장음표시 사용
471쪽
illud enim per quod bene es, non est in loco, sed in homine. Nihil magnum, nisi magno animo despicias. Quae sunt maximae divitiae λ non desiderare divitias. Quis plurimum habet p is qui nimium cupit. Quid est dare ben fictum p Deum imitari. Honcstius est quum iudicaveris amare, quam quum amaveris judicare. Dissentio ab alio
incipiat, a te autem reconciliatio. Succurre paupertati amicorum, immo occurre. Amicos secundae re8 Parant, asversae certissime probant. Peiora sunt tecta odia quam
aperta : itaque te minus loquax inimicus offendit quam incitu8. Mira ratio est quae non vult praedicari, quod gam det intelligi. Ignosci amat, qui quod odit, ostendit. Eleemosyna non tam accipientibus quam dantibus prodest. Et spes praemii solatium fit laboris. Quae est maxima ege
ias P avaritia. Pecuniae imperare oportet, non Servire. Nullum conscium peccatorum tuorum magis timueris quam temetipsum. Alium potes effugere, te autem nunquam. Quis est pauper Θ qui sibi videtur. Qui a multis
timetur, multos timet. Infelicem erige, submitte felicit tem. Vera felicitas innocentia est. Nequitia ipsa sui poena
est. Mala conscientia saepe tuta est, Becura nunquam. Libidinis initia continebit, qui exitum cogitabit. Beneficii accepti nunquam oportet oblivisci, dati protinus. Inhonesta victoria est suos vincere. Satis est Poenarum Potuisse puniri. Inimicitias tarde suscipe, amicitias exerce moderate. Simultates depono. Imago animi sermo est. Qualis vir, talis oratio. Magna res est vocis et silentii temperamentum. Qui aequo animo malis immiscetur, malus est. Neminem laudaveris, neminem cito accusaris, semper puta te cum diis testimonium dicere. Vitium est omnia credere, vitium nihil credere. Utendum est divitiis , non abutendum. Nullum putaveris locum sine teste. Duili oste
472쪽
Excumtionem quaerere, vitium. Fortior est qui cupidit tem vincit, quam qui hostem subjicit. Est dissicillimum
seipsum vincere. Inique irascitur, qui suis irascitur. Amare sic incipe, tanquam non liceat desinere.Magnarum rerum etiam si inccessus non fuerit, honestus est ipse conatus. Nobilitas animi est generositas sensus. Nobilitas corporis generosus animus. Honestior est quem senectus ad otium retulit, quam quem in otio invenit, et tunc imcipiat laborare. Turpe spectaculum praebet animus aeger. Nunquam sit tristis facies tibi in commodo alterius. Homo sum, quomodo devitabo secundarum rerum invidiam pSi felicitatem iactaveris, cum multis dives eris. Quomodo optime potentiam tuebor 3 impotentia occasionis. Locum tenet innocentiae proximum consessio. Ubi consessio , ibi remissio. Irae severitas in vitio est. Boni judicis est dispensare, non tantum quid damnandum sit, sed quatenus. Proximus justitiae modus severitas. Qui tissimam vitam agerent homines in terris, si haec duo
verba a natura omnium rerum tollerent, meum et tuum.
Qui paupertatem timet, timendus est. Vires tuas amici magis sentiant beneficiis quam injuriis. Pecunia non satiat avaritiam, sed irritat. Homo semper indigens pec nia, scit cum ejus moribus convenire. Mihi crede, non potes dives esse, et felix. Auribus frequentius quam lingua utere. Quicquid dicturus es, antequam aliis dixeris, dicito tibi. Nihil interest inter iratum et insanum, nisi
unus dies. Alter non semper irascitur, altor semper insanit. Facillime bonis seueris, si ea vitaveris, quae vituperaveris. Quum alienos timueris, te ipsum verere, nam saepe sine aliis esse potes, sine in nunquam. Si bene te instruxe
473쪽
ignoscito, tibi ipsi nunquam. Tantum ad virtutem adjicies,
quacitum ex voluptate abstraxeris : stultum est somno dei ctari, et qua8i mortem moliri. Bonis nocet, qui malis parcit.
