisiunctivum, qui aebetur supponenti dete minate. Cum enim uterque ad ueritatem propositionis communis probandam. & declar da ordi ne tur, necesse est, ut singularia per quae ascenditur vera sint, eum discrimine tam iii disiunctivo enim sussicit unius singularis v ritas ad propositionis communis veritatem, ut Homo currit, vera est vel unum singulare
currat: propterea non oportet multa singularia numerare. At in copulativo non unius statum , sed omnium singularium, quae sub illo
termino sunt, veritas est necessaria ad uniuersalis veritatem, propterea omnia in Ascensa annumerare oportet. Oppositum autem o
seruandi im est in Descessi, quo ad uniuersalis falsitatem ostendendam. Tunc enim in disi ctivo per omnia singularia destedere oportet, cum unius aut plurium silagulariu falsitas propositionem particularem falcimenice te non sufficiat. In copulati uo vero,vel ad unum sim gulare satis erit descendere, propositio enim uniuersalis, ex unius singularis falsitate sal sa fit.
Praeter has Resolutiones duas, Dialectici duas alias assignant, quibus supposti ouis Copulatae, & consus ae vim manifestet, potiuntq; Ascensum, Se Descensum Copulatum,& Dii iunctum. Copulatus est, quum omnia singillaria simul sub copula coniunctiva respectu unius praedicati sumuntur, ut omnes Apostoli Dei sunt duodecim, id est , isti 'postoli, Et isti ,& alij simul sunt duodecim. Quae Res
lutio debetur termino supponenti collectiuE. Di suctus est, quum omnia sngularia sub dis.
iunctione sumuntur, ita ut non liceat quoslibet per se sumere , ut Ad equitandiim requi ritur eiit iis, id est requiritur iste,vel iste ecuus,
in quo a di si unctilio differt, sicut & eopulatus a Copulatilio . In copulat luci enim & Di siunctivo singula singularia per secum praedicato sumimiis, quod si in propositione copulati- ves disiunctiva. Atiu Disiuncto & copulato
26쪽
lato singulatia omnia simul cum vno praedicato ita propositio ite categorica oestituimus.
Ascensus & Deseensus Copulativus, & Disiu-ctium qui tam est Astiriliatilius,qui subpr positione astit malitia fit, quidam Negariuus, qui sub propostione negatiuae in illi, si lign- Luia per propositiones affirmata uas ι Hi hoe
De regulis Aream dimin Resolutionis. cap. V.
fiat, resoluendi ordinem adite tere oportet, qui similentibus propositionibus marii estitit r. Prima propositio. Nullus te mitiust lipponens Materialiter, Simpliciter,
vel Singulariter ullam habet singularium resolutionem ; unde in his Homo est species, leo est nomen, Petrus sedet, subiem resoluuenda non siint.
Secunda propositio . Sit btermino, vel gregato suppolienti collectiuὸ , non est resolutio copulativa facienda, nec sub ecfuse fudi ponenti , dis uiaetiua , ut ille, & Iste sunt duo, nota dices, ergo iste est dilo . similiter non dices, Parisiis oc Romς venditur piper, ergo parisiis de Romet venditur hoc piper, vel venditur hoc piper. Tertia propositio. Non est resollitio sa eleda sub duobus terminis simul, sed sub uno prius , α dum sub illo Resolutio fit alter immotus , id est eodem modo se habens, maneat, ut Omnis homo est omnis homo, lic re lue. Iste homo est omnis homo,& Iste homo est omnis homo. Non autem sic, Iste homo est Iste lionio,& iste homo est iste homo.
Quarta Propositio. Terminus Mixtus vi Luerulis a stirmativus, vel iiegativus, prius in se resoluetidus est copulative ratione catego,
Iematis meo inclusi, quam resoluatililr termini propositionis , ut semper homo currit, hoc tempore homo eurrit, di hoc tempore homo currit. Nunquam omnis homo currui, nec liocte inpore omnis homo currit. Bis cantavi Missam, semel cantavi Missam, .la iterusemel cantavi Missam . Facta autem resistutioiae Mixti, propositionis termini iv xta suas
Quinta Propositio . Sub determinato astu de prius, quam sub distributo. in descensu vero poter. s etiam adviributo incipere,vi H ino n5 est animal, non as endes sub presica
to, hic HImo non est hoc .animal,& homo noest hoc animal, eigo homo non est animal.
na singulares propositiones antecedetis su ne Veiae, consequens vero falsum, quod fieri in consequentia bona non potest,talem defecta argumentandi vocant Dialectici. Α pluribus
determinatis respectu partium inult midinis. Multitudinem vocant terminum distributu.
