장음표시 사용
31쪽
folia, quibus gemma involvitur. Atque hoc contingit, non modo in veteribus truncis , e sed tu teneris etiam ramis; ubi vehementia fermentati succi facile fibras, quibus constant, perrumpit. Hinc videmus, media aviate, qua succi vi Solis e terra in Plantas eliciuntur, & agitantur, primum nasci gemmas; deinde sequente vere, quo novi succi maior copia accedit , cum terra ashsic madet hiberno humore, erumpere in flores, folia &c. 16. Quamvis res plerumque ita se habeat, nancanturque plures gemmae tempore sulito, quam alio; attamen cum copiosus est succus, etiam alieno tempore gemmae prodeunt. Atque hoc potissimum antimadvertitur, in ramis & truncis caesis, ubi copiosior est succus; cum in partes resectas non amplius spargatur: Hinc in Italia, Vere adulto, putantur Rosieta, decerptis primum Rosis; ut ab eo tempore remmaS protrudant, Rosasque Autumno iterum edant. 17. III. Gemmae , jam extra arborem ali quantum prominentes , Asia habent quibus extremae earum partes teguntur; eaque folia sunt dumtaxat fibrae& utrieuli; qui eo usque continuantur. CDrtex arboris plotensus contextum cylindricum fibrarum lignearum constat, quo etiam Tracheae continentur ; quibus omnibuScollectis , constat foliorum cauda. Fasciculi e rum fibrarum deinde dilatantur; atque ex CO-sta , quae per folii longitudinem porrecta est,
prodeunt fibrae ligneae & trachete . quae juncta iis partibus, quibus anastomoses habent , con rotu suo folium formant i una cum utriculis;
qui implent spatia inter fibras relicta, & pro
32쪽
De Plantis N Animalibus. C. ΙΙ. 27
varietate foliorum , variis praediti sunt figuris. Haec autem omnia, in foliis, tecta sunt tenuissima pellicula spinulis horrente, aut subtilissima lanugine. Extremae partes follorum, quae inaequales sunt, constant fasciculis fibrarum, quari hic illic prominent, adjectis protuberantibus corpusculis; quae viscidum succum, dum tenera Lunt folia, vomunt, sed quae state siccantur. In nonnullis foliis, utriculi sunt olim quodam liquore turgentes; atque in nonnullis aliis, ut in foliis Ficuum & Mororum, perspicue Cernitur vas lacte distentum, inter alias fibras; neque aliarum arborum foliis analogum quodpiam vas
deesse videtur. I8. Folia autem Autumno cadunt, cum ea petioli pars, quae trunco adhaeret, Corrupta est.
Sed antequam hoc fiat succus utriculorum in vapores abit, & qui est in fibris putrefit, fortasse quia fiat multas volatiles particulas non habet. Ceterum ille succus in foliis concoquitur, quemadmodum in reliquis arborum partibus. 19. Jam si quaeratur Foliorum usus, in Plantis, conjecere Physici folia id ipsum arboribus esse, quod cutis est Animalibus. Pellis animalium constat nervis , arteriis . venis, Vasibus lymphaticis , tendonibus & glandulis. Partes succi nutritivi, quae eo influunt, novam illic figuram adipiscuntur; superfluus humor secerni tur tubis , qui facile cernuntur ἔ variaque nova fermenta illac percolantur, adeo ut succus in partes Animalium interiores regressus ea alere, Vltamque eorum tueri possit. Quamobrem dum laborat cutis, reliquum etiam totum corpuS se Notat, quod in morbis cutis cernere est 'Si- Ba militer
33쪽
militer videmus omnia Plantarum vasa in foliis desinere, ut per illa superfluus humor exundet. Quinimbut incute, sic in foliis, pili exigui conspiciuntur. 2O. Ea conjectura, examine animalium minus perfectorum, firmari potest. Constat Insecta, . quae proxime Plantis, in Viventium ordine, superiora sunt, sat magnam humoris copiam cuti vicinam habere; & tam saepe deponere Cutem , aut saltem cuticulam, ut in perpetua mutatione esse videantur. 'Sic Plantae quotannis folia abjiciunt, aut si non abjiciunt intra id tempus, quod in semper viridibus cernitur, in quemdam η-rasenum prolabuntur; quo fit ut aestate sequente, 1uccrescentibus novis loco cedant. a I. IV. Videntur ab omnium rerum opifice non alia de causa dati arboribus rami, quam ut generent veluti ova, unde novae Plantae nascantur. Flos est veluti uterus, qui ea Ova complectitur, & qui ea in aerem suo tempore edit. Vicinus est gemmae , & per hiemem una latet, donec aestatis calore excludatur. In Plantarum simplicissimis, primum occurrit gemma, in qua Iatet semen ovalis figurae, quamviS ejus caro, seu perica tum, cum primum formatur, non adpareat. Folia involucri, quo gemma tegitur, paullo inferius , quasi corticis continuatio , prodeunt. Atque hinc exeunt floris folia , quae constant etiam extensione fibrarum lignearum& trachearum, varissique utriculorum Ordinibus. Circa ea folia tuberculi, fungorum instar, conspiciuntur, aut pili qui viscolum liquorem Vomunt. Hinc etiam nascuntur filamenta& columellae, quae in mediis floribus cernuntur,
