장음표시 사용
381쪽
Dulcedi- his origo. rem vividum amittit, vappaeque accipit m
Dulcedo oritur e suavium spirituum in mula lra dominio, dum illi in statu medio sive male tritatis constituuntur. Sunt autem dulcedinant tres species ἱ nempe macra, pinguis, & ex am lbabus mixta Macra, famelica, M salina dulcedo. fundamentum habet in spiritibus salinis, ex gr. si rei diphure constet imilibus contincriminat,
dominio potientibus , adque maturitatis FP dum perductis: estque eadem cum illa, sura in fructibus mitelcentibus deprehendimus. Pinguis, opimus, & nutricans dulcor, exorbitur a ipiritibus sulphureis principatum tenenti lbus , inque medio statu constitutis. Dulcedo haec in cibis plurimum nutrientibus manifesta est; sicuti in carne, pinguedine, butyro, Pa ne, medulla, &c. In quibus omnibus , mercurius pinguis, sive oleosus spiritus dominatur, in mollitudinis gradu consistit. Dulcitas mixta, gustui quidem suavior est, sed posteriore minus nutricans, licet priorem hac virtute antecellat. Oritur autem a spirituum salinorum lc sulphureorum conjuncto dominatu, utriusque ad maturitatem provectis. Sapor iste eminenter apparet in melle, saccharo, sicubus , pastulis, duchiis, glycyrrhieta, &c. Dum autem dulcedinis hoc genus mixtum appello ; non ita intelligi velim , quasi ambae aliae species a mistura omni alienaestat : nam spiritum salinum vix deprehendas ', sine aliqua sulphurei spiritus admitti Fne S atque aegre admodum videas corpus aliquod mixtum, in quo spiritus sulphureus ita a, undet,ut de salino nihil participet. Quapropter distinguuntur haec dulcedinum genera, non quidem misturae carentia, sed quod vel alter horum spirituum solus , vel ambo simul dominatum teneant. Sapores dulces porro ab invicem disternuntur,pro crassorum elementorum cum iisdein commissoruin majore minoreve proportione:
382쪽
si xei ctiincis maxima pars ex crata sul- Coractet quemadmodum in medulla,& si-aR Coritiosit) dulcedinem hanc ab illa dil-riat, Maz in macra carne deprehenditur,intemerita Mia crassa praecipue abundant. dore S etiam , qui dulcedinem praveniunt , inmbis dispiciendi sunt: quorum aliqui ean- praece- immediate, quidam vero non nisi aliorum sint acor ventia, antecedunt. In posteriore hoc cen- odi insipi-irit, ves ad rictio, vel asseritas, vel Fapor diras. Itrisque mixtus, qualis est'iplicitas, quae aera e illa in summo gradu participat; ate etiam au feritas, sed gradu inferiore; ut
acerbitas, quae in imo gradu conssistit, cui-e aciditatis paululum videtur conjunctum.. sapores ut plurimum in aciditatem desinunt,iae ipsos ordine iam proportio consequitur. ulcedinem immediate-, vel ariditas, vel Ulpiditas , estque haec vel plane talis, vel cum bicura aliqua austeritatis aut acerbitatis mu
ura: quippe sapores isti in tali gradu quod in
hum militer aedmodum afficiant, ad insipidita- is classem via o referuntur. De ariditate jani antea egimus ; illa vero dulcorem salinum pr*cedit. Insipiditas quoque nonnunquam dulcedinem anteit; tum vero dulcor subsequens plenior est, adque secundum vel tertium genus furia memoratum pertinet. Quippe propriuslpirituum sulphureorum, in summa eortun fixa tione, sapor, est insipiditas. Spiritum autem illam saeptaureum intelligo, qui postmodum duucescere aξtus natus est. Sunt enim lulphurei spiritus, qui Visumma quam quidem usitate ob - riderit fixatione,amaritudinem suam retinent eorumque jam in proxime praecedenti paragrapho meminimus. Plantarum frigidarum, ut &temperatarum fiuctus , in quibus spiritus sui i phurei dominantur, sunt plerunque ab initioi mere insipidi, vel saltem obscure sapidi,& post-
383쪽
