장음표시 사용
51쪽
- partibus oris internis, inprimis linguae, augentur sputa. 7. Si in odontalgia educantur.scintillae ex stylo metallico, nervis portionis durae septimi paris ad auriculam imposito, queruntur aegri ad quamlibet emicantem flammulam de acutissima in affucto dente punctione, ut bis vidimus. Q. Serpentes commotione electrica percussi moriuntur cum summa post lemiserum ictum eorporis rigi- ditate.
52쪽
PRO GRADU DOCTORIS propositus ab i
guine continetur, eo diligentius observare Medicos Oportet, illiusque naturam & varias vicissitudines eo accuratius dignoscere, quo majoricum fiducia ac fructu mortalibus inservituri sint, si ista noverint. Nisi enim recte judicetur, in casti quovis obvio, de humanae vitae indice illa A conservatrice caussa, gradus majores minoresve, quibus laesae fuerint functiones vitales, naturales, &animales, quaeque inde metuantur machinae universae pericula, definire non licebit. Hinc in Diagnosticis & Prognosticis vix ulla excellentior & magis
53쪽
necessaria doctrina, quam quae sanguinis, e corde naturaliter exundantis, intervalla, hoc est, Pulseu attingit. Etenim Medieus, squidem morbo unicuique sortiter iturus sit obviam, in hujus pervestiganda indole studiose advertet animum ad omnia, quae sub ipso morbo inciderint, phaenomena sibi invicem succedentia, & quo potissimum tempore existant, indagabit; contuebitur quoque molimina, Pibus niti λleat natura ipsa, ut se malo liberet. Tum quod maximi momenti erit, ex singulis, quae accidere aegroto senserit, colliget omnino & pra cipiet morbi exitum, ut quantum quidem licuerit, intelligat, utrum medelam admittat morbus, lanin alium, aut mortem quin desinat, impediri omnino non possit.
. Quis autem haec eruet satis & pervidebit, nisi
indieia essentialia & symptomatica tum cetera, tum quae Pusu offeruntur, agnoverit recte & examinaverit Τ Immo vero e sanguine, illiusque per hum num corpus distributione varia, pendent secretiones omnes & pleraeque excretiones; sanguinis posthabita ratione nemo pondus fluidorum recte aestiἶ-maverit, quod tamen sano in homine praevalere
debere ponderi solidorum experimentis Keillii, Κο-ckii, Gorteri, Geoffroi aliorumque dudum stabilitum est; universae denique nutritionis cognitio, quaeque inde ad tuendam sanitatem elicientur regulae , ita fundantur iis, quae de sanguine docet Medicina, ut in servanda valetudine haud minus juv verit Pulfut vices nosse, quam in restituenda, ubi amicta fuerit. Itaque ut circumsoraneorum turbam agyrtarum praeteream, haud excusaverim levitatem quorundam Medicinam factitantium, qui
ad aegrotorum lectos progressi, carpum quidem tam sunt,
54쪽
Fnt, at tam levi & festinanti digito, ut vix duos
retus exspectent, hincque ubi nomen solum morbi audiverint, aut unum alterumque symptoma, quod aegrotus narraverit, statim sese ad praescribenda medicamenta conferunt. Haec certe, si quae alia, dissislutior properatio Medicum arguit ab sua arte nimis tenuiter instructum, quantumque adhuc absit a prudentia, quae peritum atque pium deceat, certissime ostendit. Instituatur, fas est, in aegroto quovis obvio sollertissimum examen indicantium , ex iis judicia formentur aut certa aut maxime saltem probabilia, eoque consilio non in uno tantum carpo tangatur pulsus, sed in utroque, immo in temporibus etiam, ne vitium particulare deincipiat, ut adesse credatur vitium universi corporis; praesertim quum differre in utroque brachio pulsus
possit, uti in Hemiplegia, in motibus spasmodicis
