Anecdota litteraria ex mss. codicibus eruta. Vol. 1. 4. 1

261쪽

Aegypti, absque dubio hanc quaestionem& dissicilem , & probabilem credemus. Credo ego Poetas multis in rebus lumen praetulisse Pictoribus, & Sculptoribus, &in multis aliis ab iis beneficia accepisse ,& idemtidem in imaginibus Deorum paullatim ,& non derepente artes inter se sibi ipsis o casionem dedisse, & argumenta Deorum formandorum , ita ut eorum figurae ad pe sectionem viderentur perductae. Verum quomodo essent Romanorum Dei proprii,& ab exteris nationibus sumpti, figurati,& ornati, multi loquuntur. Nos interim assi. gnabimus eorum naturam , assignantes stabilem , & firmam divisionem eorum, & qua postmodum cognoscatur figuras , & habitus ipsis a Scriptoribus, Pictoribus, atque Sculptoribus datos respondere convenienter ei Deo, quem ipsi repraesentare nobis studuerunt. Fuere quidam Dei dicti magni Dei, nomine excellenti , atque magnifico , alii Communes , & gradu aliquantum inseriores a praecedentibus. Magnos putabant est Iovem i

262쪽

Iovem , Minervam , Mercurium , & hos Aeneas ex Samothracia in Italiam attulit. Alii dixere Deos maiorum gentium fuisse duodecim, ut dictum est, Iunonem, Vestam, Minervam , Cererem, Dianam , Venerem,& ex maribus Iovem, Martem, Mercurium,

Neptunum , Vulcanum , Apollinem , & hi aliquando dicti fuere Dii Penates , & magni , vel quia famosiores, & magis illustres

aliis esse crederentur, vel quia maiorem in iis inesse vim homines existimarent. M. Ua ro Romanorum sapientissimus putavit Caelum , & Terram praecipuos esse inter Deos. Aegyptii Isidem , & Serapidem . In Latio Saturnum ,& opem . Multi vocarunt Deos magnos Penates, quod iis vivimus, spiramus, & habemus vires corporis , & animi. Hos dicunt esse Iovem in medio caeli , Iunonem in extremo, & infimo loco, in summo Minervam . Alii dixere Apollinem ,& Neptunum . Dii communes , & magis in usu , quam alii, fuere Mars , Victoria ,

263쪽

liatores essent. Neque desuere , qui dicerent Deos communes esse Matrem Delm , Solem , Lunam , Plutonem, & Martem , quod ab omnibus fere venerarentur. Persae adorarunt, ut dictum est , Deum Ignem , habitatores Nili Canopum , Schytae Martem , cui ob summam venerationem sacra faciebant equis. Massagetae, & Poeni adorabant Solem , & Lunam , alii Plutonem ,& hos vocant Deos praecipuos, quamviSaliqui credunt Deum praesidentem Persarum esse Solem , & Lunam Graecorum . Varro ex numero MMM. Deorum selegit aliquos , quos vocat Deos Selectos, & praecipuos , & sunt ii, quos dixi alias, Ianus , Iuppiter , Saturnus , Mercurius , Mari, Apollo , Genius , Vulcanus , Sol, Neptunus , Liber, Orcus, Iuno , Terra , CereS, Luna , Diana , Venus,& Vesta . Vocat ille hos Deos selectos , qui maxime in usu fuerint . Geniales crediti fuerunt Aqua, Te

ra , Ignis , & Aer , quibus addunt Solem , di Lunam, a quibus generantur omnia, & quibus