ea dulcescunt: ita triticum, lecale, hordeum, avena, atque oryZa, necdum matura, sunt in lapida ; tempore dulcescunt, & nutricatui inser uiunt, utpote sulphureis sipiritibus copiosis do nata. Nonnullarum vero calidarum plantarua semina, statim ab exordio sui dulcescunt ; quo niam nunquam adeo figuntur eorum spiritus, ut propterea activitatem tuam amittant: idemque dixeris de lacte, carne, aliisque ab animali hus d romptus eduliis. Quaecunque item iri ritus tuos sulphureos non nisi paululum supra summam eorum fixationem exaltatos habent, ut parum dulcedinis obtinent, ita insipiditati sunt proxima; veluti ovorum albumina, fatina tritici, gummi tragacanthum, Arabicum,
1Ha hu- Inspiditatum autem tria fiunt genera: quo
rum primum oritur a carentia activoru principiorum, quae saporem impertiant: alterum, a partium terminatione . tertium, a Matione. Pribinum genus, natum a defectu activorum principiorum s nempe mercurii, salis, & sulphuris, quae sola saporis sapidi autores sunt θ videre est in aqua simplici, & nonnullis aquis stillatitiis,
atque etiam in aqua & terra invicem permixtis. Secundum genus quod in partium terminatione consisti hinc nascitur, quod corpora rediminata ad gustus organum assiciendum inepta sint. Sic frusta majuscula minus sapiunt quam pulveres, dc hi similiter minus quam tinaurae ex iisdem eductae. Imo vero pulveres, qui in ter deglutiendum neque liquescunt, nec tincturam σxhibent, neque quicquam exhalant,
rorsus insipidi sunt. Quod ab iis perpendi ve-
, qui ex variis atomorum figuris, sese saporum omnium discrimina prolecturos 1 p rant. Nam si illorum atomi, corpora sint terminata a non equidem Video , quomodo gustum afficere queant. Terebinthina liquida egre
e marescit ;donec ia pulvermodo insipida
ha'itus autem iprimuntur, e Salia &sacchananis eadem, redegeris, ut cmaque leviter lapyru inde elites unde constatis mans Terti
384쪽
reiait; eam vero si tantisper coxeris, a pulverem redigi possit, crit quodam-
aspida. Nonnullae res, ut odorem, ita ' ,
tem quoque suis halitibus effundunt et lutem isti, tincturae modo, salivae im- ur, & liquorum instar degustantur. facchara, liquamine sui saporem edunt: idem, fusione facta, insolidiora frusta
s , ut dein haud facile liquescant, lin- .eviter delibaveris; liaua plus prosecto inde elicies, quam si lapidem delii is
e constat, terminationem solam,quan-
manserit, corpori insipido reddendo Tertium insipiditatis genus, assim- uum fixatione provenit; qua fit, ut eadem fixatione) activitas eorum, se e ediacendi potestas veluti condormit autem haec fixatio duum generum s
ilteriam a spiritibus salinis, alterum ais proficiscitur. Prius illud adstrictiο-e asperitatem admistas habet: dicitur Spidum, ob saporis obscuritatem, &i aciditatis, quae postea subsequitur :vero adstrictionem dc asperitatem mi-Spiritusto si modo ullas in conjunctas obti- Omnes adtque dulcedinem consectaneam. Neq; abitum itus sulphurei aciditatis capaces sunt 3 proclizes, aprimum ad activitatem suam pertin-redo eorum paulatim magis magisque Spiritus, cujuscunque generis fuerint,
num vel maturalisne, vel fermentatio-
efactione, aut alio consimili motu,
itatem perveniunt, prae caeteris omni
entis facile avolant, & in aerem dis r : uti in spirituum extractionibus, post debitam praeparationem, mani- simus. Fugatis autem spiritibus, quicis misturae superest, vel vappescit il- acescit , vel amarescit. Atque sin-
385쪽
gulas hasce minationes nunc Paucis exΠ diam. . Suid ab Liquores , qui fermentationis ope spiritui eorum a stos amittunt, una cum istis, vel etiam an ferme tea, partes suas terrenas, salinasque quas j tarionis ctas, tartarum vulgo dicimus) aut fallem ma- opera iorem earum partem , a se amoliuntur , &dsessu pauxillum quoque sulphuris, quod in iis erat,
eveniat. pariter rejiciunt, Gaauntque tenues de limibdi. Adsumptis vero hoc modo spiritibus,mis' seque sale, & sulphure; principium activum nullum amplius superest, quod in iis Principa tum teneat, saporemque ipsis impertiat 3 qua'
propter, velut exanimes, vappescunt.
