장음표시 사용
471쪽
se : orant te , atque obsecrant , ut sibi religionem , generi tuo laudem , gloriamque restituas, ut, quod ex urbe hostium per P. Africanum recuperarim , id per te ex praedonis domo
XXXVII. Quid aut his respondere honeste potes ρ aut illi
facere , nisi ut te , ac fidem tuam implorent 8 Adsunt, & implorant . Potes domesticae laudis amplitudinem , Scipio , tueri . Potes : omnia in te sunt , quae aut sortuna hominibus, aut natura largitur . Non praecerpo fructum ossicii tui : non alienam mihi laudem appeto : non est pudoris mei , P. Scipione florentissimo adolescente , vivo & incolumi, me propugnatorem monumentorum P. Scipionis , defensoremque profiteri . Quam ob rem si suscipis domesticae laudis patrocinium, me non solum silere de vestris monumentis oportebit, sed etiam laetari , P. Africani ejusmodi esse fortunas mortui , ut ejus honos ab iis , qui ex eadem familia sunt , defendatur, neque ullum adventitium requiratur auxilium . Sin istius amicitia te impediet : si hoc , quod abs te postulo , minus ad
ossicium tuum pertinere arbitrabere e succedam ego vicarius
tuo muneri ; suscipiam partes , quas alienas esse arbitrabar tne ista praclara nobilitas desinat queri Τ' , populum Romanum hominibus novis, atque industriis libenter honores manis dare , semperque mandasse . Non est querendum , in ea civitate , quae propter Virtutem omnibus nationibus imperat, vi tutem plurimum posse . Sit apud alios imago P. Africani : omnentur alii mortui virtute , ac nomine . Talis ille vir fuit , ita de populo Romano meritus est , ut non uni familiae, sed universae civitati commendatus esse debeat . Est aliqua mea
t ars virilis, quod eius civitatis sum , quam ille amplam, il
ustrem , claramque reddidit : praxipue quod in his artibus pro mea parte versor , quarum ille princeps suit , aequitate, industria , temperantia , defensione miserorum , odio improbo
s m Ma pν Maja .ia,thas d sinas 4tiari I clara Ista nobilitas eaus m habeae semper Ironice dictum , & aeerbe . In locum ueniam conquerendi, quod populus Romanus homi hominis nobilis, sed ignari & iuertis; neque athu, novis atque industriis honore mandet. tantum releublieae, verum etiam familiae M. nobiles ineries praetereat. Hoeam us nerisque sui dignitatem negligentis . Ut prae
472쪽
rum: quae cognatio studiorum , & artium , propemodum non minus est conjunSta , quam ista , qua vos delectamini, generis, & nominis. XXXVIII. Repeto abs te , Verres , monumentum P. Africani : causam Siculorum , quam suscepi , relinquo : judicium de pecuniis repetundis ne sit hoc tempore : Segestanorum imjuriae negligantur ; basis P. Africani restituatur : nomen invictissimi imperatoris incidatur : signum pulcherrimum Carthagine captum reponatur . Haec abs te non Siculorum defensor, non tuus accusator, non Segestani postulant: sed is, qui laudem , gloriamque P. Africani tuendam , conservandamque 1 i-scepit. Non vereor , ne hoc ossicium meum P Servilio judici non probem ; qui cum res maximas gesserit , monumentaque suarum rerum cum-maxime constituat , atque in his elaboret : profecto volet haec non solum suis posteris , verum etiam omnibus viris fortibus, & bonis civibus defendenda , non spolianda improbis tradere . Non vereor , ne tibi , Q. Catule , displiceat , cujus amplissimum in orbe terrarum , clarissimumque monumentum est , quam plurimos esse custodes monumentorum , & putare omnes bonos alienae gloriae defensionem ad ossicium suum pertinere iaEt quidem caeteris illius surtis, atque flagitiis ita moveor, ut ea reprehendenda tantum putem : hic vero tanto dolore
assicior , ut nihil mihi indignius serendum videatur . Verres Africani monumentis domum suam , plenam stupri , plenam flagitii , plenam dedecoris , ornabit ' Verres temperatissimi , sanctissimique viri monumentum , Dianae simulacrum virginis, in ea domo collocabit, in qua semper meretricum , lenonumque flagitia versantur PXXXIX. At hoc solum Africani monumentum violasti ΤQuid Z a Tyndaritanis non eiusdem Scipionis beneficio positum simulacrum Mercurii, pulcherrime factum , sustulisti At quum admodum , dii immortales s quam audacter 1 quam libidinose quam impudenteri Audistis nuper dicere legatos Tyndaritanos , homines honestissimos, ac principes civitatis, Me curium , qui sacris anniversariis apud eos , ac summa religio
