장음표시 사용
131쪽
II 4 DE PROVIDENTIA NvMINI svastitatem belluinam erit reliquum. III Huic malo coniunctum erit aliud etiam maioris momenti, morum summa corruptio, omnibus in comessationes & libidines effusis. Vbi enim otium & rerum abundantia suppeditat, aliud sequi non solet. I dicio nobis sunt homines illi qui ante diluuium vixerunt, quos Otium M luxus perdidit : & gentes quaedam barbarae apud Brasilios, quae cum paucis rebus ob clementiam caeli opus habeant, & annona abundent, ventri penitus sunt mancipatae, & assidue abdomini seruiunt, Omnibus vitiis inquinatissimae. Duo fiunt quae mores hominum maxime Corrumpunt, otium rerum affluentia.
Haec materiam omnibus vitiis subministrati illud animum ad eis vacandum expeditum efficit. Vtrumque submouet paupertas. aia fluentiam quidem proxime S per se, cum ipsa nihil aliud sit quam affluentiae absen tia & priuatio : otium vero dum suis quia busdam aculeis homines pungit, & mol stiam inferti quam ut evadant, ad opus excitantur. Itaque se habet instar stimuli, quo pigra natura & otio amica, ad induis striam laboremque excitatur δέ compelli
tur: quae cum tota intendit operi, a noxiis cogitationibus arcetur, nec vacat comessae
132쪽
tionibus & impudicis actibus dare operam. Ex his perspicuum est, quam salutatis ho- IIaminum generi sit paupertas: ut quae semiatem malorum abscindat, & mentem innocuis curis & cogitationibus occupet, Δ orbem omnibus ornamentis& commodis impleat . Quidquid enim in rebus humanis praeclari, pulchri, admirandi cernitur, id omne paupertatis est opus, & huic maxime acceptum ferendum. Recte quidam: Η'πινιαδ σοφιαω εδαχε. Tractauit hoc argumentum Aristopletanes in Pluto. Nos in eo insignem Dei prouidentiam , qua genus humanum gubernat, manifeste conspicimus. - Nona R A Τ Ι Ο , ex miracula. Mi RACULA etiam diuinum numen II aperte demonstrant. Si enim constiterit multa .eri,aut esse facta quae in nullam causam corporalem reserri possunt: perspicuum erit esse Vim quamdam maiorem S inuisibilem, a qua ista processerint. hanc Deum vocamus. Plurima autem sunt huiusmodi , quae cum vim omnem creatam superent, aliquando tamen facta esse constat, vel perspicua ratione, vel historiarum fide dignissimarum testimonio, &' Omnium gentium consessione. Recensebo quaedam praecipua dc illustriora , tum eorum quae
133쪽
IIs DE PROVIDENTIA NUMINI sante Christi aduentum, tum quae post fiseis
Primum sit, Mundi ex nihilo creatio. hic enim cum non sit a se, ut supra Ratione 3.&4. ostensum est, necesse est ut ab alio fisctus extiterit. Ingens plane fuit ac inime
sum miraculum tanti operis ex nihilo excitatio , solaque potentia & sapientia infinita patrabile. Secundum sit, Tot animalium de plantarum formatio ι tot seminum quibus illa propagarentur institutior tanta terrae & mari collata fecunditas ; qua cooperante fit, ut unum semen breui tempore propagetur in millia. ri4 Tertium, Caelorum Ocyssima vertigo, Ac mundi inferioris per hanc veriiginem g hernatio. Per hanc enim efficit dierum de
noctium gratissimam alternationem, & t Cita utrorumque decrementa dc incrementa. Per hanc ordinat anni tempestates, de omnia nasci,crescere, maturari& perfici suis facit periodis. Per hanc ornat campos flori-hus, pascua graminibus, agrossegetibus, si uas frondibus, arbores fructibus. Huius imteruentu efficit maris aestum, ventorum fi tus, nubium velamina, imbrium oppor tunitates, nivium secunditatem, fontium scaturigines,stuminum lapsus, aurae falubri-
134쪽
LIBER I. IIItatem , aeris serenitatem , tonitruum bominbos , fulminum iactus , & mille aetheris phasmata. His adde mundi cataclvsmum, hominum 5 animantium per arcam salutem, ar
dentis sulphuris nimbum quo Pentapolis euersa, plagas AEgyptiacas, maris diuisio-Mem, AEgyptiorum submersionem, columnam nubis oc ignis,estam casestem quadraginta annis populo exhibitam, fontes virgae percussu e rupibus elicitos, coturnicum infinitam multitudinem castris immissam , tot numinis apparitiones omnibus conspicuas, tot rebellium Zc incredulorum castigati nes, nunc terra dehiscente, nunc igne ire ruente, nunc serpentibus immissis: tot mirandas victorias. Adde solem in medio cur se inhibitum ,& decem circiter horis detentum & alias retrorsum actumr ignis vim compressam, Dei veri cultores in ardenti fornace illa bs seruatos r leonum rabiem
Coercitam, iusto nocumentum inferrent: mortuos ad vitam reuocatos: impios mi
ris modis diuinitus iapisti me punitos. Ex quibus perspicuum est, esse quoddamm
men quod omnia videt, omnia guberna omnia aequa lance trutinar,& peccata momtalium acriter punit: quod peculiarem ge-- Tis curam eorum, qui sum lancte colund
