장음표시 사용
61쪽
dens aliquem terminum, quod infert illum
vii tat, suom in serius, vel tanquam conuertibile, ut honio est antecedens ad animal,& adii sibile. Illud dicitur Conse lites alicuius, quod institur ex illo, vel tanquam superius, vel taliquam conuertibile , ut animal est Cons i. es ad hominem,& hinni bile ad equum. Illud autem dicitur Extraneum, quod de illo non potest assirmari, ut homo ad equum. Est igitur prima Conclusi ,Ad concludendum uniuerialem assirmativam, quod mlumst in Barbara, oportet sume te M ium consequens ad sibi ectuin,& antecedens ad praedicatum,id est terminum qui de subiecto praedicetiir,5 sit illo superior,& in serior praedicato, verbi gratia ad concludendum Omne animal est substantia , sume corpus, Omne e tapus est substantia, Omne animal est corpus, ergo omne animal est substantia. vel sume
aliquod conuertibile, cum subiecto, scilicet sensibile, se , Omne se ii sibile est substantia , Omne animal est sensibile, ergo Omne
animal est substantia. Secunda. Ad concludendam particularem assit malivam in Te eia figura, vel in prima per conuersionem particularis affirmatiuae Lumendum est Medium , quod sit antecedens ad utrunque , scilicet subiectum Zc praedicatum, verbi gratia. Ad concludendum, Aliquod animal est suta nantia, sume isti id Medium homo, sie, Omnis homo est substantia,Omnis homo est animal, eigo Aliquod animal est substantia. in
Darapti. Tertia, Ad concludendam uniuersalem negatiuam in Caesare, dc Celarent, si mendum est medium extraneum ad piaedicatum, & consequens ad subiectum , verbi gratia,ad concludendum, Nullus homo est lapis.
stimendum est Animal, vel, Risibile, sic, Nullum animal est lapis, Omnis homo est animal, eroo Nullus homo est lapis. vel Nullus
lapis est animal,Omnis homo est animal,e
go, Nullus homo est lapis. Quarta ad concludendum eandem viiii iersalem nerativam in Camestres , vel Celantes in directe, stimendium est Medium extraneum ad subiectum,&consequens ad Praedicatum , ut ad concitidendum eandem, scilicet,Nulliis homo est laris, sume Inanimatum, Omnis lapis est inanimatus, Nullus homo est inanimatus, ergo, Nullus homo est lapis.
Quinta.Ad concludendum particulare negatiuam in Tertia figura,aut indirecte in prima , sumere oportet Medium anteeedens ad subiectum,& extraneum ad praedicatum, i ad
concludendum , Animes non est insensibile, sumatur homo, site, pullus homo est iii se sibilis, Omnis homo est animal, ergo Animal non est insensibile. Sexta. Ad inserendum particularem assirmativam indisti: E in Baralipton,& Dabiri , sumendum est Medium antecedens ad subiectum ,&eonsequens ad pranticatum et ut a concludendum, Aliquod eorpus est equus,su mendum est Vivens, se, omne vivens in corpus, Omnis equus est vivens,ergo aliquod
corpus est Equus . nee potest aliud Medium ad concludendum aptum sumi: si enim altius hoc specillati fuerimus, inueniemus Medium aliquod posse modis nouem se habere ad ex tremitates,ex quib. coetu so Sy llogismi. co
stat,ex quibus modis , sex apti, tres vero in pti ad inserendu comperiuntur. Primo erum potest esse consequens ad subiectum,dc pioicatum, idest superius utraque extremitate, d tunc est inutile, quia si superius est utraquς extremitate, debet de utraque affirmatiuEpridicari, & faciet praemissas affirmativas in secunda figura,quia esse non potest. Secundo
potest eue extraneum ad utranque extremitatem,& sic etiam est inutile, quia debet det
utraque negari,dc sie faceret amtias praemissa negati uas, quae est combinatio inutilistio potest esse extraneum subiecti, antem dens piaedicati, de se etiam est inutile, q i si est antecedens praedicati, denotat Maio rem esse affirmatam, in qua Maior extremitas, qxiae est praedicatum, prat licetur de Me dio, de si est extraneum Minoris extremi ratis, vel nSarur, de illa, dc tune in pri ma figura etat minor negativa, vel Mino extremitas negatur de ipso, Si tune talis Si
logi sinus esset in Tertia figura Minori negativa, quod esse non potest. Reliqui si x modi, quibus Medium potest sumi , mne utiles,& tales sunt supradicti, nam vel est
antecedens ad latrumque, de tune inseri particularem assirmativam in Tertia figura, vel est consequens ad praedicatum antecedens ad subiectum , de sie infert particu larem esse assit maliva in indirectὸ in Ba liptiim,dc Dabitis , vel consequens ad subiectum, & antecedens ad praedicatum, de sic in fert viii uersitem assirmativam in Barbara, vel extraneum subiecti coseques piaedicari, ac siς insert
62쪽
inseravnitiersalem negatiuam in Camestres,& celantcs,vel est extraneii in prae icati, conseque iis lubiecti,di sie insert viii uersalem n gatiuam in Celarent e sire. Vel est extraneum pi dicati, antecedens subieci ,3c sic infert particii larem negatit in in Tettia figura, & indirectE in prima. De Dimonibus , quibus De regulae facilius rorinentur , o de principiis quibus G
binvitones inutiles examinantur.
