장음표시 사용
11쪽
bet, ut id effringere possit nemo, si modo fidelis sit.Age illud p
stremum parum ne habet ponderisi quod trecentis annis ante Domini aduentum hos duodecim Prophetas ; velut quidam an
tiquissimi scholiastae. Lxx viri de Christi mysterijs interpretam tutiqui inflatu Spiritus sancti id fecisse a sanctis patribus perhibentur :quod alibi a nobisdictum est iu sus,si liquere coeperit,ergo tax tribus saeculis ante Domini aduentum hos prophe. tas de Domino interpre tui, ut plane apparebit,haud dubium quin ad Christum hi duodecim Pr phetae sint referendi.
12쪽
Vulgata D.HI ER ON. Verbum Domini quod factum est ad Osee,
sitim Beeri, indinus Oriae, Ioathan, Achaz, Ezechiae regum Iuda,&in diebus Hiero boa hiij Ioas regis Israel. Traupiat. L. N V. Verbum Dominiquo factum est ad 0yee lium Beeri,isi bus 9 iae, vanam, iacta ,cbi e regum Iuda, Ur in diebus Hierο-
-- tylo,nomina quae eanderet naturam ob oculos ponunt,pro eodem nomine sunt habenda,Vt rex,regnas,re
gnator idem sit nome, &,salvificans,ialvans,saluator. Oseas ergo &Iesus ab eodem verbo Iasa aluo enectuntur, &eiusdem sunt significationi &saluatore significat, nec aliter differunt qua apud nos salvans &laluator. Hic eigo Pro pheta oleas qui Iesum Dominum nomine refert factis quoque eodem repraesentat, quum fornicariam uxore ducit, quae typus est Ecclesiae sumptae ex nationibus fornicarijs,sic dictis, quod cu daemonibus tornicabantur qua dola celebrant. dicitur enim in scriptura sancta idolorum cultus fornicatio. Ad hunc ergo Oleam fit verbum Domini, siue ser mo Domini id est ad hunc missus est filius a patre. Verbii enim Domini quod in Prophetis loquitur,idem alerbum Bitris est,quod caro factu est: quae in diui
nuperionis secunda persona est, ut do. cet ORI GENES tomo.xin Ioanne, interpretas huc loco:Sermo inquiensa sectus est ad Oseam,id est, mistis est ad ipsum a patre, & verbum patris cogniatione illustrat hominu animos. Ide ait
tomo. I. in capit. Io. Hieremiae Homi-
Iia.6.filius dicatur Beeri,id est,putei mei. Puteus ut docet A RIS T O T Ea Meteor.origo aquarum dicitur,& fons quino manat in luperficie terra sed de profundo manat,& duas personas diutinas Theologi veteres multis similitudi
nibus adubrare conabantur,quaru una
est fontis,& fluminis,ut fons & aquaru puteus sit pater,stius flumen sit inde di- manans.Pater sit lumen, luminis splendor filius, lume det lumine,quod etiam Beeri repraesentat, or ergo lume est & filius dici potest filius Beert,eius qui in lumine suo si quia pater est lumen, qui tame in filio sit.quia pater in filio & s litis ita patre estin quod filius lume eside lumine d est,ee patre quod lumen est,dicitur filius Beeri,id est,tuminis,quod in in eo lumine est, id est, patris qui in me est, iuxta illud : An non credis quia ego in patre & pater in me est i Ergo oleas, id est, letus dicitur filius Beeri,id est, patris, quod est verum lumen,
quod verum lumen in lumine meo est ait filius. Be, enim significat,in: or,lunae: ori lumen meum: i, enim pronomen
est affixum primae personae ,id est meti. In diebus Oziae, &c diximus alibi fuse prasscribi prophetijs regum nomina ®um tempora.Inde enim est proph A tiae
13쪽
