장음표시 사용
52쪽
Utrum haec inscriptio ad totum vaticinioruin Jesaiae corpus, an ad primum tantummodo Vaticinium pertineat, dubitatur. Qui priorem sementiam defendunt, hoc praecipue nituntur argumento, quod a Chron. XXXII, u. vaticinia Iesaias sub illo, quem nunc legimus, titulo excitentur. Lociis ille vulgo vertitur ita: reliquas autem res
Micinio XV ao Amoz, Pr ρ ω' εοι in Δεro, Liasoriam regum Ita a et Israelis enarranis. At enimvero in hoc loco verba potius ita sunt stratonda: abc 'sq hv uari; nam anῆ conjungi solet cum bu, vid. a tiron. XVI, 31. XXIV, 27. XXus I, 7. XXVlIl, 26. XXXV, ΩΤ. lirna autem tunc Verrendum erit, cum Dalicinis, illo, luitu, quod ad Ili Liam, regem., ub ingruente hoste Assyrio liberandum atque a niuabo, in quem tum inciderat, sanandum, spectaret, Iegiturque u lleg. XVl II, 33-XX, I9., et in hoc, quod ab Iesaja nomen gerit, volumine, Cap. XXXVI - XxXlX. Priori illi vertasioni obstat etiam hoc, quod illo Chronicorum loco non legitur sed simpliciter Su. Itinc Iocua ille sic oritvertendus: reliquas res gesse Nishiae, benignaqua ejus facιa, cum Daticinio δε με, Drψια stant in libro eis Quare ex eo loco minime potest probari, hunc Versunt primum ess a genuinam lotius libri Iesajani inscriptionem. Λ 2 ' . Viden -
53쪽
Videntur potius verba hv n ri ri . hae '' n 'in' olim inscriptionem primi tantummodo vatieinii constituisse: perinde ac oraculo sequeuti, Capite se cundo, similis inscriptio praeposita est; os et Cap. XIII, 1.
Quum autem omnia, quae in hoc volumine Continentur, V
licinia in unum eorpus colligerentur, cui Iesajae, celebri olim vatis, nomen praefigere visum ellet; illi, qui eo negotio fungebantur, oraculum hocce, gravo illud, et generalioris argumenti, in fronte libri posuerunt cum titulo praescripto, qui, licet huic soli vaticinio adscriptus, visus tamen ipsis ea commode transserri polro in titulum generalem totius libri, adjectis ita vicem complementi verbis: ri' i l ' ΝΠ 'N 'n'I. Nomen tum proprio est Distam, hino, oraeutam, Masiciarum, carmen
fialidieum. Proprie ita videtur vocata esse prophetia, in qua visum per quietem, aut κατ' ἔκστασιν prophetae oblatum' narratur, unde translatum ad quaslibet prophetias signi si- eandas. Vid. 1 Sam. III, 1. Egeoli. XlI, a7. quo quidem Ioco ri ri, indit, idem est, quod Naa, Maliciaraua os . uino dicitur Gad I Sam. XXIR II. nrri et Maa. CL I Sam. IX, 9. a Reg. XVI l, I 3. I Cluon. IX, ua. XXI, 9. Eodem Prophetias significatu N. T. scriptores uti solent Voce οραμα, Act. Xl, 5. XVI, 9., cui convenit ορασα, quod nostro Ioco LXX posuerunt. HERODOaeus L. I. Cap. Io8. Iuo. desimotist, quae Astyagi, Medorum regi, divinitus missa seruntur, Io
quens, Mutuu voce quae tantundem vaIet. Arabibus
est coloetura mensuram iniDu, s. assima Mit quantum esset, hinc, Giggejo auctore, ariolatus est, Occutia indicaseis. Recte Chaldaeus: prophetias δε- fia a. nomen nostri vatis, idem significat, ac si diceres δε- s. Dominus fa alia, coli. Iesaj. XII, 2. XXXV, 4.; ex Hi M.Lai mente in Onomost. S. p. 318. ex futuro Hiphil radicia unde superesse censet V ef in nomine in Iosia, et nutitin, salus, sicut a V et a Ur, et 'N r, et verba alia plura mediae radicalis Uau et Primae
