장음표시 사용
81쪽
ut piaraitit Alii cenna: quod ex colore atque ex operationibus earum gentisi. Equae incolae sunt eorum locorum, facilὰ coni jci potest. Na & imbelles sunt.& timidi neque ingeni j dotibus cum Graecis conserendi qui incolunt quartum clima. Sub tropicis uerd sunt regiones seruentiores, quam sub aequino- mali. non tamen inhabitabiles, praeter soliti idines Africae arena plenas; in quibus ne vacuae omnino sint incolunt Aethiopes Se Troglodytae. Ex his
sensit atque experientia compertis possumus commode rationem reddere.
cur siti, inluinoctiali sit habitatio; cum tamen solis radij ita perpendiculares sint bis singulis quibusque annis. Etenim hoc incommodum ex perpendicu Iaribus radiis illatum illis regionibus resarciunt, nulla serὰ mora selis in circulo aequinoctiali, directiis enim ibi χodiacus est, non flexus ut in tropicis: PItem noctes cotinuis temporibus horarum duodecim; ac postremo recessus solis ab eoru horitonte qui praeceps descendit, ac recta sertur siti, pedes eorum populorum. Contri sub tropicis iuxtaque tropicos mora selis ob flexum xodiaci longiores dies aestiui nec tam magnus descensus solis sub hori-vonte faciunt aestatem sementiorem, quam sub aequinoctiali. De Aethiopibus vero cur in Africa tantum inueniantur Se nusquam alibi, illud puto esse in causa, quod praecipuum reor esse ad comoditatem, incommoditatemque regionum omnium:qualitas scilicet Se conditio subiectae telluris; an scilicet sit piam, uel si equens montibus: an rigetur fluminibus, an contri arida stran saxea an arenosa uel pinguis seli. Etenim omnia haec summopere saciunt ad regionis temperiem intemperiemve. Illud quoque no omittendum, qui- Gbusnam ventorum flatibus si exposita unde serantur venti, quibus perflatur: an scilicet a locis vliginosis, an a sententibus uel a frigidis . Ime usqueadeo
immutant totam rationem habitationum, ut interdum comperias propinquas inter se terras sub eadem plaga coeli sitas, quarum altera calida st,altera frigida: salubris una. altera morbosa. ob hanc causam fit ut reor ego ut in Lybia ubi maxima est planities arenosa, nulli ueia sentes,ea loca maximum concipiant a sele calorem, vicissim ille aerem calefaciant: unde immutetur complexio hominum eas regiones incolentium efficianturq; Aethiopes. In alijs ueia locis tropico subiectis,aut vicinis irriguis sontibus,montibus se
quentibus Sc selo uliginose id non item fiat; ibiq; nas antur homines susci,
non tamen Aethiopes.Mirum namque quantum in generatione rerum om- Hnium faciant materia,caeteraeque cause proximae,quae simi sub coelo. Qua obrem plerunque euenit, ut qui ex causis tantum coelestibus rationes harum rerum mortalium contemplari uoluerit, n5 habita ratione materiae, caeter rumq; causarii mortalita, quae saepenumero euariat, sicile labatur, plurimum
lue erret. Sicuti ergo causa coelestis no est omitteda ita no sent negligendae aliae causae. & qualitates materiae subiectis in rationibus rerii mortalium contemplandis.qui conleplandi modius,cum ab Astrologia diuinatrice omnino dimittatur; liquido patet uniuersam eam artem ueracem esse non posse. De ouatuor igitur elemetis quatenus ex eis mudus hic inferior costituitur. satis
dictili esse reor,pro modo huius opusculi quod instituimus; ideo fine iaciam. DE
82쪽
A ratione a sapientissimo optimoque rerum omnium p incipio sub aethereo globo niundus hic inferior est constia
tutus; ut eIcmenta, quae illum componerent, ea temperatura inuicem commitari valerent, ut ex eis omnia