cap. XIII. I autem magis in promptu istis regulas habere cunis, sunt S quaedam inuentae dictiones ,
quo Medio qua 'ue Propositio concludenda sit. Dictioiles autem liae sunt. Fecana, Cageti, Da senes. Hebare, Gedam, Gebali, Febas, Hedas, Hecas : in quibus frimum est eoundetandum Tertiam vocalem ultimam denotare conclusionem,quae debet in serri eonio do .ctuo superius dixima; de istis
vocalibus, ac propterea In tribus ultimis di-ct:onibus non ponitur Tertia vocal: S, quia per illas designatur Medium inutile ad interendum. Est Secundo considerandum et se sex consonantes B, C, D, F, G, H, t Vr s. iii telligitur medium con sequens ad prs dicitum,per C, antecedens ad proicati im, per in
extraneum ad praedicat:im : reliquet tres sunt prosii biecti . F. consequens ad subiccti ira, G. antecedens, H. exti an elim. Aditer tendia Tertio primam dictionem este pro pii ni a regula. secundam prosecutida,& sic consequeter. Vnde Fecana, idest ad concludendum via mersalem affirmati ia in iii Bilbara , si inieridum est Medium coii seque iis ad subiectum, quod donotatur per F, Jc antecedens ad prae licatum. quod notatur per C, sic in aliis . Sunt autem duae vocales medixi totali det. A, siqnificat praedi catum, E. subiectrim. Hς autem dictiones insequenti figura habentur expiellae. quam Figuram ridiculo vocabulo Antiqui Ponte Asininum, ocabant, quia hominibus tardi in-geiiii, ista ars imi eniendi Medium ivm esset intelligibilis,sed i a profecto nullus est ita ingent; ix Psi cui non sit facilis, & manifesta.
63쪽
64쪽
sunt antem duo principii , qui nisi Aristote
. . las utitur ad combi iratioties inutiles limis. morum examinandas,'iiς vocantur Dare tetminos, in quibus omni,& dare terminos , in
quibus Nulli. Hoc aute nihil aliud est, quam
proposita combiliatione aliqua inittili, dareites terminos similes eadem dispositioite li-spositos, in quibus Universilis asirmati ita ccposita.ex extremitatibus stet in veritate cuiliis duabus proposicionibus,& dare alios tres
eadem dispositione dispositos,in quibus Vtii
uersilis negativa comp8sita ex extremitatibus sit simul vera cum illis duabus propositionibus, & per hoc probatur talis duarum propositionum dispositio esse inutilis, quia quas arte est vera neytiua uniuersalis, is inutiis dispositio ad inserendam affirmativam.
nam tune daretur Antecedens veru&sequEs
falsum, quod repu*nat bonae consequetitiae: qua parte est vera auarinatiua uniuersalis, est inutilis eadem disposito ad inserenda negatiuam eadem causa , ac ideo iton est forma- . iis conseqtientia. Formalis enim consequentia in te iiiis & propositionibus similibus, sonuer ita se habet, ut Antecedens verum, de contreueus filium esse nequeat. Dare terminos antimatiuό,est dare terminos, tu quibus omni, Dare negati uE,est dare in quibus Nul li .verbi gratia, volo probate hanc aispositi
nem eue inutilem. Animal est eurrens. Homo est animal, do tres terminos, in quibus. Vniuersalis affirmativa constanu ex extremiis
. latibus propositionum cnpositarum ex illis stet in veritate cum eiciem propositionibus eodem modo dispostis, Color, Accidens, Aubedo sie, Color est accidens, Albedo est e Ior, Omnis albedo est acciden . Talis ergo dispositio non potest inferre semper negatiuam,quia modo affirmati ira ex illis extremi oti,is compositis est vera. malios tres, in quibus Nulli, animal, Concurres , Homo. Animal ciuiit, homo non est animal. Cum his pote st e de quod nullus homo currat, e go non est illa dispositio apta formaliter ad
infuleium amrmativam, & sic oratio est inutilis: ira hossunt dari termini in omni in tili combinatione . Potest autem in istis teta, minis inuex tendis haec regula obseruari, veoccipiamus vel duos. termitios diuersos,& qui ad iiiiii ccmbi δentur cum aliquo superiori ad vitii 3 qiae, ut duos terminos, quorum unus sit coi seque iis ad alterum cum aliquo extraneo , vel etiam cum stiperior, et tres
Diale L Tolet. dispa iam δε per in poteris anaanare et ncunque combina nem. iti
lum ea parte extremitatum, ut Onanis .creatura est Dei, Angelus est creatura, ergo Angelius est Dei. Omitis creatura es Dei, in persectio.