tiae tanta authoritas,quod tot seculis alite praedicta sint nostrae fidei singula mysteria tam plane & tam aperth, ut de his, dubitandi, nisi qui spe uti m csse ve litnullus sit relictus loeus . Vnde Dominus,ut refert A V G V δ .cotra Fa*ctu Manichaeu lib. cap. i. post qua surrexit a mortuis, seque non lotum intuen . dum discipulorum oculis,sed etiam contrectandum manibus obtulisset,ne tuos sensus deludi arbitrarentur magis Prophetarum testimoniis eos firma dos putauit, oportebat inquiens impleri omnia quae scripta sunt in lege Mosis . &Prophetis& Psalmis de me,& hoc unudicitur a veteribus nostrae fidei insol'-bile argumentum apud infideles, qui Euangelicis & Apostolicis litteris fideron habent,si singula nostrae fidei mysteria millesimo,aut octingentesimo ante anno praedicta monstrentur. Et centies praedicta singula,ut Iudaei necesso habuerint agere fraudibus,&mille versarς dolos quod constricti in vinculis a no .stris quotidie tenerentur, & elabi aliter non pollini, aut suos in suis Synagogis
Vulgata D. H IERO. Principiuloquendi Domino in Osee,&dixitDiis ad Osee:vade , sume tibi uxore fornicationum,& fac tibi filios fornicationis, quia fornicans sornicabitur terra a Domino. Translat. LXX. Principium Perbi Domini ad 0see, dixit Dominus ad 0see aude, r accipe tibi riorem fornicationis, Er fac filios de fornicatione, qκia fornicans fornicabitur terra a Da
I On necesse habeo dicere, Hebraeos haec, atque adeo totu huc Prophetam ad captiuitatem decem timbuum retare. Apostolor sacrosm Euan
gelist &I xxviros quoties asut schocastas,quos agunt non raro, di veter s
ν res omnes quantum constat e X om
nibus ocis quos citant, dc interpretantur,totum hunc Prophetam ad Christu Dominum referre Apostoloru & Lxxvirorum suis locis eXempla ponemus, nuc de sanctis dicamus. A U G I. cotra Faustu Manich v. lib. 22. cap. 8O. consutat Manichaeos, qui obi j ciebantiveteri legi, quod in ea Prophetae forniccatio sit imperat Non imperata est si sui ens fornicatio,sed meretrix, reli fornicatione,in castum & sanctum coniugium assumpta est. Eodem modo est dem resellit lib. I. contra Secundis Manichaeum cap. 2r.Interpretatur huc locu AU G V S T I contra Faustu Manichaeu lib. aa. cap. 89. de Christo, is nouo testameto, quod uxor fornicaria, 'ua accipit Propheta Oseas, Ecclesiaur,eX Setibus,qua accipit Saluator: Oseas enim,ut supra retulimus, saluatore sonat & Propheta hic oleas nomine issso & facto Chtritu reserebat. Saluator enim meretrice,id est,plebe gentila,quae fornicatrix erat,sibi copulat matrimonio , est enim Christus Ecclesiae sanctae sponsus, Ecclesia porro magnam partε gentibus est conflata, quae fornicabatur cum daemonibus, colebat enim Idola,m daemones nationum congregatio, quae fornicatio in lineris sacris dicitur. quod fornicarentur cum dς monibus, quos pectore,& animo recipiebant qui creatori omnipotenti, matrimonio &religione copulati esse deberent. Hocta planu esse putat AVGVSTI. ut
prophetae verba recitet tantum, nec interpretatione putet egere. Nam est hic mos Veterum patrum,ut quς plana sunt scripturae testimonia, recitent tantum, nec interpretetur: & ipsi patres veteres in maximd mani sestis de Christo testimoniis hoc testenturi&admoneant epse quaedam testimonia de Christo tam manifesta, ut ea interpretari non sit necesse qualegisse mellerisse sit. Addit
14쪽
ergo Augustimus. uergo iussi, de se isti huius fguram ipse Dominus in scripturaeuidenter aperiat, cumque Apo Holicae liticrae hanc prophetialia completam in noui testamenii praedicatione te flentur,quis est qui audeat dicere, non propterea iussum, sic factum , propter
quod se tui si sie , & prophetam secisse,