Partes vero multitudinis singularia , luet sub eo sunt. Poterit tamen sub tali distributo descendi, ut homo non est animal, ergo homo
non est hoc animal, &homo non cu hoe alii-mat,tunc enim non dabitur antecedens veru,
di consequens salsium. Sexta Propositio. Subdistributo termino, vel complexo prius descende,quam sub consuso, licebit tamen subconia ascendere: ito uenim dices , Omnis homo est animal, Ergo omnis homo est hoe animal, vel omnis limmo est hoe animal, valet tamen ascendendo,
, Omnis homo est hoe animal, vel omnis homo est hoc animal, ergo Omnis homo est animal. Idem intellige de aliquo termino viii uersalia quo alter rendet,ut Ad equitandum requiritur equus, priias oportet resoluere illud gerundium in sua inferiora. Septima propositio. Quando termini e dem modo uipponunt vel determinatε, vel distributiuE , eommodius est subiectum quam Praedicatum prius re luere, ut in hac, homo est animal, in qua termini determinate minponunt.& in hae, Nullus homo e st equus . in qua distributiuE . Hete omnia intelligenda sunt in propositione, qiis non habet. signa exponis ita ista enim prius resbluetida sunt, ut dicetur inserius i. Similiter intelligenda iunt in resolutione prima, facta enim res lutione distributi, eoiifusus manet determinatus ,& sub eo potest fieri resolutio, ut Omianis homo est animal, erso iste homo est animal , & l ste homo est animal, postea proicatum resolve, I ste homo est hoc animai, uel iste homo est hoc animal. Vltima propositio . In conditionali , seu eausali propositione, subiectum conse litentis
prius eure luendum , quam termini antecedetis , ut in his, si omnis homo in gratia obierit, nullus eondemnabitur. Si nullum alimentum suppedites animali, omne morietur haesunt regulet maxime in resolutione obseritandae, luas sequentibus carminibus ficilius quis
27쪽
Sit litiire pro uno, post nox sumpta certiere confusum eo sum spargere noli,
cuique suum tribuens, tu primo mixta resoluti rogas uoces bisuta , contemne priora, Mima contemplans quando de Eba regnat. Aspices, um ascendens, commune reian PesIma petens, confusae nas , communiasume.
Erige subiectum quandoserr posta tis αqua. De resolutioine incompleta. cap. V LlS T alius Ascenses Descensus
mixtus, partim colitans copulatione . partim disiunctione, qui debetur terminis incompletE supponentibus , quales sunt illi, qui cum his signissitnt,de quibus supra locuti sumus. s Alter, Neuter, Vterq;. hi. n. terminum pro suis inferioribus binis supponete faciatiae propterea talis uppositio Duorum uocatur, sed id eiuri discrimine, nam Alter. binaria inter se distribuit, in se ipsis Vero disiungit , ut Alter oculus est dexter, id est, horum duorum iste, vel isse est dexter, & horum duorum, iste uel iste est dexter . Uterque vero binaria disiungit inter se. & in se oopulat , ut Vterque pes est claudus, i. horum duorum iste, & iste est elaudus: uel horum duorum iste & iste est elaudus. Neuter, idem prorsus facit, sed negative, ut Neutra manus est dextra. idest Harii dua rum nec ista,nec ista est dextra: vel Hassi duarum nee ista nee ista est dextra. Est Et aliud signum incompletum, Omnis, quod aliquando completa simitur, sicut & p cedentia,& tune distribuunt terminum cui iunguntur pto omnibus suis inferioribus. Aliquando, Omnis, incompletE sumitur eum termino generim iungitur,tunc autem distribui pecies, disiungit vero indiuidita specierum, ut Omne animal fuit in area NOE, idest ex hae specie animalium hoc vel illita inditii duum,&Ex hae specie, hoc uel illud individuum, quod idem est ae Cuiuslibet speciei animalisa liquod individuum fuit in arca No Si talis suppositio dicitur Progei letibus singulorum.