quid a Quicunque autem liquores, non tumultuosa simplici sermentatione, sed riplici exhalatione, spiri- eorundem tus Bos dulces amittunt ό licet & ipsi quoque e bala- partes suas terrefres per subsidentiam abjDtione. ciant ,silinas tamen etiamnum retinent. Quare tacta spirituum dulcium jactura, saleque spirituum illorum ascensu) ad fusionem, sive
medium activitatis flatum perducto, idem mox dominio potitur, fitque liquor tenuis, asper, acidus, valdeque penetrabilis. Processiis iste in faciendo aceto est manifestissimus. Nimirum hujus aciditas, plurimum differt ab ea quae in immaturis fructibus deprehenditur: Dan re haec suti monuimus in dulcedinem praecet ; illa vero eandem subsequitur: quippe haec sita est in spiritu salino moderate fixo ; ulaai ' rem in sale crasso ad fusionis statum exaltato: hac maturatione, aut fermentatione dulcescit, & mox spiritus in aerem diffundit, illa vero spiritibus omnino destituitur, nullaque arte scitramisturam) postliminio ad dulcedinem reveri,
tur. Communis autem sal, inquis, in aqua ibquescens, Ilaivium parat, non utique acetum. Profecto mera liquatio salis in aqua, nequaquam sufficit,ut eundem ad medii vactivitatis
386쪽
a , fiet o Misionis flatum rerducat: quipperio cici accitam volatilitatis sortem per-x, LMQco in aqua liquescens, volatilitati, PT PiriRWior est ἱ quod tamen de acido
PoxQm CCto communicante, necessario
vita ech et Mippe acetum tertio caloris grastillatione attollitur ἱ cum tamen sal alius, Montae eram modo liquaveris, vix quarto, g sui obtemperet. Praeterea , liquor qui istae aperto e sale proli citur, vulgo euiolis clicitur, est saporis acidi; licet Ial, eaet is aciditate omni destitueretur: se constat,salem volatili jam proximum redam aciditatem nancisci posse, qua antea o
descio carebat. At vero acetum,ais, magnamiditatis suae Partem amittit,si modo tartarum injecmis. Ita sit: tartarus principium aceti aeum figit, firmumque reddit ; unde evenit, it de aciaitate sua tantundem remittat. Ipse ero tartarus sapore acido praeditus est, qui a Asedine quidam oritur, quam queas arenae calore volatilem reddere ; tui ue sal reliquus nequaquam accessit. Omphacium, succulque Maeantiorum, aut limonum, dcc. haud bene muriae vicem praestant, nec rebus diu conse vandis sunt Utiles: quoniam principium eorum acidum, facile fermentationi aut putredini obnoxium est. Acetum autem principium suum acidum pertina citer retinet, muriamque ipse sale fixo haud multo deteriorem essicit: claro indicio, aciditatem illius non a spiritu salino, verum a prassiore sale ad fusionem provecto,
Praeter amaritudinem illam quae ponte ori- maritur,& de qua jam egimus; est etiam alia, quae e ludo δdulcedine exurgit; & in eo a priore discrepat, dulcedine
quod plerunque haud sita sit in amaro prognata. reo spiritu,sed in crasso sulphure adusto. Quamprimum nempe spiritus dulces absumpti sunt, i nisi
387쪽
nisi dc sulphur una abjiciatur, adustionem ne lcessario apportat,at', adeo amaritudinem. Utionis autem nomine intelligo, reductionem
