Anecdota litteraria ex mss. codicibus eruta. Vol. 1. 4. 1

271쪽

Iunonis Matutae , Iunonis Reginae , & Iunonis Lucinae. Et Iuppiter modo dictus est eadem de caussa Tonans, modo Feretrius, modo Capitolinus , modo optimus Maximus , modo Stator , modo Veiovis, quasi nocens, & modo Custos. Praeter hos omnes Deos fuere & in maxima veneratione Dei Indigetes, qui ab hominum viventium numero sumpti ob singularem virtutem, & gloriam illorum feliciter repositi fuere in Deorum numero . Moti sorsan auctoritate Pi

tonis , qui dixit hominem, si sequatur sensum , & partem rationis expertem , id est concupiscentiam , fieri belluam , & seram , sin rationem sequatur, fieri Deum, vel aliud quid divinum . Quare cum inter veteres aliquis vel bellica arte , vel pace excellens nitebat, patriaeque aliquod magnum bene ficium tribuebat, vel toti generi humano , is procul dubio post mortem fiebat Deus Indiges . Ii fuere Hercules, Aeneas , Castor, Pollux , Aesculapius , Romulus . Et huncinorem sumpsere Romani a Laconiis, qui homi

272쪽

hominibus insigni, & singulari vinute praeditis Templa consecrabant, altariaque, prae bentes iis sacrificia , honores , supplicati neS, caeremonias, vota , statuas , imagines, thura, flamines, pulvinaria , & sedem imis mortales inter Deos. Ucrum audentiores Romanis Graeci fuere, cum iis fuerit mos consecrandi homines , dum viverent, quod

factum est in Platone, & in Agesilao , quibus divini honores sunt tributi , dicatique

ludi, certamina , sacrificia singulis annis, dicta anniversaria a Latinis, & tamquam Numina , & Heroes venerati etiam vivi. Sed supra omnes hoc honore dignus erat, qui vel libertatem patriae dedisset, pulsis tyrannis , vel a magno aliquo malo liberasset. Pari modo & Caesares Romani , quorum virtute , & meritis Imperium Romanum vel crevit existimatione , vel finium latitudine , post mortem inter Deos suere repo sti, indeque fiebat, ut post ipsam conse

crationem mutarent nomen . Nam Rominius post consecrationem dictus suit Quiri-

273쪽

mis; Ino Matuta, Leucothea, Albunea; Melicerta Palaemon, & Portumnus 3 Leda Nemesis ; Circe Marica; Nersilia Hora; Rhea Mater Deum , Idaea, Dindymena, Philena, Pessinuntia, Cybeles, Berecynthia. Caesares

consecrabantur Romae; verum Senatus de crevit , nullum Caesarem consecrari inter

Deos absque expressa licentia , & decreto Patrum , Diocletianusque , cum imperium voluntarie deposuisset, & ad vitam privatam se retulisset, post mortem Senatus Romani consensu, & populi voluntate inter Deos fuit consecratus. In hocque primus filii, & solus: nisi si Carolus Quinctus Imperator nostrorum temporum victoriosissimus , & invictissimus ipsi secundus non filii; quamvis Caroli repudiatio , sive renuntiatio attulerit occasionem, & necessitatem, a Diocletiani abdicatione admodum differentem. Hic honor ,& dedicatio ab antiquis voce graeca dic batur Apotheosis, ultra quam non Iicebat

maiorem honorem cogitare . Uerum Constantinus Maximus quod est dictu miram

274쪽

consensu diversarum nationum , ut lingua , ita moribus , & Religione differentium , a Gentilibus numeratus fuit inter Deos,& a Christianis repositus in ordinem, & numerum Divorum . Agesilaus hac divinitate honestatus fuit vivens a Thasiis. Nec minor gloria fuit Euthymi Poetae Locrensis, qui oraculi perspicuo iussu vivens adhuc consecratus fuit, & relatus inter Deos. Sed omissis Caesaribus,& aliis, repetamus priOrum cognitionem, & dicamus Indos populos carmine rudi veneratos esse Iovem, Pluvialem a Romanis dictum , & una ad rasse & flumen Gangem , tamquam eorum Deos Indigetes. Pariter Meroites Herculem , Pana , & Isidem , Germani venerabantur Tuistonem Deum e terra prognatum,

di Mannum eius filium, Astimphalissi Achiblem , Persae Amanum , & Anandatum , Veneti Diomedem, cui immolabant equum album . Aegyptii habuere Isidem , Mauri Iubam , Poeni Uranum, Macedones Gabia

rum , Latini Faunum , Siculi Adranum , Libyes

275쪽

Libyes Paphonem . Hic Plapho cum esset homo vilis, & abiecta fortuna , sed animo parum inferiori Alexandro Magno , docuit quasdam aves natura loquaces haec verba dicere: Psapho est magnus Deus , & iis dimissis, ut irent in nemora, fecit, ut ab iis

populis rudibus Deus crederetur. Nam , cum ii avium vocem audirent, & rem di vinam esse credentes , auctorem istius astus fortunati tamquam Deum adorarunt. H,

bent & Thraces Indigetem Zamolgidem , Syrii Astartem , Adadem ,& Agartin , Ara. bes Diasaren , Horici Tibilineum , Afri Caelestum , Aegiolenses inas Macoranas ,

quique prope Naucratida incolunt , tamquam Deos venerantur Eitium , & Theu-tum . Nunc postulat ordo rerum, ut dicam

aliquid de iis Diis , qui dicti suere Lares. In quo est animadvertendum , aliquando apud veteres Scriptores hos Deos Laressumi pro iis, qui supra Penates dicti sunt,& Genii , & ita sunt in ordine illorum ; sed sumens eos in propria , & simplici significatione a

