장음표시 사용
51쪽
Omnem Torridam Lonam, ob imminentem semper solem , & vehementissimum calorem, esse prorius inhabitabilem , statuebant veteres Graeci, & Romani ,
quorum aetate ignotum penitus erat, quae inter tr Picos regiones, maria , infulae , continentia, nationes existerent . Quantum a vero mens humana d
flectit , dum sine experimentis , & observationibus physicarum rerum naturam, caussas, effectus statuit. Si ejusmodi homines nostris hisce temporibus in mundum regrederentur, praejudicatum errorem non citra a 3 mirationem dedocerentur . Compertum quippe est,
ct omnibus jam constat , vastissimas Provincias , Regna , Imperia , plurimas, & numerosas nationes intra Tonam Torridam existere, temperatum illic esse caelum , nihilque penitus desiderari ad humanam vitam alendam necessarium.
- 62. Intra Torridam iacent vastissimum mediterraneum Africae continens , deserta , regna , imperia , nova Hollandia, seu pars illa nou recenter ab Anglis circum navigata , Brasilia , nova Hispania , nova Granada, Quitio , Peru , magna Arabiae pars , plurima regna indiae Orientalis , insulae etiam plurimae per oceanum ubique spassae . Plurimos , & mirabiles quidem Zonae torridae, hoc est, regionum intra illo mzonam eκ istentium proprietates explicavimus in Λ- 1lronomia Physica, in quem locum Lectorem remitto. Maxima terrarum flumina intra Torridam nascuntur , re fluunt , aut in mare sese exonerant, ut magnum Para , & alii Americae , Africae , & Asiae fluvii . Elatiores etiam montes in eadem eκ istunt Zona , quales sunt la Cordillera de Ios Andes , qui per
mille & amplius leucas sese extendunt, dc lupra Du bes attolluntur. Omnes etiam pene terraquei globi divitiae, seu potius arbitraria divitiarum signa , praetiosorum metallorum fodinae, & alia humani luxus, Ic voluptatis nutrimenta, garyophilum , piper , cZ cao , faba arabica , cynnamomum, thus, myrrha , co chinis lia, seu purpura , adamantes intra Torrio amittae sunt, ut probe sciunt, quibus ignotum non est, quas merees ad Europam ex America, Alia , Africa quotidie adducant , qui mercaturae , & negotiandi
63. Tantum denique abest , Tonam Torridam esse prae calore inhabitabilem, ut plurima ex adverso ibi sint
52쪽
sint loca, regionesi, re regna, quae aere maximo tem perato gaudeant . qualiae sunt Brasilia , Hispa-nr a , plurima Asiae regna & . quin immo loca, ct edi- . ii montes illic existunt, supraiquos intolerabile frigus sentitur .-Aliquot hujul modi mons es in Mara. gnonia reperiri fere Intra aequatorem ij authores sunt plurimi Lusitani , ut rem frequenter experiuntur e Id etiam de editissimis Quit tensii bus montibus Chim forata , & Pichincha post academicorum Observatio nes eo locorum factas, compertum habemus, a).64 ZOnae sempexatae statuuntur duae , altera Merindionalis , Septentrionalis aliar prima inter Tropicum
comprehen lais figis Io. Quaecumque igitur regiones a Tropico cancri utque ad eire ulum potarem arcti- cum iacent , in Tona)temperata Boreali existunt equaecumque vero inter Tiopicum Capricorni & p larem an tarcti cum Q P comprehenduntur, ad temper tam meridionalem spectant . Veteres Geographi , licet utramque Zonam temperatam admitteraent , pe nitus tamen ignorabant , essent necne in temperata
meridionali nationes aliquae & populi . regna , aut imperiar. Neque enim Graecorum , aut Romanorum imperii, fines,ad aequat rem sese extendebant. 63. Qua libot ex Tonis Temperatisiper quadragin ta &est es gradus , seu 36o leucas in latitudinem a seu a Tropi eo ad circulum potalem extenditur. Hujusmodi Zonae Temperatae dicuntur', dc sunt ἰ prop'terea quod & si tu , & temperato caelo inter Torridam , & Frigidas statim definiendas, diae existunt: Neque perpetuo fere & intenso frigore rigescunt , ni secundae ἰ nequeivehementi calore aestuant , uv
66. Maior Zonae Temperatae meridionalis pars ab Oceano: ccupatur continens aliquod.incognitum adhuc intra illam jacet e non exiguam tamen Africae partem versus promontorium noui Spei , insignemque praeterea Americae tractum verius fretum Μ a gallanicum ad hujusmodi Zonam spectare , res est omni bus