quandam crassi sulphuris ad medium activitatis: ve fusionis statum : fusionem illam dico, qua secit ut volatilitati maSis appropinquet. Nam spiritus dum nituntur heri volatiles, laremque pristinum deserere S hoc ipso motu conantur torpidiora elementa, aquam puta, alem, sui phur, dc terram una secum avehere ista vero, utpote ponderosiora, crassiora, adeoque ad minium aeque celerem inepta aquam tamen in hoc censu non habeo) dum renituntur I ut fuimum haud ultra fusionis statum progrediuntur: qui in sulphure idem est cum eo, quem adustionem dicimus. Quemadmodum autem iam diximus principii salini fusionem, esse causam a Dditatis illius, quae dulcedinem sequitur ; ita ea riter adustio sulphuris, causa est amaritudinis, quae dulcorem comitatur. Sulphur enim ad me dium statum evectum, prae 1ale, donando sapori posset; ideoque res, in qua inest, non γcescit quidem, sed amarescit: qui sepor sulphvii
proprius est, quotiescunque aduritur. 2 modo Calor evidenter adustionis est cauta, A cum duleia ea simul amaritiem manifeste producit. Nomnulla , si ad focum diutule coquantur, protinus
amaritudinem consciscunt: ita lac , nin continue eircumagatur, aduritur, atque amarescit.
Oleum amygdalatum dulcium, butyrum insul-siam, & simula, igni imposita, dulces sitos spiritus brevi amittunt,fiuntque rancida & amara. Glycyrrhieta pariter longa coctione amaritudinem Pandam manifeste contrahit: quod etiam melli commune est, licet alias ab eo sepore quam maxime alienum sit. Carnes etiam adustae, sive id elixatione, sive assatione , sive coctione in furno factum sit, amarorem aliquem subito acquirunt. Nec solum ignis calor hunc O-
scant. saporem inducit ritus dulces a cratamen tae, um n sit, ut vesivm pauxillulum
388쪽
to trictricit , sed& quilibet alius, qui spitiinc cxassioribus clementis separat , Heri et , in mistura adeo maera tenuique sit, in vel nihil sulphuris in se contineat,i-iIIvitam iIlud, quo fruitur, una clun filis diu tibiis amandet foras : sicuti in pa-o aceto risii venit. Aliter enim, absumptisil spiritibus clulcibus, quod superest, ama A , x xx autem acoris fit particem: quemad-liam in fructibus putreicentibus videre est. te iri Pomis maturis nullum amaritudinis Voccix de Chendas: postquam tamen, ac-lerite motri putrefactivo, spiritus illius des-
omnes avoIarunt, protinus evidenter ama
mari . At enim me pila, inquis, & sorba, tra amaritiem,putrescunt. Falleris plurimum ;ue enim putredo dicitur, est eorum vera matu-
ό, Riritusque illorum dulces non, nisi ubi
letia materuere, absumuntur: uti satis contat, ex sapore eorum etiam tunc temporis dul-λ , vivido, atque eleganti, & austeritate illo tum praecedanea. Pyra, inter putrescendum , minus amarescunt ; ob principii sulphurei in 'auperiem, propter quam haud integro p titur dominatu: sed, simul ac putrescere incipiunt, nauseosa dulcedine perfunduntur ἱ quod linus eorum dulces nondum omnes abi rint : postea vero amarities in ipsis quoque est manifestaria. Ad acidiores fructus quoa attinet, sunt illi magis adhuc famelici; & qu niam saeptaris eorum & salis tanta est paupertas, ut principatum obtinere nequeant; amisese spiritibus, statiin veluti animam efflanti di vanescunt. Quamobrem concludendumi censeo , eundem calorem , sive motum ex
passuum , qui spiritus dulces corporis albi euius mixti sin quo insit sulphuris propor-t rionata quantitas) dissipat ; si eadem opera sulphur illud pon expulerit, necessario idem