vagis, inque Arthritide vaga observavit Frid. Hosnmannus, in Sauciatis Rajgerus, in aliis alii; tam gatur denique mora diuturniori, quum saepenumero post decem demum vibrationes inaequalitas vel intermissio pulsus percipiatur. scilicet rem haud levis esse operae pulsus differentias rite detegere,& indicationes veras inde formare, evincit maxi- ma ejus diversitas in aetate hominum varia, in seXu, in habitu corporis ad solida &- fluida relato, hujusque universi temperamento; evincit discrepantia, quae cernitur in diversis regionibus & anni tempestatibus, in motu corporis & quiete, in mutato victu, in vigilia & somno affectibusque animi; evincit denique morborum vix numeranda multitudo, quorum pro diversis temporibus & statu, di-Versum quoque fore pulsum necesse est. Enimvero quo plures rationes fuerint, ad quas in judicio ex indicio pulsus formando attendat Medicus, ne Vitium subreptionis committat, & suis aegrotique votis excidat, eo utilius etiam erit & magis necessariums
55쪽
rium, quantum seri unquam possit, accuratissime tenere, quidquid sentiendum pulsus exhibeat in sano primum, dein aegrotante pariter in corpore. Ego igitur, quandoquidem momentaneam quietem vibrationum, hoc est eam speciem pulsus, quae uno ore aqud Medicos Intermittens vocatur, pessimi ominis a plerisque haberi solitam, cons derare tantum in praesenti cogitaverim, caussas illius, quotquot esse possint, aut hucusque saltem Medicis innotuerint, quidque certi de illarum praesentia in Diagnosticis, de periculis, quae portendant, in Prognosticis, cum medela adversus singulas effcaci &propria, pro modulo Virium exponam. Atque hoc quidem ut eo persequar distinctius & selisius, praemittam ea, sine quibus intelligi cetera non possint, principiorumque loco de sanguine quaedam, motu ejus & inde oriundo pulsu dicam breviter, ut qui intermittens appellatur, hujusque causila dein patere queant melius.
In corporibus quia mutatio omnino nulla sne motu potest existere, ad principium quoque vitale
humani corporis motus pertinebit, utpote euI eX- . 'citando sustinendoque nervos omnes .humanae machinae atque viros Supremus Auctor destinavit. Hinc ergo derivandum mechanismum physicum ad vitam humanam permultum conferre, non Veritates m do docent Mechanicae, physicae, Anatomicae hisque nixa: Physiologicae, sed & variatio, quae eX- ternis a rebus, ubi his utimur ad tuendam vitam, oritur in oeconomia universa stinctionum vitabum, naturalium & animalium, ipsaque firmat necessitas, qua cogimur alimentis resarcire quidquid mutua agitatio partium corpori veluti detraxerit. Est autem fluidorum, quae per solidorum canaliculos motu
56쪽
sia 'motu transmittuntur in humano corpore, nobilissi-imum & latissime penetrans illud, quod sanguin appellamus. Hic liquor homogeneus esse facile
crederetur, nisi compositum constaret partibus ma-Σime diversiis, aqua, terra, oleo, sale & aere non elastico, quae partes singulae ut misceantur & implicentur invicem, actio viscerum, sal, calor & liquoris ipsius circumlati motus ossicit. Vasa, quae liquorem hunc rubicundum continent, duplicis sunt
generis, arteriae nempe atque venae. In utrisque
movetur, non vi modo cordis & arteriarum, sed & vi forte quadam propria, tum etiam actione partim adjacentium musculorum, ut in Venis, partim aeris, ut in pulmone. Namque sanguine refertum cor, vi sua eum protrudit in contigua sibi arteriosa vasa, ita quidem, ut sicubi sanguinis columna totam oppleverit arteriae diametrum, stringatur cordis ventriculus. Et quia mox urgent & impetu Iunt porro undae sanguineae protruta, tum in axitum in perimetro arteriae, hujus ad parietes nisus illarum verget. Impulsui cedunt illi, brevi licet, quum sint elastici, pristinum statum recuperaturi;
nam quoties vis liquorem quemcumque movens superat vim qua resistunt vasa, toties vel frangi vel cedere debent horum parietes. Haec arteriarum dilatatio, vel earum expansio ultra diametrum naturalem, pulsus nuncupatur, nec esse potest nisi in arteriis, quippe in quibus solis parieteS nunc expandi videamus, nunc rursus contrahi. Propelluntur autem, ob materiae in tertiam & caussas reliquas, undae illae sanguineae motu inaequali, ita ut majori impetu seratur columna sanguinis, quae vim cordis nuper passa est, quam quae remotior a corde
discessit, & desinat tandem pulsus omnis, ubi eo
usque pervenerunt undae sanguineae, ut communicatam secum vim actione cordis fere amittant.