Multi quum aliis maledicunt, sibi ipsis convitium iaciunt. Nihil turpius quam qui objicit alteri sibi objiciendum. Ut licentiosa mancipia, animi imperio rege , linguam , libidinem , ventrem, cupiditatemque comprime; si non potes, paululum remitte. Saepe ca quae sanari ratione non poterunt, innata sunt tempore. Qui propter pecuniae am rem et libidinum moritur, ostendit se nunquam sui causa
vixisse. Turpia ne dixeris, paulatim enim pudor per verba discutitur. Sic habita, ut potius laudetur dominus quam
domus. Consuetudinaria res cst innocentia; non damn tio , sed causa hominem turpem facit. Merito damnari poena est, damnatio immerita damnantis est Calamitas.
Si aliquid cogitaveris, cito apparebit conversantibus. Videri vis ab omnibus; nunquam bonae honestatis simulatio longa est. Quod de alienis tractas, ex tuis iudices. Multi sunt obligandi, pauci offendendi; nam memoria beneficiorum lacilis est injuriarum tenax. obiurgationi semper aliquid blande admisce, facilius enim penetrant verba
quae molli vadunt via, quam aspera. Nemo enim se m tat, qui mutari se desperet. Quoties scribens aliquid dicturus es, scito morum tuorum te hominibus chirographum dare. Qui in sei Vos irascitur et crudelis est, satis ostendit potestatem adversus alienos sibi defuisse. Qui nescit tacere, newit loqui. Facilius est pauperi contemptum effugere, quam diviti invidiam. Bonus fruitur bona conscientia. Malis hominibus tutissimum est cito sugere. Nulla pusilla domus, quae multos amicos capit. Scire uti paupertate, maxima felicitas. Acuit intentio, frangit animum remissio. Nunquam Scelus scelere vincendum est. Disitireo by Cc Oste
474쪽
Bonus vir est, qui eo perduxit assectu animum , ut non tantum peccare non velit, sed etiam non possit. Regnantibus peius multo periculum , quam his qui iudicantur ;hi enim sin pilos timent, illi universos. Numquid sortis sortem se gloriabitur, quem corporis aegritudo officit in- sirinum p Numquid dives in opibus suis gloriabitur, cuius 8pem fur vel tri annus abrupit Θ Numquid nobilitas gloriabitur assecta, nonnunquam indignis et miserabilibus serviens p Diabolus aliquando se gloriabitur interfectorem tuae misericordiae, nunc inter gemiscit socios forsans ius) tuae beatitudinis. Fugienda sunt omnibus modis , et abscindenda igni ac ferro, totoque artificio separanda, languor a corpore, imperitia ab animo, luxuria a monte , a civitate seditio, a domo discordia, a cunctis rebus intemperantia. Dixit quidam amicorum Omnia esse communia , ct amicum seipsum esse alterum. Duorum temporum maxime habendam curam, et eorum quae acturi Sumu8, et eorum quae gessimus : post Deum veritatem
colendam , quae sola homines Diis proximos iacit.
Post haee nonnullae veteres editiones inserunt multas sententias iuxta litterarum ordinem disi insitas , sub hoc titulo Senerae Prooer6M ; quarum maxima pars ex Publii Syri Laberiique mimis est eoileeta; nonnullae vero ex L. Annaei Senecae tum philosophie is quum poeticis scriptis haustae, sed mire depravatae , videntur.