473쪽
ne coleretur, quem P. Africanus, Carthagine capta , Tyndaritanis non solum suae victoriae , sed etiam illorum fidei , societatisque monumentum , atque indicium dedisset , hujus vi, scelere , imperioque esse sublatum : qui ut primum in illud oppidum venit, statim , tanquam ita fieri non solum oporteret , sed etiam necesse esset; tanquam hoc senatus mandasset, opulusque Romanus jussisset; ita continuo , signum ut demo- irentur , & Messanam deportarent, imperavit. Quod cum illis , qui aderant , indignum ; qui audiebant, incredibile videretur : non est ab isto , primo illo adventu ,
perseveratum . Discedens mandat proagoro Sopatro, cuius Veseba audistis , ut demoliatur . Cum recusaret , vehementer mi natur . Ita tum ex illo oppido proficiscitur . Proagorus resertrem ad senatum : vehementer undique reclamatur. Ne multa: iterum iste aliquanto post ad illos venit ; quaerit continuo designo . Rei pondetur ei senatum non permittere : poenam capitis constitutam , si injussu senatus quisquam attigisset e simul religio commemoratur . Tum iste , Quam mihi religionem narras P quam poenam Z quem senatum ' vivum te non relinis quam : moriere virgis , nisi signum traditur . Sopater iterum flens ad senatum desert istius cupiditatem , minatque demo strat. Senatus Sopatro responsum nullum dat, sed commotus, perturbatusque discedit . Ille praetoris arcessitus nuntio , rem demonstrat negat ullo modo fieri posse .
XL. Atque haec nihil enim praetermittendum de istius impudentia videtur agebantur in conventu palam , de sella ,
ac de loco superiore . Erat hiems summa ; tempestas , ut ipsum Sopatrum dicere audistis , perfrigida ; imber maximus: cum iste imperat lictoribus, ut Sopatrum de porticu, in qua ipse sedebat, praecipitem in sorum dejiciant , nudumque constituant . Vix erat hoc plane etiam imperatum , cum illum spoliatum , stipatumque lictoribus videres . Omnes ideo put bant , ut miser, atque innocens virgis caederetur. Fefellit haec homines opinio . Virgis iste caederet sine causa socium populi Romani , atque amicum Z non usque eo improbus : non inmnia sunt in eo uno vitia e nunquam fuit crudelis . Leniter
474쪽
hominem , clementerque accepit. Equestres sunt medio in f ro Marcellorum statuae, sicuti sere caeteris in oppidis Siciliae tex quibus iste C. Marcelli statuam delegit : cujus ossicia in illa civitate , totaque provincia recentissima erant , & maxima . In ea Sopatrum , hominem tum domi nobilem , tum summo magistratu praeditum , divaricari , ac deligari iubet. Quo cruciatu sit affectus, venire in mentem necesse est omnibus, cum esset vinctus nudus in aere , in imbri, in frigore . Neque tamen finis huic injuriae, crudelitatique fiebat, donec populus, atque universa multitudo , atrocitate rei, misericordiaque commota, senatum clamore coegit, ut ei simulacrum illud Mercurii polliceretur . Clamabant fore , ut ipfi s se dii immortales ulciscerentur: hominem interea perire innocentem non oportere . Tum frequens senatus ad istum venit rpollicetur signum . Ita Sopater de statua C. Marcelli, cum am pene obriguisset, vix Vivus aufertur . XLI. Non possum disposite istum accusare, si cupiam 2 opus est non solum ingenio , verum etiam artificio quodam singulari . Unum hoc crimen videtur esse , & a me pro uno ponitur , de Mercurio Tyndaritano : plura sunt . Sed ea quo pacto distinguere , ac separare possim , nescio. Est pecuniarum captarum , quod signum a sociis pecuniae magnae sustulit. Est peculatus , quod publice populi Romani signum , de praeda h 1tium captum, positum imperatoris nostri nomine, non dubitavit auferre . Est majestatis , quod imperii nostri gloriae , rerumque gestarum monumenta evertere , atque asportare ausus
est. Est sceleris, quod religiones maximas violavit. Est crudelitatis , quod in hominem innocentem , in socium nostrum , atque amicum , novum , ac singulare supplicii genus excogitavit .