ipse in sanctis litteris qui iussit,exponit Haec Augustinus.Tamen nostroru hic diuersa videtur esse sententia: alij cnini hanc fornicariam uxorem, quam accipit Oseas, in typo Saluatoris Ecclesiam ξ gentibus esse putant,alij synagogam, d eam appellari meretricem. Augu stinus nanque hanc sornicariam meret mcem Ere esiam E gentibus esse putat, ut dictum est,idque ex D. Petro, & ex Diuo Paulo: in eade lententia e st Irenaeus lib. cap. 37. ubi quum Prophetas docuisset dictis & factis vaticinari: Accepit inquit Osce vaeo rem fornicationis per operationem prophcticam, quoniaibrnicandosornicabitur terra a Domi no,hoc est qui super terram sunt homi nes, ct de huiusmodi hominibus beneplacitum habebit Deus assiimere Ecclesiam sanctificandam communione filij eius, icut de illa meretrix sanctificata est communicatione Prop he tae. Origenes
interprctatur hunc locum Osee: pote iis dicere inquieno quod sudeoru Synagogam,ve adbi: cram,relinques Dei ve hum duce sic it ab ea, cepcinq; VXorem fornicationis, videlicet eos qui sunt ξ getibus quoniam illi qui erant ciuitas fidelis sion , secti sunt scorta, ij vero veluti Raab meret: suae exceperat eXploratores Iesu, cum tota familia seruata est, Icci non amplius meretriae postea, sed venies ad Iesu pedes, eosq; rigas poenitetiae lachrymis ungensq; lanctae vitae fragatibus odoribus d c.Et idem Origenes ia
triti inqui qua in Osce iubetur accipere,ppheta in figura sine dubio huius iugex gentibus congregata est. Cyrillus ve
Propheta Oidas meretriccm duxit v rem , neq; infames nuptias cst depreca
tus, & palitii est se eae patremunti iniuliberorum, quorum suere nomin a noli populus meus, non consequuta miseri cordia.prophetarum praedictionibua aduersabantur Israelitae, neq, recipiebasi neq; legebant legem Dei: iubebat ergo Deus tacere sanctos Prophetas ea quae velut picturae essent rerum futurarunt; ut veluti in tabula quada futura planescaperte depingeretur,ut in aures, an Oculos vel nolentium incus rent, ut qui si perent, deligerent potiora . ut quos pos-lent ab impietate abducerentin ipsi ab stinerent malo. Dicebane ergo temporibus Ialuatoris ituros est ludaeos, si oti populii Dei, dc an numerandos illas, qui non consequuturi erant milet coiia: quod audire nollent Euangelii praedica tionem. Propheta matrimonio coniunctus cum meretrice, typus Dci est,cuin meretrice Synagoga cohabita tis, ris creantis filEoa odiosos ex ea, ita Gyrstius mei e tricem hanc Synagogam significa. reputat an eadem sententia est Palaeologus,qui bis hunc locum interpretana Synagogam mcretrice hanc appellari putat post crucem Domini,quod non crediderit, dc generarit filios infideles, dc spurios: dc ipsa Synagoga meretriae fuerit,dc pepererit filas,cuius nomen fuerit, Non populus meus, ct filiabi,quae dicta est, Non consequuta miserico idiam,&hac causa non generari: sacerdotes, nec reges, quod non poterant generari ex meretrice. Ambrosius quinti in eadeinest sententia, ut paulo infra est dicendii. Et D. Prosperde promissi stibus cap. t i. parte.2. dc Isychius. ia 6. sed quatum emarbitror rentus hanc litem dirimit: qui Ecclesia ex Synagoga se nationibu a meretricesn appellari censet. stud etiam loco citato iensisse videtur August. paulo infra,&. B. Prosper. s. Talea inquietis animas siue in Iudaeis siue in gentibiis iubet Dominus ad se venire, cuius typum, A a mere
15쪽
