장음표시 사용
41쪽
' AE Q v I POLLENTES. AE RU I POLLENTES.Iutrum currere es possibile. Petrum currere est contingens. Petrum currere non est impossibile. Petrum non currere non es necesse. Pereum non currere est possitis,
Petrum non currere est contingens,
Petriam non currere non est impossibile,
Petrum currere non en necesse. AE R V I POLLENTES. A E Q v I POLLENTES.
Petrum currere non es msbile, Petrum currere non est contingens , Petrum currere est impossibile .
Petrum non currere en necesse. Petrum nou currere non es pulpoue, Petrum non currere non est contingens,
Petrum non currere est impossibile, Petrum currere est necesse,
SUBIECTO COMMVNI. 3Hominem currere en pogibile.
Hominem currere est contingens, Hominem currere non en impossibile, omnem homine no currere non est necesse.
Hominem non currere est impossibile,
Hominem non currere est contingens, Hominem non currere non eri impossibile, Omnem hominem currere non est necesse.
Huminem currere non est possibile, Huminem currere non est contingens, Imminem currere est impossibile, Omnem hominem non currere est necesse . Hominem non currere non eu possibile. Hominem non currere non est contingens , Hominem non currere est impo bile, Omnem hominem currere est necesse. l
si tamen ista sicilius eo noscere deside.
ras, per quasdam Voces poteris ea in pro tu has re, quae sunt ab antiquis excogitam, scilicet. Amabi m iis, entuli, It iace. Purp ut eat in quibus coiitineriir quatuor vocales, A,E,I,V, A, de sigilat modalean, cuiuscunque sit modi assirmativam, de utroque. E,negativam de dicto, amrmcri uam de Modo. I, negatii iam de modo,amrmativam dedicto. V , negativam
de utroque . Adverte praeterea in illis sitsulis vocibus esse quatuor vocales,prima signiticaede Possibili, secunda significat propositionem de Contingetiti, tertia de impossibili, quarta de Necessorio. illae ergo sunt aequi pollentes, quae unica voce continetur, ut patet in prima voce Amabimus. pri nia enim est de possibili, dc quia est A,est tota assirmativa. Petru curre. re est possibile, secunda est de Contingenti, α
quia est,A, est tota etia assirmativa. Petru cadirere est cotingens, tertia est de Impossibili, α quia est,I,est nefatiua tantu de modo. Perea currere lion est impossibile, quarta est de Necessario,& quia, Rest tota negatiua Petrum non cura ere non est necesse. Omnes hae quatuor inter se sunt aequipolletii es. similiter iulae, quae aliis dictionibus eontinentur, seruam do eundem ordinem . Quod si velis propoliata aliquam ali,eius Aequipollentes cogi H scere, colloca ea in sua voce, & tune sume alias secundum illam vocem : notest autε --
nosci,in qua voce sit,si fuerit de possibili. G-derando primas vocales,quae ei conueniant, si sue.
42쪽
si fuerit de eontingenti,confiderando secudari tertias vero,si fuerit de impossibili, quartas,si de ne eessario. verbi gratia, Petru currere est impossibile,eontinetur in Iliace,ubi tertia est de Impossibili toto affirmato, tune sumere oportet alias aequi poliates secundum vocaliuorgine,&qualitatem .priina est de possibili de modo solum negato,quia est, I,secunda deestingenti eode modo. tertia est illam et. quarta est de necessario de dicto latum negato, quia ess,E,idem in alijs modis uniformiter. . De oppositione Mutatium. cap ' IIII.
specta, facile est earum oppositionem
investire, omnes enim propositiones, euesunt in Amabimus, de quibus suit prima r gula superior, sunt si ibcontrariae earum, 'liae sunt in Eden tuli, de quibus suit secunda regula. Praeterea omnes,quae sunt in Iliace, de quibus fuit tertia regula, sunt contraria: earum quae sunt in Purpurea, de quibus sui equarta regula . Praeterea quae sunt in Iliace ,&iii Amabimus contradi eunt. Similiter Scillae quae sunt in Purpurea, & Mentuli' D nique illae,quae sunt in Purpurea, & Mnabimus,sunt subalternae,& illae rariter qua sunt in Iliace & Edentuli, quae omnia sequens G
Petra no eurrere non est possibila. Petris no eurrere est coni in sis. Prensi non eurres e est impossibile mirum eurrere ea necesse. Petrum currere non es p sibile. Petrum currere n7 est continos. Petrum correre ea impossibile.
EDENTVLI. Petrum currere era possibile. Petrum eurrere ea contingent. Perris currere non simpsibile. Petrum no currere no est neeesse.
Petrum non currere est possibile.