Illud vero quid sit, iam non queo dicere : quo nomine appellem , nescio, quod in C. Marcelli statua . Quid est hoc Patronusne quod erat ρ quid tum quo id spectat ρ utrum ea
res ad opem , an ad calamitatem clientium , atque hospitum valere debebat ' An ut hoc ostenderes, contra vim tuam in
patronis praesidii nihil esse ρ quis hoc non intelligeret , in improbi
475쪽
probi praesentis imperio majorem esse vim , quam in bonorum absentium patrocinio Z An vero ex hoc illa tua singularis significatur insolentia , superbia , contumacia ρ detrahere videlicet aliquid te de amplitudine Marcellorum putasti . Itaque
nunc Siculorum Marcelli non sunt patroni : Uerres in eorum locum substitutus est. Quam in te tantam virtutem esse , aut dignitatem arbitratus es, ut conarere clientelam tam illustrem , tam splendidae provinciae transducere ad te , auferre a certissimis , antiquissimisque patronis Τ Tu ista stultitia , nequitia , inertia , non m Odo totius Siciliae, sed unius tenuissimi Siculi clientelam tueri potes tibi Marcelli statua pro patibulo in clientes Marcellorum suit tu ex illius honore in eos ipsos, qui honorem illi habuerant , supplicia quaerebas 8 Quid postea Z quid tandem tuis statuis fore arbitrabare Τ an vero id , quod accidit 8 Nam Tyndaritani statuam istius, quam sibi propter Marcellos, altiore etiam basi poni jusserat , deturbarunt , simulac successum
illi audierunt. XLII. Dedit igitur tibi fortuna Siculorum C. Marcellum iudicem , ut, cujus ad statuam Siculi , te praetore , alligabantur, ejus religioni te eundem vinctum , adstrictiamque dedamu .
Ac primo , Iudices, hoc signum Mercurii dicebat iste Tyn
daritanos C. Marcello huic. Esernino vendidisse : atque hoc sua causa etiam Marcellum ipsum sperabat esse dicturum , quod mihi nunquam verisimile visum est, adolescentem illo loco natum , patronum Siciliae, nomen suum isti ad translationem
criminis commodaturum . Veruntamen ita res mihi tota praeis
visa , atque praecauta est, uti , si maxime esset inventus , qui in se suscipere istius culpam , crimenque cuperet , tamen is proficere nihil posset. Eos enim testes deduxi , & eas litera deportavi , ut de istius facto dubium nemini esse posset. Publicae literae sunt, deportatum esse Mercurium Mestinam sumptu publico . Dicunt, quanti : praesuisse huic negotio publice
legatum Poleam . Quid Τ is ubi est Τ praesto est : testis est . Proetori Sopatri iussu . Quis est hic ' qui ad statuam adstrictus est . Quid Τ is ubi est 3 testis est . Vidistis hominem , &
476쪽
verba ejus audistis. De moliendum curavit Democritus gymn sarchus, quod is eo loco praeerat. Quid ρ hoc nos dicimus 3 immo vero ipse praesens: Romae nuper ipsum esse pollicitum, sese id signum legatis esse redditurum , si ejus rei testificatio
tolleretur, cautumque esset eos testimonium non esse dicturos.