475쪽
V. EPISTOLAE SENECAE ET PAULI.
IN veteribus L. A. Senecie editionibus leguntur quatuordecim Senecae ad Paulum et Pauli ad Senecam Epistolae, quae olim pro authenticis habitae fuisse videntur, quamvis cuilibet eas vel levissime inspicienti supposititias esse pateati Nihilominus no nulli scriptores, nec parvi momenti, inter quos D. Hieronymus, lib. de Scriptoribus ecclesiasticis, e. xa ; D. Augustinus, De Civitate Dei. lib. VI, c. ro, et Epist. LIII ad Maced. , has Epistolas memorant, sine ullo de illarum veritate dubio. Immo perpetua apud priorum aetatum Christianos opinio viguit Paulum et Senecam magna fuisse amicitia conjunctos, quod confirmat Linus Doniis de Passione Pauli. De hac amicitia multi discept verunt, in primis n. m. Ge*ke, in re Tractatiuncula de familiaritate quae Paulo apostolo cum Seneca philosopho interfuisse videtur verisimillima n, Lim. 1833, in-P. Quam dissertationem
quum saepe quaesitam comparare non potuerimus, satis erit hic inserere quae ex illa excerpsit Fred. Schoeli, Histolae alnepede la timeature romatae , vol. II, p. 445. α Cette tradition ne doli peu dire pas et re relegusie paravi tessabies; plusleurs circonstances se reuuissent pour tui donuerquelque vrai semblance. Elle explique au molns Ia singuliere ressemblance que les hommes de leti res ont remarquee entre beau- eoup de passages de Seneque et des satiates geritures, furtout des Ephres de satae Paul. Nous allons rapporter quelques-uns de ces passages parallῆles, en commencant par la hara ingue quel'apoire prononD devant l'ardopage d'Athenes, et que saint Luca insύrde dans te di septieme chapitre des Actes des A tres.
Ipsa eius verba vide infra , P. έio , not. 3.
476쪽
Sisini PauI. Deus qui fecit mundum et omnia quae in eo sunt, hie caeli et terrae quum sit dominus, non in manu saetis templi, habitat. Acr. XVII. aέ.
Nee manibus humanis eolitur indigens aliquo, quum ipse dei omnibus vllam, et inspirationem, et omnia. Ibid. 25. Deus ... quamvis non longe sit ab unoquoque nostrum. In ipso enim viis imus, et movemur, et sumus Ibid. a Τν Quicumque enim spiritu Dei aguntur, ii sunt filii Dei. Ερ. Rom. VIII,
i dies et iis quia templum Dei estis, ei spiritus Dei habitat in vobis. I. Cor. cap. III , i 6. Non debemus aestimare auro', aut argento, aut lapidi, se ulpturae artis e Leogitationis hominis, divinum esse simile. Aet. XVII, 29. Credere enim oportet aceedentem ad Deum, quia est, et inquirentibus se remuuerator fit. Nebr. XI, 6. Hlote ergo imitatores Dei. . . et ambulate in dile etione: δρh. V. i.
Sicut enim corpus unum est et membra habet multa , omnia aulem membra corporis quum sint multa. unum tamen corpus sunt: ila et Christus ... Nunc autem multa quidem membra, unum autem eorpus ... Vos autem estis corpus Christi, et membra de membro. I. Cori cap. xIT. I, 2O, 27.
Nihil εnim intulimus in hune munisdum: haud dubium quod nee auferre quid possumus. I. Tim. cap. 6. .
Miaque Deci non templa eongestis in alii tudinem saxis exstruenda sunt; in suo euique consecrandus est pectore. Fragm. citEyar Liaceunce , Imi. IV. Totus mundus est deorum tem
plum . solum quidem amplitudine illorum et magni Leentia dignum. Demnes VII, 7. Deum colit qui novit; non quaerit ministros Deus ; quidni Z loe humano generi ministrat; ubique et omnibus praesto est. χω. 95.
Prope est a te Deus, tecum est, intus est. Sacer intra nos spiritus sedet, malorum honorumque nostrorum Observator ; bie , prout a nobistraetatus est, ita nos tractat. Bonus vir sine Deo nemo est . . . In uno quoque bonorum habitat Deus, etc. Ep.έ . Quocumque te flexeris. Deum videbis Oeeurrentem tibi; nihil ab illovaeat. De Benef. V. 8. Te dignum Deo finge. Finges autem non auro, non argento ; non potest ex hae materia imago Dei exprimi ,imilis. D. 13. Primus deorum cultus est Deos eredere, deinde se ire illos esse . . . qui humani generis curam gerunt, qui eastigant quosdam et eoercent. Satis illos coluit, quisquis imitatus
est. Hrimo sit mansuetus homini, ... erranti viam monstret, cum esuriente
Ibid. Per has mortalis aevi moras illim εliori vilae longiorique praeluditur.