In Deo est Iustitia, ei so in Deo est persectio. sed etiam ex parte Medij . aliquando enim medius terminus in obliquus, vel in Miliori, vel in Minori, vel in utraque simul. Etiam obliquus varius esse potest iuxta casuum multitudinem , vel bi gratia, Cui que anim ii iii est sensus, homo est animal, ergo homini ines sensus. In omni loco est Deus, Terra est locus, ergo in terra est Deus . Sunt autem in istis ista obseritanda . Primum ut extremi obquae fuerit obliqua in praemissis , Ita maneat in conclusione, ut apparet in stilogi Lmis postis. Secund3, ando Medium est obliquum in una pretinasia, tunc illa extrenii s, Qua cum medio obliquo ponitur,debet in coclusone ii, serri in recto , &altera extremitas in obliquo, oti gratia omnis entis est scientia, Corpus est ens, ergo corporsi est scientia. ando vero invit*q; est obliquum Medisi,
extremitas inseretur utra ii K in recto,ut Nulla pax vera inest impio , Ocium iii est impio, e octu non est pax. Tertid est, Quando
in praemissa uexaritia suerit obliquus, ii as ita malitia rectus, sequitur eo it cluso de obliquo. Nulli aiali irrationali inest ratio, Equus est alal irrationale, eas' Equo non inest ratio . Diido autem suem assicinatiua de obliquo, & Degativa recta, non ita sequitur, non enim valet, Homo no est Angelus, omni lipnii uitii est intellectus,ergo Angelo non inest intellectus. Praeter hos Syllogismos alis si ei enit. Vt Medium iii qui Mam sit terminus singularis ,& hic syllogi simis Expositorius dicitur,qui maxime Tertiae figurae familiaris est, eoqQ in ea Medium subijciatur,proprii in autem sit sinati laritim terminorum rubi; ci. P
trus est animal ,& Petrus est curi es,eigo Ab- quod currens est animal. Fiunt etiam Syll
gismi Expostorii ex Medio viiiiicisali, putacu volumus alicuius seneris,uel si perioris in
serius aliquod demonstrate, ut fiseret Syli
65쪽
Batoes. Omnis homo est antimal, A liquod Album no est antimal. ergin Aliquod album non est hom0.sit expositorius si tu mamus aliquod infestus sub Minori, LAliquod album quod non se animal, nempE Nivem,&fiat Sillogi sinus , ita Fel aptou Nulla nix Vt aesumit, Om reis nix est ita, ergo quod album non est animal. Iste Syllisi sinus ab 'Arinothlevocatur Expositorius, quia per sumpticilem inseriorum probat viri uerratius illud mit oris praecedentis,idest aliquod album non eli animal, de talis etiam in is figuris
a Tettia optime fieri potest. De sexto ei Latibus er iribiti d finibus S,Agis
mortum. cap. X V. Y L Loo t smo xv M potestates sex siliat. Prima est, plura cocludendi , Sillogismus enim 'ni insertVniuersalem, potest inferre eius niue sali, sit balternata, Se inserens conclu-
soluim,s,o est uisei ieetiis conuertente, &id M. D uitiit ex tali co uchisione. 'Secussa est,uerit ex salsis syllόgietalidi, eadE ehim 1 Mnia verum cistro deducimiis , t Oitiine animal est sensibi VIo, omnis homo eu animal, ergo Om his lim moest sensibilis : Aliquando victum ex Also, ut Omnis leo est racior, iii Iosi in s homo est Ieo,ergo omiis; homb est,atio nasis': Aliqua do etiam falsum ex Di te elii fi Ei
autem SIllogis mei reularis ille, iii ex alteritis conclusione etim vilius yraei iiii comi. tente inseri alteram primis lam,hoe autem fiti in terminis coii uerribilibus t otii he corpus est compositum ex materia es Drma, ne ens mobile est eorpus, ergo Omin iis mobile est compositum ex imateria de s ima e F t circularis coimetia Maiori, Omne eomposio' ex materia it soria est corpus,onine ens tribi ite est compositum ex materia de forma, e so Omne ens mobile est corrus. Quarta est, Cotiueis uEsyllogi et audi. Est aute in Syllogi sinus eonuertivus, qui ex contradictoria, et contraria prioris syllogismi clim altera , tintilarum tollit alteram , idesteriis contrariam, vel contradictoriam insere,' qno maxillae utimur, quando alterius rati licui etiet tete volumus, ut Omne ali si currit,
Omnis homo eli albus, ergo Omnis homo, cariti: Fit conuersium ad tollendam Maioth Nullus h5 euriit, Omnis homo est albus, Aliquod album non currit. Potest Et Maior eadem particularis fieri,ic erit in Brocardo.
