장음표시 사용
101쪽
1 DE PROV DENTIA NUMINIS fructus Λί folia, vel sponte decidunt, vel facile carpuntur. In medulla est vis genitalis, unde &-siue matrix dicta, & ea exempla , etsi arbor fructum proferat, hic tamen semine delfituitur. Sicut radix, caudex, Arami singuli tribus constant, cortice, ligno, medulla: ita fructus cortice, pulpa, semine. Succo terrae per radices attracto, & per fibras in caudicem & ramos disperib , probeque concocto, partes aquosis inutiles nutri- tioni arboris seu lignosae substantiae . extremis oris ramoru in formantur in folia; partes aereae in flores; quod vero crassiam de probe temperatum, partim in substantiam ligni.
partim infructus , sicque nihil ibi si perfluioicut in animalibus in quod eFcerni debeat.
Quae in altum excrescunt tamen imbecilla sunt, vel se circa aliquid conuoluunt, ut lupulus, hedcra periplosa,& multa conuoluolorum genera; vel capreolos habent, quibus veluti manibus pedamenta apprehendunt ne corruant, Vt Viti8, labrusca, pepones, cucurbitς, M alia quaedam. Infinitum eiset omis' nia diuinae artis, quae in plantarum structura
elucet, recensere miracula. 1 O ,, I
st . Ex his concludo, cum partes omnium Conclusio. animantium & plantarum duplicem finem habeant, alterum quatenus sunt partes, en quibus forma oc structura totius coalescat,
102쪽
alterum ut sunt organa ad certas functiones saluti totius necessarias destinata, & ad utrumque ita sint aptat , commensae & proportionatae , Vt non pollint exactius aut mirabilius ; perspicuum esse cas omnes summa quadam mente & sapientia, quae fines omnes iam ante conceperit, & media omnia considerauerit , e sse perfectas. Omnino enim impossibile est, vitam innumerabilium modiorum ad tam innumerabiles sines sit tam eximia stupendaque proportio conuenientia , nisi lingula ante fuerint exactissime perpensa dc inter se collata. Haec ratio perspicue conuincit diuinam prouidentiam etiam ad minima pertingere, ut quae etiam in minimis, ut in Culicibus, in muscis, in vermiculis, in herbulis innumeras particulas & innumera organa ad totius animalculi vel plantulta completam formam,& omnes functiones saluti ipsius congruentes, disposuit. Prouidentia enim in nulla re magis cernitur, quam in apta
mediorum ad finem dispotitione. Quare cum haec dispositio etiam in minimis ceris natur petfectissima, luce meridiana clarius est, prouidentiam eximiam & di itinctissimam ad illa pertinere.
103쪽
Septima RATIO , ex eo quod omnia agant ordinati ime ob certum finem.
si ι sTENDIMVs diuinum Numen ex natu- ra& dispositione partium mundi, Mex structura animantium &plantarum;nunCidem demostremus ex eo quod omnia operentur propter finem. Nihi1 est in mundo otiosum ι omnia habent suas vires & Operationes : hae autem operationes tendunt ad aliquem finem , idque vel in commodum aliquod operantis,uel alterius.Tendunt autem ita ordinate, tam congruis viis ac mediis, ut nulla arte possint aptius. Quare cum neque hunc finem ad quem tendunt, neque media, aut mediorum per quae tendunt proportionem concipiant , necesse est ut ab aliqua mente superiore, cui omnia ista
perspecta sint, dirigantur. Impossibile enim est ut aliquid ordinate ad aliquem finem sua
operatione tendat, nisi illum media ad illum idonea cognoscat, ut suam operationem hac notitia dirigat; vel certe ut ab alio, qui illa omnia cognoscit, dirigatur. Sic horologia , quae ordinate tendunt ad horarum spatia indicanda , quia neque hunc finem cognoscunt,neque se ad illum disponere u lent , necessario ab aliqua mente omnia illa
cognoscente dirigi & disponi debent. Omnia
104쪽
omnia ad aliquem finem tendere con- 83 stat, Primo in motu canorum, & illuminatione influxuque astrorum, in maris Sc terrae , fecunditate: de quibus supra dictum est Secando, in partibus omnium animalium &piantarum , quorum singulas suum usum, suamque propriam functionem saluti totius necessariam,vel congruentem habere ostendimus. Tertio, idem ostendendum in omnibus seminibus. Quarto, in industria ani
Primum igitur vis formatrix quae est in
seminibus, manifeste ob finem operatutini '' ' mirum ut exstruat corpus animantis vel plantae. Facit autem id tam multiplici & stupenda arte, tam longo S Ordinato Opere, Ut
iapientiori modo sit impossibile. Et sane si
vis seminalis mens esset sapientissima, non posset magis ordinate vel artificiose proce dere. Vnde Hippocrates libro N. I. putat illud calidum quo omnia gene rabilia formantur, esse mente praeditum Scaeternum. Visetur, inquit,sane mihi id quod calidum vocamus immortale esse cuncta in-
