장음표시 사용
501쪽
parvo, aut nullo est. v Itaque jam mute ad Modestiam to meque voeo me disserendi aut asserendi, te censendi vel assentiendit et eum Aristotele praescribo, a nunquam nos verecundiores esse d
bere, quam quum de Diis agitur. . O juret o merito l .. Si enim intr-mus templa compositi, si ad sacrificium necessuri voltum submi timus , togam adducimus , et in omne argumentum Modestiae fingimur , quanto hoe magis saeere debemus, cum de sideribus, de stessis, de Deorum natura disputamus t ne quid temere , ne quid imprudenter aut ignoranter affirmemus et aut fici eutra mentiamur .
Sen. VII Quaest. Nat. cap. M. 3
Duo rerum Priari a Stoicis esse, E sciens et 'tiens r illud. Deum p hoe, Materiam. Hams dst Theologia r ordiamur, et quidem a Princi is primis. Ea disserunt ab Elementis. quod elarum est i etsi Seneca etiam hac mee visus comprehendere in hisee verbis ist. Lxxxix r u Ipse Faementi locus, ut quidam putant, simplex est e ut quidam , in
Materiam et Causam omnia moventem , et Rementa dividitur. MItaque quidam una voee et Ioeo utraque illa PrincIpia comprehendebant i alii aliter, quibus Stolet , opinor, nostri accedebant. Nam Laertius, inter Stoiea r α Disserre aiunt Principia et Hementa ; nam illa, geniturae et eomaptionis esse experia ; haec autem, in Un versi conflagratione interire. Item eorpora sed informia esse Principia ; haee autem formas suscipere . is Clarum est, neque aliter Plato et Aristoteles censuerunt. Elementa priris aliquid habent, et ipsa e Principiis oriuntur r at Prineipia ideo dicta , quia nihil iis Prius , et causam ut sint praebent aliis, causam ipsa non agnoscunt. Variis varia sunt, et vix ulla in re major, quam in hoc capite, di sensus r sed Moisi duo ea ponunt, Agens et Patiens et sive Devin , et Materiam. Laertius r ω Videtur Stoicis duo esse universorum Priii-
I e hae leetione aist sententia dico lib. II, infra , Dissert v. Eadem Stob. in PbyMe. cap. 13, et Plutarch. I De Plae. mP. . .
502쪽
cipia, Esileiens et Patiens. Et Patiens quidem, qualitatis exsortem essentiam , Materiam r Εssiciens autem , Rationem quae in ipsa est, sive Deum. . Seneca item dissuse Epist. Lxv) : . Dicunt, ut seis,
Stoici nostri, duo esse in rerum tiatura, ex quibus omnia fiant ;Causam et Materiam. Materia iacet iners, res ad omnia parata , cessatura si nemo moveat et Causa autem , id est, Ratio, Materiam format, et quocumque vult, versat r ex illa varia opera producit.
Esse ergo debet aliquid Unde fiat, deinde a Quo fiat i hoe Causa ost, illud Materia. M Et statim i u Quaerimus quid sit Causa Z Ratiosaeiens , id est, Deus. . Iteriamque t u Nempe univcrsa ex Maloria , et ex Deo constant. . Cicero Acad.ὶ ru Naturam dividebant in resiluas i ut altera esset Essiciens, altera autem quasi bule se praebens , ex qua ossiceretur aliquid. In eo quod Essiceret, Vim esse censebant rin eo quod essiceretur, Materiam quamdam e in utroque tamen utrum lue. Neque enim Materiam ipsam cohaerere potuisse, si nulla Vi contineretur; neque Vim sine aliqua Materia. Nihil est enim ,
quod non alicubi osse cogatur. . In quo tamen opinio, sive error vetus notandus, censentium Materiam simul Deo aeternam, nec est
rum sine altero suisse. Observa etiam , Naturam sic distri; quod Platonicum est, itemque Stoicum r et in illorum dogmatis Apuleius De Dogmate Plat.) et u Tας ουσἰM , quas risentias dicimus bive N iuras ), duas esse ait Plato, per quas euneta gignantur, Mundusque ipse ; quarum una, cogitatione sola concipitur D H et altera, seti-sibus aut iei potest is, quae est Materia. Itemque de eo Laertius In Platoney: α Duo rerum omnium Principia Plato statuit, Deum ci Materiam ; quem illum etiam Mentem appellat, et Causam. . Haec autem vetus, et ab ipso Homero Odyss. ὀ) est opinio, ut censent, qui a Proteum, et Eldotheam induxit allegorice et primam quidemot principem causam ipsa vox dieit Proteum appellatis et quae autem in species vertitur Essentiam, Et theam. π Empir. v. M ibem. iid Thales ; Mentem et Muram Initia posuit e recla.interpretatione, Deum et Materiam. Pythagoras idem e cui Moinc , I A. est Mens , sive Deus ; ΔυM , Lirio . Materia. Simile in pleris lucidiis, si lubet cxaminare t et veritas luee multis innotuit.