54쪽
Libri inferiptio, Cap. I, t. 5
primao radicalis Ad significatione conveniunt. HIERONYMus in Prooem. ad Commentar. in JoeL nomen exponit σωτηρία Κυρίου, i. e. fama Domini est, improbante Hillero, qui L. l. p. 487. is male, inquit, deduxeris a fature, ab
Po enim derivatum nomen diceretur vel sicut
ab piri venit nrpiri. Et vero ab relictum l. e. yalus Domini, plurium virorum nomen, I Chron. lI, 3I. iv, uo. 42. Sed quemadmodum a P es in statu constructo sit et a vitin itidem in regimine dicitur, ita pari modo a in statu constructo ves' Diutem Domitii) so1 mure et explicare licebit. Ceterum significatu non dissert a quod nomen pluribus hominibus inditum legitur, vid. Esr. VIII, 7. 29. Neh. XI, 7. 1 Chron. III, 2I.,
miscue usurpantur. lῆ Pater Esajae, non, ut plerique autumant, tertius duodecim prophetarum est, sed alius,' divertisque apud Hebraeos scribuntur literia. Iste primam et exuemain literas habet N et x, ille v et v. Et iste secundum quosdam interpretatur fortitudo sive robusus, illo populo durus et cras is, de quo tu Amos plenius diximus. Hi ERONYMus. Ceterum Amoetum, patrem desajae, A magiae, regis Iudae a Reg. XIV, I. si atrem suille, Iudaei constanter adfirmant ex majorum traditione, cujus jam Hieronymus mentionem facit in Commentar. ad Iesiij. XX.
sub lin.: Tradunt Hebrari, am socerum Digsa Manassae, stat Ezechiae, regis Iudae. Sed infirmissima haec
traditio nullam plane meretur fidem. rvr n' hvJParticula by h. l. non reddenda est contra, sed indicat objectum vaticinii, ut Graecorum υπερ, Latinorum super, δε- cs. Zachar. XII, 1., ubi vaticinio consolanti praeponitur. , Pro Iuda, in quo significantur duae tribus, Septuaginta et Theo otio posuere Iudaeam, quae totam terram duodecim tribuum ostendit. Et pro eo, quod nos ex Hebraeo vertimus, fuar Iudam et Niem iam, illi interpretati sunt . eontra Iudasam et merusalem fκατὰ τῆς καὶ κατὰ Ιερουσα ν J; Sb inmachus more suo manifestius, da fesρ2J Iuda
55쪽
si Libri inscriptio. Cv. I, L.
Iuda et Nierusalem, ut nec prospera, nec adversa velit litulo demonstrari, sed ea, quae de Juda et Hierusaleiu in utramque Partem propheticus sermo praedixerit. Ergo Esajas pulticipaliter de duabus loquitur tribubus, Iuda et Belijamin, exceptis decem, quae ita Samaria erant, et Vocabantur Ephratin et Israel, et quas sub Ogia, rege audaei Ilierusalem, Plitii, rex Assyrioru in vastare lain coeperat. Denique quinquagesimo. et secundo imperii ejus anno, regnante apud Samariam Pliacino, lilio Romeliae, venit Teglati aphalasar, rex Assyriori im, Et cepit Aliton et Abel domum Maacha, et Jonalia, et Cedes, et Asor, et Galaad et Galilaeam, omnem terram Nephtalim, et transtulit eos in Assyrios. Ex quo ostenditur, vicina eversione Samariae,
in commonitionem duarum tribuum haec universa narrari.