53쪽
bus notissima. Illud etiam obiter notandum , ad y lum australem vastissimum esse globi superfiet ei tra- ctum , in quo nulla hactenus Tellus detegi potuit ,
siqua verius eum polum magna aliqua contineritis portio jacet, ea proculdubio a quatuor reliquis Te rae partibus separata &disjuncta quintam partem Efficit incognitam ; sed hujusmodi continentis nullum hactenus deprehendi , aut detegi potuit vestigium,. Id quidem Europeii nautas procellosis maribus . Oppo sitis aquarum motibus , aliisque similis naturae difficultatibus tribuundridis talantum tamen non est . nautas Europeos ad alias potius, ubi lucrum eli certum , quam ad australes regiones & polum , unde nulla lucri spes affulget'; periculi vero multum, DA ves suas direxiste, atque iter tentasse. 67. In Lona Temperata Boreali omnis pene iacet Europa, magna Americae pars , Africae littora&,regiones mediterraneo mari adjacentesi maxima etiam
inae pars , Apa scilicet minor , Pale ina , Drra νMesoporamia , Georgia , Perfla , Tartarra magna, Sina&c. Sedem in ea habuere celeberrima a mundo con dito imperia' priorum , Persarum, Graecorum , RO manorum , dc Turcarum ; omnes fere orbis caltast na tiones in ea etiam Lona vivunt , dc semper extiterunt. Ea etiam fuit primi hominis, & terrestris Paradisi sedes juxta probabiliorem eruditorum opinio nem J, dc humani g meris Reparatoris natale solum.
Fere omnes Zonae temperatae proprietates notatu di
gnas alibi explicavimus , cum de sphaera obliqua iermo suit, alias inferius dabimus. 68. Zonae tandem Frigidae sunt ii terrestris iuperficiei tractus . qui cireum mundi poIos existunt , dca circulis bolaribus definiuntur , 8tque comprehen duntur ; ab iisque usque ad polos dilatantur . Frur nuncupantur, quia per majorem anni partem intensissimo, dc sere intolerabili frigore rigescunt, cum a sole valde obliquo illuminentur . Alia etiam est mnestis ἔ quae ad Boream , alia Meridionalis , quae ad Austrum jacat . Singularum latitudo a circulo lari usque ad polum per Σ3 gradus eum dimidio extendituro Hujusmodi Zonas omnino prae frigore i habitabiIes existimarunt antiqui. Licet autem in eo etiam ereaverint, candidis tamen fatendum est , re- . Te omnes earum regiones habitari vix posse. a1 4 , in . G. Ad
54쪽
ost. Ad Zonam Frigidam Australem nullus hacte nus nauta , quem se iam, appulit; omniaque illic sunt
nobis incognita e maria an eontinentes terrae circa
polum Australem jaceant', & Zonam Frigidam Oe- Cupent , penitus ignoramus. In Mna Frigida Boreali sitae sunt Isundia , Laponiae, Siberiise , CT Groelan δια pars I nova Eembla , , inrigais , & Americani
continentis tractus , qui per regionem arcticam ex tenditur. & a veteri orbe ex parte Siberiae angusto tantum freto dividitur. Id quod post recentissimas ΜOlccivitatum navigationes a Siberia circum KEmti chatha ad orientalia Tartariae littora feliciter absolutas in comperto iam habemus . o. Relatum hoc Molco vitarum tentamen ad duplicis celeberrimi problematisfiblutionem plurimum inservit . Dudiim est , ex quo transmigratio homi num , caeterorumque animantium in Americam quae riture & hoc primum: novum, & facile ab Europa. in Iaponiam Ac Sinas per gonam frigidam horealem dessideratur , & tentatur iter, priori illo, & longissimmo per caput Bonae spei compendiolms r & hoe alterum est politicum, & geographicum problema r A fricae enim circumnavigatio, quae commune est ab Europa ad Indos, & sinas maritimum,iter , longissima est , ec lex ut plurimum aut amplius mensibus tan eum modo absolvitur . Et hine a primis Lusitanorum per atlanticum in Indiam navigationibus de novo per polum arcticum inveniendo itinere cogitari cae pie. Diu tamen quaesitum adhuc desideratur . Cum dico, septentrionale maritimum iter ab Europa ad Iaponiam , & Sinas toties tentatum adhuc desiiderari , non ita intelligi velim, quasi nullum si, aut a gnoscatur hujusmodi permeabile iter ς sed quod tot di me ultatibus sit impeditum, vel parum adeo sit hue-