135쪽
118 DE PROVIDENTIA NUMINIS quod multa miranda supra naturae Vires eo rum causa saepenumero perpetrat.
is Neque in his potest ulla fictionis aut imis posturae. subesse suspicio. Auctor enim, qui
exceptis paucis, omnia illa scriptis, erat Sesapientissimus Ac grauissimus, & omnibus saeculis ab iis qui sanctitate vitae vel sapientiae Iaude floruerunt maximus propheta & ple nus numine semper habitus. Deinde, quia plurimae in eius opere sunt praedictiones ut
Genesis Ia.. & s. Numerorum 24. Deuteron. 32. & 33.) quas cum sciamus ex eventu esse verissimas, non possumus dubitare,quin in ceteris quoque verax fuerit. Tertio,Si
gula eorum quς commemorauimuS, Ita mi mutim conscripta sunt, Cum omnibus ci cumstantiis temporum,locoru, personarum nominum, Occasionum, effectuum, tanto Ordine,tanta reru consequentia,tam accommodate rerum naturae, tam cogruenter hi vati,& morum probitati, Vt rerum gςstarum
inspector non possit exactius & craruentius. Qui fingunt, multas circumstaptias declia nant , vel si addiderint, facile detegitur impostura. Non enim congruunt vel tempori. vel loco, vel naturae rerum, Vel aliis certio
ribus historiis, vel sibi ipsae non constant, ud in confictis historiis Homeri, Nonni , Hrgith,Ouidij, Amadisi, & similium cernitur. Quarto,
136쪽
Quarth, Auctor plerisque non selum interfuit, sest etiam praefuit, eaque gessit tamquam, numinis instrumentum et itaque ea
optime nosse potuit. Quinto, Si falsa scripsisset, praesertim de plagis AEgypti,de maris diuisione, de gestis in deserto, a sexcentis
millibus testium,qui interfuerunt, conuinci potuisset falsitatis. Nam coram tota multi tudine haec omnia lecta fuere, in posterum legi septimo quoque anno omnibus congregatis debebant: ut constat Deut. 32. Sexto, Eadem omnia a Dauide maxima
Rege ic Propheta qui Moyse solum Io.snnis posterior fuit in carmine Hebraeo cerilibrata fuere, tamquam in toto Oriente no tissima: quae carmina ab eo tempore usqueia hanc diem assidue in sacris & solemnitatibus toto paene orbe canuntur, ab Hebraeis; ubi liberum habent religionis suae usum, S a Christianis iam ab annis fere mille sexcentis. Imo post Moysen in illo populo singulis paene taculis extiterunt Prophetae, oc viri admirandi, qui numine afflati populum regerent, docerent ,-aberrantem a iustitia& cultu diuino, ad legem per Moysem tradita reuocarent: qui omnes Moysem tamo quam diuinu Vatem &supremi numinis i terpretem ac organu iuspexere. Quales vero ει quanti viri isti fuerint, constat ex eorum
137쪽
II. DE PROVIDENTIA NUMINI stum gestis, tum stliptis. Gesta omnem humanam industriam longe superant ,&ma nifeste diuini numinis directionem S opem demonstrant: qualia sunt quae patrauit Iosue, Debora, Gedeon, Sampson, Samuel, David, Nathan, Salomon, Ahias Silonites. Elias, Elimus, Esaias,leremias, Daniel, Ioenas, Iudith, Esther, Machabaei, dc alia plu.rimi. Scripta plena sunt futurorum praedi ctionibus, qua longo iaculorum decuri, manifeste sunt cosecuta. Nihil si mile in alia irrum gentium historiis aut scriptis inuenitur. Septimo, In ipsa lege Iuaaica, iam in de a Moysis temporibus , fuit quotannis istorum mirabilium gestorum, quae a M 'se descripta, per varias cerimonias, festos dies, sacrificia, aliosque ritus professio ina. Umquam eorum memoria mortalibus exciaderet. Fellum Paschae, & sacrificium agni paschalis agebatur in gratiarum actionem pro beneficio liberationis ex AEgypto Scaeruatis Hebraeis in caede primogenitorum gypti. Ob eamdem causam osserebantur Domino omnia primogenita. Festum Pentecostes in memoriam datae Legis diuinae,
die quinquagesimo post egressum. Festum
Tabernaculorum, eo quod in deseito per annos quadraginta habitassent in tabernaculis. Seruabatur arca foederis, quam ipic