Quinta est , Syllogizandi per impossibile: Est autem hi e Syllori sinus qui ex contradictorio alicuius propositionis verae negatae cum altera propositione clare vera, inseri mani seste propositione falsam, ut fiat regressus' ad negandum op positum proposi tionis negatae. Verbi gratia, negat quis, Spongia estim sibilis , argumentabor sie, Omne animal est sensibile, Nulla spongia est sensibilis, ergo Nulla spongia est animat: Ista conclusio est sila, ergo praemissa aliqua silla, non maior,
quia est manifeste vera , ergo minor,opposita ergo negata prius erat vera, hic autem Opo rei sumere coii tradi rium, nam in Coni riis ex falsi ate unius non sequitur veritas alterius,cum utrumque falsum este possit.
Sexta potestate est, Ex opposts sy llogizandi. Est autem iste Syllogismus, quo ex duabus contrariis, vel contradictoriis ita fertur cocli sio,qua negatur idem de se ipso. utimur hoc
contra protervos, contraria vel esitra dictoria
admittetes, U. g. Nulla Cibstantia est animal, Omnis &bstantia est animal , ergo Animal
Sunt autem tres in syllogismis desectine Pi imus est, Petere principi uiri. qii tutic accu' .quado idem peride vel aliquid per aeque,' tu magis ignotum' probatur, ut Omnis ho- niti est nomo de olfinis homo est Komo , er-b oui uis homo est homb. Seeundus est, don propter hoc accidere salsiim , qui tunc euenit quando Syllogietando nisitas cunctu- sionis illatae imputatur alicui propositioni in Antecedenti, quae verε non erat caiisa falsitatis illius: hoc autem maxime fit in Syllogis mis, iis quibus est aliqua praemissa superflua,' V g. homo est animal, &ostine corpus est vi-ueus, Omnis lavis est corpus, ergo Omnis lapis est viilenu Coclusio est talia, ergo illa pars Antecedentis est Alia, scilicet, homo est animal. Hic sal fitas conclusionis amputatur propositioni , quae non est cauta, nam ea semota adhue sequitur Concitisio falsi.
Tertius dieitur, Fallaci aleon trariae opiniolnis,hic autem est, 'itando assentim iit duabus contrariis, vel contradictori; , aut in V niuei-sili, aut in propria serma expressis,ut qui admitteret, Omne animal est eorpus, de Nigrunullum est corpus, in communi admitti has, Omnis coruus est corpus, Nullus coruus est corPus.
66쪽
eorens, praeformaliter sint sontrariae. Hoc defectit admonemur, ne simus praecipito in concedendo, sed prius Minii te co0sideremus& omnia perpet a mus , ne postea inconta ris,vel contradictoria dilabamur.
ex propositionibus u licibus, ac modo vaca litibus coniiciuntur, Dolii utile milii futurum visum est, si ea, qtiae Aristoteles susisti me de Syllogi sinismodalibus tractat, in breues & paucas redegere conclusiones , ut has Iuuenes prius facile edocti, se adgrauiores in eisdem disputatim nes melius & aptius accingant , ac propterea Conclusiones simplices eat obscuro, ac perpl xo Aristo contextu et u s,proponam. diuici iltates quae circa ipsis sunsilia proprium locum
iituplicitet igitur possunt ordinari istet opolitiones secundum Modos duos Nece
cimo,& Contingenter, de his. n. praecipuus in sermo, nam alii praeposita . aut postposta una negatione, vel altera,cqui ualent necessariὁ, ut constat ex superioribus , aut e uim utraque est de Necellatio,aut altera de Ne iuriO,altera de inesse,quae siue m udo est, 't yt q; de contingetiti,aut una dς Contingenti, α altera de ineve, aut tandem luna de Contingenti, α alte de Necessario. Hic aiuem minimus contan
icit ut Contingens 1pecialiter sumptum,cuius naturam explicuimus libro Tertio, di ii uabit lectorem illa eadem repetere.