Dixit hoc apud vos Zosippus, & Hismenias, homines nobilissimi, & principes Tyndaritanae civitatis . XLIII. Quid 3 Agrigento nonne ejusdem P. Scipionis monuis mentum , signum Apollinis pulcherrimum , cujus in semine ,
literulis minutis argenteis , nomen Myronis erat inscriptum ,
ex Ataculapii religiosissimo fano sustulisti Quod iste , Judices,
cum clam secisset: cum ad suum scelus illud , surtumque nefarios quosdam homines improbos duces , atque adjutores adhibuisset, vehementer commota civitas est . Uno eodem tempore Agrigentini beneficium Africani, religionem domesticam, ornamentum urbis, indicium victoriae, testimonium societatis, requirebant . Itaque ab illis, qui principes in ea civitate erant, praecipitur , dc negotium datur quaestoribus , & aedilibus, ut noctu vigilias agerent ad aedes sacras . Etenim iste '' Agrigenti credo propter multitudinem illorum hominum, atque virtutem , & quod cives Romani, viri sortes, ac strenui, &honesti permulti in illo oppido , conjunctissimo animo , cum ipsis Agrigentinis vivunt, ac negotiantur non audebat palam tollere , aut poscere , quae placebant. Herculis templum est apud Agrigenti nos , non longe a foro , sane sanctum apud illos , & religiosum . Ibi est ex aere simulacrum ipsius Herculis, quo non facile quidquam dixerim me vidisse pulchrius , tametsi non tam multum in istis rebus intelligo , quam multa vidi usque eo, Iudices, ut rictum ejus, ac mentum paulo sit attritius, quod in precibus,& gratulationibus non solum id venerari , verum etiam osculari
8o Ε .isim ista J Placet Hotomani eonteissura totam hanc periodum loco motam suis. se : ti aliquanto superius reponendam , in. aer illa scilieet uerba Iam feei .e r etim adsutim scolus, cte. N parenthesi includendam , hoe modo , Quia iste, itis eos, eiam sam δε- ei re eie.im iste Amitenti , eredo , propteν , cte. usque ad illa verba , avia esitiva εtia pia. eabam eum ad stitim feeias iuvia , cte. Hot
477쪽
ACTIONIS II. LIBER IV. 47r Iari solent . Ad ho a templum , cum esset iste Agrigenti ,
duce Timarchide , repente , nocte intempesta '', servorum ammatorum fit concursus , atque impetus . Clamor a vigilibuς', fanique custodibus tollitur. Qui primo cum obsistere , ac defendere conarentur, male mulcati , clavis ac fustibus repelluntur . Postea convulsis repagulis, effractisque valvis, demoliri
signum, ac vectibus labefactare conantur. Interea ex clamor fama tota urbe percrebruit, expugnari deos patrios, non hOstium adventu nec-opinato , neque repentino praedonum impetu , sed ex domo , atque cohorte praetoria , manum fugitivorum instructam , armatamque Venisse.
Nemo Agrigenti , neque aetate tam affecta , neque viribus tam infirmis fuit, qui non illa nocte , eo nuntio , excitatu Stiirrexerit, telumque , quod cuique sors osserebat, arripuerit is
Itaque brevi tempore ad fanum ex urbe tota concurritur. HO-ra amplius iam in demoliendo signo permulti homines moliebantur: illud interea nulla lababat ex parte e cum alii vectibus subiectis conarentur commovere , alii deligatum omnibus membris rapere ad se funibus. Repente Agrigentini concumrunt : fit magna lapidatio : dant sese in fugam istius praeelari imperatoris nocturni milites . Duo tamen sigilla perparvulae tollunt , ne omnino inanes ad istum praedonem religionum reverterentur . Nunquam tam male est Siculis, quin aliquid facete , & commode dicant : velut in hac re. Ajebant in labores Herculis non minus hunc immanissimum Verrem , quam illum aprum Erymanthium, referri oportere.