Caussam igitur pulsus primariam in corde ponimus,
57쪽
quumque nulla dilatatio fiat nisi praegressa conre Aione , immota statutum lege credamus, ut Systolen excipiat Diastole, vel ambarum potius una adjuvet excitetque alteram, prout actionis &reactionis, per naturam universam corporum, mutua vis est & alternans opera. Pulfus species heic perconsere supervacaneum foret, quum in Scriptis Medi-
Corum tantum non omnium enumeratae habeantur.
Id unice caveamus, ne in speciebus constituendis nimii dilabamur in tricas, e quibus nullus ad postremum supersit exitus.
Dum intra tempus, quo arteriae dilatari solent naturaliter, nulla percipitur pulsatio, intermissio pti sus evenit, estque haec vel major Vel minor, prout caussae impeditae circulationis sanguinis vel so tiores vel leviores fuerint. Ubi vero interceptus quiete pulsus existimabitur, necesse est, ut nec co trahantur arteriae, nec dilatentur; nam si systole existeret, necessario etiam sequeretur diastole cf. II& quia pudbs oritur actione cordis & a teriarum, qua liquidum sanguineum circumducitur, caussa quiescentis pulsus aut in vitio cordis & arteriarum, caussarumve reliquarum motricium, aut in vitio sanguinis, considerati ut liquor, qui movebitur, invenietur. Contineat ergo PRIΜA CLΑssIs eaussas intermisionis pussus, e vitio cordis repetendas, quod ades, usi Sasole ejus quadam ex caussa impediatur. I. Cor, uti musculus, agendi vim suam debet nervis. Hi ergo simulac laesi vel tantillum fuerint, ad cor usque naevi contagionem propagabunt. Pos sunt autem illi I. vel paralytici evadere, j vel t
58쪽
more quodam premi, vel pathematibus assci, ita ut fluidum eorum subtilissimum eo momento, quo lystole cordis perageretur. vel prorsus non, Vel minus suffcienter in cor influat, hincque fiat, ut
undam e ventriculo suo cor tanto impetu non propellat, quo arteriae ultra diametrum naturalem expanso sequatur. Id evenit in animi affectibus, ejus deliquiis, palpitatione cordis, convulsionibus &morti propinquis, ubi cor singulis ictibus noh valet expellere sanguinem cavis suis contentum. 2. Spasmos quoque quam saepissime excitant, qui& mirifice cordis motum turbatum reddunt, uti latius diducto malo per .consensum partium in Hypochondriacis, Hystericis & reliquis Spasmo amictis optime observatur. let. Remoram quoque liberi motus cordis objicit concretio ejus cum pericardio, ex defectu halitus, in interna pericardii & externa cordis super. 1icie. per hiantia arteriolarum oscula, exsudantis, ad frictionem faciliorem reddendam , & concretIΟ-nem illam impediendam. Cujusmbdi casus haud rari sunt apud Anatomicos. Fremd & Loreerus in plurimis, qui intermittente pulsu laborarunt, hanc caussam post mortem eorum invenerunt. P erus in Parerg. Anat. III. p. I98. & Ma thius de Mori.