Sit igitur prima Cocliisio. I ii omiti figura, α Moilo cuiusq; figurae ex utraq; praemiua de Neces latio, Conclusio sequitur de Necessario. Valet enim Omne animal necessario est sensibile. Omnis homo necessario est animal , e go Omnis homo necessario est sensibilis . Si-imiliter , Nullus lapis neces lario est animal, Omnis gemma necessario est lapis, ergo Nulla gemma necessario est animal. Idem in ali smodis,& figuris 'portet existimare. Secunda Conclusio. In prima figura Malo. ri eri stente de Necessario & Minori de inesse,scquitur conclusio de Necessario. In alijs vero si uris se quitiir Conclusio necessuia, qtiae est
Maior S1llogismi reductione ficta ad prima figura. Unde in secunda figura existente negati de Necessatio, rmativa de inest sequitur conclusio de Necessario,quia Negat iii BMaior nuductione ad primam. Iris aroco hoc non valet, quia non reduci tau in termi nis,laec in Mocardo,neutra enim existenti de
Neces lario siue Maiori, siue Minori. M altera de ineste seqititur de Necessario. In tertia uero ura si Hierit uniuersalis negativa de Necessario, sequitur Conclusio necessaria , ut in Tela pron Feris , luando utraqtieastirmati ita sit uniuersali ut in Datami, siue si Ma ior siue Minor, sequitur necellaria , si altera particularis ut in Disam is,& Dacis, si uiti uet- salis fuerit necessaria,sequitur conclusio, aliis modis non contingit in his figuris. Tettia conclusio. In prima Fig ra, utraq; contingenti in quatuor miniis c quitur mi i- clusio contingens, & in eisdem modis etiam sequitur,quando ut ranue est negatiua uel Minor sola, sed imperfecte. Di eo impei scini,qilia opus est prius conuertere Minorem negatrita in affirmativam , uel ii tranque negatii iam in a malivam, quod Jicet in Contii nil, ut
superius diximus. unde sequitur, Contingitrii in album currere, Contingit nullum homi nem esse album,ergo Cotingit omneni h minem currere .sia imper: M sequitur,quia
debebamus mutare utranque.negatiuam iniafficinatiuam, ut clare,& manifeste sequatur.
imiliter in aliis modis, Minori vel utraqtie existenti negati ira . inraria cinclusio. In prima Figi ira, in ei ldem modis quatitor seruata dem qualitate. quantitatς propositionum, maiori existentide Contingenti,& Min i de incile, sequitur conclusio Continge utis specialiter dicit: at coitra, Maiori existente de in elle, d: Minori de 'Contingenti, tam amrmativa, quam negati ua, sequitur conclusio Contingentis non speciat i ter d icti , sed com m v n i ter,sci licet pro possibili,& Inesse sumpti, ut facile erit exemplis
Reainta Concluso. In eadem prima figura idem iudicium est de Inesse Necestario, α de ineste solo. ut si Maior Contingens, S Minori Neces Iaria, sequatiar conclusio Contingentis specialiter docti, scilicet pro eo, quod esse , potest no es Ie . at si Maior de Nec illario & Minor continges, siue affirmativa siue negativa, Concluso ei it contingentis generalis. Quod. si necessitia suerit Maior, ac negativa potest inferri concluso de Inesse. ut Necessario ni illuintelligens est equus,Contingenter oti homo est intelligens, ergo Nullus homo est equus .: E a Sexta
67쪽
'sexta Conclusio pro secunda figura. Exv-tamq; contingenti in secunda fgura utcunque disponatur nihil sequitiir, nec quando negati ita est contingens ,&affirmativa iiecessiria vel de inesse. At quando affirmati est contingens, & negati ita necessaria, vel de inesse, secuitur Conclusio contingentis generaliterdicti,ut Necessario nullus equus est homo,
tingenter omnis currens,est homo,ergo Contingenter nulli im currens in equus .
Septima CGcluso pro Tettia figura. In tertia fisura, ex utraque de Contingenti sequitur conclusio contingens,& ex una de Contingeti,& altera de Necessario,vel de inesse, si eontingens fuerit illa quae est Maior in reducti ne, in figura prima erit cocliisio Coting& specialiter clicti. si iero fuerit in reductione Minor,erit Coclusio cdtingetis generaliter dicti: .
D. Dilui'obni bellis. cap. XVII. O s T A M de syllogismo simplici hucusaue latius disserti initis, superest ut de Syllogismo hypotnetico introductio.
Est igitur syllogismis hypotneticiis, qui ex altera alit utraque praemissa constat hypotheti.
m. Huius tres sunt Maecipue species secunduhypotheticas propolitiones, ex quibus conficitur. Est enim Conditionalis , Copulativus, Disiunctivus. Conditionalis est,qui ex praemitia constat conditionali,ut si Sol lucet, dies est, sed sol lucet, ergo dies est. Fiunt autem in hiuste duo modi Sylloeismorum,quidam proce dunt ex Maiori cotiditionali,&ipse Antec denti Plo pro Minori ad propositionem eiusdem consequentis in conclunone,ut si est limmo, est animal, sed est homo, ergo est animal;&hri prima figura horum Syllogismorum esse potest, sub qua ouatitor sunt modi: nam ditionalis potest habere utranque partem asstrinatiuam, dc tune est primus modus, ut si Sol lucet,dies est, sed Sol l licet, ergo dies est.
Aut utranq ue negatiuam, & tunc ea Secudus modus, ut si non est animal, non est homo, sed non est animal, ergolion est homo. Aut primrem affirmativam dc posteriorem negatiuam,
de tuc est Tertius modus, ut si aestas est, si istis non est, sed aestas est , ergo frigus non est: Aut
priorem negativam, posteriorem assirmativa,
di tune est artus inodus,ut si non est sanu, est aegrum, Q nou est sanum, ergo est aegrum.