HiERONYMus. Per Iudam et Hierosolymam hic primo sensu in tolligendi sunt Iudaei, qui ortum traxerunt ex Iuda, Iacobi sillo Geties. XXIX, 35. , sub quibus censebantur Benjanianuas, et qui inter eos versabantur Levitae, qua-ienus illi diversi erant ab Ephraimitis, sive ceterarum tribuum Israelitis, quae sub Ephraimo putabantur. Sic in hoc
ipso libro Vll, 17. X l, i 3.), et passim in prophetiis Iuda
et Ephraim sibi opponuntur. Iudaei vero uita cum Benjani initis communi Iudae nomine tanqiram una tribus com
prehenduntur I Reg. XI, 36., ut vicissi in I Reg. XII. solo Benjaminis nomine et duda tribus signiscatur. Et moro-fobmas quid om in hac inscriptione nominatim mentio sit, quod regni totiua e siet metropolis, regia, procerum, judicum, sacerdotiani, doctorum, Prima via et praecipua sedes, ut significetur, agi in hoc primo viso Cap. l. , et in universum quoque quod ad majorem partem in ceteris vilis hoc
volumine comprehensis, de satis Iuda orum, quorum ma- xiiii e consi' cliam partem sacerent Ilierosolymitant. His Ita
56쪽
Ε a II, 1. y rile in in Odo dicitur non et Varo lyma, X, II. XXIV, 23. GAsi: Nius. Reliqua inscriptionis paraclelagitat temporis spatium . per quod desajas vaticinia edidit: in , v 'U'a, in diebus Usae, qui et inarias dicitur a Reg. XV, . seqq., cujus res gestas peculiari libro deseripsisses Jerajas dicitur u Parat. XXVI, ua. Regni ejus initia in annum sero Octingentesim uni cadunt ante aerae Dionysianae
initium. Regnavit in Iudaea annos duos et quinquaginta, a Reg. XV, a. nn ', Iothumi, qui sedeci in annos imperium tenuit, a Reg. XV, 35. 'N, Ahaa, totidem annos, u Reg. XVI, 2. n p ri' Hukiae, qui viginti et novem annos regno praefuit, a Reg. XVli I, 2. isSciamus quoque, Ezechiani itillierusalem duodecimo anno Romuli, qui sui nominis tu Italia condidit civitatem, regnare coepisse, ut liquido appareat, quanto antiquiores sint nostrae historiae, quam geutium exterarum. Ili ERONYarua. Anni vero, quibus rege, illi regnum tenuerunt, si colligantur, Demum reporiunt uvel ιredecim, sive duodecim, quo toto temporis ibatio Iesujam vitam egisse, nedum vaticinia edidisse, parum est probabile. Demus itaque illi, quod fieri oportet, integros dothanai et Ahasi annos, qui quidem sunt triginta et dias, vel salte uitri inla et unus, si Ahasi ultimus illi cum silio fuerit coiit munis: supponere licebit, vatem Usiae et Ilia lao temporum partem lantummodo vixisso. Et quidem quod ad uis hiaui,
liquet ex a Reg. XX, I., Iesajam circa Hacimum quartum legiti ejus annum adhuc supcisiailso, eo enim anno rex,
morbo dissicillimo defunctus de sanitata recuperanda per Iesajam certior est sactus. Sed veri sitirile est, vatem, jam tum aetate gravem, non adeo longe post illud tempus vita excessime. Minimum igitur ex IIiskiao annis illi dandi sunt quindacim, qui cum triginta et duolitas patris et avi illius xegia conficient annos septem supra quadragima. Quibus si addas tres quatuor os ex postreruis regni Uliae annis; saltem ultra annos quinquaginta in munere egit publico, nil quod si tricenarius aut quadragenaadus accellexit, satis ille sero et senex naturae debitum persolvit. Colligit quidem
57쪽
Abarben et μX u Chroti. XXVI, ua. , ubi Jesajas Usiae, regi'. res gestas Priores et posterioraea literis mandasse narratur, vate iii jam a primis Usias initiis siorii ille. Ei vero argit iraeitto quam pariam insit certi ac solidi, quisque intelligetisse. Quidni enim vates, quum in eo esset, ut res ab Usu sua aetate gestas literis consignaret, simul tradere potuit lit-storiam temporis proximi, quo ipse adolescentiae aut juventutia cursu in peregit 3 Cum enim recens erat earum rerum