503쪽
Ea θω , Naturas amellari: sed emiuenter , Deum. Itemque
Dixi 1s Essentiris sive Naturas duas esse r quod uberius paulo diducendum est, et mens ae sermo hic Stoicorum explicanda. L
etantius praeeat lib. VII. c. 3 r a Stoici Naturam in duas dividunt
partes ; linam quae Essciat; alteram , quae se ad faciendum tractabilem praestet. In illa prima esse Vim faciendi in hae Materiam, nee alterum sine altero esse posse. Ita isti uno Natum nomino res diversissimas conlprehenderunt, Deum et Mundum , Artifieem et opus, dieuntque alterum sine altero nihil posse, tanquam Natura sit Deus Mundo permixtus. Nam interdum sic confundunt, ut sit Deus ipsa Μens mundi , et Mundus sit Corpus Dei. . Habes sere quae Cicero supra , sed paulo majs explicata a videsque et Deum Naturam diei, et Materiam. Sed illum maxime, quatenus tamen insertus est Mundo, et molem hane animat, continetque. Laertii ista mens In Zenone) : α Naturam modo dicunt, eam quae Mu dum continet; modo illam quae, fgnit producitque super terram. Μ Prima illa dictio, est nostra r et Cicero palam huc adspexit, inimo vertit, quum scripsit II De Natur. deor. ) r u Natura est igitur quae Continet Mundum omnEm, euinque inetur e atque ea quidem non sine sensu atque ratione. n Sine sensu quomodo possit, quum ipsa sit illa a sontiens et intelligens is, id est, Dens y Idem scriptor zn Mundum et ejus partes Natura sentiente leneri , in qua Ratio per secta insit, quae sit eadem sempiterna. Quam vim animum ess dicunt Mundi, eamdemque esse Μentem Sapientiamque divinam . nVides clare, hane Naturam, Mentem esse Dei et Rationem i uno Verbo Deum t qnid enim in illo, nisi nostra distinctione, distinctum Z
Seneca IV De Benos. eap. r u Quid aliud est Natura, quam
Deus , et divina Ratio, toti mundo re partibus eius inserta' is Et alibi II Qinest. Natur. cap. 45) causam etiam appellationis ndjungit e vi Vis Deum Et Nuturam vorare Z non peccabis ; est enim ox quo nata sunt omnia. u Lactantius ponit hoc , et approlint lit,. Il, Diu liguis ρον Corale
504쪽
cap. 9 r α Melius igitur Stoicoriun omnium acutissimus Senoea , qui vidit nihil aliud daturam esse, quam Deum. . Ipsum hoc Plinius lib. II, cap. 7 , plurimum sane Stoicus r α Declaratur Faturae potentia idque esse quod Deum vocamus. η Et iterum t a Ilieost mus, per quem inlulligitur eadem, et parens rerum omnium et mugistra, Natura. u Sed in verbis Lactantii etiam erat, a Mundi uia a Stoicis Naturam vocari. Μ Quod verum est , ut in Seneca Cotisol. ad Helv. cap. 83 et u Quocumque Venerimus, eadem rerum Natura utendum est. . Plinio lib. II , cap. I et a Idemque mundus rerum Namne opus, et rerum ipsa Natura . . Quid ita λ quia Mundus et a Deo prima Natura factus est; et ipse illi insertus, facit
Mundum diei Deum. Confundunt igitur, ut Manilius lib. I ὶ ,
obscuriusculo aliter versu et Materiaeque datum est cogi, sed cogere. Miindo :quod est, Materiam pati ; Deum agere, qui dicitur et Mundus. Atque eadem ista Natura rerum, Communis etiam Stoi eis dicitur , ut a Particulari euiusque rei abjungant. Sic Seneca Consol. ad Helv. cap. 8) r Duo nos pulcherrima , quocumque movebimur, sequentur , Natura Communis et propria Virtus. η Chrysippus apud Plutarchum e u Quod si aliqua Communis Natura, et Communis etiam ipsius Natume Ratio, nec Antipodas quidem latet . . Observa. Communis est Natura , atque etiam Ratio in ea CGnmunis , quae omnia digerit et sormat. Longe enim Stoici nostri ab illis, qui brutam aliquam et sine sensu Naturam statuebant, omnia gignentem ac conservantem. Inter quos Strato Physicus nobilis , apud Laelan ium lib. De