Tetrsino eurrere non es imp sta.
Quando autem Modales sunt de termino communi, tune in earum oppositione obsera uadum est, ut quoties dicta sunt oppositae qualitatis, scilicet, alteriim est affirmatum alteruneratum, tunc etiam mutetur quantitas sub tecti, ut in una sit particulare, in altera uniuersale. unde si prima de Amabimus est hγ. omnem hominem currere e st possibile,eius contradictoria. it ista ultima de Iliace, homine non currere est necesse, de eius subcontraiia ista prima de Edentuli, hominem non eurr rere est posii bile.quanao vero dicta non sunt opposita secundum amrmationem, & negationem, non debet mutari quantitas. haec autem regula semper vera est, tamen in contrariis licet manere eadem quantitatem ii niuem sal E.& in si ibcontrariis particulate, unde istae sunt contrari et, omne animal non esse hominem est necelle, tuae est in iliace,& omne animal esse hominem est necesse, qu est in Pu rurea.
43쪽
rurea, & istae subcontraria hominem eurrere est possibile, hominem non eurrere est possibi te, prior est iii Amabimus, postetior in Edentuli . Haec omnia intellige quando dicti sunt opoositae qualitatis, ali ter enim debet manere eadem quantitas in oppositis. In sit balternis vero, quarum una est de possibili, & altera de necessario, obseruandum est ne dictum in poΩsibili si uniuersiae,& in necessario particulare, sed in utroque uniuersale, vel in necessario sit uniuersale,in propositione autem de possibili particulare, unde istae subalternantur, omne animal esse hominem est necesse,quae est in Pumurea,&omne animal esse hominem est pollibile , vel aliquod animal esse hominem est postibile : non tamen istie, omne animal
esse hominem est possibile, aliquod animal esse hominem est necesse. D. er u stione modalium seo-
m Ari Dietim ,σ'inarum coi Medisione. cap. V. R Is Tox axas Secundo Porther.quamuis modum communem quem hactenus secuti si mus in assisnanda Modalium aequi pollentia, & oppositione noreprobet, alterum tamen veriorem modum
ipse docet, quem pro studentium exercitio no ravabor exponere, & ad methodum quanam facilem reducere. Aristoteles isitur ea Ddem modales quas superius enarrauimus, ac sumit, diuerso tamen ordine distribuit. Primo enim loco eam, quae de necessario est, eo
stituit: Secundo eam,qua de postibili:Tettio de contingenti: Quarto de impossibiIi, eui
ratio optima est, id enim in anteriori loco ponendum est, quod ut antecedens se habet ad
alterum . cum igitur necessarium anteeedat
possibile c quod enim necessarium est possibule est, non tamen omne, quod possibile elii cessarium est, eum hominem esse album possibile sit, non tamen necessarium in merito a n
cessario, potius quam a possibili incipiemus. Constituantur eo quatuor rotuli,in quorum sint lis sint quatuor propositiones aequipotilentes ex eisdem Modalibus, sumpto initio ab ipsis de necellario, uti diximus, quae saei lius
hi, distinctionibus nostris poterunt compta hendi, nempe. Argutule . vestigiar Sine motu . Mutabatis. Prima dictio est, Arsutule, in qua sunt qiratuor aequi pollentes. prima de noeessario tota assirmativa denotata per, A, nempe,Petrum esse animal est necesse. Secunda de possibili tota negata denotata per primum V, nempe,Petrum no n esse animal non est possibile. tertia similiter negata de eo tingenti perseeundum, , ut Petrum non esse animal non est contingens. 'uarta de impossibili de m do assirmato,& dicto negato, uri licet, Petrum non esse animal est impossibile. hae igitur quatuor mlui pollentes Riit. Pari ratione pro alijstribus poterunt eadem arte quatuor aequi pollentes constitui incipiendo semier a necessario. Ud si oppositionem in his quaeris,considera eas, quae sunt in prima ,& secunda dictione, sibi mutuo esse contrarias, qtiae autem in tertia,& quarta, subcontrarias, at suae in prima sunt contradicunt ijs quae sunt in tertia, 'ae autem in secunda, ijs quae sunt in quarta.
omnia sequens hura manifestat.
44쪽
Petris esse animi ιι necessarium. μιν. no esse anima non est ρί Pet r. na esse arat no est renitri si Petra non esse alia HI Petrum no esse at mad es necesse.
Petra esse animi non est p sibile. Petra est. animai no est contingεs. Petris esse animal ea impossibile.
Pere. non ess. Hia non est necesse. Petrum esse animita eLF possibile. Petrum .ile animal ea contingis. Perr. esse alia non ea impo sibiis. μιν. esse animal non ea necessee. Petria non esse animal sρα statis. μι- ne se alia ea ctringens. Petra no esse aria non ea imp .