Usque notum', ut uni tantum, quem se iam, hacte Dus contigerit maritimam illam viam feliciteriten
7r. Hie tamen ad geographica problematis solutio nem notanda sunt sequentia'. Navigatio 3 transitus ab Europa ad Iaponiam , Sinas , mare Indicum, Pacificum , aut Meridionale vulgo det Sud nuncupa eum per mare borea Ie tripliei modo tentari potest . per rhumbum Nord es, per Nord-omest, aut per ipsum fere Nota , hoc est, per mare Siberiam alluens,
55쪽
per sinum de Huason , aut per splum fere polum Arcti eum : Prima ; oc tertia via a d. Iaponiam , Sinas nos ducit'; secunda ad mare Pacificum potius diri- ιgitur. Primo tamen generatim dehisce omnibns quae ritur , sint necne ii terrestris, superficiei tractus mainritimi , an potius continentes, hoc est , , pateat nec ne per omnes hujusmodi rhumbos ab Europa ad in re meridionale Indicum iter maritimum λ Hac no si ra aetate omnino constat , Λ sitam ab . America esse penitus separatam , atque angustum solummodo inter illas fretum interjacere. 3o leucas latum , interi eXetremam Siberiam , regionemque seu promontorium
RamVchat a , re ultimum Amerieae littus jacens a). Quare transitus ab Europa ad Iaponiam 8, Ac Sinas tentari, fierique potest per fretum inrigati , aut interi novam Zemblam , ct Spitabeet e millies tamen illae tentarum fuit eventu semper inutili , aliquando infelici e tantae scilicet. sunt iis in sinubus
glaciei moles, ut transfretari omnino non permittant, maximumque terrorem incutiant, naufragia ,ici prae sentem mortem semper minitentur: dum inter mormes glaciei massas , veluti fluctuantes montes . sc palis , insulas hamillae ventis aut aquarum flux bus' delatas praetergredidi opus est . Cum tamen aliunde habeamus , ab .Hυaucha Tartariae Orientalis vortis
selieiter ad Iamni in navigari L iterque illud pererigisse D. Sy beet Moseovit irae navis ducem bὶ ; totta navigationis difficultas in transitu ab Europa usque
ad Siberiam eonsistit . . lar l .
7a. Quod Thumbum per ipsum sere polum arcticum attinet, sequentia novimus, maria illac esse ampli sesima , magnae profunditatis , a glacie fere imiminia; licet paucos tantum gradus, scilicet, aut 3 a polo ipso remota jaceant, vehementissimisque tandem veristis agitari. Quae quidem omnia expertus. est Melgue' ro Lusitanus , navis Batavi eae dux , & gubernator', qui omnium mortalium primus , re unicus , anno
56쪽
I66o a Iaponia mense Martii solvens, & directa per
mareHarcticiun navi ad 84 gradum atque ad ipsu insere polum ascendens per mare inter veterem Groen
tandiam , dc Di tibera pertransiens indeque Scotia ad sinistram , & Est relicta , Ulymponem appulit sa).
Si Domino Buacbe fidem adhibemus , hujus naulga tionis diarium a Batavis studiose, & occulte conser- atur , ne aliae nationes eamdem viam tentent , &non sine Batavi ei commercii damno illae in Iaponiam, Sinas, dc Molueas appellant. 3. Circa communicationem maris Pacifici cum Atlantico leptentrionali per mare de Hud on , res est hactenus satis obscura . In historia Patisiensis Aea de mi ae legimus Bartholomaeum de Fuentes Hispanae,elas sis Praelectum M exicani Pro Regis mandato anno I 64O'per mare Pacificum circa Cali forniam versus Norriove' eo consilio navigasse, ut praedictam marium Communicationem , & transitum , i liquis ab uno ad aliud mare existeret , detegeret et eoque tandem de venisse , ubi Anglicam navem e portu Eosson prose ctam invenit , & cum S, elo , Anglicae navis duceam iee tractat et Ante illa etiam tempora ann ni mirum I 392 Ioannes Fuca, gente Graecus, &r Hispa nae navis gubernator eadem de causa,illuc etiam ab Hispanis millus , usque ad mare Atlanticum arcti cum pervenisse credidit b) . memoriae etiam tradi tum est , Lusitanum quemdam Martinum das Chagas, Martinum Chali a Lusitanae linguae , & cognominum ignaris nuncupatum , navis gubernatorem , dum simul cum duabus aliis per mare Pacificum navigaret, procelloso adeo , validoque vento occidentali ita