Quidam a lii syllogistiti su nt, hi quibus a is .
ta ecditionali Maiori, do oppositio conseque . tis pro Minori, insertur oppositum Antecedentis pro conclusione, & hete poste lior figi
ra horu dici potest, sub qua isti sunt quatuor
modi sinites praecedentibus. Aut enim est tota assirmativa, t si homo, est animal, sed non est animal, ergo non est homo: Aut ttita negatiua , ut Sol non lucet dies non est, sed dies. est, ergo Sol lucet: Aut prior affirmativa Seposterior negati ira, vel contra, ut superius diximus.
Est alius syllogismus Hypotheticus , 'qui
dieitur Copulativus , quia ex copulativa pro 'positione procedit: Sunt autem tres modi horo, piaesertim in eopulatii iis negati itis, id est in quibus irmatio ipsim partium connexi
nem negata luimus modus qliado copulatiuae partes non habent aliam negationem, quam ea,quae totam ipsam negat, tune enim valet a in copulativa pro maiori cum una parteas firmati ita pro Minori ad alterius nepatione, ut non homo currit simul di sedet, sed currit, ergo iton sedet, et etiana, sedet, ergo non currit: a Negati ita autem non valat ad assiimatiuam,n5 enim dicetur, Non currit, ergo sedet. Secunduς Modus est, quando utra late pars
habet aliam negationem: pi ter negationem totius, tunc enim ualet a tota copulativa, Sevna negatione ad alterius assirmationem , ut
Non homo non sti idec stinui,& non legit, sed non studet, ergo legit,uel etiam,Non legit, iago studet,contra non valet.
Tertius Modus quando lina pars habet negationem altera non, tunc enim ualet a tota copulativa & parte affirmata ad partem n Natam, ut Non homo currit,& non mouetur, sedc turrit, ergo mouetur. Hi sunt modi in copulatiuis nesativis, nam in assit mali uis non siue
Syllogismi, sed consequetiae quaedam, Omnis
enim affirmatii a Copulativa inseri quamlibet sui partem, siue ambae partes sint affirmat illae,sue negatiuae, siue una affirmativa altera
negatiua,vt,omo currit,& leo est sortis, ergo homo currit,ddita in alijs omnibus poteris singillas partes per se inferre.
Est do syllogismus distinctivus, qui ex propositione eonstat disiunctiva. in hoc autem Acedimus sempera tota disiunctiva cum una parte ad oppositam alteriit ,vel cum opposito unius parti ad positione alterius partis. V .g. Aut est di es, aut est nox, est dies, ergo non eunox . uel aster. Aut est dies aut est nox, non est
68쪽
est dies , ergo est nox. hic antem argumentani di modus ni in disiuiicti uis affirmativis, sitie traque pars sit a firmata, siue traque negata I siue prior assii nota, pos larior nmata, vel contra, prior negata, posterior affirmata: semper tamen debem is procedere uel ab uni parte ad oppositam alterius, velabos posita unius paratis ad alteram pallem. Vnde valet quando vitaque pars eii negativa. Aut non est sanum , aut
non es aegrum , sed est sanum , ergo non est aegrum,tiel aliter. No est sanum, e go est a stit. Idem fit quando utraque affirmativa,& qualido altera etiam est assiimativa.
x. Possiant autem duae figurae harum distingui sicut in Conditior ibus altera, in qua pro minori ponimus pilotam partem disiunctiuς,' aut oppositam eius: pro consequenti vero p steriorem,aut ipsius oppositam. Altera contra,
in qua pro Minori posteriorem partem, aut eius oppositam ponimus, pro conclusione vero priorem, aut eius oppostam , qui omnes. Syllog: sivi in eo sundantur, quod iurei ius di ximus ii fiunctivam esse veram , cuius una so-- la pars est vera , reliquas filias. Ex his, multie olliguntur disiunctivorum. Syllo'ismorum modi, quos per hane artem dc regulam facilis erit diligenti lectori δε admodum utile inuenire, ac singulos per se distribuere. pluia de istis Syllogismis videre cupit, B t. legat, peculiariter de Lis uaruntem. D. riae .lispeEEM Argumensa niti
SV ν ε Ra 3τ , ut breti iter quid aliae argumentationum spe ira sint explicemus : Euthymema, ut Me t. asse iit, est oratio , in qua non omnibus praemissis propositis festitiata ii se: tur' concluso, ut nomo est animal, e go homo est corpus , dicitur etiam trunc; tur 51 llosi sinus, quia ei deest almua piaemisia, unde ad Syllogismu reduci potisti et additio item illius praemiis , livet deest: Reducetur enim illud Elii humema sie ad Syllo asinum , Onan a animal est colpus, omnis homo est animal.