264쪽

bus in suo natali quisque solitus sacra facere. Genius creditus fuit esse filius Deorum, &pater hominum, quamvis Empedocles diceret, duos Genios nobis esse datos pro custodia

nostrae vitae, quo tempore nascimur, alterum bonum , alterum malum. Menande

que unum solum esse affirmavit, quemadmodum quidam dixere singulos habere, tamquam custodes , & athletas , proprium Genium , & propriam Iunonem . Diximus etiam Lares acceptos filisse in numero Deo. rum , dictosque fuisse a veteribus Deos inseriores , & minores, quibus data fuit custodia privatarum domuum, viarum , & civitatum . Hi ab Aegyptiis quatuor dicti sunt, Dimon , Tychis, Heros, Anachis, quos hominibus praeesse statim, ut editi sunt, putarunt. Plato tria genera Deorum secit, quorum primum est unicus, & solus Deus. Post Dei medii ab ipso dicti habitatores caeli, inde sequuntur Dii inseriores. Daemones vocavit Ministros Deorum , & custodes h minum . Fuere & alii Dii ruris, & rustic

265쪽

, o aqqrum , quos plebs rustica venerata est, Iuppiter, Terra, Sol, Luna, Ceres, Tiber , Rubigo , Flora , Minerva , Venus , Lympha, Bonus eventus, qui morbos pellunt, &inimrias caeli. Verum Poetae addidere Ue tumnum , Priapum, Chloridem, Pomonam,& Tibullus etiam Palem. Sequuntur modo Dei patriae a Romanis dicti Patrii, eos dico, qui civitatibus particularibus dati sunt in custodiam , quales fuere Apollo , & Mine va Athenis , & populis Iliensibus, & Gnosiis, qui volunt eam ibi natam esse, etsi Alalcomenii suam facerent. Liber , & Hercules ordinarie dabantur Thebanis , & Berytiis . Carthagini Iuno , quam placabant sanguine humano . Et ita credebatur Sami, Spartae, Micenae , Argi, ubi dicitur eam natam .

Cypro data Venus , & Paphiis ; Rhodiis , Apollo , Lemno Vulcanus, Naxo Liber , Delpho Apollo , Taenaro Neptunus, Cyarenis Pallas, cum ea civitas fuerit eius dos. Tenedi servati fuere a Deo Teneate , Al

266쪽

Cupidinem habuerunt, Cretenses Dianam , iis datam a Britomarte, Romani Martem . Erant hi Dei Patrii magno honore celebratia civitatibus , & populis eorum devotis: quamvis existimarent committere magnum scelus, si eius Dei nomen patefacerent, qui curam patriae haberet, ne evocationum vi quae solent fieri ab inimicis, ut Deos a custodia unius civitatis revocent, si eius Dei

nomen clarum esset, a solita custodia remo Veatur . Vetus enim erat consuetudo in ci vitatis obsidione , cum ad extremum coninflictum deventum sit, Tutelares civitatis Ob sessae vocari quibusdam carminibus, & ve bis ad hoc factis, quae dicuntur Evocati nes, iisque pollicebantur maiores honores ,& Templa magis ornata , & magis sacrificiis eXornata, quam eo loco habebant. Et ideo Aegyptii, & Persae etiam non eonsuevere

hos Deos Patrios habere, verentes, ne vi EVincationum deficerent. AIii nectebant cate nis, ne sugerent, alii petebant vades pro eo

rum stabilitate . Tyrii cbsidione oppressi

267쪽

a 6 catena aurea statuam Herculis ligarunt,Deum patriae, ne fugam arriperet. Et hic mos non

solum fuit maiorum civitatum , sed etiam Oppidorum . Crustumeni Patrium Deum habuere Delventinum , Narnienses viridianum , Asculani Ancarium , Vulsinienses Nuriam , Ocriculani Ualentiam , Sutrini Norciam. Iuno inuamvis Dea Carthaginiensium, a Romanis maximo in honore fuit habita. Nam postquam Consulatum acceperant Consules , sacra faciebant Iunoni Ho Liae; & Kalendae singulorum mensium, prae cipueque Kalendae Martiae eius divinitatidicatae fuerunt, iisque sacra faciebant. Unde Matronales dicuntur , quod Matronae pro matrimoniis eas celebrarent, & in iis sacra

facerent. Eoque die Templum venerari coeptum huic Deae sacratum , quemadmodum mense Aprili eaedem Matronae myrto corinnatae Veneris festa celebrabant. Verum cum

antiquis de hisce Deis loquens dico , singulos eorum variis nominibus esse appellatos

ob varios essectus, & potestates , quas in iis

268쪽

esse credebant. Cum Iuno a Curetibus dicta fiterit Lucina , Matrona, Regina, &Οpige na , quod opem serat mulieribus parturiem tibus , dicta etiam fuit Hera , Interduca ,