34쪽
De Plantis bi Animalibus. C. II. 2 o
& in extrema parte farinaceam substantiam habent. In aliis Plantis, folia & filamenta prodeunt sub corpore ovali, in quo semen latet, ita ut id involvant. aa. Conjiciunt Physici, ut modo innuimus, totum quidem florem esse instar uteri, qui semen quasi foetum continet; sed eo ossicio singulari ratione funsi exiguam columnam, quae Cmedio flore prominet. Est concava, & habet vesiculam liquore plenam, ubi sunt principia seminis; & in quo paullatim augetur,& maturescit. In Animalibus ovipapis, uterus una cavitate constat cui adnexa est tantum unica tuba; cum in viviparis, sint duo ovaria & duae tubae, sic in Plautis , interdum cst unus uterus :um1mve ovarium, cujus tuba est aperta; intcr- dum verb plures uteri , plurave ovaria. Extrema parS earum tubarum ornata est exiguis canalibus; per quos Viscosus succuS, terebin- . .
thinae instar, manat. Qua re fit, non modo ut nutritivus succus purSetur, sed & insectis aditus in uterum praepediatur. Est enim foramen, qua aer subit, ut copiosior & facilior sit superfluorum transpiratio. Uteri hujus conmservandi causa, videntur altae florum partes for
a 3. Dubitant Physici an florum folia inserviant etiam concoctioni succi nutritivi, anue ex iis in uterum redeant, prout de aliis gemmarum foliis antea dictum est ; an vero ad puFandos dumtaxat superfluo humore Plantarum succos, ut semen maturescere &. indurari possit. Forte utrumque usium ea praestant folia.
35쪽
a . V. Semen, unde nascuntur Plantae, quan do maturum est, inclusum cernitur peculiaribus involucris, quae ei etiam uteri usum praestant. Multis in Plantis, semen usque adeo crescit, ut fructus evadat, quo vesci solemus. Ii fructus, ut plurimorum examine liquet, fibris, & utriculis succo turgentibus constant, 'quamquam fibrarum & utriculorum situs omnibns idem non est. Alii fructus habent Pericarpium; aut Carnem mollem, . quae circumdat semen proprie dictum, ut ficus, racemi, cerasa, poma &c. In
aliis ea Caro paullatim indurescit, & lisnea tandem evadit, quod videmus fieri in fructibus Nucis, Cupressi, Pinus &c. In Plantarum nonnullarum fructibus, semen est exterius, Cato inte rior, ut in Fragaria &c. Denique usque adeo foecunda & varia est Natura, in seminum &D ctuum disipositione, ut omnia eorum discrimina
tias. Cum manifesta analogia, inter Animalia& Plantas, plurimis in rebus, deprehendatur, hac quoque in re plane singularis est; quod iuvariis Cernere liceat speciem quamdam umbilis. Pertust, . ut in Cucurbitis. Is umbilicus sensim Porrectus, qua. desinit format involucrum; quot Amnio analogum est. Semen seu foetus paullatim expeditur, & primum ad extrei di Rmnion cernitur. Conspiciuntur illic ante omnia duo foliola aperta, : aut separata, & corpuscurum adnexum in acumen desinens; quo fit Credibile illic esse exiguam Plantam trunco. radi ce & duobus foliis constantem. Ac sane cum foetus ille, nonnullis in Plantis, in quibus dii cidius cernitur, diligenter consideratur, in eo
36쪽
De Plantis Animalibus. C. II. 3 r
eaedem partes, ac in Planta, unde natus est, inve
& variis quidem in Plantis circa Λmnion cernuntur ordines utriculorum qui videntur es Ie, loco involucri, quod in Animalibus Chorion dicitur. Sed in fructibus folliculo contentis, cernitur tantum liquor, qui tamen membranae illius loco esse videtur. Fontem habet is liquor in alia parte Plantae, quae, servata analogia Anima lium & Plantarum, Secundina dici potest, unde versus foetum fluit. 27. In leguminibus, haec Secundina initio est tumidior, quemadmodum &Chorion, in Plantis, in quibus conspicuum est. Sed crescente Amnio, duae illae partes minuuntur, ac tandem Amnion plane incremento Plantae absumitur. Qua de causa, nonnulli crediderunt humorem seminalem , ex Secundina in umbilicum fluere,
deinde per Amnion spargi ubi prima Plantae
initia formantur. 28. Videtur Amnion crescere non solum Ope .