Oppositione autem & aequi pollentia ocunq; liticussis,conuersionem earundem modalium superest explicare. Circa quam unum ante omnia aduertendum est, Modales non esse conis uertendas nisi secutidam earum dicta, Modo, semper maneu te eraedicato,& tune se Prima propositio: Modales omnes de mo. do necessario, possibili,contingenti,assirmatis. Impossibili vero ne Eato, conuertuntur secun
dum sui dirueouersionem, idest, si dictum suerit uniuersale affirmativum , conuertatur per accidens, si uniuersale negativum,aut particu
la te assit mali usi simpliciter, si particulare no a iuum, non conuertatur; idem enim est iu-icium dedi his ,&de simplicibus Enuciati nibus. Vnum tamε obseruabimus, ut quoties uniuersalis affirmativa de necessario conue titur , si fuerit de sensu diuiso mutetur in pocsbile, Verbi gratia,omnem hominem esse alii mal est necesse, conuertatur, aliquod animal esse hominem est possibile: nisi enim se coue intur, multoties fient malae consequentiae, ut patet in istis, omne nigrum esse corpus est ne-eesse, non conuertitnr , aliquod eorpus est nugrum est necesse, haec enim est salia, illa vera. Similiter , omne Grammaticum esse hominε est necesse,convertitur, aliquem hominem ecse Grammaticum est necesse, Idem etiam o seruandum erit in uniuersali negativa, praesertim in ijs quae modum adverbialem habent, ut in serius dicemus. Idem censendunt de particulati affirmativa, quod de ipsa uniuertiui, ut mutetur Necessarium in Possibile: quando vero sensus eompositus silerit, no est opus mu
Secunda Propositio, Modales ex Impossibi Ii affirmato,& de Contingenti possibili, ne
eessario negatis , non conuertuntur, quoties dictiim est uniuersale affirmativum.non enim
valet, omne animal esse hominem in imponsibile non est necessarium, ergo hominem eL se animal est impossibile aut no necessarium. I d em dicitur de alijs modis negatis. Tertia propositio. Modales extem nempEde Impossibili assirmato, de de alijs modis negatis conuertuntur, quoties dura simpliciter
45쪽
eonuerti possunt, eum sunt uniuersilia negativa, alit particularia assirmativa. ut nullum hominem esse animal est impossibile,conue titur, nullum animal esse hominem est impossibile. Similiter nullum animal esse hominem non est contingens, aut non possibile, non ne-eesse,ccuerit tiar, nullum hominem esse animal non est contingens, aut non possibile, vel non
iniaita progiositio, Nihil prohibet Modales
per Contrapositionem conitertere, quando dicta uniueroia affirmativa, aut particularia negativa sunt, sicut& simplices Enunciationes conuellebantur , hoc tamen verum & iacile , sed tamen parum utile est.
De Modalibus de modo Adverbiali. cap. VI. O N parum ad proprietates propositionum cognoscendas naturam h rum modorum intelligere prodest.
M Cum igitur modi quatuor sint, ex his duo sunt uniuersales. Necessario,& Impossibiliter: duo autem particulares. ex uniuersalibus alter est affirmativus,scili t Necessario: alter vero negativus, scilicet, Impossibin . At
uterqiae particularis est affirmativus, imo pro eodem uim timur, scilicet Possibiliter :& iis cingenter. Erit autem particularis negativus
si dist ponatur negatio, scilicet Possibiliter no, vel Contingenter non, Vnde Necessario se habet, sicut, omnis: Impossibilitet, sicut,Nullus: Possibiliter, sicut, Quidam: Possibiliter non,sicut, Quidam non. Ex quo patet, Necessario,&Impombiliter, opponi contiarii: Possibiliter,& i ossibiliter non, opponi Sit Montrari E: Necessario,& Possibiliter,subalternὸ similiter,Impossibiliter,& Possibiliter non . At Necessario, eum Possibiliter non: Impossibiliter, eum PoGsbiliter,contradictori rivi sequens figura facit Emanifestabit. Similiter, sicut Omnis non, valet,Ni illus.& Nullus non, omnis: ira Necessario non,impossibiliter no,Necessario. Item sicut, Non omnis, Quidam non: & Non nullus, Oitidamiaequi ualent: ita, Non necessario, POL sibiliter non: Non impossibiliter. Demum meut Non quidam, Nullus, Non quidam non, Omnis: ita etiam: Non possibiliter, Impossibuliter,& Non possibiliter non, Necessario aeque pallent. t eadem Dura manifestat.