i. pro speciebus singulorum indiuiduorum. Prior xero dicitur, Pro singulis cenerit,id est pro omnibus speciebus, & omnibus speciet uindiuiduis. Multum autem refert ad verit tem propositionis, quod termini supponant complete,vel in complet Emam Completa surrositio petit veritatem Oium inferiorum,nullo excepto, ut Omne animal muli, si uera sutura est talis propositio, subiectumque supponit complet 'pus est ut omnia indiuidua Dpecierum omnium animalis eurrant; si veri i completa est suppositio, sitfficit ad ueritatem eius, ut ex omnibus speciebus unum saltem individuum, aut alterum currat: quem se sum facit illa propositio, omne animal nitin arca NOE, eaderatio est in aliis. nam Alter oculus est dexter,si supposi tio sit incompleta,
non opus est ad veritatem eius, ut omnes oculi sint dextri, sed ut ex omnibus binarijs unus sali sit dexter. De resolutione Idiarium.m. cap. VII. EL A TI TORura contemplationε ad Grammaticum pertinere non est qui eat insicias; tamen quia sela cognitio talis ad veri--- intra vel fessitates propositi num ,qtiae a Relativis oriuntur, di notandas non suffcisidialiatico Examine opus est propterea paucis ex Grammatica accersitis, ea quae secundum Dialecticam in his obseruanda sunt trademus. Relatiuum igitur est sermonis antecedentis recordativum. Est autem duplex, aliud substantiae, aliud accidentis. Relatiuum Substantiae est, quod suum antecedens per modum nominis substatiui reserti nec reis fert utrum ant edens si substantia, vel accidens, siue nomen Connotativum, siue Abstatutum,sive unum nomen,siue una oratio,dummodo unius substanti ut locum habeati Relatiuum Accidentis est, quod refert per modum adiectivi, siue illud sit substantia, sue unum
Relati utim substantiae, aliud Identitatis, aliud Dii tersitatis. Identitatis est, quod pro
eodem accipitur, pro quo suum antecedens, siue pro eodem numero, ut Beatus uir qui timet Dominum. sue pro eadem specie, ut, In ligno vicimus, in quo peccauimus . Rei a Guum Diuersitatis est, quod pro alio supposito accipitur, quam suum antecedens, ut Petrus loquitur,& alter tacet. Dicitur autem suum antecedem referre in obliquo, stallieet,altet a
Relativum accidentis simili ratione aliud identitatis,aliud Diuersitatis. Identitatis est. quod resert suum antecedens consignificado idem accidens.ut Petrus est iustus, quat Eoportet esse christi auum. Diuersitatis est,quod re. sert
28쪽
stri situm antecedens eonsignificando diue him accidens, ut Augustinus suit ea tholicus ,& alius suit Atrius . Relatiuum substalitiae Identitatis,quoddam Reciprocum,quoddam Non reciprocum. Reciprocum regressionem quandam significat in suum antecedens , ut Oinuis homo amat se . mater diligit filium
suum. Non reciprocum , talem regressionem
non significat, qualia sunt reliqua relati. ua signata. Relativi accidentis resblutio ex
eius significatione manifesta est : pro alijs
Prima propositio: Relativum, Qui, puta- tiuum sensum facit. idem enim aet quod, Et ille. Bisariam autem potest in propositi ne constitui, Ali Quando a parte unius extremi, scilicet quando lubiecto,vel praedicato copulatur, ut Animal, quod est rationale est risibile:& tune illa integra propositio est una categorica, cuius sibi ectum est, propositio, ubi relatiuum est, cuius uerbum dicitur Copula implicationis. Aliquando non ponitura parte unius
extremi alterius propositionis, sed ipsum per
se relatiuum ea tremi in constitvit, ut homo
est animal, qui est risibilis ,& talis propositio
serinaliter hypothetica est, & virtualiter C putatilia. Est autem in utriusque te luti ne magnum discrimen , cum enim hypoth tica est. immediate in copulativam est ressit lienda, Vt homo mouetur, qui aliquando sudet, resoluatur, Homo mouetur ,& ille aliquando studet . At cum categorica est, non est immediate in copulatium resoluendi quousque antecedens ipsius reseluatur, ut