succi, qui per umbilicum subit, sed etiam humoris per Chorion 'ercolati, quia paullatim
Amnion oblitteratur. Et cum Planta seminalis umbilico careat, per quem humorem quo alitur excipere possit; csimque intervallum quod est inter ejus folia, plenum sit succo Amnii contigui; fortasse succus, percolatus per Chorion & Amnion , tenuissimae illius Plantae folia subit, atque inde in truncum delabitur. Non desunt cliam Anatomi , qui existiment partem succi, quo alitur scelus per ejus pellem subire. . B S9. VI.
37쪽
29. VI. Procreatio vero Plantae seminalis intra uterum, etiarnnum inter arcana, quae nulla arte cognosci potuere, recensetur. Saepe rami
CX arbore resecti, & plantati, fructus & semina emittunt; unde apparet, in singulis variarum Plantarum partibus , id es te quod ad ea emit- . tenda postulatur. Exiguae etiam Plantae, in gemmis prius latentes , quotanniS prodeunt, ,&Plantas ita propagatione conservant. Conjiciunt nonnulli particulas, quae augmento Plantae inserviunt, in horirontalibus utriculis eam figuram induisie, qua fit ut simul junctae nQuam forment Plantana; hoc est , congeriem fibrarum perpendicularium, quibus adnexi sunt varii utriculorum ordines.
3O. Non sine admiratione, simile quidpiam spectamus, in metallorum & salium concretione, in fungis, atque in arborum extraordinariis tumoribus , ubi similis semper partium dispositio
Cernitur. Posset ergo fieri ut succus nutritivus Plantarum eamdem dispositionein servaret, postquam earum vasibus egressus est, quam antea habuit; adeo ut cum sit in Plantis, prout debet esse ut formet ramum aut saltem gemmam, ejus particulae egressae eodem ordine & modo , quo antea, coeant, & forment quod vulgo Ω-men Plantae vocatur , antea interdum feminalem Plantam diximus. Propterea extrema radix hujus Plantae semper est versia ad ostium fibrarum ex quibus est nata, & reliqua, quae sunt veluti ramorum mitia, magis illinc recedunt. Cernimus in remotiore hac parte exiguam gemmam duobus latioribus foliis, quibus seminis caro fora matur, cinctam. Semen ergo nihil esse videtur
38쪽
Dὸ Plantis Y Animalibus. C. II. D
praeter gemmam, quae ex Planta decidit, atque in terra solum germinare potest. 3 i. Verum ad conservandum semen , non mod5 est uterus, de quo diximus; sunt praeterea duo involucra, quae cernuntur, postquam semen est e capsula evulsum. Exterius est firmius, &instar cartilaginis contextu omnium vasorum, quae in Planta cernuntur, constantis. Interius
est spongiosum & plerumque tubulis pertusum , aut aliquod aliud ostium habet, quod succum extrinsecus trahit. Hae partes possunt Plantarum Secundina vocari, ut antehac fecimus. 32. Ceterum quamvis in Plantis omnibus analogum quidpiam cernatur, attameti est summa inter eas varietas, in forma uteri, in involucris,& modo quo partes illae augentur, quae Omnia
in hoc opusculo persequi non possumus. 33. VII. Olim & hodie multi existimarunt multas Plantas sponte nasci, clam quia in illis
nullum potuerunt semen animadvertere , tum
etiam quia sine humana cura, in locis in quibus nemo eas sevit, crescunt. Sed primo potest eine semen Plantarum ita exiguum, atque in iis Plantae partibus, ut inveniri non potuerit. Secundo quamvis humana manu semina in terram conjecta non fuerint, nihil obstat quominus ope venti sparsa in ea loca sint, in quibus eae Plantae