meretricem esseatit, quam ducere Oscas iubetur Et sic cohaerent omnia bene taD.Paulo dc D.Petro, dc ca verbis sequeribur Prophetae. Illud non praeteribo: si haec ad captiuitate duce tribuu reseras, Verba te multu invita, ct reluctatia esse sequutura, quid congruit matrimonio meretrici cu captiuitate dece tribuum' sunt qui adnotent verba illa. Fac tibi filios fornicationis,nusqua inexeplaribus aut Hebraicis,aut Gr cis,aut emendatis latinis reperiri, neque sententiae conuenire: cu uc legat Aug.loco citato, idem enim est fac tibi filios fornicationii, &ne filios de fornicatione: & licet interpreti supplere vestuvnii: legitur enim Hebraice,vade, sume tibi uxore fornicationum dc filios fornicationum : ubi suppletur per zeuma a superiore, sume
tibi quod idem est quod fac tibi filios
fornicationum: & iubetur Osrassumere fornicariam coniugem, & filios fornicationu facere sibi filios: verus eiiimoseas seruator noster Diis Ecclesia Egetibus quae sornicatacu daemonibus usq; ad illud tepus erat, & fuerat meretres,sibi iunxit matrimonio & filios huius meretricis.i. populigentiu quos Propheta
appellat filios fornicationsi, sibi sumpsit in filios,dedit enim eis potestatem filios
Dei fieri.Ide intellige de filijs synagog; qui credidere, filios sornicariet sibi sedit
dixit Dominus ad eum,Voca nomen eius Hiezrael.
lium Debelaimbur concepit, Er peperite bis,. dixit Dominus ad eum χρω
men Hieetrae PN ologus in disputatione adue sus Iudaeos interpretani hunc Upu
coniugij Osee cum meretrice, fgnificari,ait,hoc typo cessatione veteris legis, finem sacerdoti j populi Iudaici, dce iusionem Synagogae: dc quando hic cano praescriptus est, dc obseruatus a sanctis patribus, ut ad explicationem scripturae
etymologiae aurem accomodemus: me
retrix h c qua sibi Oseas Propheta matrimonio iugi filia erat Gomer.i.deficietis populi. hoc est ia ia defecturi populi 'Iudaici,na Gama deficere est,& contu- mari quod in saccis litteris profiniri sumitur. Debelaim,massa ficuu est,qu pedibus conculcatur Ec in forma panis redigitur, ut edatur, dc ficus malas, docet D. Hler.in.c. 2 Hiere. Iudaeos dici , qui in passione Domini dixere: Tolle tolle, crucifige crucifice, ficus proijciendas in porcoru pabulum iuxta illud: H c porcis comedenda relinques: cui sententiae addes Debelaim numcro duali dici,ut significentur ficus bonae, qui existaei crediderunt, dc ficus malae quae Dominum assecere cruce,de quibus leges apud D. Hierony. loco citato. Filiam igitur Go mer patris, de Debelaim matris.i. huius
populi Iudaici rebellis iam iam deficienti aec proijciendi pabulii porcis,priuandi iam iam teplo, lege acerdotio, Rege,' ut ait Palaeologus, sibi iungit matrimonio Oseas. Ambrosius in Apologia Douid. o. huius matrimonij Domini, dc synagogae. si qui significatur hoc typo, partus/st Christus, namque filioqui ex
fornicatione natus a Domino impositum nomen est HieΣrael,quod est diuina generatio. Haec sere Ambrosus, quibus verbis hoc coniugio Osee dc meretricis coniugiii Dei dc Sinagogae significari ostenditur, dc huius coniugii parisi 'Christu Dominu effexum verbum caro factum est, et hoc significari nomine Hi rael,nam,serasemen est,&,el,Deus quod spiritu sancto sit conceptus de spiritus sanctus suetit pro semine:quo spe ctasse videtur Tertuli. in lib. de carne
Christi cap. ia. uum inquit Dei filius ex patria Dei semine, id est, spiritu S. suit,
16쪽
Vt esset hominis filius : caro ei sola erat ex hominis carne sumenda sine viri se . mine,vacabat enim viri seme apud habε te Dei se me.Cyrillus in Glaphyris interpretas verba illa. Quonia magnus dies Iezrael Iezrael inquit. i. de semine Dei hoe est filius Dei coceptus de Spiritu san
cto.Hiero.2.ad Magnu oratore Roma .