AE I POLLENTES. Necessario non .
necessaria. possi BILITER IOii
Ex his ficilὸ erit, Oppositionem quamlibet
inter ipsas propositiones inueniret hoc enim ante omnia obserua dum est,ut in omni oppo-stione habeatur ratio tota ipsius modi, illae enim erunt contrariae, quarum modi sint contraiij, ut istae, homo necessario eurrit, homo impossibiliter currit: illae&bcontrariae, quarum modi subcontrari j, qtiam iiis subiecta sint uniuersalia, ut omnis homo possibiliter cur rit, omnis homo possibiliter non currit .
46쪽
sie etiam in aliis oppositionibus & tales propositiones diciatur oppositae deni odo. Quod si pretier modi oppositioilem accesseritqitatuita, subiecti debita cuique oppositioiit, magis opponuntur, & tunc dicuntur oppositae de subiecto,&modo, ut si Contrarijs addatur uniuersalitas in utroq; sit biecto, Contradictorijs in uno, Subcontrarijs in neutro , Subal te nis in uno tantum: viide istae sunt c6trariae de subiecto & modo, omnis homo necessar ocurrit,omnis homo impossibiliter currit: istae subcontrariae, homo possibiliter currit, limmo possibiliter non currit: istae tradictoriae, omnis homo necessario currit, aliquis homo possibiliter no currit: iste subalternae, Ois lisi necessario eurrit, possibiliter hocurrit,vel ois
honecessario est ais, aliquis ho possibiliter εaiahin G pr eipua oppontionis in nisi consistit,ut ea sola ablata oppositio auferacea vero
posita ponatur. Ex quibus habes innumeras oppositiones in quod multi sunt modi aequi pollentes,& optositio ex modis solis,& oppositio ex modis cu subiecto pol sumi, 'nori imexEpla sunt Acilia. Circa csiuersione aut no est aliqd peculiare pretier ea,quet diximus de simpliciu eouersione, sed uniuersalis assirmativa per accidens co uertatur, particularis aut aflirmativa,& uniuersalis negativa simplicitetiunisti, o is fisi possibiliter est alat, conuerte da est in hac fili quod aiat possibiliter est ho: lite aut, nullus lisi possibiliter est alat, in hae, nullum Hal possibiliter est h6. vlium aut aduerteda
est, ut modus uniuersalis assirmatiuiis mitte ein conii ertente in particulare a stirmati uti, ut ista, creas necessario est Deus, Convertatur in
hane ,Deus polIibiliter est creans. Est et aliud aduertedu. Modii Impossibiliter in selire negat ione, ac pio positione reddere negatiuam, nisi ab alia negatione impediatur. unde ista negativa i st, ois ho impossibiliter est lapis, αcoii uertenda etia in negati ira, nepeois lapis impossibiliter est h6, ves in hane, nullus lapis possibiliter est homo: ista aut a stirmativa estro duas negationes , nullus lisi impossibiliter est animal, conuertenda in hane, aliquod alal possibiliter est ho , uniuersalis. nassirmativa iparticulare conuertiturideniq; maximE valor modorum est considerandus, ne ea, quae est affirmativa in virtute,conuertamus sicut negatiua,& id quod erat particulariter sumendum, uniuersaliter sumamus. Particularis vero nos aliua de subiecto ii est Guerteda, sicut nec rei quae Enuciationes, nsi. n. conuerus aliquod
a7al impossibiliter est bo, nee, aliquis h6 post
sibiliter non est Grammaticus. Atque haec de istis modalibus quae nulla ratione sunt pa ui penderi da,cum horum modorum cognitio non mediocrem ad rerum naturas cognoscendas usum exhibeat .