Ira Dei, cap. io) r α Habere Naturam in se vim gignendi et minuendi , sed eam nee sensum habere ullum, nec figuram. MIdem magnus ille Hippocrates videtur e sui se Epidem. θ 4α Invenit, inquit, ipsa sibi Natura vias non ex ratiocinatione. is Et iterum e st Indocta est Natura, ex seipsa gnara eorum quae sacere debet. is Profecto hi tales Divinitatem concutiunt aut evertunt e u et quum vellent persuadere . , ait Laetantius lib. III, cap. 2' , u nihil esse divina mente perseetum, Naturam dixerunt GSe rerum omnium matrem et quasi dicerent, otimia sua sponte esse nata. n Et de iis dem ipsis r u Probabile est , inriunt, Materiam rerum et habore
505쪽
et habuisse Naturam suam et vim. . Quasi igitur in ipsa Μateriaiale insitum quod produceret e sed briatum et sensus expers, ulΜateria ipsa. Quod refellit idem egregie r u Quam vim potuit hahere, nullo dante λ quam Naturam, nullo generante ' Si habuit vim, ab aliquo eam assumpsit: a quo autem assumere, nisi a De potuit . Sed et Plato ostendit, olim sie fuisse qui desiperent plures. α Iloe multorum dogma est, inquit In Sopbista, et X De Legib. , Naturam omnia gignere sua sponte et vi, et sine Ratione aliqua pro lueente . . Quid autem tu, Plato o vero assero, inquit, u quod eum Batione fiant, et divina Seientia , et ab ipso Deo. . Demir
me alibi In Phileto r . Naturam iuxta Rationem, et eum Rationeae Mente , euneta adornare. M
De aio communis Natum. id est. Dei. Ignem esse, re dici Miaris, atque etiam miscis.
SEB quae est igitur Stoicis ista Natura, et quomodo desinitur Τ Habes apud Laertium in Zen. : α Censent ipsi Naturam esse ignem ari ficialem, via progredientem ad generationem, quod est, Spiritus ignis et artis similitudinem prae se serens. - Ipsa haec finitio Zenoni tribuitur a Cicerone II. de Natur. De .ὶ t u Zeno naturam defiuit, ignem esse artificiosum , ad gignendum progredi eutem via. . Quare Ignem P quia Stoici vim et vitam omnem Mundi, atque ipsum adeo
Deum in igne ponebant, immo Deum esse. Sed ignem non quemcumque , non hunc nostrum corruptorem ut corruptibilem; sed a e vitam r id est, artificem atque opificem, condentem ratione et velut arte, vegetantem ae servantem. Dixi Oelut arie, et Laertius bene interpretatur et simile duntaxat aliquid in eo spiritu ignis et artis esse. Cicero hoe explicat II Nat. Deor.) : u Artis enim maxime proprium esse creare et gignere et quodque in operibus nostrarum artium manus emetant, id multo artificiosius Naturam . . Itaque dicitur ab iisdem vi Natura, magistra artium reliquarum et is item, a provida et
506쪽
PHYSIOL. STOICO R. LIB. I. 495
l . Ideoque ii deni Stoici plurimum generationi rerum Rationem praesciunt, et sic loquuntur ; ut Seneca de Vis . heat. c. 32ὶ r a Qua
Ratio mersa et consum diduxerit. . Iterum tia Ineorporalis Ralio ingentium operum artifex. is Quia scilicet artifice hae ratione admianistrante Deus e confusa et rudi Materie omnia formavit. Ilaee igitur Natura et atque adeo luec est Deus. Semel enim ot serio hoe disce , Ignem istum et Naturam eximie, supra Materiam,
diei; eumdemque Deum et et fieri omnia' ab illo , atque etiam ita locuti nostri supra, si observasti ex illo. Nihil enim est sine mixtione hae siqua Ignis. Itaque Stoici iidem hane dictam definitionem tu
buunt etiam Deo. Plutarchus et Stobaeus aperto e . Dcum Stoici d cunt ιειρα πυρ τεχυ- ου' οδω ἐπὶ Πνι ι κοσμου, ἐριστεριειλοές ποτας τους πιτερματικους λογους, καθ οος ἔ-στα καθ'ώmv11ἐυ FProu esse ignem artificiosum, via vadentem in generatione Mundi, continentem intra se Onimes s minales rationes, juxta quas singula Falo