XLIV. Hanc virtutem Agrigentinorum imitati sunt Assorini postea , viri sortes , & fideles, sed nequaquam ex tam ampla , neque tam ex nobili civitate. Chrysas 'in est amnis, qui N n n et per
di morem expressit Homeru , Iliad. A. sor, ubi Iunonem Iovem precantem inducit . Demenio Plinius tib v . eap. 43 antistiis G eiis in stimIicandis mentum atra geν mox
sa Intemp. a J Ita dicitur nox media . qua nihil aui tempestivum est i seu qua ctis uinia quiescuat. ride soq. ad IEMid. III. fg . ubi noctem In tempora septem distiΠbuit. Hortenses. 83 Cευsas I Ex auctoritate veteris quod est apud me numismatis, seribendum est cυ- fas sine aspItatione . tu eiu autem nominmatis una parte imberbi iuvenis, caput redimitum , prolixa ea arie, quale Apollinis .impressum est eum titulo insoria, pro risori , ut Menandis , pro Mananaei, heroi ut o
478쪽
per Assorinorum agros fluit . Is apud illos habetur deus, Screligione maxima colitur . Fanum ejus est in agro propter ipsam viam , qua Asioro itur Ennam . In eo Chrysae est sim, lacrum , praeclare factum e marmore . Id iste poscere Assori nos propter singularem ejus sani religionem non ausus est. Tlepolemo dat, Hieronique negotium . Illi noctu , facta manu , armatique veniunt: sores aedis effringunt : aeditui , custodesque 'mature sentiunt: signum , quod erat notum vicinitati, Succina datur : homines ex agris concurrunt: ejicitur, fugaturque Tlepolemus: neque quidquam ex fano Chrysae , praeter unum Perparvulum signum ex aere , desideratum est. Matris magnae 'Τ fanum apud Enguinos est. Iam enim mihi non modo breviter de unoquoque dicendum , sed etiam praetereunda videntur esse permulta , ut ad majora istius , & illustriora in hoc genere furta , & scelera veniamus . In hoc fano loricas, galeasque aeneas, caelatas opere Corinthio , hydriasque grandes, simili in genere , atque eadem arte persectas , idem ille P. Scipio , vir omnibus rebus praecellenti stimus , posuerat ,& suum nomen inscripserat. Quid jam de isto plura dicam , aut querar 8 omnia illa , Iudices, abitulit: nihil in religiosissimo
sano , praeter vestigia violatae religionis, nomenque P. Scipionis, reliquit . Hostium spolia , monumenta imperatorum , decora , atque ornamenta sanorum posthac , his praeclaris nominibus amissis, in instrumento, ac supellectili C. Verris numerabuntur.
Tu videlicet solus vasis Corinthiis delectaris P tu illius aeris temperationem , tu operum lineamenta solertissime perspicis Haec Scipio ille non intelligebat , homo doctissimus , atque humanissimus 3 Tu sine ulla bona arte, sine humanitate, sine ingenio , sine literis, intelligis, & iudicas 3 Vide , ne ille non solum temperantia , sed etiam intelligentia te , atque istos , qui se elegantes dici volunt, vicerit. Nam quia, quam pulchra essent, intelligebat, idcirco existimabat , ea non ad limminum
pinor ) eius , a quo Amrina civitas , quod aspiratione. F. Lis . ab eo condita suerit, nomen accepit: in au 84 aedis ἰ, eussoris I aedis ἰ, legendum , aera parte Me ipsum , quod describit Cice- & ita est in libris manuscriptis . Idem auro , cυμ fluvii simulacrum incisum est , tem ualet I; .m. , quod adisti. . De qua dextera manu ureetilum retinens, si ni illa em voce teste Geli. lib. II. cap. a. Laansanis cocnu , adscripto tio ne crisas , sine ε 3 I ris magna a 'beus .