resilere, se videra, ct audire, scire omnia tum praesentiatum futura. Nimirum quia videbat sine summa arte Sc intelligentia fie- o non posse, quae vi illius. calidi fiunt. : i Primum crassior seminis portio vi huius . ' F calidi
105쪽
8M DE PROVIDENTIA NUMINISM.diso.- calidi & spiritus extenditur in fibras, quasv spiritus subiens partim in fistulas excavat,
.., partim spongiosas efficit, alibi teneriores, alibi solidiores.& variis locis incidit,amputat, format extrema,coaptat, M diuersis modis committit & colligat, ut ratio ossium 2 membrorum requirit : ex reliqua seminiet portione N sanguine format viscera, nempe hepar, cor, & cerebrum , ex singulis fibras deducens in venas, arterias, neruos fabri. Candas. Has penetrans spiritus cauas efficit, dilatat, protendit, diuiait in ramos plurimos, deducit tum per viscera, ut inter se Communicent; tum per corpus Vniuersum, ut alimentum , spiritum vitalem S animaelem ad omnes partes deferant. interea lin. gulae portiunculae sanguinem attrahunt , ae
in suam substantiam conuertunt, spiritu in terim singulas sensim formante, & debitata
figuram, mensuram, proportionem,& cura Hippoen allis connexionem tribuente, adeo ut septi-lib nisi ας mo die a conceptu totius corporis forma, Momnium membrorum etiam diagitorum appareat. Quam multiplex est ista molitio in formatione de colligatione tot
ossum, tot venarum, tot arterIarum, tot neruorum, tot musculorum : in singulorum
apta distributione, diductione, terminatio ne, seruata cuique sua debita forma , tem ' perie,
106쪽
erie, mensura, satu, nexu, insitioneZ Quaenens ad tam multa simul posset esse inten- at Quaenam ars huic operi par esse queat' uis ergo ista considerans dubitare possit, tum sit aliqua mens sapientissima S poten- issima , a qua tota ista operatio dirigatur, in
tuam totum hoc artificium sit referendum ii cumulus informis saxorum, tegularum, ementorum ignorum seipsum dirigero in-:iperet, & lingulas confusi partes polire, or tine disponere, connectere in formam pul herrimi palath, ut ratio architecturae post .at, quis non diceres mentem quam dari, -hitecturae peritam inuisibiliter ibi adesimania tam artificiose disponere' Pari modo i penicillus variis colori bis infectus se moiere inciperet,& lineamenta faciei humanar,rimum rudia duc re, deinde)ingula explec, formare oculos, attollere genas, figurareiasum,designare oris hiatum,appingere au-es,addere eomam, seruata in singulis debita a proportione, congruis coloribus adhi- litis, ut ratio picturae deiiderat , nemo dubiaret quin penicillus ille a spiritu aliquo in-elligente regeretur. At in formatione cuius sis animantis longe plus est artis & ingenij, tuam in omnibus operibus industria humata factis': eaque formatio longe procedisrdinatius quam ullius artis operatio. Deni-
107쪽
que attingit summam perfectionem, adeo ut opus illud non possit in sua specie esset perfectius, nec singulae partes internae & ex Iernae meliorem habere proportionem Connexionem. Cui ergo ambiguu m esse possit, hanc totam molitionem a mente quadam sapientissima dirigi . 84 Porro tria sunt hic consideranda,inter quς νηυρωρ summa debet esse proportio : anima ipsius
ana cteoν- animalis , corpus , dc Vis seminalis. Inter pus, riter animam & corpus summa debet esse proportio. Tale enim debet esse corpusculumnalem. cuiusque animalculi , quale ipsius anima ad functiones sibi proprias postulat. Vnde quanta est diuersitas animarum, tanta est SI corporum, si figuram & temperiem, dc o ganorum conformationem s pectes. Quare in natura animae cuiusque, tota ratio formationis corporis continetur; adeo ut si quis naturam animae plane perspectam haberet, eg ipsa posset statuere & referre, qualis totius corporis habitus, figura, & temperies csse debeat. Qui autem naturam illius animae non plene comprehendit, fieri nulla ratione potest,ut umquam statuere possit,qua secorpus ipsius esse debeat. Semper enim in aliquo deficiet, neque debitam proportio nem assequetur: ut si agatur, verbi gratia, de Corpusculo muscae, quot pedes habere de-
108쪽
LIBER L. 3 si irat, quot crurum internodia, quae singulis iternodiis mensura, temperies, proportio, innexio ; quot nerui in singula crura dedu- , quot V euae, quae mensura bisulcis ungui- alis, quae paene sensum fugiunt, & alia in-umera. Possent enim vel in unius musicae Irpusculo multa proportionum millia re-eriri necessaria vi suae animae illud apte re- Ondeat ; quas Omnes nemo assequi potest,isi naturam animae, in qua omnium ratio elut in radice latet, mente penetret.