3q. Duo posteriorem hanc sententiam mire confirmant. Primum est quod numquam nasci in iis locis Plantas ignotas, sed'semper solitas in re one crescere, videamus'; quod non fieret , si, sine semine , concursu fortuito succorum
terrae, Planiae formarentur. Cum enim nihil ea- , B s ' rum
39쪽
rum formam disponeret, constanti quadam ratione: consequens esset ut plantae formarum, numquam conspectarum, quotidie e terrae gremio ederentur. Alterum est petitum ex sumto, circa hanc rem, certissimo experimento. Cuin
insuperficie telluris possint esse, ut diximus, varia semina. ventis hac illac, sine humana opera sparsa; effossa est profundior humus, ex fossa ali - . quot pedes alta; deinde ea terra vasi est injecta, quod rigatum &campana vitrea tectum, ne quid
seminis posset ingredi, aeri & Soli expositum est;& saepius etiam remota aliquantulum Vitrea campana, ut aer subire posset. Si Plantae spontenas.
Cerentur, in ea terra natae essent, non minus ac
in ea quae ex superficie soli desumta erat ; quod tamen numquam factum est , quamvis perplures menses vasa Soli exposita fuissent,& rigata aqua puteali. Igitur Plantas omnes ex seminibus nasci, quamquam ob tenuitatem semper conspicua non sunt, credibile est. 3s. VIII. Semina matura in terram decidunt, aut in eam conjiciuntur, ubi humore per poros accepto tumescunt,& germinant; calore Solis humorem agitante. Duo folia seminalia, de quibus diximus , quae analoga sunt albumini ovi, antei rei quae in animalibus viviparis placenta dicitur; ea, inquam, folia humorem ex terra trahunt. Is humor, pinguiores succos seminis stlvens, suppeditat Plantae materiam unde crescat,
ct alatur. -36. Hac autem via feruntur terrae humores.
Exterius involucrum seminum subeunt, deinde interius per tubulos quibuν est pertusum, ut diximus, aut Per eἶiguum foramen, quod saepe in
40쪽
De mariis N Animalibus. C. II.
seminibus cernitur, unde in seminalia folia ingrediuntur. Tum folia illa colorem mutant, &praeter modum instantur donec deficiente humore siccentur & concidant; quod fit, ubi Planta ad modicam magnitudinem pervenit. Ea vero folia, si antea evellanthr, quam sponte aruerint, argerrime Ρlanta crescit... 37. IX. Eo modo augentur Plantae, quarum
semina in terram projecta sunt, sed aliquid dicendum praeterea de iis, quae in aliis Plantis nas euntur & crescunt, quales sunt Quercuum Viscus, Muscus, & Fungi. Hae ergo Plantae sunt aliis veluti insitae & cons unctis vatibus suis plantarum quibds inhaerent fibris , idem alimentum trahunt. Nonnullae sparso semine speciem suam conservant & propagant; ut. Quercuum Viscus o Aliarum . nullum adhuc animadverti potuit se men, ut Fungorum, & Mucilaginis. Hanc enim deprehendit Microscopium congeriem plantularum esse violacei coloris, & aliquando crystalli instar pellucidarum. Ad fungos quod adtinet, notumest eos ex variis mat iis nasci, ac potissimurn ex ligno; nec quidquam in iis cerni potest, praeter ingentem fibrarum numerum, quae ex li: gno prodeunt. & quae in se culum, quo earum caulis formatur, Colliguntur. - 38- Oportet tamen aut hisce Plantis semen e , prae tenuitate inconspicuum, aut ramis huc illuc vento delatis eas propagari. Succus, qui
earum utriculis Continetur, . fermentatur a Ce
dente novo succo . & dum erumpit fila quaedamessingit, quae adtolluntur, prout succo pellun- . tur aC sustentantur. : Deinde simul juncta fila illa caulem essiciunt, qui ubi copiosius