fui s se abreptum , ut post sedatam tempestatem sese ad Irlandiae meridiem existere compererit , unde V lymponem appulit. Similia de Hispano quodam nauta legimus c) . Eam duorum marium)commianica tionem in aliqua sinus de Hudson parte existere exi fit matur . Mirum tamen est v eam ab Anglis hactenus inveniri non potuisse, licet ficodictum saepe ma-
57쪽
re Gavigehi, nihilque omnino pareant , ut desideratam marium communicationem liberumque transiitum
74. Omnia loea re regiones , quas in Zona Frigida hactenus agnoscimus, sunt maxime seopulosae o viso horridae, steriles, nivibus sere semper coopertae, paucos alunt incolas, qui pauperrimam , & miserabilem vitam venatione, ac piteatu sustentant , per majorem anni partem in miserrimis mapalibus , di i
guriis sere subterraneis infra nivem duram vitam vivunt sepulti e eam tamen miserrimam fortunam , patriam', & vivendi morem amant .: adeo verum est
vulgatum illud Romani Poetae , Nescio , qua natais forum dulcedine cunctas Allicit dic. s. Phaenomena harum quinque Tonarum apropria ι& notabiliores proprietates in Elementis Sphaerae promposuimus, & demonstravimus, cum de sphaera reeta, oblima , & parallela disseruimus , In praesentiarumisi lux satis erit praecipua capita recensere,. Zonae Torridae phaenomena sunt sequentia: Primo, Sol nunquam eius limites praetergreditur , seu extra illam circumvolvitur'; quotidie igitur est aliquibus me Torrida: regionibus perpendicularis. Secundo, Tona Torrida comprehendit omnes regi nes habentes sphaeram rectam, re partem earum , quae habent obliquam . . . Terrio . Et hine in partibus Tonae Torridae , quae insimul habent sphaeram rectam , qualis est Maragra nia , Quitto , Moluca, Malaca &c. sunt noctes diebus semper aequales . Σ. Utrumque polum in horisonte vident . 3. omnia. astra ascendunt recta ad hori κ-tem. 4. Omnia astra iis apparent . 3. Duplices habent anni stationes cognomines, v. g. duplicem hy mem , aestatem i Iuarto. Loca Tona Torridae inter aequatorem. αtropicos lita , ac proinde in sphaera obliqua exiitentia
his in anno habent solem vertiealem, id quod etiam
sphaerae rectae, iridolis convenit . Sol dii reliqua am1ira oblique ad horieontem ascendunt , atque oblique destendunt O Dies sunt ilite semper minibus inae. quales, si duo aequinoctia excipias. at into: Iis, qui ab aequatore usque ad Tropicum cancri Iacent , dies crescunt a 21 Deeembris ad arIunii ; noctes antem eodem ordine decrescunt: a. Ab
58쪽
. IPin. T S a c A i P. . V. ax Martii ad χῖ Septembris habent ii homines dies
noctibus majores, minores autem a 33 Septembris a 42r Martii . ii muSexto. Ii aurem, qui. inter sequatorem , Oc tr ireum Capricorni degunt , duo haec postrema habent i
omnino opposita. Septimo, Regiones sub tropi eis locatae lemel in a mo habent solem verticalem: 2. Unicam tantum ha hent hyemem, aestatem &c. 3. Alias autem habent proprietates , quae sunt sphaerae obliquae communes. Octavo . omnes incolae Lonae Torridae extra aequam torem', seu sphaeram rectam , unum temper polum vident , alium Vero numquam:. a. Similiter aliquas stellas habent semper supra hori Eontem , alias sem per infra ipsum latentes, alias denique, quae illisIo
psto HABITATORIBUS ZONARUM E. I
6. De hisce hominibus, & regionibus praeter alia
demonstravimus sequentia. I. Unicam singulis annis habent aestatem , hyemem , & caeteras stationes. Σ. Sol numquam per eorum Lenith transit . 3. Qui sub circulis polaribus ivivunt , diem unum habent in anno 24 horas longum , & aequalem post 6 menses 4. Omnes alias habent proprietates habitoribus Zonae Totridae extra sphaeram rectam communes , dua bus modo relatis non oppositas , & iuperius rece sitas a
r. In hisce Tonis , comprehenduntur b bitatores habentes sphaeram parallelam , & quam plurimi obliquam . Quare de primis demonstratur . I. Unicum singulis annis habere diem, unicam item noctem. Nullum habere meridianum proprie dictum . χ. Solem, re altra diurnis revolutionibus recte aut oblique s pra horizontem non ascendere, aut infra illum d