De contingenti Deialiter sumpta. cap. VII. BsoLvx Is Modalibus ensi-ciationiblis,quae ex Dietis quatuor modis componuntur, superest ut unum alium modum,
euius Aristin Prioribus memiri .explicemus: hie autem est Conti isti non in ea significatione, qua superius usurpabatur, illic enim contingens pro possibili sumebatur, ut illud esset contingens, seu Possibile, qd esse potest, siue possit no esse, siue non possit n5 esse, ideo de necessario,atq; etiam de existenti non necessario proicitae hie autem pro alio c5tingens ustirpatur, pro illo nempE. quod potest esse , & potest non esse, siue sit, siue non sit,& hoc contiNens re pugnatide cotradicit non solii necessario, sed etiam impossibili. quod enim necessariti, aut impossibile est, contingens n6 est, tale autem contingens vocant, specialiter sumptum. Huius natura est admodum G sideranda, habent enim hoc propositiones de necessatio, ut si assiimatiuum dicti ina est necessarium, negatiuum sit impossibile, &econtra, si negativum necessarium, assirmativum, impossibile, ut si hominem esse animal est necesse, hominem
non esse animal est impossibile,& si hominensi esse lapidem est necesse, homine esse lapide est impossibile. Hoeide habent En unci tiones de Impossibili, ut si una opposita sit impossibilis, altera sit necessaria: At de CCtingenti Enunciationes, si dictum oppositum est c&tingens,& alterum necessario erit c6tingens. ut ii hominem esse album est contingens,etia& hominem non esse album erit contingens,
maxime in his , quae de sensu diuiso sunt.Ex
quo fit ut negativa de Contingeti virtualiterni assiimatiua, cum eam ex se inserat , quod non fit in alijs modis, cum una opposita non inserat alteram, uti diximus ι & hoc notare
maxime oportet pro S Illogismis de Contingenti,
47쪽
genti,traditis ab Aristotele in primo prioru,
quos explicabimus in quarto libro. Enuncia-tiationes autem de Contingeti sic conuertere Oportet. Affirmatiuae enim uniuersalis & particularis conuertuntur, sicut reliquae, in particularem affirmativam ; at uniuersilis negativa conuerti non potest in uniuersalem negatiuam, non enim conuertitur, nullum hominem esse album est contingens, in hane,nullum album csse contingens, poterit tam e particulariter conuerti. At particularis negativa, quae in si ijs non conuertebatur, hic conueristi potest in particularem negativam e valetenim,aliquem hominem non esse album est contingens, ergo aliquod album non esse hominem est contingens,& hoc sufficiat pro Introductione huius in Aristotelem, udi exactius hoc examinabitur.
NuNCIATIONI avs Moab istutis,quibus rati
Eis ne modi peculiaris inerat dis ficultas,nunc de quibu sita aliis,
quae ob aliquem terminum, vel signia in eis inclusu multas aeuarias in ualore continent propositiones, ac propterea o scutum habent selisiam per illus inclusis,quet elatiores sunt, manifestandii, tractemus, quas Exponi biles propositiones uocant.quem tractatu eo antinui Dialectici Probationes terminora appellarui, quod tales propositiones pereas,quas in se includunt, quae manifesti res sunt, probari possint, halq; exponentes vocant. Inter huiusmodi igitur Enuciationes primum genus est earum , quae aliquo signo
exclusivo tenetur, quale est tantum, solum,&s milia, quarum duplex est modus.quaeda. n. die untur de excluso extremes, nimirum cum tale signum praedicatum determinat, & ab eo exclunonem facit, ut, homo est tantum animal rationale: 'itaedam absolute exclusiuae dicuntur, cum tale liῖnum tota modificat propositionem, quod ni, cum signum ex parte subiect i tenetur: utroqu e autem modo bis riam fit excluso,aut enim praedicatum est aliquis numerus, & tune exclusio dicitur secuti. cum pluralitatem, aut est aliqua alia res, Sctu ne excluso dicitur secundum rem. Late autem disierunt Enunciationes hae divae, nepequando est exclusio in praedicato, aut quando
est exclusio in subiecto, ut videre est ex sensadi uerso earundem enunciationum,hxe en impraedi eabilia sunt tantum qiuinq; , si exclusio
fiat in praedicato , vera est,sicit enim sensum, praedicabilia non excedere numerum quinarium, quod verum est. at si exclusio fiat in suabiecto .c tantum praedicabilia sunt quinque, propositio est salsa, quia facit sensum, nulla alia,a praedicabilibus,esse quinq;.quod quidanisum est. Vtriusque igitur modo expositio
trahenda est. Et quidem eam, 'tiae est de excluso pra dicato exponere facile est, si auferamus signum,& a praeclicato remoueamus, si fuerit numerus, quemcunque alium numeru,si fuerit res, quamcunq; aliam rem. Ista igitur, praedirabilia sunt tantum quinq;. exponitur, pra
dirabilia sunt quinq; , & non plura. similiter, homo est tantum animal rationale,exponi Ghomo est animal rationale, & nihil aliud: at propositiones exclusiuas de subiecto exclusis non ita iacile est exponere: diuidendae enim
prius sunt, habent se namq; in quadruplici disterentia, uidam sint integrae adfirmati uci idest, in quibus ipsum signum de propositi
nis copula affirmatur,ut tantum homo est risibilis. Seeundo quaedam sunt harum oppositae, quae unam havent praetosita negationem, ut, no tantum homo est risibilis. Tertio quaedam sunt de copula negata,de signo autem affirmato, ut tantum homo non est risibilis.