Quemadmodum novem mensibus nos
477쪽
Sisint Paul. Scimus enim quoniam si terrestris domus nostrae huius habitationis dis. solvatur, quod aedilicationem ex Deo
habemus, domum rion manu faciam. aeternam in caelis. Nam et in hoe ingemiseimus, habitationem nostram quae de eaelo est, superindui cupientes e si tamen vestiti, non nudi inveniamur. Nam et qui sumus in hoe tabemaeulo, ingemiseimu' gravati :eo quod nolumus exspoliari, sed supervestir , ut absorbeatur quod mortale est a vita. II. D. ad Oricia ρ. V, Videmus nune per speculum In aenigmate : tune autem laete ad sariem. Fritie cognosco ex parte, trin Cautem cognoscam . sicut et cognitus
sum. I. Gr. eq. xΙΙΙ, tet. Non enim aceepistis spiritum servitutis iterum in limore, sed acee
pistis spiritum adoptionis filiorum itiquo et amamus: Abba Pater. nom. VIII. 5.
Non enim habemus hie manentem civitatem , sed suturam inquirimus.
n. V. Totii te chapii re ou l Α-potre expose te dogme de Pimpulation et de la pii nition du μchε, Non est iustus quisquam. Omnes
Senseque tenet materens uterus, et praeparat
non sibi, sed illi loco in quem videmur em illi iam idonei ... si e per hoc spatium, quod ab infantia patet in se.
nee lutem, in alium maturescimus pamlum. Λlia origo nos exspeetat, alius rerum status. Proinde intrepidus horam illam deereloriam prospice; non est animo suprema, sed eorpori. Quid quἰd ei rea te iacet rerum , tamquam hospitalis lori sarcinas specta : transeundum est. Excutit redeuntem natura, sicut intrantem. Non litet plus asserre quam intuleias; immo etiam ex eo quod in vitam intulisti, pars magna ponenda est. Detrahetur tibi
haec eircumiecta, novissimum velamentum tui, cutis; detrahetur caro. Dies iste, quem tamquam extremum reformidas, aeterni natalis est. De
pone onus; quid cuneta is p ... pone eorpus istud diu ta habitatum ; per
eunt semper velamenta nascentium . . .
Veii Iet qui te revelet dies, et ex contubernio laedi atque olidi veniri,
educat. Ttine naturae arcana tἱbi relegeratur . . Q Tunc in tenebias vixis edices, quum totam lucem totus adspexeris , quam nune ... obseure intueris, et lamen admira is tam pro eui. M . ΙΟΣ. Deus colitur et amatur. Non Pol est amor eum timore misceri. D. Deos nemo sanus timet, nee quisquam amat quos timet. ID LIenes,
sum sunt, suum iudicat, sed ut eom. mod iis utitur peregrinus et pro Perans. D. IO.
Omnes reservamur ad mortem , in omnes constitutum est capitale supplicium , et quidem constitutione iustissima. Q tumst. ωι. II, 59. Peeeavimus omnes, alii graviora .
478쪽
At Paul. enim peetaverunt et egent glomi Dei. nom. ID, IO, Nemo invenitur qui se possit a
solvere , et innocentem quisque se dicit , respieiens testem , eOnseientiam.
Quem enim diligit Dominus, ea ligat : flagellat autem omnem filium quem reeipit. In disciplina perseverate. Tanquam filiis vobis osseri se Deus: quis enim filius. quem non
semblabie dans Ies traiiέs de morale d'Aristote , dans Ies dialogues de Platon, dans Ies Choses mdmorabies de Socrate par Xenophon, dans les ouvrages philosophi que de Cicεron t Poum quoi , furtout, dans Ie ManueI TEpiciate et dans te livre de Mare Α ἐle, qui tous les deux professalent les principes de lamsime ecole que Seninue, Ies rememblances avec les iddes chr4liennes son elles si peu nombreuses ' Le phenomhne syexplique, si I'on admet que SenΦque a connu et frequenld les Arcltiens , et γ'il a vctu dans des rapporis d'amili si avec te plus ellhbre de leura docteurs qui a passe deux anne es , Rome.
alii leviora, alii ex destinato, alii forte impulsi, aut aliena nequitia xblaii. De Im , Ι, έ. Vir bonus vera progenies Dei . quem parens ille magni seus' duritis
educat. . . experitur, indurat, sibi illum praeparat. De Pr-M. . c. I. Patrium habet Deus adversus bonos viros animum, et illos solet iter amat, et re operibus, inquit, doloribus et damnis exagitentur, ut verum colligant robur. . Did. e. a, S 4. Quos probat Deus, quos amat, eos
indurat, recognoscit, exercet. .