corpora mixta generari possent. Ideo statim in exordio huius operis propositimus nonnulla esse elementa compositionis, ut sint literie dictionum orationumque elementat alia veia esse elementa mixtionis, ut acetum & mel elementa sint oxymellis. Utriusque generis elementa sunt haec mundum constituentia corpora, de quibus tracta C re instituimus. stquam ergo de eis egimus prout coponunt Sc constitui inthoc unitiersum: reliquus nobis tractatus est de hisce elementis, quatenus sint principia constituentia cuiusque generis mixta. Aggrediamur ergo, primumque dicamus, Elementum unum tantum esse, ex quo mixta omnia corpora generentur, impossbile esse, ratione euidentissima demonstrari. Nam si umini tantum esset elementum, inueniri non posset corpus ei conistrarium: nullum nanque aliud corpus esse praeter hoc smplex elementum fingere possemus; quod ei esset contrarium: neque etiam in elemento ipso
contrarium quippiam esse potest. Etenim ut in libro primo ostendimu elementum corpus simplex est S uniforme: nihil igitur uni illi elemento esset contrarium: quare neque alterari, neque aliqua in parte immutari posiD sit. Ex vibus sequitur nullum posse essici ex eo milatum corpus: quin potius sequitur omnia esse unum; quemadmodum Melissi is dicere consi eueiarat ; quamuis multa de innumera esse uiderentur. Cum ergo unum elemenis tum esse non possit, plura simi ergo elementa. Quot autem snt. Aristoteles in secundo libro de generatione acutissima simul verissimaque ratione inuestigat. Etenim elementa ob eam causam conficiunt mixta omnia, quoniam inuice immutatur de alterantur. Omnis aute alteratio pendet ex qualitatibus
primis sibi inuice cotrarijs. Na secundae qualitates pendent i primis, sicuti a principijs. Primae qualitates sint tactu perceptibiles. maximeq; omniti activae. Huius generis qualitates quatuor sunt: caliditas scilicet, frigiditas humiditas, te siccitas. csi igitur si impossibile aliquod corpus inueniri,in quo una
83쪽
i, tum sit hamm qualitas, opus est ad omnes mixtiones faciedas quodlibet Ehorum elementorum i quolibet pati & immutari posse.Sensus item hoe alia
testatur.Nunquam etenim visium est corpus calidum, nullo tamen pacto humidum siccumve: aut frigidum, neque humidum neque aridum. Sic de siccitate & humiditate sensu comprehendes; neutram earum disiunctam esse icaliditate frigiditateve. Ex coniunctionibus harum qualitatum primarum&simplicium inueniri commodὸ potest numerus elementorum componentium mixta corpora omniaὐHae vero quatuor qualitat s sex coniunctionibus cogitatione inuicem componi possunt; quarum dilas impossibile est esse in rem natura. qui enim fieri potest ut summa caliditas si cum summa frigiditate aut summa humiditas cum summa siccitate ξnequeunt enim con Ftraria simul esse in eodem subiecto corpore. Quod si has qualitates sumpseris non siimmas, φ.svnum idem te corpus de caliditatis pallem & frigiditatis portionem obtineat: iam corpus illud non amplius simplex, sed mixtum est. in corpore namque simplici,smplices &puras qualitates esse oportet non immixtas 3c impiiras. Restam orgo quatuor copulationes caliditatis inquam & hiimiditatis; item caliditatis & scchatis ε, frigiditatis 5e humiditatis;item frigiditatis de siccitatis. Quatuor emo elementa erunt. Hoc, prodratio persuadet, sensis testatur. Nam ignis, aer,aqua,& terra. quae communi omnium consensia fiant elementa mixtorii omnium, hisce qualitatibus affecta sunt in hunc moinam coniunctis.Ignis namque calidissimus est & sic ei Lsimus . Aer item calidissimus de maximὸ humidus. Anua frigidissima est, Gsummeque humida. Terra sua natura frigidissima est&hccissma. Verum anteliam accedamus ad tractationem militionis horum 'elementorsi; utre
cto ordine perscrutatio disciplinaque nostra procedat quaedam prius in uniqDersum de elementis, Si qualitatibushis primis dicemus; quae ad tractationem hanc plurimum faciunt: sigillatim deinde de natura harum primarum qualitatum, necnori sigillatim de quatuor elementis ea dicemus', qtue s quiqignoret,mixtionis ratione prohὸ intelligere no poterit. Primum ergo quod de qualitatibus primis uenire in dubium potest , it Iud est: An stilicet qualia tales hae primae stat elementorum siti stantiae St naturae & rimae, per quas elementa sint; ut Alexander Apii rodiseus illustris auctor in stholis Peripateticorum opinatus est. Paucis huic qiiaestioni respondemus, qualitates