Cinxia , Hippia . Verum Etrusci Cypram dixere , Laurentes Caledatidem , Corinthii Amethystum, alii Matrem Deum dixere, alii Pelasgam. Venus similiter dicta fuit Cypria, Adonis, Verticordia, Aphrodites,& a Syriis etiam Melitta , ab Arabibus Alitia, a Graecis Pytho , ab Eleatibus Urania , a Schytis Argini a , a Cypriis Barbata , Calva , A mata, Pandermus, Apostropha, & Callipyga ,

a Thebanis Praepotens , a Persis Mithra . Apollo quoque varia nomina habuit , nam

ab Athamenis Titan dictus suit , ab Aegyptiis Osiris, a Lydiis Limius, ab aliis Eleus. In Taurominio dictus suit Arthigetes , a Sy

racusis Themis , a Graecis Tyreus , eique ante ianuas sacra faciebant , a Pachinis L, bissinus , a Schytis Eldscirus , a Lesbiis Mi-riceus, a Spartianis Curnius , ab Athenien sibus Patrous, & Alexiacus, a Deliis, & Mi-

269쪽

lesiis Ulius, & Pconicus. In Arcadia dictus Epicurus , ab Eleatibus osophagus, ab aIiis Lycius , Phoebus, Phaneus, Ismenus, &Orius. Minerva varie appellata, dicta enim Trigemina, Glaucopis , Sais ab Aegyptiis , Assisia a Miletiis, a quibus Templum habuit famosum , & illustre , a Graecis Atho mis, a Cretensibus Dictynna, Phoebe, & Diana, a Siculis Lien , quod dolarem in partibus tollat. Prima filia fuit Iovis, secunda a Nilogenita, tertia ea, quam Arcades Chorionem nominarunt, quarta Pallantis fuit, eam dico, quae patrem interemit, quod cai naliter eam cognoscere voluerit, cuique pennas talaribus dedere. Bacchus dictus quoque Liber, Bromius , Lenaeus, & Dionysius, a Siculis Morichus, ab Arabibus oracat, & Adoneus, ab aliis Erebinthius , & SabaZius , a Lace daemoniis Scilices, & Milichius, & eius f

ciem moris tingebant, eique areas pedibus

apponebant ex vetere more. Mercurius

a Gallis dictus suit Teutates, ab Aegyptiis Their . Dicti etiam suere quinque Mercu

270쪽

Ies dicta Rhea , & Berecynthia , & a multis Bona Dea , a Phrygiis Isis , Pessinuntia , &Mater Deum , ab Atticis Cecropia, Minerva , a Cypriis Venus, Paphia , a Cretensibus Diana , Dictynna , a Siculis Proserpina, Stygia, ab Eleusinis antiqua Ceres, ab aliis Bellona , ab aliis Iuno , ab aliis iterTOHccate . Fortuna varia habuit nomina , to

tidemque Templa Romae, dicta enim fuit Fors , Fortuna, Parva, Muliebris, Conve tens , Viscata, Equestris , Redux , Euelpis , Attrophea , Bene sperans, Propria , Virgo , Seia , Respiciens , Maia , Bona , Omnipo tens , Barbata , Mammosa , Dubia , Peregrina , Virgo, Privata , Publica , opipara ,

Favens, obsequens. Sed & Venus varietate Templorum nomen sortita, modo Veneris absolute, modo Veneris Victricis, modo Veneris Myrtheae , modo Veneris Genetricis , modo Veneris Cloacinae , modo Veneris , & Cupidinis . Pariter & Templa Iunoni sacra dicta fuere Iunonis Monetae,

Iuno