Vis seminalis summam debet haberC , roportionem ad corpus, Ut tale quoad om-ia formare possit quale anima illa postulat. taque qui vim seminalem instituit & fecit, ebuit ante perspectam habere totam cororis structuram, ut vim estectricem illi pro-ortionatam & exacte commensam repraeuitaret. Sicut enim in anima, ram quam in
ausa finali, latet tota ratio styucturae corpo-s, 5 ideo corpus debet illi exacta propor-ohe esse commensum : ita in vi seminalitet eiusdem structurae ratio , Ut in propria adaequata causa effectrice. V nde debet in-:r structuram corporis 3c vim seminalem se exacta proportio,qualis est inter causam fectricem Sc effectum illi adaequatum.
Ex quibus clarissime demon stratur. Uec D .
109쪽
fabrieam,&vim seminalem ab eodem principio originem habere et quod principium non potuir fuisse aliqua natura ratione d stituta. Haec enim non potest inter diuersa
Congruas proportiones constituere, nedum tam exactas & multiplices, quales sunt inter corpus & animam, inter vim seminariam Mcorporis fabricam. Nam istud summam , distinctissimam cosuitionem requirit. Fuit ergo mens aliqua sapientissima simul potentissima, quς per sapientiam ista potuit excogitare, dc per potentiam exequi. Causa cur vis seminaria tanta arte opere-
Est impres tur, ut mente praedita videri possir, est: quia Iis r uin' impressio quaedam, Sc quasi vestigium artis diuinae: hinc perinde operatur, ac si arte praedita esset. Sicut si pictor artis suae vim permanentem posset imprimere penicillo, penicillus perinde moueretur & per se pingeret formaretque totam imaginem, ac si ars ipsa& mens ei inesset. Accedit quod diuina mens assiduo influxu illam impressionem conseruet, & ei operanti uniuersali concursu cooperetur. Sicut in animantibus tria ista, anima, corpus, dc vis seminalis mira proportione inter se respondent & commensa sunt: ita etiam in toto plantarum genere. In anima plantae cuiusque, tota ratio
structurae corporis ipsius plantae , frondiuma
110쪽
ctioin , & florum ,&fructuum continetur. Si militer in vi seminali. Res simplex est forma seu anima plantae,5 vis seminalisi sed irifici ita latet ibi varietas , causali ratione. otiam enim discrimen &tota multitudo figurarum, colorum, odorum, linearum, Proportionum quae exterius vel in corpore Plaritae, vel in foliis, vel in floribus, vel infructibus, vel in radicibus, vel in cortice, vel in medulla,vel in succo cernitur, ea ominnis a vi seminali,& ab ipsa forma seu anima proficiscitur , ac proinde in utroque simplici quodam & inuisibili modo stupenda ratione interius continetur. Itaque ii flores exterius apparent oculis pulchri, M admirabistes tanta figurarum, colorum de proportionum varietate; quanto pulchrior ipsa forma se vis seminalis, a qua tota illa visibilis pulchritudo promanat, S in qua miro, singulari S: ineffabili modo ea tota continetur ' Neque sbium rerum semina,quae natura- 8 li modo & absque cognitione Vlla operan- Ammam tur, sua operatione in finem aliquem venis νυμ φρο-.dunt, sed etiam animantes ipsae cum agunt μω per imaginationem. Hae enim omnes de ad patium, M ad generationem mouentur, Schas functiones peragunt, nihil omnino cogitantes aut concipientes de fine, ad quem illa: tendunt sunt institutae. Non enim