has Hprimas, substantiales formas Se naturas elementomm esse non posse. Nam nulla sebstantia est se nnilis per se, ut dicit Philosephus in secundo de Anima. Nulli autem dubium est, quin hae primae qualitate snt perceptibiles tactui te sensibiles: siil,stantiae ergo esse nequeunt. Item com unumquodque elementum simplex duas habeat qitalitates ut diximus vel ergo una tantum earum erit forma substantialis, & altera qualitas Se accidens; aut utraque erit elementi sorma. Si unam tantum dixeris esse sermam, &alteram accidens: statim apparet figmentum id esse. Cur etenim eadem ratione altera qtio pie non erit qualitas: 'Item ci ira quatuor snt elementa , necesse erit unumquodque eorum unam sibi qualitatem vi dicares
84쪽
A dicare, ut sebstantiani de fiatiiram: at qui fieri potest ut, verbi gratia, siccitas sit natura terrae eiusque substantia, eadem tamen siccitas pura & immixta in igne si accidens: sic caliditas in igne sebstantia, in aere qualitas. --plius, si ex terra generetur ignis, frigiditas tantum pellitur, siccitas remanete forma ergo terrae sit bstantialis remanebit. Quo pacto terra ignis esse poterit 3 Qudd si dixeris utramque qualitatem esse elementi sebstantiam, nimirum unam quanque sormam & actum situm esse consequitur: utranque igitur harum qualitatum suum esse substantiale consequerit r. At cum esse id unum dicant eandem naturam,unumquodque clementum erit non una, sed duae substantiar: unaqile. Si eadem materiae portio erit, atque existet per duon esse: quod omnium maximὰ est impossibile. iureque equidem ineptus haberi possem, si vellem in hoe. ostendendo diutius immorari. Vnumquodque igitur elementum corpus est simplex . compositum ex materia simplici deforma maxime simplici; habetque sitam grauitatem & leuitatem; quibus mouetur ad locum natiirasbi debitum, Zc in eo quiescit: habet item duas qualitates primas; quarum vi mi S patitur, generatur, comimpitur, de mixtionem iacit mixtorum omnium . hoc in loco illud non est praetereundum qitalitates has primas esse in elemen6s smplicibus intensissimas, de secundum omnem earum latitudinem, non tamen secundum omnem agendi vim. Etenim si in elemento quopiam aliqua earum remissa esset, uel ergo hoc contingeret ob mixtionem qualitatis contrariae, vel absque ulla cbntra C rij mixtione. Sicuti contingit in lumine quod remissus est interdum, nullum tamen contrarium habet. Si prius dixeris; statim sequitur corpus illud simplex non esset non enim in puro simplici elemento quaepiam mixtis esse potest.Si secundum dixeris; id contiro primo absurdum quὀd in qualitatibus primis habentibuς contrarium ponitur remissio absque mixtione con
traiij, quod etiam in secundis Arist. negat: inquit enim in Topicorum litabro tertio: AJbius est id, quod estnigro impermixtius. Et Galenus in libro complexionum in compluribus locis. Deinde, si verbi gratia ignis propinquet aeri, utique cum caliditas ignis sit summa, aeris ueta remissa, ignis aerem calefac;et in momento temporis. Nam ubi non est contrarietas, nequit esse resistentia: Sc ubi non est resistentia, non potest esse motus continuus, D dc quantus: ut supri diximus, dum loqueremur de motu elementoriim in uacuo. Calefactio autem omnis, alteratio est. Nam in tertia specie qualitatis est motus alterationis: alteratio ergo quaepiam erit in momento temporis. Amplius, calefactis aer ab igne ad summum usque gradum erit ne purus aer, an impurus Impurus dici non potest, nulla etenim in eo est qualitatum mixtio . Purus ergo aer erit semiraὰ calidus. Amplius, s ex aere & terra corrupta humiditate aeris, &terrae frigiditate, fiat ignis, ut dixit philosophus in secundo lib.de generatione, & corruptione; erit ne caliditas ea summa dis-fiteri non potes; quoniam est ignea: at ea erat in aere corrupto. in aere igitur est summa caliditas. Quddsi quaeris, cur aer non ita calefaciat ut ignis:
Dicimus hoc fieri ob humiditatem adiunctant, quae caliditatem obtundit.