Omne animal quod est rationale est risibile, non est resoluendum, Omne animal est rationale, de illud est risibile, sed antecedens in singularia prius resoluetur,& sacta sinsu. larium re lutione , poterit unumquodquesngulare in copulativam resolui , nem, ,
Hoc animal quod est rationale est risibile,& hoc animal quod est rationale est risibile, postea, hoc animal est rationale, & illud est risibile. Seeunda propositio. In hypothetica, Copulativa virtuali, vel formali, relativum refert suum antecedens restrictE , idest pro illo eodem, pro quo suum antecedens accipiebatur in sua categorica,ut Homo disputat, Scille contemplatur, ille scilicet homo qui disputat, contemplatur, idem inest relativo uniuersitatis ut Homo legi siti alius audit, alius scilicet
a legente audit. Cum autem relativum relere
terminum suppolientem copulatim, referr o-
tam collectioiiem , ut omnes Apostoli sunt duodecim,qui sunt in coelo, scilicet, & illi Oirines sunt in coelo. Hoe autem priuilegium habet disiunctiva propositio , ut relatiuum in ea non reserat restri ele, ut homo loquitur vel ille tacet, ille scilicet homo tacet. Tertia proposito. Relativum recipr eum supponit sicut suum antecedetis sigillatim, scilicet , ut resoluendo antecedens , resoluatur relativum correspondens stigulis inferioribus antecedentis , ut Omnis homo est ipsemet, Ipsemet, refert hominem, at eum resoluis, Petrus est ipsemet, refert Pstrum , Paulus est ipsemet, refert Paulum, tam iliter omnis mater diligit filium suum . Vbi obseruandum est, non licere Ioco relatiui reciproci suum antecedens po nere, non enim ide est Omnis homo odit se,& Omnis homo odit hominem, nee Mater amat filium suum δε amat filium matris. Licebit autem in duobus locis facere,& cum reciprocum est torale extremum, ut Omnis homo est ipsemet, idem est ae,omnis homo est homo,& cum s- militer antecedens est singulare,ut Petrus diligit se,& Petrus diligit Petrum, dummodo
antecedens uni uocἡ sumatur. Quando ve. ro Relatiuum nos est reciprocum , licet ipsius loco antecedens constituere , seruata
rectrictione , ut homo disputat, qui loquitur , idem est ac Homo disputat, & homo. disputans loquitur . Ex quo sequitur , t le relatiuum supponere , sicut suum ant cedens supponeret, eodem loco colastia
Quarta propositio . In resilutione obse
uare oportet, ut reciprocum simul cum antecedente resbluamus, simul & non recipi cum , cum a parte unius extremi est, uti diximus. At eum proposito hypothetica est,
antecedens re luatur relativo non reciproco manente initariato, ut Animal est irrati
nate,& canis est illud, re lue. Hoc animal scilicet equus est irrationale, de canis est illud, ubi, Illud supponit pro animali sicut
in priori : propterea consulti iis erit ponere antecedens loco relativi , dum fit res lutio sub antecedenti, scilicet animal est i rationale, de canis est animal, nempe ita
29쪽
De Ampliarisne. cap. V III. V M supia terminos pro rebus secundum tempus per copulam n importatum existentibus su
ponere docuerimus, superest ut .ardi modo explicemus, quando temmiui pro pluribus, vel pauciori biis quam tempus copia et exigit,supponant,quam Dialectici
Ampliationem,vel Restrictionem vocant, quae multu in veritati propositioiatim cognoscetidae prodest, cum ab ea & propositionum conuelso & multiplex argumentandi modus pendeat. Est autem Ampliatio , extensio termini a minori ad maiorem suppositionem. quando enim terminus in propositione pro re secundum tempus praesens existente accipitur, dicitur sui im statum habere; at qua do indisserenter Si di su nebin simul pro pi senti,sc alio accipitur tempore, dicitur Ampliari, tin hac, Iusti vivent vitam pacificam. Iusti, non solum pro praesentibus, sta etiam pro suturis accipi-riar. Est autem diuersus Ampliationis modus in terminis singularibus, & in communibus,