deinde fiunt. - Αit, tres γειέσα, quod tamen in Athenagora de Resura. , ubi eadem haec descriptio, legitur, ἐπι γευισας, ιιι generatisnibus, quod
non rejicias, immo eligas pro Stoica mente, qui plures munitos, alium post alium, a conflagratione constituebant. Dicit et M in. non rerum singularium generiationem .' quia primarium Dei opus illud est, et in eo, occultis Fati seminibus, singularium rerum ortus atrariusque, et quod adlueret, inclusi. Nam ignis ille complectitar, inquit, A se rationes omnes seminutis: id est, rerum omnἰum Idcas, sive exemplaria formasque , ut Pluto appellat. Sed nostri Semlatim compar tione magis utuntur : quia inclusa in iis Et occulta, quae mox producuntur. Placuit et Trismegisto cap. 34 haec imago. HVides, inquit, agricolam , semen in torram projicientem, ibi frumcntum , ibi hordeuin, ibi aliud Z Tale est Deus, qui in caelo quidem seminat
immortalitatem, in terra mulationem, in universo motum et vitam. nrice seminatos Rationes: et ipsa ca voce Damaseenus noster utitur
et agnoscit de Orthodoxa fide, cap. i': u Deus, inquit, Omnium auctor est , et Omnium qine sunt Rationes in se Et causas iam nitie habet. is Ipse, inquam, et habet et continui r ideoque bone e Si lueo et Athenagora prolusi, etsi in Plutarcho ἐμπιμε - ληρότας uditur, continentis. ut ad Mundum reseratur. Ultimum deinde
507쪽
erat, . juxta eas rationes Fato omnia fieri, quae est implexa serios Pausarum, et rebus insita, locis suis et temporibus proserenda rite qua dictum alibi et dicendum. Jam haec, opinor, capis. Aun. Capio , non etiam pmbo; nam quis Deum ignem censeat, aut quae ratio bue duxit Z Lips. Neque nimis tamen haec aliena a Ratione, tinnio a religione nostra conse , cui dictio ista alludit: non enim di cam , assentit. De Ratione, movit eos quod a calore aut igne omnem vigorem aut vitam viderent, u tetigi; in ipso etiam Animo nostro acrimoniam et sensum. Itaque jamdiu ante Parmenides et Hippasus dixerant, u principium rerum Ignem esse; is quid nisi Deum 3 Heraclitus etiam apertius, Deum definivit : Ambientem ot circulantem ignem aeternum, . id est astra et aetherem. Ilomerum etiam eo trahere Possis, qui divinum ignem i, ideo dixisse
videatur. Nam Hippocrates quidem apertissime de Prineip.) r αVidetur mihi id quod Calidum , sive Igilem, dicimus, immortale esse,
et intelligere omnia , ct videre, ut audire, Et scire omnia pinesentia et sutura. o Potest aliquid, ante natos Stoicos, magis Stoicum Τ ΤΗ-buit enim Eternitatem, Sensus, Intellectum, Scientiam et Praescietitiam. Neque dissimilia Plinius de Deo et u Quisquis est, inquest, Deus, totus est sensus , totus Visus, totus nuditus, totus aniliue , lotus animi , totus sui. M Quid mirum tota haec in eo esse, a quo sie largitor dimanant, partita omni aevo in omnes 7 Sed profanos ut omittam, sacri scriptores buc etiam cunt. Liccat Te maximum inter eos recensere, cujus philoisophia valde cimi Mosaien in multis quidem consentit. Illo passim Deum ρμα , sive tamen; et Dei filium romus Lucidum oerbum appellat. Ille autem Sioleorum ignis Lux et Splendor vcrius est, eum calore tamen, quam dςns A ni quis Ignis. Enimvero illiso Moises imaginem istam Deo donat : et paruisse sata serit,it, in ruM ardente; Israclitis praeivisse, in columnia ignis; sed et Ignis consumens alibi appellatur. Quid, quod sacer ille Spiritus in Apostolos venit Di se ostendit, in Linguis igneis 'Non quod ignem Deum dieamus , absit : sed quod illa, is divinae proprietatis crini Dion sit Areopagitae, cap. i5 de Divin. Nom.) intertiaee, quie sub oculos cadunt, Plurimas imagines bal, t. i. Itaque .