85쪽
& siccitatem igneam, qtiae calorem acuit. Sed de hoc latius infri. Caetenim, Equoniam mixta corpora fiunt ex elementis, in quibus ostendimus esse subastantiales formas; bc praeterea qualitates primas praeter grauitatem dc leui talem: confestim quaestio insergit, An scilicet, cdm ex elementis mixtione quapiam si ierit corpus mixtum generatum, formae substantiales elementorum, Sc qualitates primae remaneant in eo mixto corpore, an potius tum formae, tum qualitates primae corrumpantur. Ac demum quo nam pacto sint in mixto3 Avicenna vir summius, ut Averrois refert in libro tertio de coelo. quoniam elementa sunt mixtorum materia, arbitratus est in mixto corpo re elementa esse in actu perfecto. quantum attinet ad formas sit stantiales ineque in formis illis fieri mixtibnem; sed elementa inuicem misceri ob pri- emas qualitates, illisque mutua actione redactis ad temperaturam; quae complexioni cuiusdam corporis mixti conueniat, generari mixtum illud corpus. Haec viri alioqui magni positio euidentissima ratione constitati tr. Nam s inoctii persecto formae sebstantiales elementorum remanent in mixto corpo reatique fieri non posset, ut in eo mixta alia esset forma substantiae praeter illas . .icquid enim aduenit enti te substantiae in acri per se existenti, acci
dens est, non siil,stantia. Nisi vellemus concedere unum, idemque corpus habere duplex esse; ac propterea non esse unum. Itaque sequitur ex positione Alricennae. mixta corpora omnia non esse una, nis ob complexionem &secundum accidens; abselut e ueta 5e simpliciter unumquodque mixtum e C. se plures stibstantias; non autem unam. Quamobrem beatus Thomas vir Gdoctissimus, omnesque sere Latini senserunt in mixtis corporibus non remanere formas elementoriam in actu; sed tantum in potentia de virtute ut sic dicam. Est ergo horum sententia in uno quoque mixto corpore terra est aqua,itemque aer & ignis; non tamen actu. Nam in milato nullius element rum est se a Scs ibstantia, sed potentia & virtuter quoniam forma cuius. que mixti, pro eius temperie continet vim Sc persectionem omnium elementorum. Haec sententia licet non possit improbari ratione ita evidenti, quemadmodum Avicennae positio: non tamen omnino satisfacit rationi
mixtionis,&definitioni elementi;quam in fronte huius opusculi post imiis. Etenim ea, ex quibus componitur mixtum, materia qua ana sunt mixti illius corporis. Materia vero differt a contrario & ὸ priuatione; quia materia is remanet post generationem factam: contrarium uerd & priuatio non rema. nent. Qui ergo dicit,quia formae & substantiae elementorii secundum situm
esse omnino non remanent, sed omnino pereunt, videtur auferre rationem
ει naturam miscibilium; ac potius sacere miscibilia contraria quaedam; ex
quibus mixtum generetur,quim ullam materiam mixtorum. Praeterea elementum id esse diximus, ex quo fit aliquid, cum insit. Quo igitur pacto elementum erit si omnino secundum sui esse no instὸ Amplius, mixtum omne
ditaIui potest in elementa, ex quibus est mixtum: atqui quomodo ditatui in ea poterit, si in ipse omnino non sint ρ eaque mutatio si sat, di talutio appellari non poterit: sed mixti corruptio, & elementorum generatio. Iccirco
86쪽
in reor ego Averrois de hac re sententiam magis iteri similein esse, rationiqtie stragis consentaneam. Inquit is aiustor in tertio libro de coelo, Formas elementorum esse formarum omnium substantialium imperfectissimas eideoque plurimum recedere a natura substantiae, & accedere ad naturam accidentiuna :.ex quo fieri, ut more accidentium frangi, imminui. & remitti