tam absolutis: quam eon notatiuis. Terminus singulari , cum unum tantum significet,
ampliatur quo ad existentiam sui significati
secundum varias disserentias temporis . ut
Petrus cucurrit, id est Petrus qui est, vel filii,
cucurrit, quae dicitur Ampliatio temporum. Terminus autem communis cum plura Ggnificet, iton si luna secundum tempus, sed etiam secundum supposita varijs temporibus existentia, ampliatur, ut in sae , Multi homines salitabuntur, subiectum non selum pro praesentibus, sed etiam pro saturis ampliatur. Terminus autem Connotativus , elim
praecipue formam significet, secundum eam ampliatur , t in hae, Album fuit nigrum, subieetiim ratione albedinis ampliatur, ut sit sensus: hoe corpus quod modo habet, vel habilit albedinem, suit nigrum. Triplex igiti irAmpliatio est, sola temporum , quae inest singularibus. Temporum. & suppositor im,qu.ae inest communibus . Temporum, Sc For
marum, quae connotatiuis conuellit termi
nis. Tempora autem secundum qu et termini
ampliantur apud Dialecticos quina; sunt Praesens,Praeteritum, Futurum , Possibile,& Im ginarium,ut tunc terminus ampliari dicatur,
quando secundum plures disserentias veloinnes horum temporum disiunctim supponit. Dico autem Diuunctim, quia cum terminus
secundum ylura tempora Copulatἰuὸ aecipitur, ampliatio non est, ut subiccti ini in hac, Petius est, & suit doctus, non ampliatur, sed c pus est, ut secundum plura tempora, vel omnia sub disiunctione accipiatur; ut, ritrus est, vel suit doctus, siue tempora sint expressa, ut in exemplo p cedenti, siue virtute in uno verbo contineantur, ut in sicquentibus regulis manifestabitur,' irae plurimum roboris in e&muni loquendi usu habent. Prima Regula. Verbum praeteriti, ampliae suum subiectum secudum duas temporis dis
serentias,praeteriti nem , dc praesentis: suum Vero appositum restringit pro tempore praeterito. Verbum autem tuturi similiter subisctum secundum praesens, dc suturum ampliari appositum Vero ad futurum restringit,ut Ada
fuit ex limo factus , ubi Adam , pro quodam supposito qui est, vel fuit, supponiti illud v
ro appositum , ex limo factus, restringitur pro eo,quod fuit. Et clari us, Petrus audiuit lecti nem, Petrus, ampliatur pro eo qui est,uel sui αappositum autem illud , lectionem,pro lecti ne praeterita restringitur. Praeterea domi ficato faciet domos,ubi domi ficator , amplia tur pro eo, qui est, vel eriri appositum autem, domos, restringitur pro his quae erunt. Secunda Regula. Terminus significans ineeptionem,uel actionem, per quam res incipia esse,vel fieri , vel significans aliquam prioritatem , ampliat terminos, quibus suam signitaeationem applicat, se naum prςsens, vel futurum,ut pluuia incipit, squae est,uel erit,amdifico tui rim, Petrus est prior Antichristo, contra vero terminus significans Desitionem, vel destructionem, vel Posterioritatem, ampliat ad tempus praesens , Vel praeteritum , veCombum domum, s. quae est vel fuit. Destruo Basylicam, sum posterior Adamo. Tertia Regula. Verbum Potest, vel aduerbia illud includentia, s Possibiliter, Impossibiliter, Necessari5,3c nomina significantia possibilitatem existentiae,ampliant suos terminos ad prςsens, et piaeteritum, vel suturum,uel ponsibile, ut Rosa est corruptibilis, c quae est, vel erit,uel potest esse. Quarta Regula. Verba significantia actum
animae interiorem,ampliant ad quinque temorum disserentias , ut Alexander appeteat alium orbem ; ibi , Orbis , ampliatur pro eo, qui est, vel erit, vel eo test esse , vel saltem imaginabatur esse . Similiter intelligo Chimaeram, Opto sanitatem.