138쪽
Moyses iussu Dei & praescripto secerat, in
qua virga Aaron, quae fronduerat, & urna mannae,& Lex diuina manu in tabulis duabus lapideis incisa & Moysi traditar variis. que canticis omnia illa Dei beneficia, opera miranda celebrabant. Ipsi quoque libri summa diligantia, publica auctoritate in loco publico,iacro, & securissimo, tamia quam oracula diuina adseruati fuere , nequa fraude possent corrumpi. . Octavo, His accedit scripta illa esse plena sapientia fanctitatis Sc grauitatis. nulla in eis vanitas,nulla inutilis curiositas. Omnia seria& animis formadis ad omnem virtute aptis sima. Omni ope id in eis agitur, ut homines ab omni flagitio deterreantur,& ad omnem pietatem, iustitiam, b ignitatem, mansuetudinem, patientiam, S temperantiam ina
formentur; propositis ad hunc scopum non solum admirandis documentis, sed etiam praestantissimorum virorum quos imitemur . exemplis. Nihil simile in scriptis philos phorum, in quibus multa saepe vana& curiosa, nihil utilitatis animo adferentiar mul, ta impia, iniqua, & impura. Nam permittunt idolorum cultum propter communem usum, etsi sentiant unum dumtaxat esse supremum numen: S contemptum, odiaque
occulta in inimicos, & fornicationem , δί
139쪽
I22 DE PROVIDENTIA NUMINI sfoedas libidines, & inanem gloriae cupiditatem, aliosque vitiosos astinus, praesertim internos. Et quamuis subinde aliquid boni dicant dum virtutem Commendant, & Ui- tia reprehendunt: tamen nihil solidi adferul,quod animos essicaciter stimulet & co cutiat , quod eos a malo absterreat, & ad iustitiam impellat. Pulchritudo enim virtutis,
M peccati turpitudo squς sola ab eis allegantur) paruam vim ha ni ad animos permouendos. Longe maioribus opus est stimulis. Hinc nulli, vel paucissimi ex scriptis illorum meliores effecti; superbiores certe innumeri. At ex Moysis scriptis & disciplina, aliisque Iibris sacris, infiniti ad summam sanctit rem,&numinis diuini familiaritatem perquenere, adeo ut etiam admirandis operibus illustres fuerint. Denique si quis mysteria religionis Iudaiacae de Christianae penitius inspexerit, eaque inter se contulerit, clare perspicier, ea quae apud illos gesta, fuisse typos &umbras mysteriorum' Religionis Christianae. ut enim Apostolus I. ad Corinth. Io. ait, Hac omnia infigura contingebant iLisscripta autem suntia nostram infructionem cνου σιανὰ in quo , fines saeculorum deuenerunt. Quare ex iis quae apud nos geruntur,possumus cognost re etiam ea, quae apud illos facta narrantur, esse
140쪽
esse consentanea veritati Ex quibus constat libris Moysis fidem esse habendam, non sOlum ut commentariis Caesaris, aut historiae Liuij, alteriusve auctoris profani, sed ut oraculis afflatu numinis conscriptis. Idem de aliis libris sacris siue historicis, siue Propheticis sentiendum: quia eaedem rationes locum habent. Veniamus nunc ad miracula noui Test, et i menti. Quam multa & praeclara Dominus hic in carne cum hominibus degens, per Carnem patrauit Z leprosos mundauit, paralyticos erexit,daemoniacos liberauit,m Orborum S languorum omne genus dispulit, Caecis visium , surdis auditum , mutis sermonem, Claudis gressum, mortuis vitam restia tuit. Imperauit ventis, compescuit tempe sates, ambulauit super undas maris; multa hominum millia pauit, modico cibo in mil- Iecuplum repente multiplicato. Fecit haec non clanculum,sed palam coram toto mun do , ita ut per totam regionem Iudςae essent notissima, nec aemuli possent negare. Fecit non multa molitione, non magno apparatu, sed solo verbo, vel leui contactu. ln eius morte sol obscuratus, terra contremuit, ru' , pes& saxa dissilierunt, scissum templi velum , monumenta reuulsis ostiis patefacta. Testes horum omnium multet myriades hominuma