queant; riirsusque si contingat, intendi S: fieri persectiores. Sicuti consipicimus calidum intensius S remissius; item frigidii magis minusve fieri. Cum ergo more accidentium possint formae elementorii frangi,& minui; utique. quamuis destituantur per certam imminutionem qualitatum es, esse sebstanaiali,remanent tamen formae illae in quopiam acha. nam cum ab esse siil,stan. B tiali recesserint,iam sunt ita imperfecta ut amplius praestare n6 queant materiae, in qua sunt, esse sit,stantiale. Itaque si,veri,i gratia ignis immutatus se adeo, ut formam eius sit,stantialem. csse siti stantiale destituat, geret forma ignis imminuta vicem accidentis; scque igne corrupto mixtum generabi. tur; quod tamen iure poterat dici igneum, jeu ignitum ob sormam ignis ipsi inexistentem impersectim tamen & refractim .Quae tamen non in eam sententiam accipi uolumus,lit scilicet fiteamur dari cezum quendam gradum. quo minimo consistant elementa; sub minori uero constare non queant. Nam rei te substantiae per se existentis daretur ultimum instans, in quo est equod tamen salsiim esse Aristoteles ostendit in octauo Plinicorum. sed in bonum sensum capias uelim nostra haec dicta, quisquis legeris ea. Imminu -c tio uero & infractio haec elementorum seu sormarum elementarium mutatis innumerisque modis fieri potest. Nam tum fit immutatione utriusque qualitatis, tum tantum alterius. quinetiam rarefactione de condenslatone. liuisione nimia, canerisque huius generis immutationibus compluribus. Cum ergo mutua actione passioneque elementa se inuicem fracta fiterint, de impurata;ut nullum eorum proprium esse, per quod est, conseruare queati
tune vi caloris proprii de coelestis qualitatis ut infit dicam conflatur sorma media mixti corporis, generaturque mixtum: in quo sent eIementa inachi,nou perfecto tit posuit Avicenna; nec non corrupto,ut Latini fere omnes Peripatetici senserunt; sed refracto, adeo ut illae formae vicem potius habeant accidentium quam sebstantiarum. Nee illud ab hae sententia dedu-D cere nos det,et, quod substantia magis Sc minus non recipit, ut in praedicamentis dicit Philosophus nam elementa in genere substantiae imperfectissima simi, acceduntque ad naturam accidentium: inde fit,ut utriusqtie naturae proprietatem reserant. Nam quoniam elementorum formae sebstatiae sunt; hoc habent quod secundum certum Sc costitutum,quendam earum gradum
dent esse simpliciter&substantiale materiae, in qua sunt; constituimique individuum per se existens in determinata substantiae specie. isque gradus simmus est de indivisibilis, non recipiens magis minusve. fieri nanque nuJlo modo potest, ut recia inquit Diuus Thomas, ut sipecies vlla seu differemtia specifica praedicetur secundum magis Se minus de indiuiduis sebiectis: quod proculdubio conting reti s Arma illa, per quam teria de si iectum inspe-
87쪽
in specie &natura cinimiciar,reciperet magis minusve am si forma ignis, Equatenus ignem constituit, reciperet magis & minus; aliquis ignis esset magis ignis, alter uerd minus ignis. ideoque differentia substantialis non esset sicuti unitas & species, ut numeri: quod tamen Aristoteles docet in octauo lib. Methaphysices. Natura enim uniuscuiusque rei in indivisibili differentia consistit.Ens etenim & unum dicunt eandem naturam.Sunt ergo formae
elementorum sithstantiae secundum gradum illum indivisibilem; in quo costitutae dant esse substantiale, Scindiuiduum s ibstantiale sitae speciei constituunt. Com uero ab eo indivisibili recesserint per alterationem qualitatum;
quia modum qualitatum habent,dc naturam accidentium reserunt; non penitus intereunt more substantiarum persectarum; sed remanent,ut accidem Ptiaqiuaedam materiam disponentia ad receptionem formae mixti persectioris elementorum natura. Et hoc pacto ut elementa mixtum constitutini: priori modo stini substantiae, ex quibus corruptis generatur corpus mixtum. Il-