30쪽
De massis argumentant in cap. IX. Titiis est admodum argumentalidi modus iii Amidiatiotae,
bi maxime obse ita ait dum est, ter milium Amplum se habe-- re ad eundem uon amylum, sicut terminus superior ad inferiorem te habet, ut enim supelior amplectitur iii fetiorem , Malios pzeter illum, ita Amplius comprehendit minus amplum,& ipsum excedit. Homo enim dum ampliatur pro his, qui sitiit,vel erunt, includit seipsum Ac supponit solum pro his qui
sunta iuxta quod sumitur primus modus argumentandi. iit enim valet a superiori distributo ad inferiorem assirmative, vel negati uE, scilicet omne animal currit, ergo homo currit,s militer, Nullum animal currit, ergo homo non currit: ita ab amplo distributo ad non amplum ualet assit maliue vel negati uE,ut Omnis nomo potest dilutare, erso homo qui est, pintest dii putare, umiliter; Nullus homo potest esse lapis,ergo nullus homo est lapis. Hoc au.
tem unum debet attendi,ut quando assirmati. DE argumentamur, ponatur constantia termini non ampli, id est aliqua propositio assii ma-tiua, perquam denotetur illum terminum ii 5 amplum supponere, aliter argumentatio mala erit. poterit enim antecedens dari verum ,&consequens salsu in , ut puta si nullus esset limmo proelis, tunc alitecedens verum esset, scilicet, Omnis homo potest displitare, ratione enim Ampliationis, subiectum supponit pro his qui possunt esse,consequens autem falsiim, homo qui est potest disputare. cum nullus ho. mo sit ex casu suppc,sito. At si in antecedentia id tur constantia subiecti non ampli den tans illud cile, non dabitur ante*dens verum, di consequens salsam, & in .unc vlum inuenta i Dialecticis Collutantia. Secundus modus. Sicut valet iso inferiori ad superiorem termi-uum particulariter sumptum assirmative, vel
negative, ut homo currit, eigo animal curri sint liter homo non curtit, ergo animal non currit: ita ualet a non amplo ad amplum non
distributum, id est particulariter sumptum aD firmatii. E uel negatiue, dumodo in negati uomodo argumentandi ponatur Constantia non ampli, ut Homo dimittat, ergo homo potest disputare ; sinii liter, aliquis homo qui en non potest disputare,& homo est, ergo aliquis homo non potest disputare. Ex quibus fit, ut sicut non valet a superiotis ite distributione ad inferiora, nee ab inseri
ri ad imperiorem distributum; non enim valet, Animal currit, ergo homo currit: nec valet, Homo currit, ergo omne animal currit, ita
nee ita leta non amplo ad amplum distributu, nee ab amplo iior, distributo ad non amplum: non enim dices, Homo potest disputare,ergo
homo di mutat, elim argumentemur ab amplo
sine distributione ad non amplum. nec similiter, Homo non disputat, ergo homo non potest disputare, eum ex parte prae sicati a no amplo ad amplum distributum argumentemur. In his argumentandi modis obseruandi ina est. ne, dum argumentamur a subiecto amplo distributo ad non amplum , committatur dese-ctiis ex parte pracilitati, ab amplo non distri.
buto ad non amplum argumentando. non. n.
valet, Omnis homo potest disputare,erso Omnis homo disputat, quia proicatum illud Disputare, manet amplum sine disti ibutioite; negative valeret quidem, quia negatio praedicatum distribuit, ut nullus homo potest disputare, ergo nullus homo disputat.
De Pstrictione, alienatione, o dimin rione. cap. X. Es Tici Cetro est , termini coamctatio a maiori ad minorem suppositionem, quae opposita est Ampliationi. Fit autem talis termi. - ni resti ictio maxime quatuor modis. Priino per Coeulam implicationis, ut Omnis homo qui est iustus spernit mundum.
Vbi illud subiectum, Homo, restringitur ut pro iustis solum supponat. Secundo per additionem adiecti ut iii eodem extremo , ut uir sapiens amat scientiam. Dico autem in eodem extremo, cum enim adiectivum in alio extremo, 'tiam substantivum sit, collocatur, nulla fit reuiictio. si. n.dicas, Omnis homo est
capiens, subiectum, Homo, non solum pro sapientibus, sed etiam pro omnibus hominibus supponit. Tertio ter additionem obliqui a parte etiam et iisdem extremi, ut Omnis liber Aristotelis est Graecε eonscriptus. ubi subiectum, liber, pro his solum quos Aristoteles scripsit. supponit, & tunc obliquus dieitur Determitiatio , rectus autem Determinabile. Tandem. Quarto restrictio fit