nu,nascitur Osee de meretrice filius Iezrael,qui vocatur seme Dei,significat etiaIezrael Dei brachiu,dccerte Christus ab Esaia,& a D Ioan. Dei brachiu est appellatus,brachiu Domini cui reuelatu est nam seroa,brachium est,el, Deus, Hiezrael,Dei brachium. Est etiam Iezrael nome urbis,aut campi prope Samaria quo
referunt ii Hebraei.Sed iam ostendemus non videri cohaerere hunc sensum, neque cum praecedentibus, neque cu sequentibus.
modicu dc visitabo sanguine Hiezrael, super domu Hieu, dc quiescere facia regnum domus Israel, dc in illa die conte
domus Vrael, erit in illa die, coni ram arcum Israel in Palle Derael. Ita Vnc locsi Hebraei reserui ad ceti l uitate dece Tribuit quod cohare mihi novidetur.Sed hic noster scoest,ut ex libris veteru patru dc Ecclesicosii sententia erua,&ob oculos i
anter te cotera Plebraeoru eccle
rs sententiam,vi lector deligat meI primu omniuergo captiuitata deceuuii haec verba no cogruunt,quanqenis,hieu,domui sit subuersa, no i
subuersa est,ut vendicaretur sanguis Iezrael quin potius per manusHieu,languis Hiezrael est vendicatus, &eo nomine Hieu,premio a Domino est affectus,deleta domus est Hieu postea,propter idololatria. non couenit ergo vulgatae aeditioni,neq; Hebraeae interpretationi. De
captiuitate dece Tributi dicendu potius erat,visitabo sanguine Israel, super domu Acab,aut si ad domum Hieu referre vis,quae subuersa est etia, ut doni' Arab, dicendu erat,visitabo vitulos Hieroboasuper domu Hieu,ut disces ex ψ.bb. Regum. cap. IO. subuersa enim est postea domus Hieu,Ppter idololatria Hieroboa, qua sequut' est ipse,quin & hoc premicilliu affecit Dominus propter vindicatu sanguinem Hiezrael,ut usque ad quarta
generatione no deleretur eius regnum.
Qui couenit ergo ut afficiatur praemio a Domino propter vindicatu sanguine Hiezrael:& ea causa regnu accipiat,&reseruet usque in quarta generatione post crime idololatris&, ter eunde languine Hiezrael regnum amittat, praesertim quu cotra stet sacrae scripturae aut hori tas,quae deletu eius regnu dicat,quod sequutus sit idolatria Hieroboa, & regnuaccepisse,&perduxisse usque ad quarta generatione propter vindicatsi sanguine Hiezrael Et quod aiunt Hebrati verba illa,contera arcu Israel,in valle Hiezrael, ad historia nescio qua de praelio comisso a rege Syriae Salmanasare cu populo Iaael in valle Hiezrael, csimentitia mihi esse videtur haec historia: fingui enim Hebraei,ut prophetias deChristo subuertant, quas volui historias,quaru in sacris litteris metio nulla est, neq; apud Iosephii qui historias veteris testamEti constripsit.Si licet Hebraiis ota turbare, fingoreque quς volvt,quid mirere,si omnia nostra su buertati Age refer te ad Chri-M,experire qua omnia cogruat veterupatru interpretationi. Nam post Christi passione vastatis urbibus Iudaeae,& Istae lis,nihil videbatur actu quod Hierosolyma nobilissima, & munitissima ,&ma
17쪽