memoria, tum vero ipse ex illis suae aetatis hominibus narrationem illam lacile contexere potuit. Multo autemininus credibile est, vatem nostrum vivendo attigisse. Ma nassen, regem, degenerem Hiskiae filium, cujus jussu serra inter cedri asseres illum vivum fuisse dissectum, tradunt Hebraei, et antiquissimi Christiani scriptores. CL not. ad LU, a 3. LVit, i. Neque enim aetas tanta Vatis, quem oportuisset ita ultra centum et vigiliti annos vivendo cons Cisse, verisimilis est, neque narratio illa de crudeli supplicii genere, quo trucidatus sit Iesajas, testibus fide dignis nititur. Ceterum quemadmodum totius libri inscriptio quatuor reges nominat, quibus regnantibus Noster vaticinia ediderit, sic inscriptioitibus per singulas partes sibi succedentibus definiri videtur, quot vaticinia ad cujusque regis tempuSpertineant. Nam Cap. VI, a. mentio fit anni, qiua rex Usias mortuus est, cujus inscriptionis a morte decedentis potius, quam ab initio regnantis desumtae ratio infra ad illi iiii Iocum ri,ddenda exit. Sinuitur Cap. Vll, I. expressa temporis Alia si commemoratio, tum XIV, 28. anni, quo filias mortuus est. Quum dehinc Hishias regnum capelleret, ad ejus tempora reliqua et longe maxima libri pars reserenda
est, es. Lapp. XXXVI - XXXIX. Quare quae quinque
prioribus Capitibus leguntur, reserenda erunt, ex monte quidem ejus. qui hoc vaticiniorum syntagina in eum, qiici nunc comparet, Ordinem redegit, ad Uliae tempora ; Cap. V l. dothami aevo assigilanduin erit; ad Ahasi tempus pertinent, quae legunt ir Cap. VII-XIV, 27., denique ad Hishiae tempora reserenda sunt cuticia reliqua, inde a Cap. XIV, 28.
58쪽
tisque ad libri sinem. Quod et uinaoΗ-o visum, qui sub initium sui Commentarii in Iesajam haec habet: is Quod in titula ponitur, prophetasse eum sub Osia at Ioatham, et Achaz et Ezechia, regibus Iudae, non, ut in aliis prophetis, confuse intelligendum est, ut nesciamus, quid sub quo specialiter rege dictum sit, sed usque ad finem voluminis scriptum referatur, quid seorsim sub ossa, et quid sub J tham, et quid sub Achax, et quid sub Ezechia et a Domino xevelatum sit. Verum temporis, quo vaticinia sint edita, ordinem in iis collocandis noli ubique esse servatum, apparebit cum in singula inquisiverimus.
Quatuor constitui possunt hujus, quod a Jesaja nomen gerit, voluminis Pariea gemeralem quarum prima, Capitibus duodecim primis, continet concionea propheticas in Iudaeos et Ephraimitas, quos propbeta varie redarguit, hortatur, consolatur. Pars fecunda inde a Cap. Xul. usque ad snem Capitis XXIII., continet vaticinia de satis aliarum gentium, Caput XXII. si excipias, quod Hierosolymitanis mala deri unciat. Videntur haec vaticinia primitus singulare aliquod syntagma essecisse, quod hoc peculiare habet, quod singulis oraculis NUo e sum praenotatum est. Parte tertia, Capp. XXIV XXXV., comprehenduntur vaticinia, quae utrumqtie regnum Iudaicum et Ephraimili cum spectant, Ilishiae tem-Pore edita, quibus appendicis loco Capp. XXXVI - XXXI x historica quaedam, quae de Iesaja reserunt, sunt addita. Pars quarta, Capp. XL - LXVI., liber est singularis a vate de j a seriore, sub exilii Babylonici finem compositus, uti in Prooemio illi Parti praemittendo ostendemus.