Quarto quidam sunt harii oppositae de vir
que negato, ut, non tantum nomo non est ri-n bilis. Omnes aute istet per hypotheticas propositiones resoluendet sunt,quaru prior pars constet ex eodem praedicato , & subiecto idisius exclusiuae ablato signo. posterior autem ex eodem prolicato,& opposito subiecti, ut tantum homo est animal, exponitur, homo
est animal,& nihil aliud ab homine, seu, nullum non homo est animat: tamen omnes
eodem modo exponendae sunt, sed prima pex copulativam, cuius prior sit ipsa exclusiua ablato uno. posterior negatiua uniuersilis de opposito subiecti, uti diximus, ut tantu homo est iisibilis , homo est risibilis, & nullum non homo est risibile. Huius autem negati disiunctive est resi luenda, per partes contradictorias propositionibus prioris, Vt, non tantum homo est risibilis, exponitur nullus homo est risibilis, vel, aliquod non homo est risibile. Tettia autem Propositio exponenda est Copulatiue, sicut pisina,ita ut prior pars sit ipsa exclusua ablato signo,quet in omnibus dicitur pra iacens,& posterior uniuersalis asta
48쪽
rnatiua de eodem praedicato , & opposito sit, lecti sicut in aliis. ut tantum homo non est risibilis,exponit, homo non est risibilis,&quodlibet alii id ab homine , seu oinite non homo est risibile. Quarta exponitur per Disiuitistiua, scut secunda ex partibus contradictorijs huius tertiat,ut, non tantum homo tione stri sibi lis, Omnis homo est risibilis,vel, aliquod non homo non est risbile. V nde semper habenda est regula, ut prima, de secunda resoluantur c5 tradictorio modo, similiter tertia & quarta: propterea utile ei it in resolutione secundae, prius re luere prima, & inresolutione qua tae prius resoluere teitiam. De oppositione ciet serum. cap. IX.
N T E A M oppositione harum tiadamus,non inutile erit
aliquas dictiones assignare, quibus iuuenes proptiores sint in istis exclusiuis resbluendis. Sut igitur hae ' uatuor, I ste, R egit, Proram ,Clauo: Quae suo ordine sinsuli, singulis exelusiuis do. Wruiunt: obseritatis tamen illis duobus sup rius enarratis, nempE ut prima,& tertia expc riantur copulati v ἡ, secunda di quarta disiui ctiuE. Similiter, ut prior pars constet ex eodε praedicato , & subieri r posterior, ex eodem praedicato,& otposito subiecti.obseruatis etiaquatuor vocalibus notandis pro alijs etiam, quae in serius sequuntur A, denotat uniuersialem affirmativam. E,uniuersalem negat itiam. I, particularem affirmativam . O, particulate negatiuam. Est igiti ir prima dictio, Iste, pro exclusiva tota ainrmati ira, scilicet, tantium homo est risibilis, denota t, ut prior sit particularis affirmativa, secunda uniuei salis iacgatiua, ut expositi im est, Regit, pro negativa, non tantum nomo est risibilis,denotat, ut prior sit viii irersalis negativa, posterior particularis ais maliua,opposito modo Piimae. Aliaeeti. 3m diis ctiones cxpon Edae sunt iuxta vocales silas. Est etiam, praeter haec consideranda uas signi exclusiui:quemadmodum enim sanum uniuersale affirmativum distribuit in immediatos terminos,& mediatos confundit: ita Exclusi-uum opposito modo, immediatos confundit, mediatos distribuit, ut tantum homo est animal, homo confunditur, animal distribuitur. I Iine est, quod tales propositiones conuertuntur per uniuei sales affirmativas, ut taliam homo est animal, conuenitur, omne animal est homo,In negati uis hoc no valet, 'itia negario
mutat virilite signi. Ex his Oppositiones in exclusiuis inuenire non est di uicile, ills enim quae copulatiuEre luuntur, scilicet, prima,
& tertia sunt contrariae: quae vero disiuiicituri ut secunda,&'uarta subcotrariae. prima uelo,& secuta,tertia cum quarta cc tradictora c. Prima cum quarta,& secunda cum tertia Subal terrue,ut sequens figura manifestat.1 ST E.