Iud uerd, quod pene omnes Averroi adscribunt, ac serὸ ab eo auctore exprimitur in tertio lib. de coelo, qualitates scilicet primas esse proprias elementorum affectiones; itaquὀd ad inductionem qualitatis pariter inducitur serma elementi; itemque ad remissionem remittatur,parique passu procedant formae Se qualitates hae primae: mihi non placet. Nam cilin unaquaeque qualitas drima duobus elementis conueniat; utique neutrius crit propria passio: si proprium accipiatur in quarto significato; quod scilicet omni, seli, te semper con lenit: sed erit proprium superioris cuiusdam generis in- Gnominati. At cum genus non si pririer generis species: utique innominata natura generis induci non potest, nis inducta sorma alterius elementorum iret utriusque. Si utriusque dixeris, certὰ impossibile est simul duas substantias eadem simplicique alteratione in eadem si ibiecta materia generari: Si uerὁ alteram tantum dicas, utra tandem haec erit λ Etenim ea qualitas non minus huic, quam alter; conuenit. Quod si dixeris illitis elementi formam induci,quod tunc agit ea qualitatervi puta si caliditate agat ignis,induci subinde sermam ignis;sin aer agat aeris formam:nimirum hoc dici non potessi
Nam interdum ex duobus extremis elemetis tertium medium generaturi ut
Arist.dicit in secundo lil, de generatione; ut puta si aqua humiditate superauerit siccitatem ignis; contri s ignis caliditate silperauerit aquae frigiditate: HVtique fiet aen non autem aqua antignis. o pacto igitur dici potest calefactione ignis inductim esse forma iniis; εe humectatione aquae induciam esse
se am aquae: si persecta absoluta lue alteratione neutrum si generatu, sed tertium elemetum medium, aer scilicet. Ex his esscitur, s aqua pura calefiat ab igne, caliditate in ea recipi. diminuique frigiditatem ad certum usque gradum: siil, quo stare non potest forma aquae; ad quem cum peruenerit alteratio,vel fieri ignem. sicque nihil prioris formae remanere.Etenim nullum elementum potest esse.ut elementu in altero elemento: omnia nanque eiusdem
ordinis sunt simplicia, non mixta; uel fieri mixtum quoddam tertium, in quo remanet forma aquae in gradu remisse,qui uariit pro natura mixti. Taccidens
88쪽
A cidensqti dam in ea aquae portione . &timc immisceri cum aliorum sormis elementorum: non enim si abstantiae amplius sunt; adeo ut in portione aquae recipiatur so a ignis, vicissimque in portione ignis sorma aquae: sic que fieri mixtionem elementorum non tantum secundum quaIitates; sed etiam secundum substantias. Itaque in primo illo momento in quo incipit
esse mixtum'. incipiunt etiam esse formae elementorum, refractae tamen pronatura mixti in unaquaque mixti portione: ita tamen, ut unaquaeque in suae
materiae portione Icinge magis inhaereat rei, in qua fixa sit, quina in portionibus comparium elementorum'. Quo fit, ut in dissolutionem mixti longe ficilius unaquaeque portio elementi ad naturam pristinam reuertatur,quim B ad alienam, alterius uidelicet elementi. Postquam satis dichim puto deproposita quaestione, quonam pacto scilicet elementa sint in mixto corpore. quod ex cis generatur: pauca perstringenda sunt de qualitatibus primis; ecquibus conflatur complexio; secunda sci licet quaedam qualitas primis proxima. De primis qualitatibus id primum inquiri debet,quod proximum a que amne est ei; quod iam peregimus de elementis. An scilicet cum ex quatuor primis essiciatur complexio, secunda inquam qualitas conflata ex mixtione primarii m. remaneant qualitates primae, an potius corrumpantur: Sesi remaneant, quonam pacto retrianeant.Puto enim nullum ambigere qualitates primas post conflatam complexionem remanere aliquo pacto, nec omnino intercidere. Nam experimur mixta corpora; quorum Vnumquodque C suam habet complexionem; calefacere, frigefacere, humectare, & exiccare pro cuiusque natura. hae autem altiones fieri non possent, nisi in eis esset uis caloris caeterarumque primarum qualitatum. non ergo intercidunt. Veriam nonnulli arbitrantur remanere quidem in complexione qualitates primas, non tamen actii, sed virtute, ita talicet, ut conflata complexione confessi mi corriimpantur qualitates omnes primae; sellaque complexio remaneat; iniqua vis si omnium qualitatum illarum: itaque complexionis vi mixta eo pora agere amones omnes primariun qualitatum. Horum postio meo iridi cio, Sc experimento senstis, & rationi contradicit. Etenim sensus nullus cir