xima urbs erat totius A si Ni leges apud Geographos,&ita a Iudaeis post Chri-mpaisione munita, ut refert Iosephus, ut viribus humanis vix capi posse videretur.Quae res Iudaeis animos sustulit, ut Romanos orbis dominos bello prouocare sint ausi. Quum ergo Paschae tepus esset,ex uniuersa Iudaea confluxit incredibilis Iudaeorum multitudo, quae ex bello erpi residua,quod ad id cogebat lex Mosaica , ut ad celebrandum Pascha Hierosolyma peterent omnes, & tepo
ris momento, necopinantes sunt omnes a Romano exercitu obsessi, & mu
ro cincti , nequis elabi posset: quae res secit,ut intra Hierotolyma omnes ferEincendiosame,pelle,seditionibus tyrannorum perirent: dc foris Romanoru a mis: ut leges apud losepitu lib. s.& 6. de bello ludaico. In illa igitur valle Hiezrael ichristiret interpretantur lancti patreso nominis Hebraei etymologia si gnificat,& verba Prophetae sequella coingunt , ubi repetitur haec vox HieZrael, qua pro Christo accipere necesse est, &ita interiretatur D.Ηie .nam pro urbe aut capo haec vox Hie arael in tequentibus accipi nullo modo politi, ut apparebit,sed pro Christo.Ergo in valle Hiezrael,hoc est Christi.i.Hierosolymis,quq occupabat quatuor colles editissimos totideq, valles,& per valle Cedron comprehesus Dominus Uudaeiso in cruce actu fractus totius Israel arcus fuit.Illic enim deletus est populus Iud oru . Secta igitur totius prophetiae est: quoniam adhuc modicu .i. post paruu tep'quadragesimo secundo post Christi cruce anno visitabo sanguine Hiezrael Christi superdomit Him,super dece Tribus:succreuerat enim post captiuitate dece tribus, ex residuis captiuitatis, & deictu est regnuIuda a Romanis,& deletae sunt dece Tribus.Adiuuat hunc sensum translatio.7o. qui praefert ulciscar sanguineHiezrael,
id est,Christi,super Iud os,& hac lectione agnoscunt Augustinus,& alij patres veterer,& haec lectio Hebraeoru Iemen-
tia subuertit prorsus deinde, dc quiescere facia regnum domus Israel elebo dece tribus cu regno Iuda, neq; prolixitas impedimeto erit,quin adda verba Augustini huic interpretationi, quae prophciqest, ex interpretatione Apostoloru, ait enim Augultinus,huic prophetia: ta manifeste ipso reru effectu declaratae, quisquis contradicit,no solu propheticis, veru etiaApostolicis litteris aeque solii qui bustibet litteris, veru etia reb' impletis, dcclarissima luce perfusis impudetissi-mε cotradicit haec Augustinus. & ta plana putat Verba Pphetbe ut interpretatione no putet egere addatque perdi sapore prophetiae,si aliis verbis alla enuncies, Veru ex authoribus citatis,& praecipue ex
Diuo Ambrosio, qui principium huius
sententiae enucleauit com mentario superiore totius huius loci sensus patet.
D. HIERO. Et cocepit adhuc Sc peperit filia,S dixit ei,
Voca nome eius Absque misericordia, quia no addam ultramitereri domui lsrael, sed obli
uione obliviscar eorum,& domui Iuda miserebor, & saluabo eos,in DominoDeo suo,&non salvabo eos in arcu & gla
dio,& in bello, & in equis, Min equitibus. LXX Et tacepit adhuc es peperit '
li 7 cir Axit ei Dominus γoca nome eiusias que insericordi quia no addam aultra misereri duemui I si uel sed oblisione obliuscar eoru cir domui Iuda miser bor, . no salvabo eos in arcu in gladio, g in bello, Ir in equis, equitibus.