t on tam una homo nonen animal. n tanthm homoeri animal. i
49쪽
Ost Exclusi iras sequitur aliud propositionis genus, quod propositio
Exceptiua dicie, Qua sigilo aliquo
excet tionis modi licatiar. quale est
praeter,ic aliud simile , in quibus obfetuanduest,ut teriminus exceptias sit inserior termitio,
a quo fit exceptio,& talis terminus, a quo exceptio fit,distribuatur, aliter. n. n 6 fiet cogrua exceptilia,ut omne animal praeter hominό est expers ratiotiis, py quod antiqui tale propositione per tres expolientes malitiastitant,qua do asta malitia erat, quarum prima quide esset viii uel salis pia iaces cum tetmino exclusb insubiecto, scilicet omne animal aliud ad homine est irratio itale: Secuda viai ver salis affirmativa, in qlia praediceriir subiectum Excepti irae de termino excepto, cois homo est ala l. Temtia viaii tersalis negatiua,euius subiectu sit terminus exceptus, 3c idem piadicatum exceptiuae.c nullus homo est ii rationalis.Ct tradi et rio alitem minio fiebat in negativa, Clion omne animal praeter liomine eitii rationale, exponitur per Disuctivam ex partibus contradicentibus. At ilia iido est negativa de copula, non designo, ut omne animal praeter holem non est rationale, tuc copii latiue per tres viai tersalcs, prima negativa, secunda,& tertia affirnaatiua de eisdem subiecti; de praedicatis, λeut prius, s nullum animal aliud ab homine est rationale, omnis homo est animal,& ois homo est rationaliis. Huius autem Deg tiua Per Disiunctivam ex partibus eontiadac ni ibtis, non Omne animal praeter hominem est rationale. Qualiis autem hoc ite tu sit,ciari iis dedistinctius resolutio fiet. si pei diras tatu ex m.
nentes resolitatur omittis nempE seci indis: naeum exceptiuae proprie non fiant, nisi csi ex. ptiis terminus c tinctiir si ibeo a quo fit exceptio, non pus est, hanc ex potientem addere. poterunt alite tales exponentes, i, is dicti nibus sicilius retineri. Date, Piompti, pcx. iam
Pisto,quae eade via procedunt, sic iit iii Excliis ius, ut prima sit E prima exceptiva.& ita reliquae suo ordine, similiter prima de secuda co- tradicant, tertia etiam & quatia . At prima &tertia stit contrariae, secunda & qtia ita su contrariae , ut fucilia erit cuilibet operiri. De ReaApIeari uis . cap. XI.
SV ri et aliae propustiones,quae Rednplicatiuae dicuuta eo et aliquod sigilii habeat, quod aliquid supra terminum praecedentεsuperpoliat, ut homo inquantii in rationalis estri sibi iis, hac autem signa dupliciter usurpantur, aliqliando termini piaecedentis ali lita rationem manifestant, secundia qua aliqii idei
denotatu I conuenire .ur,ens, inquantia ens, est
obieelum Metaphvsicoeolor quatenus color, est obiectu visi is,& tune dicuntur specificata-ue teneri. Aliqn cana pr dicati i mportat, ut homo quatentis ronalis, est ris bilis, idesca cur homo sit risibilis, est quia ronalis est, & turicquadruplex constituitur Reduplicati uarii sipecies, scut in alijs. Prima est pii reassit mariti
Tu,homo inquantia rationalis, est risibilis: IGeunda negat tuom de signo, non Ois homo timqualitu rationalis, est risibilis. Tertia negatiuarum solum de copii la, homo inqt aiatum tionalis, non est ris bilis. Qua ita est,in qua totum negatur, Don omnis homo inquantia r rionalis, non est risibilis. Et quamuis a multis harum qi' libet ter quatuor exponentcs manifestati seleat,ita tamen ii ii tile videtur, commodius autem &. d. iiiiictius erit ad causides reducere. ac seci indit ni has in omitibus de illis iudicas e. Reducetur agi tiir prima ad Causalem affirmativam, quia homo eis latiotialis. homo est iis bilis. Λeculi a ad causalem negati irantation quia homo est laticinalis, homo ei l tisibilis. Reducitur teitia ad Causilem aD sirmati uani ite talo consevi leti negato. vi, homo i ii qua iit in rationalis, iton cli ii sibilis, i. Quia homo est rationalis, noli est risibilis .inia ita voto ad causal cm negarii an de coim
tum lationalis, ii On c si risibili id cst,non quia homo rati otialis est, ii sibilis ito est. Sic igitur exponi congrue pote ii Redii plicativa.qua docausaliter tenetur , nam quando specificati ueterictili, tillic nullo modo per causalc exponi debet, sed aliutio vocabulo clariori explicari , vilion O. nqtiati in . homo ,eli species, i. homo coiret sumptus,& in generali est si ecies . Aliquando reduplicatio si nou in ea, sed fm c sequentiam sola, ut homo inqi tanta risibilis, est rationalis, sed hoc raro, 3c tunc iro percatis