479쪽
minum luxuriem , sed ad ornatum fanorum , atque oppidorum esse facta , ut posteris nostris monumenta religiosa esse videan
XLV. Audite etiam singularem ejus, Judices, cupiditatem, audaciam , amentiam , in his praesertim sacris polluendis, quae
non modo manibus attingi, sea ne cogitatione quidem violari fas fuit . Sacrarium Cereris est apud Catinenses , eadem religione , qua Romae , qua in caeteris locis , qua prope in toto orbe terrarum . In eo sacrario intimo fuit signum Cereris ρομantiquum : quod viri , non modo cujusmodi esset, sed ne esse quidem sciebant. Aditus enim in id sacrarium non est viris rsacra per mulieres, ac virgines confici solent. Hoc signum noctu clam istius servi ex illo religiosissimo , atque antiquissimo sano sustulerunt . Postridie sacerdotes Cereris , atque illius faniantistitae , majores natu , probatae, ac nobiles mulieres , rem ad magistratus suos deserunt. Omnibus acerbum , indignum , luctuosum denique videbatur . Tum iste permotus illa atrocitate negotii, ut ab se sceleris istius suspicio removeretur, dat hospiti luo cuidam negotium, ut aliquem reperiret , quem ea secisse insimularet : daretque operam , ut is eo crimine damnaretur, ne ipse esset in crimine . Res non procrastinatur . Nam cum iste Catinam prosectus esset, servi cujusdam nomen desertur . Is accusatur: ficti teste in eum dantur: rem cunctus senatus Catinensium legibus judicat . Sacerdotes vocantur: ex his quaeritur secreto in curia , quid esse 'si factum arbitrarentur: quemadmodum signum esse ablatum . Respondent illae, praetoris in eo loco servos esse viissos. Res, quae esset iam antea non obscura, sacerdotum testimonio perspicua esse caepit . Itur in consilium : servus ille innocens omnibus sententiis absolvitur , quo facilius vos hunc omnibus sententiis condemnare possetis.
Quid enim postulas , Verres quid speras quid spectas ,
quem tibi aut deorum , aut hominum auxilio putas suturum reone tu servos ad spoliandum fanum immittere ausus es, quolibe
480쪽
Iiberos adire, ne orandi quidem causa , fas erat ξ hisne rebus manuς afferre non dubitasti , a quibus etiam oculos cohibere te religionum jura cogebant Z Tametsi ne oculis quidem captus in hanc fraudem tam sceleratam , ac tam nefariam decidisti. Nam id concupis i , quod nunquam videras : id , inquam , adamasti, quod antea non aspexeras. Auribus tu tantam cupiditatem concepisti, ut eam non metus, non religio , non deorum vis , non hominum existimatio contineret . At ex
viro bono audieras credo, Sc bono auctore. Qui id potest , qui ne ex viro quidem audire potueris ρ Audisti igitur ex muliere : quoniam id viri neque vidisse , neque nosse poterant ἀQualem porro illam sceminam fuisse putatis , judices ξ quam
pudicam , quae cum Verre Ioqueretur ρ quam religiosain , quae sacrarii spoliandi ostenderet rationem Z At minime mirum , quae sacra per summam castimoniam virorum 'η, ac mulierum fiant, eadem per istius stuprum , ac flagitium esse violata . XLVI. Quid ergo ρ hoc solum auditione expetere coepit, cum id ipse non vidisset y Immo vero alia complura : ex quibus eligam spoliationem nobilissimi , atque antiquissimi sani :de qua priore actione testes dicere audistis. Nunc eadem illa, quaeso , audite, & diligenter, sicut adhuc fecistis, attendite . Insula est Melita , Iudices, salix lato ab Sicilia mari, periculosoque disjuncta di in qua est eodem nomine oppidum , quo
iste nunquam accessit di quod tamen isti textrinum per triennium ad muliebrem vestem conficiendam fuit. Ab eo oppido non longe , in promontorio , fanum est Iunonis antiquum :quod tanta religione semper fuit, ut non modo illis Punicis bellis , quae in his sere locis navali copia gesta, atque versata sunt: sed etiam in hac praedonum multitudine semper in-Violatum , sanctumque sueritia Quin etiam hoc memoriae proditum est, classe quondam Masinissae regis ad eum locum ap-Pulsa , praesectum regium dentes eburneos , incredibili magnitudine , e fano sustulisse , & eos in Africam portasse, Masinis-iaeque donasse Regem quidem primo delectatum esse munere: post ,