ca proprium sensibile decipi tur ; si & medium 8c organum sensiis secundum naturam se habeant. Cum em sensu laetius, si mixta corpora tetigerimus D percipiamus qualitates illas primas; calorem inquam de frigus, humorem
Sc siccitatem: uelle contrarium adstruere, asserereque nullam ibi achi esse harum qualitatum, sed uirilite tantum: cst experimento sensui pie contradicere. Ratio etiam idem nobis suadet. Nam qualitates primae simi ueluti et imenta quaedam complexionis; ex illis etenim conflatur complexio, scuti mixtum ex elementis. Inesse ergo acta oportet in complex; ne qualitates primas. Amplius, dispositiones, quae faciunt materiam quamque pmpriam esse se ae cuiuslibet mixti, saltem in prima mixtione elementorum, sunt qualitates primae ad certum gradiam,modum me redactae. Dispositio ueris. quae ficit materiam propriam cuiuspiam sermae, non corrumpitur, esseve
desinit adueniente forma; in ὀ remanet de Aea conseruatur sorma in illa
89쪽
teriae portione .ita ut illa dispositione reced&e pereat forma. Igitur in pri Emaelementoriim mixtione adueniente serma mixti remanent primae qua Iitates : quamobrem remanelaint etiam cum complexione propria illi mixto.Parique ratione in aliis mixtis secundis tertijsve remanebunt. Dicenduiri ergo nol is est sub complexione qualibet remanere actit qualitates primas .mfractas tamen initicemque mixtas ea temperatura, quae complexioni con
veniat. His expositis nunc a nobis sigillatim agendum est primum de qua titor primis qualitatibus, deinde de quatuor elementis: ea te de ipsis paucis exponenda, quae faciunt ad institutum mixtionum negotium. Nam si naturae eorum omnium diligenter recteque fiterint i nobis inuestigatae; magna nobis sundamenta iacta erunt ad superstruendam omnem tractationem Π te mixtione.Exordium simam a caliditate; quae omnibus iure est praeserenda: quoniam longe praestantior est caeteris omnibus. Caliditas omnium primarum qualitatiim praestantissma quodam modo aemulatur excellentiam coelestis qualitatis. Nam Sc maxime activa est, omnium quoque mixtorii mgeneratrix: utpote quae primum sit proximumque instrii mentum coelestis uirtutis, & qualitatis: omnia etiam quae mixta sent. ditatuit:adeoque caeteris primis qualitatibus praestat,m,s conserantur caliditati omnes habeant vicem materiae Sc patientis; calor uero si ut efiiciens causa, de uiso a. Vt' mitem in siimma concludam: Natura caliditatis haec est; ad agendum, omnium est efficacissima de molentissima: contra ad resistendum, omnium maxime infirma. At imbecillis. vim caliditatis in Uedo praeter rationem, quam O tetigimus, ex ipsus persectione&cognatione quadam ad elcstcm vim,
sinsii Ze experimento quilibet facile experitur. Si conseratur ergo caliditas, frigiditati, caeteris omnibus parti nis, virtus caloris in agEdo loge longequet maior est,quim uitares in agendo seigiditatis Ite uirtus activaesiditatis superat no tantum uirtute in agendo rigiditatis, sed etiam in resistendo. quo si ut caliditas ut quatuor.& ut tria semendo adus latitudinis haria in qualita, tum,non gradus uirtutisseu in agendo.seu resstendo aget εἰ superabit frigi ditatem ut qtiatuor; imm3 sertasse etiam Mgiditate ut quinque. Quonia uiritus activa caliditatis sit perat utitutἴ res stendis igiditatis etia maioris lati-, dinis, quo ad intentionem qualitatis inquam. non autem actionis. sue Otita dicam activitatis.Hi nanque gradus disserunt inter se:ut infra ostendam. Id Caliditas, quae tam magnae uirtutis est in agendo, minimὰ tamen omnitim
resistit corrumpenti hoc tum rationibus . tum experimento probatur. Et