I iiduetio, quam alii Enunciationem vocat, est ab iit serioribus ad si perius progrestio , ut
iste Titia calefacit. & iste ignis calefacit,& si ede cogi dis, ergo Omnis ignis calefacit. Fit
etiam aliquando India es: o Con a singularibus, sed a minus communibus, ut homo scritit,leo sentit de reliqua animalia, e go Cinne animal sentit. Aliquado procedimus negati ii , aliqua do assirmative, de quibus superius diximus in libro Tettio, hie aute attendendum est, ut omnia inferiora quo ad fiet i pollit enumerentur. Exemplum est ab uno singulari ad alterum propter aliquam similitii dii id illatio, ut Deus e percit Niniuitis poenitenti b. is, ergo& n is parcet, si poenitentiam agemus. Potest ex E. tum aliquando a duobus, vel tribus singulatius sumi, semper tame obseruanda est alioua similitudo inter ea,in cuius uirtute vitum singulare ex altero colligatur. Exemplo,&Tnthvmemate frequentius Rhetores sicut Syllceita mo,& inductione Dialectici, vitii Hur. UNsint, quae de argumentationibus, praesertim
de Syllogismis Dialecti et studiosi,s pi discere
oportet ante Aristotelis doctrinam, postea si sius, copiosus, ac exactius ista percepturus.
69쪽
sic itur. Forma dispositio Sc ordii ratio duaru pr position ut niter se secundum debitam quantit tem , dc qualitate & uiuterminorum dispositioilem est , de qua abun-dE in libro Quarto locuti sumus. Materia proxima propositioiles sulit, ex quibus constri ictus eri. Hae autem io duplici dificientia se habent, quaeda in ei lim sunt Necessariae,qua: semper vera sunt, nec eas aliquando salsas esse accidit:qitales sunt illae, in quibus d fiuitio, vel pars aliqua definitionis, gemis ii De,aut differentia de definito praedicatur: ut Domo est animal rationale,honio est animal, homo est rationalis. Similiter illae, in quibus aliqua inseparabilis pioprietas de suo subiecto praedicatur, ut homo est risibilis,equus est hinni bilis, album est disglegatiuum visus, ignis est calefactivus. Simi litei Ze illae, in quibus effectus de suis propriis causis piadicamus, ut animal laionale est risibile,frigiditas congregat, calor serarat. Has omnes piopositiones necessarias vocamus. da aliae sunt, sitae Probabiles dicuntur, qtias Probatς de receptae vel omnium consenui, vel plurimoria, vel sapientu, & horum,uci orum,vel plurimum, et maximὶ pi obatoi u. Sunt enim quaedapropositiones quarum non est ea evidentia, qain misit ilitellectus eis dissentire, tamen receptae sum iam ab omnibus tanquam verae, it
Figulus Mulum odit; omnis mater diligit filium situm: Amicis est benefaciei, sum.Alia a plurimis, ut Diuitiae sunt parandae, Honores sunt expetendi, Alic ab omnibus sapientibus,
vi Ea iubilo nihil naturalitea fit. Sol est maior terra. Alis a plurimis sapientibus, ut Non
sunt infiniti mundi: non est corpus indiuitabile: Plura sunt reium principia. Hae enim olim reoeptae fuerunt a plurimis philosophis, quamuis non omnibus Nisa paucis, sed celaberrimis,ut Ideae non sunt: Est quinta substantia praeter elementa:visus fit per intus susceptioilem. Hae enim a Peripateticis probantur.Omnes h et propositiones orobabiles sunti non quia verae aut tali sitirled quia pio noris recipiebantur, & nulla videtur ratio eum dens in contrarium. Sunt etiam & aliae probabilis, quς existis aliqua via deducuntur, ruas aliqui Probabiles immediatas vocant. x his igitur xuisque propositionibus fiunt Sullogitai Muemadmodum enim eadem soritia circuli liquando in tre liquando in a ro, vel in alia materia fit : ira eadein forma& figura Syllogismi, Aliquando pro stimilibris necellariis applicatur, aliquando vero probabilibus. V t si iuinas propositiones hasiieces Iarias , Omne animal rationale est ii sibile, Omnis homo est animal rationale, ergo Omnis homo est risibilis S 1 Ilogismiis conficitur in Barbara. At si sumas has probabiles, Onitie quod est bonum, repercndum est, omnes diuitiae boliae sunt, ergo. Omnes. diuitiae sunt expetendς. eadem fit in Barbara, se a.