subit. Libr. II. Obs. 4. in iis, qui post gravissimas
oppressiones pectoris & palpitationes cordis obierunt , pericardia cordibus affixa observaturit Cheseidem in phthisico, Lapeγronte in hydrophobo& Senac in pleuritide mortuis, totum cor pericarindio concretum viderunt, ut taceam, quae huc spectantia notarunt Harimannus, Hallerus & plures alii. Neque dubito, quin hujusmodi concretioni tribuendum sit, quod inventum in cadaveribus cor destitiitum pericardio, tot auctores scriptis
retulerunt. De quibus & multis aliis observatuTom. M. D dignis
59쪽
dignis legi merentur Ρraeclari illius & Indefessi Rei
Anatomicae Scrutatoris D:ni de Senae opera, sub titulo Traiti de la struicture δε coeur Tom. II. L. IV.C. Sus) Deminuitur lacultas virium, ad cordis conistractionem effciendam, mobilitate hujus musculi in agendo imminuta, ex materia quadam ossea insul- stantiam ejus est O. Illustr. Hallero debemus
doctrinam de modo, quo in osseam duritiem convertantur solida in eorpore humano, pulcherrime explicatam , quem modum & in Act. Scient.
R:ae Acad. stockh. & aliis suis in scriptis plurimis
experimentis anatomicis demonstravit, unde maxima quoque lux veritatibus medicis affusa est, non sine insigni usu in praxi medica. Tales vero osseas& cartilaginosias concretiones, ante eum etiam notarunt Galenus , Gallus, Riolanus & multi alii. Cheseiden valvulas semiiunares juxta aOrtae eritum osseas factas vidit. In Transast. Phug. va vulas mitrales & tricuspidales ossium instar duras repertas suisse legimus. Metius auriculam dextram,& Marcus Aurelius sinistram callosam vidit O. Satis autem patet, quam adversa esse debuerit cordis motui ejusmodi durities in illis partibus, quae motum adjuvabunt, quantaque necessitate secutura inde sit Pulfus intermissio. 4- Cor, quamquam mustulus robustis omnino fibris & firma compage constructus, Vi tamen sanguinis impulsi, expandi potest ad spatium saepe incredibile. Stupendas ejusmodi expansiones II illisus post febrem pleuritidem, Tanton post peripneumoniam , Turpius & Martinus in hydrope pectoris , Observarunt. Heurnius etiam in libero XII
annos a) cf. Sen.:c. c. c. c. . p. 344.
60쪽
' annos nato cor, quam in bove majus, vidit b). At expanso ita cordi praeter modum fatiscent haud dubie vires , quibus sanguinem propellat more o dinario, hincque in caussa erit, ut pulsus relentescat.
de pariter intermissio pulsus, quum impedimentis, quae attulerint aneurysmata illa, removendis impares sint conatus cordis, cavumque adeo illius praeter naturam dilatetur, sicque impediatur systole. Exempla hujus caussae in quiete pulsus momentanea adseri Illustr. Van Smieten in Comment. Boerh. TOm. I. pag. 292. ut taceam Ballonium, Caesalpianum, Malpigbium & reliquos.
observati, falsa etiam sui specie nonnumquam eos fefellerunt. Uerumtamen ubi reipsa adsuerint, Venintriculos cordis insolentius distendant necesse est, motum illius liberum supprimant, pulsumque adeo intercludant. Bartholinus cor incredibili magnit dine ob inhaerentem polypum vidit, auricula etiam dextra maxime dilatata, sinistra vero vix coryli nucis magnitudinem aequante. Vesalius, Blancardus, & plures de polypis insolita magnitudine inventis scripserunt, de quibus evolvatur Senac T. II. L. IV. C. 8. p. 4OS. c. sSuccedit 7. Infamnatio, quam in corde aeque existere posse, atque in visceribus aliis, multa exempla monstrant, tumque maxime ubi inflammationes vicinarum partium praecessserint. Cornelius Gemma post febrem Hemitritaeum & Ρestilentialem in plurimis cadaveribus cor inflammatum & spha-D a celatum V Se ς α c. c. VIII. 8, 396. o. se .