508쪽
eonsensu pleisque gentes, velut natura meeunte, secerunt, qui Vestam scilicet et ignem perpetuim coluerunt. De quo scripsimo
aliquid in Syntagmate De Ves a.
Aliae muristi es Dei, in quibus, Spiritus. Animus, Mens, Riatio dicitur. et mr Omnia dis MLAT vero enutius etiam et veritati propius Stoici locuti, quinti Deum desinierunt non lavem, sed Θί tum Igneum. Ita enim Posidonitiς, euius haec verba in Stobaeo et M Deus est Spiritus intelligons et igneus, formam ipsc non babens , sed in Omnes se verions, et omnibus assimilans. - Αit Θί tum esse, it quidem intelligentem : quis haec ut nuat 3 addit laneum . et sensu aliquo seras, ut sit in illo puro et artitereo igne. Sic enim et Democritus : o Deum esse mentem in ignosphorico . . Et Plato npud Justinum Martyrem, Deum locatu in ignea substantia is Addit et u Formam non habere is, verissimo; et huc Lactantius adspexit, dum scripsit e n Stoici negant ullam formam habere Deum. n Sed quanquam ipso formam non habeat, non eerte ullam adspeetabilem, tamen omnes formas sermat, atque in iis se ostendit. Ipsa haec Posidonii ita Τrismegistus cap. I i): ii Unam quidem Ideam et formam Deus habet, quae propria est ejus, sed quae humatiis adspectibus non subjicitur, ut quae sit incorporea e et omnes tamen somns por eorpora ostendit . . Itaque bene dicitur, Deum nemo vidit : et, Omnes in omnibus quolidi vident. Sed redeo ad Θί rum . ne crassulos ita fuisse Stoicos opinemur. Idem igitur Posidonio iam ante Zeno dixerat : Deum esse Spiritum, pertinentem per totum Mundum .is Quod tamen Cicero vertit Ι de Sat. Door. t a Rationem quamdam, per omnem Naturam pertinentem n : et ipsa hare attribuit
Zenoni. Nam Rationem aut Spiritum dicas, haud interest, aut leviter interest; sicut si Animam , Animum , Mensem nam et sic appellani); nisi quod illla nobilior Animae pars Anίmus, Mens, Ratio magis suevit vocari. Ita enim iterum hoe ipsum aliter Cieero, sed Pythagorae adscribit Ibidem) : u Deum esse Animum , per Naturam
rerum omnem intentum et commeani cm. v E quo totidem verbis
509쪽
Minutius Felix eleganti illo Dialago transseripsit. Est igitur haee omnia ; et sic Virgilius t
Spiritus intus alit, totamque infusa per artus Mens agitat molem.