scendere, ut fit in aliis sphaerae postionibus , sed parallela semper ad illum revolvi. 4. Sub polo boreali viventes diem habere a xi Μartii ad 23 Septembris,
59쪽
reliquo anni tempore noctem'; conrram vero. qui ad
1. Alios autem Zonarum frigidarum incolas mitraeire u los potares polos degentes , eas habere prostri tates, quas Tonae temperatae involis communes esse diximus. I. Id ulterius habent propnium, quoa diem unum quotannis h beant plusquam a horas longum,& aequalem etiam noctem ἰ hac tamen lege, quod eo longior sit maximus hie dies , quo regio maxis fuerit polo vicina , ita ut homo vivens sub circulo po-lari diem maximum habeat horas longum , degenti sub polo dies siit 6 menses longus , a circulo potasti ad polum dies maxima paullatim crescat, loci etiam latitudine crescente. i. rq Haec omnia indiealle hic sumiat , cum fuse in e lato loco fuerint a nobis demonstrata et hisce autem iterum animadversis , sequentia problemata 1 acile resolves si A n
78. Dato loco in zona Grνida , invenire diem, quo Di erit illi loco perpendicularis , seu μν Eenis, tra
Problema aeqnali saei litate tum supra Globum ἔtum supra Planisphaerium resolvitur . Detur v. gr. quaedam Civitas T fig. 22. ): quaere illius latitu dinem borealem, aut australem modo supra explicato : sit illa Io graduum boreali se quaere supra char tam , cui Eclupticae gradui inventa haec latitudo ho- realis competat , & invento puncto V Seorpii quae re diem, quo sol in eo gradu existit, atque inventus hie dies ille erit, quo per Teiath datae civitatis transibit . D em , quo sol in dato quocumque Eclypticae gradu evistit, facile habebis vel ex calendariis, vel ex eo quod sol ax Martii ingrediatur Arierem , dia ' Iunii cancrum , 23 Septembris Libram , a I Decembris Caricornum, & praeterea singulis diebus ire Eclyplaea 3s', I 'eonficiat. Hoc igitur Problemate in venies omnes dies. quibus per data quaecumque loca
sol perpendicula iter transibit.
60쪽
79. Data quacumque anni die , assignare in charta Geograpbicaaomnia loca Zonde Torridae , quibus Di erit eo die perpendicularis. Hoc Problema est superioris eonversum , & simili ratione supra Globum , atque supra Planii phaerium RIvitur. Dato die v. gr. 3o Aprilis, quaeratur pura ctum, seu gradus Eclypticae, quo sol eo die existit , nimirum 9 Tauri; noni gradus Nuri , seu puncti X sig. 22. quaere parallelum , seu latitudinem in charta , ductoque tandem per datam latitudinem parallelo , ratione, quam supra docuimus , loca omnia invenies , per quorum Lemth sol eo die transibit.
8o. Dato loco in zona Temperata, aut etiam in Fri gidis s tum temporis sol iis oriatur . CV occidat , invenire quos gradus sol meridianus ab ejus innith i- sera Resolutio . Dati loci latitudinem , illiusque speciem quaere in primo meridiano n. 33 , 36. ; locum so lis in Eclypti ea , atque ejusdem loci latitudinem , ii liusque speciem exposita modo ratione quaeramus: Ii inventis , si Sol & loeus datus ad eundem sunt polum p latitudinem solis , seu puncti Eclypticae , ubi sol invenitur , a latitudine datae Civitatis subtrahe: residuum erit distantia solis meridiani a praedictae Civitatis Lenith in dato die'. Si autem solis , &,dati loci latitudines sint diversae speciei'; illas in unan summam adde ἰ summa haec inventa erit distantia siniis quaesita. 48 I. Exemplum primum. Detur Ultippo, & dies arDecembris; quaeritur distantia solis eo die a Tenit hi lyssi ponis. in φρο est in gradu 38 latitudinis borealis; sol eo die est in primo Capricorni , cujus lati ludo australis est 13 graduum cum. dimidio; hos duos numeros 38 , 23, go' adde in unam summam 6r 3o', atque haec erit distantia soli sc ab Ul imponis Lenith dato die. 82. Exemplum a. Sit Roma v.g. Civitas data, quaeritur , quanta erit meridiana solis altitudo die pri-