enim quiuis experituris suerit uis frigiditatis si perans caliditatem; dicto ci lius rem calidam frigefieri . confestimque caliditatem corni pl. non item hoc uidebit in s inditate. aliave qualiate. Mi etiam ratione hoc natura enficit. Nam cum proportio par debeat esse inelembistis, si elei sientiam ignis in qtio p ei e uiget calor in resistendo non desceret tantii m. quantum superat caetera in agendo: proculdubio omnia iam conflagrassent iii ignis ab simpla. Item cum resistentia si ex forma. quatenus est in materia; scutioeo pendet a forma, prout est 4 materia abseluta; cum caliditas sua natura,
90쪽
A parsim habeat materiei ab eaque multum sit absellita; iccirco merit in agen' do efficacissima est, in resistendo vero parum potens.Na eius materia Ietpote pauca & disgregata habensque sorma absolutiorem materialem tamen:citis vincitur ab agente alio, sicque facile exuit caliditate. Ite calor, si frigori con- seratur, habet ratione naturae, vitae, de habitus: frigiditas ver; priuationis Minteritus' quod clarius patebit,cu loquemur de mixtione. Si uero conseratur caliditas humiditati,& siccitati; activa est caliditas, Sc forma; duo h. ec passi Ma 5e materia. Caloris etenim est componere & congregare laomogenea per concoctionem, aliena uero separare. Haec de calore in uniuersem ilicta sint: quae est de mixtione tractabimus,magis illustrabiantur. Sequitiir calorem sei
ditas:quae item activa est qualitas,habetque sua vim in agendo; itemque inresstendo, longe tamen diuersam ab utraque vi istiusmodi vi caliditatis. Naquamuis frigiditas magnam habeat in agendo efficaciam, minime tamen coserenda est cum vi caliditatis.in resistendo uero contra longe superat resistentiam caliditatis.scque natura proportione quadam compensat ac librat vim utriusque qualitatis:quae cum sint inter se contrariae; alteraque alterius interitiim machii ietur; hae moderatione librantur,ut perpetuo perstiteret. terum cum eam,quam diximus,in agendo vim habeat frigiditas; longe tamen diuersa est caloris frigorisque actio. Nam calor veluti instrumentum est primum M per se totius naturae coelestisque qualitatis; quo congregantur homogenea ad generatione conseruationemque mixtorii omnium. Frigiditas C contra cum sit veluti priuatio, habet etia in agedo vim priuatiuam.Na frigus
congregat tam homogenea,quam heterogenea constipatque omnia & vnu-
quodque reddit suapte natura immobile ac veluti mortuum, ut ita dicam. Etenim scuti motus indicium est vitae, ita immobilitas mortis & interitus. Qua de causa supra diximus calorem collatu frigori habere ratione naturae M uitae: frigus ueris interitus. Per accidens tamen frigoris activa vis facit ad
operationem naturae. Etenim cum calor non quilibet, sed temperatus varia. pro rerum naturis, teperatione sat naturalis Scacc5modus omnibus mixto
nam generibus, quod latius infra explicabitur huiusmodi teperatio nullius alterius ut fieri potest,praeterqua frigiditatis.Ea nanque sela calorem restangit & temperat. Item facta mixtione ex concoctione caloris naturalis, massa D tota ui frigoris constipatur & cogitur ,sicque perscitur & diutius perseia erat. Saepenumero etiam ut frigoris circunquaque obsstentis per antiperistasim
calor cogitur in unum, multaque generat Sc concoquit . qua de causa rigore hyemis & niuium terra melius sermentatur coacto intra se calore; εc siti sum radices augentur, roburque capiunti, uberibus inde segetibus frumenta proueniunt. Insuper alia quoque ratione frigus operatur ad rerum conseria uationem: quoniam ut frigoris arcetur calor extraneus, i quo est corruptio putrefactioque mixtorum omnium. Multis ergo modis, per accidens tamen & secunda quadam actione frigiditas plurimum facit ad natum actiones. Quamobrem merito dicere ualemus frigiditatem quoque qn dammodo esse instrumentum naturae non primum Sc per se, ut est calor;