Ei Cicero Acad. II, S i is t u Mundum esse Sapientem, et habere
mentem , quae et se, et ipsum fabricata sit et omnia moderetur, m Vcat, rogat. M Mundum . In Put, fabri tra est et scimus, sed quod praeit, et se fabricatam esse, quo sensu verum erit 3 Nam Mens quidem illa aeterna et nisi velit, in exustione Mundi, hanc Mentem colita in cum Materie scilcm ct splenitorem nondum habere ; fabri- eare ea sibi et disponere in condito jam mundo. Sed simplieius sol lasse scribi: quae et imum fabricata. At his clium nominibus Julius
Firmicus , juratissimus Stoicus, Deum describit lib. I, Mathes. iti Mens illa divina, Animusque caelestis per omne mundi corpus , in modum circidi collocatus, et nunc intrinsecus positus, euncta regit atque componit : et propria originis generatione eonceptus , se ad creanda et conservanda omnia, ignita et sempiterna agitatione perpciunt. u Quae verba rebus in ta et gravida, aperienda et edueonda leviter in lucem sunt. In modum circuli collocat i quia in , Eibere Princ*iale hoc mox dicendum ponunt. Addit, siuri secus et extrinsecus Esse , id est, in Mundo, et extra cum in Vacuo serri : atque ut Seneca loquitur I Natur. Qinest. in Praefat. is opus suum intra et extra tenere. n Deinde , PnUria Originis gene-rtitione conceρtum: Paod sane illa Tvilii niuirmat, aut explicat, ei jam nil mutemus. Ita enim et Seneca in Fragm. xii. Conceptus ot
genitus, sed a se dici pol cst: quia in Chao, ut dixi, quum in lanem omnia versa , et ipse deinde Ignis in Aquam infra, lib. II, explicanda ) opus habet sese educere, et puritas Pristinae BSSerere, atquc ita quodam sensu, generare. Sed ut in re pergam, his ipsis vocibus Seneca a me it, et Jovem nt,pellat u Animum ac Spiritum mundani hujus operis, o et quare omnia ista λ quia ire Volebant et commeare per Omnia, atque ut verbis illorum dicam in Laerito r u per omnia Mundi membra Mentem pertinere, ut in nobis hanc Animam. is Nota , nota; est magni hujus Mimili sita quaedam . ninia , ut in
510쪽
PHYSIOL. STOICO R. LIB. I. 499
parvo haee nostro r atque illa rector est, et Deus. Est Academi e rum vetus sententia, et ponit ita Cicero I Acad. i In Natura sentiento Ratio persecta inest i quam vim Animum dieant esse Mundi is r et assignificat Stoicos tenuisse. Cleanthes quidem et nopides ex iis, apud Sto eum t u Deum esse mundi animum . . Et Laetantius universe r ἀ Ita Stoici interdum confundunt, ut Deus sit ipsa Mens Mundi, et Mundius corpus sit Dei. n
Mundum ipsum Deum etiam Stoicis dici, sed propria tamen ejus
Eet sane Stoici saepo sic loquuntur, etsi parum sane ; atque adeo ipsum Mundum, hoe adspectu, faciunt Deum. Manilius t
Et rationis agi motu : quum spiritus unus ' Per cunetas habitet partes, atque irriget orbem , Omnia pervolitans, corpusque animale siguret.
Vult Animal esse Mundum , Ratione regi, Spiritu vegetari et irrigari. Hoe jam ante Plato et u Animal est Mundus, et Rationale et Anima praeditum. η Posidonius Sisicus e vi Mundus, natura animala et sentiens. . Talem igitur naturam , dicebant Deum. Iterum Ma
ma pateat ut indum divino rinmine verti, Atque ipsum esse Deum.
Didymus apud Eusebium XV de Praepar. Evang. t u Stoici lotum
Mundum , cum partibus eius, appellant Deum. . Ipsa haec noster Seneca ist. xcivin et u Totum hoc , quo continemur, et unum est, et Deus est: et socii ejus et membra sumus . . Iterumque alibi Epist. xcvii t u Totum hoe, quo divina et humana conclusa sunt, unum est i membra sumus corporis magni. v Et Lactantius eos resutans lib. VII, eap. 3 r α Nam si hare omnia quae videmus, Dolmembra sunt, jam insensibilis ab his constituitur Deus. is Mulla enim in Μundo scilicet, aut plurima, sine sensu. Tamen hanc sententiam iterum Seneca asserit II Quaest. N. cap. 45) r . Vis Deum