276쪽

tione , dico Lares suisse duos filios , ut aliqui dixere, Mercurii, & Nymphae dictae Laris, si fidem adhibemus Ovidio. Quamvis LMctantius in sitis divinis Institutionibus exi stimet , hanc Nympham dici Laram, vel Larundam . Horum fabulam in hunc modum resert Ovidius . Amabat forte Iuppiter Iuturnam Nympham Tiberis , & sororem regis Turni , Iuppiter iussit, ut eius sociae , si Iuturna ab eo aufugeret , eam sisterent , ne eam sequens in flumen non se proiiceret. Verum Lara una Naiadum , & filia Almonis hoc ipsi Iuturnae, & Iunoni patefecit. Quare Iuppiter iratus admodum , eam lingua privavit , & Mercurio iussit, ut eam ad inferos traderet, & Nympham Stygiam faceret.

Mercurius, ea visa , amore eius accensus , captam eam cognovit. Inde evenit, ut Lara

praegnans facta duos tempore filios pepererit, qui a matris nomine Lares dicti sunt. Hucusque vidimus duos esse Lares , sed quia aliquando quatuor dicti fuere ex Aegyptiorum opinione, non idcirco tamen hanc

277쪽

contradictionem supra rem debemus existimare, sed hoc fieri ex disserentia locorum ,& populorum . Et fuit Platonis opinio , homines virtute illustres , & probos post mortem Lares fieri, ut improbi , & mali Lemures . Hinc etiam hi Lares dicti Genii .

Putarunt enim veteres eos hominis curam gerere statim , ut editus esset in lucem ;cxistimantes animas nostras rationales educi in nova corpora a Mercurio, forsan ea

de caussa , quod in sexto mense tributo regimini ipsius Mercurii, putabant hominem accipere virtutem rationis , idest eius regi, men a Laribus caussatum , vel a Geniis, quasi auctoribus , & custodibus humani generis . Sed cum sumuntur pro Diis Penatibus , & magnis Diis, ut videre est apud Virgilium , & Ciceronem, tunc sequuntur divisionem supradictam , cum de Penatibus satis superque a nobis dicitum est . Nunc manentes in propria , & genuina significatione eorum dicimus , hos Lares creditos fuisse custodes domuum vitae nostrae, & tam quam

278쪽

quam tutores hominum , dictos Genios, ut ait Censerinus ; hac de caussa , quod pra positi sint generi humano, vel quia genitos homines custodiunt semper . C. Flaccus existimat Larem, & Genium esse idem, scribens ad Caesarem . Estque animadvertendum aliquando reperiri ex opinione alicuius veteris unum solum Genium , vel Larer fuisse : verum communior opinio est fuisse plures ; Namque solebat dicere Euclides Socraticus ut resert idem Flaccus custodiam nobis a Deo datam esse duorum L Drum , vel Geniorum. Idque aperte cognomscitur ex eo , quod scribit Annaeus Florus,& Plutarchus in vita Bruti. Dicit ille Brutum, cum vidisset in cubiculo suo phantasma nigrum, & meticulosum , nesciretque quis

esset, quaesivisse, quo nomine vocaretur seumque respondisse : Scias, o Brute , m esse tuum Genium malum , nosque revis ros esse in campis Philippis . Indeque elicitur , cum dicat Genium malum , coniici

etiam facile posse esse & Genium bonum . R Sunt

279쪽

divisi bonorum, & reorum nomine , & sunt incitatores nostrorum operum, testes boni,& mali stimuli animae, motores nostrae conscientiae , custodes nostrae vitae , animmaeque praesides ex sententia Gentilium ,& tutores privatarum domuum , ut testatur Plautus in principio suae Aululariae. Ideoque ei praecipue dicarunt aram ignis, idest Ecum ipsum, tamquam eam partem , quae communis est omnibus domesticis , &familiaribus nostris . Qua in re dicit Ioha nes Boccacius in suis Genealogiis, Florentiae sua tempestate etiamnum conservari communi illius civitatis lingua memoriam, quae eodem nomine veteri esset, exstincta tamen superstitione Gentilium. Dicit enim Fl rentinos habere in locis, in quibus communis ignis fit toti familiae, quaedam instrumenta serrea , ad ligna sustinenda, quae discuntur communi vocabulo Etrusco Lari.

Hine apud Latinos Lar significat ignem , quod dixit Columella. Aliquando idem

280쪽

nomen notat internam partem domus , aliquando domum integram, & ne videar moulestus, exempla silentio praeterire consilium est . Fuere & iidem Lares dati custodiae agrorum, inde Τibullus: Hor quoque felices quondam, nunc Pamperis agri custodes , fertis munera vestra, La

res a

Idem Τibullus ostendit aperte statuas horum Larum factas fuisse ex ligno , forsan ex V teri more, vel ex tenui sortuna Poetae. Non condemno illorum opinionem, qui dicunt Lares vestitos suisse pelle canis , idque auctoritate perspicua Plauti, & Plinii, qui dixit quoque , Servium regem finxisse eos effgie boum , & pecorum . Verum Pluta chus rationem reddit, unde veniat illos vestitos esse ex corio canis : nam, ait ille, dein notabant curam , & diligentiam in cust dienda domo, ut faciunt canes. Erant & sucincincti, quod afirmat Persius in v. Satyra . Hi erant igitur Dii privatarum domuum , i R a qui-