Ostendimus superiora omnia a veteribus ad Christum referri, di totam hanc prophetia,crit ergo sensus h
18쪽
ap. I. vrum verbors, meretrice illa concepisse, ct peperisse filia, cui nomen imponitur.
Absq; misericordia, s post Christi cruce Israel nuqua cosequuturus sit misericordia,nisi ad Christu redierit: quod euε tus ipse declarat,exulant enim miseri I daei per mille quingentos annos sine sacerdotio,sine teplo, sine rege,sine sacrificio tanqua prorsus Dei memoria exciderint : populus vero Iuda st redimedus a Christo,& captiuitate satanae liberandus non armis & bello, sed Christi Domini sanguine.Et notandum est, quando decem tribus discessere a regno Iuda typu fuisse teporu Christi quo a regno Iuda, hoc est a fidelibus Iudatis, qui
Christo credidere , decessere infideles, qui Christu& eius Apostolos sunt per sequuti. Hos ergo fideles appellat Iuda, quod eorum typus fuit tribus Iuda,quae non discessit a lege, a verbo Iada confiteor,quod Christu erant confessuri Deuveru dc homine veru , & redemisse suo sanguine genus humanu. Illos vero 'vino crediderut, appellat Israel, ut olim Israelsunt appellati qui a Deo discessere: ita qui a Christo vero Deo discessere Ibrael nominant, quod eoru typus fuit ILrael. Ita hi vastandi dicuntur quodqu*dragesimo secudo post Christi crucem
anno factu est,& dispersi toto orbe, nec reuocadi unqua in patria sunt,tanquam Deo prorsus memoria exciderint. Fide ,
les populi Iuda dicuntur, quod Christu
ceperint,& confessi sunt, qui redimu-tur non bello aut armis, sed Christi sanguine. Hebrati haec ad captiuitate decetribuu reserunt, qua ductae captiuae dece tribus dicuntur, nec reuocada: Vnqua ab exilio tanqua Deo prorsus exciderint memoria,&populus Iuda seruandus dicitur no bello, aut armis, sed angeli ope, qui exercitu Sennacherib una nocte occidit.Sed hic sensus non congruit lectioni Hebraepnec vulgatae fit enim hac ii
terpretationeDeus mendax,negat enim
Dns sibi subiturum memoria populi 1 rael unqua.At qui in ipsa captiuitate re
siduos ex dece tribubus secit multos: ut ex libris regii, ct Paralipomenis intellia ges: & ex Iosepho de antiquitate: unde refloruere dece tribus,& tatopere Deus dece tribuu est misertus, ut potissimulaearu urbibus per prophetas sit pridietu, Dominii suis leversaturu, id ij Dominii coplesse praeferant litterae Euangelicae, quae Dominii versatu aiunt in ripis Iordanis in mari Tyberiadis mGalil ea quet loca dece tributi erant, & indepleterosi,
discipuloru & Apostolorum delegit, oc'uς maior hacDni misericordia pr stari Gebuit'Tertullian' in libro st Trinitate.
6O7.duas personas diuinas declarari docet his verbis. Non salvabo eos in arcu, nec in equis, nec in equitibus,sed salua bo eos in Dno Deo iplorum.Si Deus,ait Tertullianus,saluare se dicit in Deo,non saluat nisi in Christo Deus,cur ergo homo dubitet Christu Deu diceret Sinon saluat nisi in Deo, pater Deus,saluari nopoterit a Deo patre quisqua nisi consessus fuerit Christit Deu in quo& per quε
repromittit pater se salutem daturii, ut merito quisquis issu agnoscit. & neum, salutem inueniat in Deo Christo. Ideni sentit ostianasius de unito nomine saniactissime initatis, & sic hunc locu censet interpretandum .Hic locus,inqua,videretur etiam Hebraeorum sententiae cogruere,nisi repugnarent antecedentia &consequentia, cum enim dicitur Israel sempiternacaptiuitate danadus, Sc Iuda seruadus,videtur dici,Iuda reuocadus ab
exilio captiuitatis Babylonicae, & Istas
no reuocadus. Ostedimus repugnare antecedenti'apparet etiam id quod sequitur parum congruere, cum dicitur IRrael benedicendus, & futurus Dei populus. Si in obliuione Dei sempiterna
futurus erat Israel, quo modo tam cito
benedicitur,&fit Dei populus nisi id est, quod diximus, Israele appellati Iudae
qui Christu non recepere, & cruce asse-cere, populumlud id est, confitentem nominari eos qui Christumredemptore esse mussi confessi sunt.