te, sed per Conditionalem fiet expositio, scilicet, si homo est risibilis, homo est rationalis. D. Tuoni silibus quibusda- Vrebis. Op. XIL
PR exea Qua Syncareorematica sunt ali
qua Categoremata. l cum obscurum rescant propositionis sensum , expositione eget, lutei ista est vGbum Disicit, Aliud, & Diue sum
50쪽
sum.Duplex harum propost sonum eonstituitur species, prior amrmativarum, homo dis. fert ab equo,Vet,est alius seu diuersus ab equo,
de talis per tres exponentes exponenda est, duae triores sint affirmativae, per quas extre-nioru existentia significetur, tertia negativa eorundem extremorum inter se, ut homo est,
α equus est,& homo non est equus Posterior species est negatiuarum, quae disiunctiuE eontradictorio modo exponi debent, ut, homo non differt ab equo, nomo non est, vel equus non est, vel homo est equus. Sunt etiam alia duo verba, quae propositiones Exponibiles Se affirmata uas,& negativas constituunt, ii ae sunt. Incipit M Desinit, haeeiuliguntur rebus, quae vilico instanti totum
suum esse habent, aut perdunt, vel rebus tuae spatio temporis, de successive esse acquirunt, de deperdunt. Primi generis sunt substantiae. Secundi sunt multa accidentia, de secundum hoc vari E talia verba exponenda sint. Verbuincipit,quando itingitur termino significanti subuat uiam,in resul Rendum petr copulativa, cuius orior pars sit depraesenti as firmativa, dc posterior negativa de praeterito cum. .isto adverbio imitaediatE, per quod deuotasu;senaporis illi qs piato iri propinquitas ηum 'ali praesenti,ut homo incipit esse,humo elisciunmediate ante hoe non suit .i udo iubeo iungitur termino signi ficanti rem quae si iccessive habet suum esse, est resoluendum etiam copulatiuE per hypothetici , cuius prior pars si de praesenti negato Sc suturo affirmato cum
illo eodem aduectio, calor incipit esse,& c lor non est. de immediate post hoc erit. Si v
ro talis propositio fuerit negativa, disiuctiuὸ
contradictorio modo exponetur, t calor non
incipit esse,calor nuc est, vel, non immediatEpost noc erit.
Verbum autem, desinit,luctum termino sisnificati rem, quae totum esse suum simili haet,exponi debet per copi dativa, cuius prior pars sit de praesenti negato,& posterior de pisterim amrmato cum illo eodem ad uel bio. Petriis desinit esse, Petrus non est.& immediathan te hoc fuit. Pati ratione quando iungitur rebus successi uis, in hoc enim non est discrimen,motus desinit esse, motus non est,& immediate ante hoc fuit, negativa autem propositio disiunctive contradictorio modo est cxponeda sicut in alijs omnibus. Horum rati nes & causas quan ere, aliud est, quam nostra praesens patiatur speculatio, est enim nego.
tium Phy sicum, satis sit Dialectico modum
exponendi noscere, caetera supponantur. De compae riuii ct Super iniccap. XIII. NT etiam aliae propositiones
quae aliqua indiget expositione, S quales iunt propositiones de emparativo,dc sit pellativo. Propositio igitur de Compalatiuo tres habet exponentes. Prima cst,in
qua subij eitur subiectum comparati iii. Securaca, in qua subi jcitur terminus comparatus. Tertia, in qua unum cum altero respecta postiui consertur,cum adverbio donante ex cecsum , verbi gratia, leo est sortior homi ne,leo est sottis, & omnis homo est Ditis, Sc leo est magis sortis. Aliquando Comparativum sit mitur abusiii E,& tunc non ponit positiuum, ut melius aliquando dicitur minus malum. Qilando autem propositio est negatiua,ut leo. ii est se or homine, disiunctiuE contradiiciolio modo est resoluenda. Superlativum vero ali nando si imitiaenegative, aliquando positive. Clim positive te-tietur,resolui debet per Copulativam , cuius prior pars sit propos tio ex subiem & termino Superlativi composita, posterior assirmatiua de Comparativo cum termino comparato
uniuersaliter sumpto, V .g. Arisfuit doctissimus GrFor um, Ari. suit Giaecus , Sc quocumque GrNodoctior. At quando tenetur nega riuhposterior propositio erit uniuersalis negativa, in qua subi jcitur terminus superlatiui eum Comparativo, Ac tetminus compar
tus est ipsum subiectum, ut Cicero fuit et quentissimus Latinorum, i. Cicero suit Latinus,& nullus Latinus fuit hilo eloquentior. plures possint pro sitiones addduci; quae e positione indigere videntur, sed obseruanti modum re luendi praedictas,& sensum locutionis, non erunt di inciles.