Si igitur materiam ipsun Syllogisini confideramus duas S llogismoriam Dcies constituemus: Et illorum, qui ex nec ei rijs constati ir hi Demonstrantur,&--a Si in probabilibus,&hi Dialectici seu Topio dicis 'et. De Demon πι--,9 Diademeo Duuisem cap. M. EMousTRATIO Syllogismus est, ea itecessarijs propositi nibus pio priam Conclusionis
causam exprimentibus compositus. Duo enim necessaria sun t ad hune 5 Illosi umi
70쪽
Iogismum,qui Demonstratio dicitumalterum
ut ex necesUrijs coneetur: ille enim qui ex probabilibus , aut aliis propositionibus. quaeno necessaliet sunt componitur, demonstratio non est. Alterum,ut piaemissa causa piopria eonclusionis sint: idest. in piami istis contineatur causa uera . propter quam conclusionis praedicatum subiecto inest. Propter haec igitur duo, ista demonstratio est. Omne compinstum ex contrarijs corruptibile est, Omnem ixtum eorpus est ex contrariis compositu, ergo omne mixtum corpus corruptibile est. Omnes enim hae propositiones necessariae sunt, & eausa, quare corpus mixtum corI
ptibile est, in praemissis exprimitur, nempEquia ex contrai ijs compositum est. Uo fit ut in Demonstratione hi termini tres concu ran Maior extremitas. & haec est aliqua proprietas de subiecto monstianda: i uni subi etiam, Minor extrem ras, & causa protrietatis in subiectis ipsum Medium. Fit aliquam do demonstratio eum medium est aliquis est ectus, scis luee non simpliciter demonstratio dicitur. Hie Syllogismus qui demonstratio simplicitet dicitur, est adeo essicax,& validus, ut
non quamcunqtie cognitionem Coclusionis demonstratae eruciat: red claram,certam cinsilii bilem, quae dieitur Sciencia:ac propterea Demonstratio est syllogismus faciens scire,&Scire propriE est, rem necessaria per propria cauam cognoscere. syllogismus Dialecticus est Syllogismus ex probabilibus consectus.
Non oportet autem ut sem Per utraque P
missa probabili procedat: aliquando enim ex utraque probabili fit,ut omne bonum est amplectendum, Labor est bonus, ergo Est amplinendus. Aliquando fit ex una probabili.
ex altera necessaria, ut Omnis virtus est anteponenda diuiti js, Iustitia est vii tus, ergo I stitia est anteponenda diuitiis. Maior probabitis quidem, Minor tamen necessaria, sicut hinnio est animal. Hi e Syllogis nus modo est adeo esseax, sicut prior, non enim scientia conclusionis ficit, opinionem, idest, cogniti
nem quandam non admodum claran , certa,
& infallibilem : secundum quam aliquando decipi possiimus. Q od enim opinione telae- tu errori expositum est. Tali Syllogismo virum ur elica quamlibet quaestiovem dubia , seu problema, probabiliter partem utranque printiando. Est enim Problema, quastio, seu inte rogatio contradictionis alicuius utramq; parron ample uno: ut an diuitiae sint bona; neenhantaentia prestet san ἰtatἱ nee ne. annor sit anteponendus famae nec ne. Horum
utranqtie partem probabilitet Dialectico isti logismo disputamus. Q laedam enim tolli cadipars quae Topica dicitiar ballis autem Dialectica, methoatim , de viam docet probabiliter circa qualibet problematis partem disputandi, in qua quaedam communes regulae,& N continentur, ex quibus a giimeri totum
eo pia stappeditatur, quae in praesenti brevitex& clare tradenda suscipimus. id laevi re et tusx ingeneriai. cap. IN. ἰο e v s est argumenti sedes . Analogia seu similitudine sum LM: pta a Io o coi pollim . ut enim
locus continet corpus , ita id a quo argumenta extrahuntur ran iram in eo contenta, Imeus dieitur. Ideo aliter etiam definiri solet, nεpE, Locus est id, a quoad propositam quaestionem conueniens unitur argumentum. Proterea, quemadmodum res occultae & absco
ditae maximὰ loci in quo sunt ostensionei ueniuntur: ita argumenta his,' tam locos v cant, cognitis apparet,ac propterea loci dicuntur. Vnde definiri etiam Glet, Locus est nota munis, cuius admonitu . quid in unaquaq; re probabile sit,inuelliti potest zae si clarius diceretur. Est latium quoddam commune a gumenta ostendens, quibus probabilitet cim ca res disputare possimus. Tandem quemadmodum in locis variis varia procreantur, de
pro locorum dii tersitate diuet sta prodii cultir, Ita non omnia a muniεta, quae circa res fiunt, ab eodem sonte procedunt, sed a diuersis: ae ideo haec Loca vocantur.Locus duplex est, alter,qui dicitur Maxinia .alter,differentia Maximata Loeus maxima est propositio uni tersalis P se probabilis.cuius veritati milli argu mentationes Dialecticς innituntur. V.s fiantistaea tyumentationes. Planta est vivens, ergo Platae corpus aiatu liistitia est viiiii, ,e go Iustitia est habitus bonus. Cocha est alat, eigo est
vivens sensibile. oes hae & smiles, boli et sunt. Qd si peras, cui innituntur in hGrndere oportet,has omnes hiate inniti principio. De quocunque proicatur definitio, de eodem de definitum psit praedicari. Talis propositio Maxima dicitui :Adueite igitur partes definitionis: Dicitur. propositio uniuersalis quid Maxima non solum dc pro una, aut alcer; argumentatione: sed pro multisci in quacuuctile mat . . E riam,