Multa huius generis loea eollegit auetor libri inseri pii Seneca Christia-ν mi , Augustae , t 78a ; Posonii, t8o3.
479쪽
o Ce ne soni pas seulement des principes du Aristianisme γ'ontrouve dans Senhque ; on est bien plus elonne e ore d'y trou ver des phrases inusit Ees cheZ les Ecrivatus profanes, et des mois pris datas des acceptions M'ils n'ont que dans le Novomu-Testrament. Tel est i 'emploi du mot cano, dans te sens biblique, qu'onne remarque datis aucun deriva in palan '; celui du mOt angelus,
comme il est pris dans la vinglieme letire'. et qui rappellel 'ange de Satan doni se plaint saint Paul et que les interprεtes
prennent Pour saux apoire ; telle est eneore t expression de int-Gyria que nous avons dej1 clige, et celle de progeniture de Dieu , pour itidiquer un homme de bien; telle est Ia comparat son de la vie avec un fiat de guerre Toutes ces manthres de parier soni exclusivement propres h Mninue parmi totis leg
Paul. ne lette Ia moindre inurai semblance sur la tradition quile met en rapport avec te philosophe romain. Ce sui, d apri si e calcul des plus savans critiques , au printems de l'an fiet apris J.-C., que t 'apoire arriva ri Rome; te prsiset du prsito ire, auquelit sui remis, tui permit de demeurer dans une maison partic liere avec un soldat qui Ie gardait a me , et tui laissa toui eliberte de voir ses amis. Ce preset du Prsitoire Et ait Burrhus P ami de Mndque. Ν'esl-il pas Daturet de penser que leur conversation sera lombee sur ce docteur juis, siloquent et hardi, qui, pour de nouvelles opinions religieuses , avait disi persέcute en Palesline, et en avait appel6 au tribunal de rempereur rSelahque Uaura-t-il pas ete curieux de volt et d'eniendre cethomine extraordinatre 3 Il est meme probabie que Ie nom desaint Paul etait connu de Senhque avant son arrivde 1 Rome.
Animo eum hae earne grave certamen est, ne abstrahatur. De Conso . a Inaresam, e. αέ.-Animus liber habitat; nunquam me earo ista eompellet ad metum. .Lxv. Noti est summa felicitatis nostrae in carne poneada. .Lxxiv. Nee ego , Epicuri angelus , scio , etc. 3 2 d Cor. XlI, 1. 2. 4 Epist. L , xCVI,
480쪽
Lors de son setour a Corinthe , t 'apotre avait Elia amend devant te iribunal de Gallion; cellii-ci res a de prono er dans uri easraire qui concernait Ies opinions religi ses du plus intoleratri et do plus ineprisable de tom les Muples Mais ce Muvemeiar de I' Achate n' Stait aut re que M. Annatis Morius, ee seire de Seneque qui, ayant passis par adoption dans une aut re famille a vati pris les nonna de Iunius Annontis Gallio. Probablement le
de ce docleue qui avait ense ignd pendant di x-huit mois l'Evangi se dans la capitale de sa province. v Nous ii insisterons pas sur les salutations dessiares de tu mai-son de Cesar qui se lisent 1 la sin de I'optire de saltit Paul auxPhilippiens , fieri te a Rome ; l 'expression . ei εκ της Κῶσαρος σικιας, designe tout aussi hien tes esclaves du prince que ses parens ou ses ministres , et lyon fiat que , pendant long-tenis 'Evangite trouva surtout des adherens parmi les classes tesplus matheure es de la foetet e. iis objectera-t-on qu'il est probabie que, si Sh neque a valleo unu sati it Paul et la doctrine qu)il annon it, on uouverati datisses rerils queiques traces de predilection pore les threiiens'
Mais Ie philosophe romain pe ut avοir gould la partie de celle doctrine qui se rapporta it 1 l uni id de Dieti eth Ia manthre dontii doli hire adorsi , sans que I Evangite de la venue du Christ