389쪽
adurere , atque amaritudincm in eo progigne
ctanguis 63 liquor Ut vero jam constet, quomodo haec sangui ni conveniant a dicendum primo , nobil opulent s. hunc liquorem, haud esse jejunam famelicam ve misturam aliquam, verum in se complecti elementa primiceria, spirituum uberem eo piam , dc sulphuris etiam sive pinguedinis debi tam proportionem: ne quid nunc amplius di cana. Ideoque, si suaves ejus spiritus continῖς disperdantur, necesse est, ut calor dispendi illius autor) sulphur quoque crassum adurat atque eidem amarorem conciliet, humorem que adeo felleum progeneret. Cum enim spiri tuum in sanguine sit ingens copia; oportet e tiam calor , sive expandendi nisus iisdem proportione respondeat I caeteroquin enim sentitibus illis omnibus dissipandis mini iussiceret : sin autem suffecerit, necesse est
ob rationes jam dictas in ut sulphuri quo rue adustionem imprimat. Quare docen um est, spiritus sanguinis dulces perpetuo ab sumi qui siti sui spiri
Non est dubium , quin praevia fermenta tione, spiritus dulces caeteris partibus elemen taribus iacit ius dissipentur : sicut ex celesteorum inter distillandum ascensu, modo de' monstravimus. Si igitur calor vitalis eun dem effectum in chylo sanguineque produ cit , quem fermentatio in aliis misturis; nem' pe si exuscitat spiritus ad volatilitatem : M'cesse est, hos sic exaltatos facilius exhalari , quam alia quaelibet ponderosiora crassiora' que ejusdem sanguinis principia. Fermenta' tio autem est calor intus exoriens , ob lu'ctam inter spiritus & partes crassiores ; dum illi conantur sese expandere, atque avolares hae vero illi nisui adversantur. Similiter, vi talis calor provenit ab interna concertati
ut in aer luculentiae ac in us essetiat iti
390쪽
t spiritus sanguinis vitales, hujusquei crassiora, dum illi id sedulo agunt, psi, tum sanguis reliquus dilatentur , m isti conatui oppido reluctantur. Ad-rmentatio & vitalis calor in hoc con- quod in utroque spiritus nitantur sesee, hoc autem sine volatilitatis gradueri non potest. Quippe volatilitas ad significat, quam avolandi cona
si aliunde reprimatur. - Quamobrema est, calorem vitalem spiritus san- alces ad fugam pronos reddere, fa- ut in aerem evanescant. Posset hociculentius multo declarari, si modomus esset, caloris naturam universe , ac deinde ostendere, quantum: calor vitalis , ab igneo, a matura tiam , putrefactionis , & fermenta aloribus. De quibus omnibus trai muginabar: ille vero cum promium, & a proposito nostro remo eretur , placuit ab incoepto desistere.
ic solum addam, quibus gradibus spi-
primo eorum in corpus una cum ali-ngressit, ad volatilitatem suam, exi-Progrediantur . .iblicii, cum primum deglutiuntur, sp, Spiri-3s fixos in se continent , qui brevi tem- tuum ha
ventriculo, potulentae materiae admi- rum ex-
atque fermentationis ope, adflatum se- halatiο- fusionis nempe) perducuntur. In hoc nisseries, utrimenti solidi partibus opimioribus, a primo dum liquationis aut tincturae, cum po- usique nu- iistis , profluit lacteus quidam succus, tricatu. tum dicimus ; estque liquor suavi- litibus, atque delicatis spiritibus re Simul ac vero lenes hi spiritus ad corant , ibidemque cum vitali sanguis miscentur ; paulatim ad tertium sta