59쪽
A n G U M E N T V M. Gravissimo orationis genere Deus et coelorum terraeque obtestatione stuporem atquo ingratitudinem Judaeorum incusat Vs. Ω - 4. , expositoque misero universi populi et reipublicae statu Vs. 5 -9. , respuit sacrificia et victimas, quae ipsi neque sancte, neque legitime osseruntur Us. to - 15. , docetque, quid fieri ab ipsis debeat, si velint et suas preces admitti, et sua vota compleri Vs. 6. 17 d. Quibus obsequentibus secunda omnia large P mittit, recusantibus vero dura atque horribilia minatur Vs. I 8 - ao. . Tum, ut his monitis eo majorem adderet gravitatem, malum hunc atque infelicem reipublicae statum deplorat, eumquo cum pristino bono atque selici comparat Va. II - 23. . Sperat tamen meliora, et polIicetur tempora, quibus, extincta mala ista progenie, pietas et ju stitia, et cum iis pax et quies reipublicae rediturae essent Va. u4. usque ad finem .
Nulla exstat ratio idonea, cur cum Koppio, cubio et Beriholdtio Einteis. p. I 387. hoc Capite tres, a se
invicem diversas, et vario tempore editas, orationes com prehendi existimemus. Illorum argumenta resutaVit Omnesque hujus Capitis partes arctissitne invicem cohaerero ostendit GEGNius in Commenlar. p. 146. Nec minus ta-Pervacanea Vogelii eonjectura, mediam hujus Capitis par
60쪽
a versu Io. usque ad Io. esse epitomen novae, a Prim diversae, orationis. 'i oui oracula hoc volumine comprehelisa ordine chro-
nolagico posita existimant, ad seriein regum, qui in libri inscriptione indicantur vid. not. ad inscrip t. sub sin.); eos
nostrum vaticinium una cum iis, quae proNime usque ad Cap. VI. sequuntur, Ulla regnante editum sumere necesse est. verum status reipublicae Iudaicae amictissimus et serrimus, qualis in hac concione Vs. 7. 8. describitur, Ullano regno minime convenit, quo storentilliinae erant res Iudaicae. Alii, ut daretii, Vitringa, H. E. G. Paulus et Eicinora, hanc pericopam ad ultima HisLiae tempora referrem malunt, a quibus prophetae quereIae de summa vastatione terrae illata morumque corruptione aliena nori videntur. Sanheribi quidem irruptio non levem terrae destructionem intulit. Atque conatus pii regis popuIum suum a morum pravitate et idolorum cultu ad virtutem et veri Dei cultum revocandi, tam parum felicem successum habuisse, quam abnepotia sui Iosae, idem molientis. Hiskiae tamen tempori Gelanius obstare monet idololatriae cum
euitu Iovae coniunctae commemorationem Vs. a. u8. 29.
' IIIo anim regnante idolorum cultum inter Iudaeos viguisse, Deo dicunt libri historici, nec queruntur oracula Capp. XXVIII - XXX lli, edita, quae Hishiae tempore edita esse haud dubium est. Optimo autem quae in hoc sermone de tristi reipublicao statu, de neglecto Iovae cultu, corruptisque Omnium ordinum moribus legimus, conveniunt Ahasi temporibus, post Syrorum et Israelitarum in Iudaeam irrupti nem, Vid. not. ad Vs. 7. . Exstant EVERARDI Sci Binii Speeimina philologico- critica tria noseam Marsonam Capilis L et II. Vaticinis-riam IU αε, alectis animo arsonibus complecιontia, quae prodierunt Harderovici Getrorum, I 779. 178O. iu