19쪽
qu erat Absq; misericordia,& cocepit, & peperit filiu , &
dixit:.voca nome eius,No populus meus, quia vos no populus meti & ego no ero Vester.
ximo,& consequete contextu plane apparebit & est Cano scripturae interpretandae,si quid ab Apostolo aut ab Euangelista sit explanatu,antecedetia & consequetia si comode fieri pollit eodeesse ereda. Apparet ergo antecedetia dccolaquetia huius capitis ad Christum Dominum debere resem.
L xx. Et ablactauit eam, qua erat An misericordia, concepi sim peperit filium, T dixit ei Dominus: Poca nome eius, Non populus mCus, quia γω no
vetua interpretatur. Iudaeoru populur, inquiens, populu Dei se venditans moruit audire, quia non populus meus vos. Ide ait Pal ologus huc locu interpretas. Hic igitur filius Osee, cui nomen Impinnitur, Non populus meus,typus fuit populi Iudaeoru, qui post cruce Diu exclusus est, ne populus Dei diceretur:& De non diceretur Iudaeoru Deus, ea ratione qua dicitur Deus fideliu. Eiusde populi typ' erat filia vocata Absq, misericordia quod populus Israel qui Christu non recepit non adepturus esset misericordia, ruoad conuerteretur ad Christu, quan-iu perstaret in Iudaismo,quia Iudaei noagnoscut Deu,qui sit trinus & unus. Veteres Iudaei,qui sapietes erant, nouerant Deu esse trinuo vnu:quia plane fusum est per litteras Hebraeas: vulgus Iudaeo-rsi credebat hoc implicite,quod Mut, α id no negabat Iudae pauc id negat,& pernigat, ct ideo Deus vetus qui est trinus ct unus ,non agnoscitur Iudaeis, hane lectione agnoicit Augustinus, Hac praeserunt codices castigati Graeci, nostra tepora multu licentiae sibi vendicant quae voluut,non soli ex vulgata lectione sed etia ex lectione Lo expungui. Ia ergo D.Petrus,&D. Paulus hanc prophetia de rebus Euageliciatnterprςtatur,vet pro
D. H IE R O. Et erit numerus filioru Israel quasi arena maris, quς sine mesura est, Sc nonumerabitur, & erit in loco, ubi dicetur eis, non populus meus vos dicetur eis filij Dei
viventis. L XX. Et erit nomerus filioru 'rael
quasi arena marisclsi sine mensura est, non numerabitur, c erit in ista 2bi dicta est eis non populus meus γει dic
tur eis fili, Dei diui. A Augustinui contra Faustu Mani
chaeu lib.aa. α89. haec interpret tur ex D.Paulo,& ex D. Petro de nationibus ex quibus annumerabiles in Ecclesia intrauerint, iuxta illud Apocalypsis. 7. Post hςc vidi turba magna,qua dinu
merare nemo poterat ex omnibus gEtia
bus & tribub & populis,& linguis, dae. Qui dicti sunt Israel, quod tincti sacro
baptismatis lauacro nati ex latere Christi,hoc est ex sanguine & aqua, quae fluxit ex eius latere, trael nominatur, quippe de latere Christi, qui Israel dicitur instri plura, quod ex semine Israel est , populus Israel dicitur di semen Abrahq secundu promissione haeredes. Igitur Augustinus hunc Israelem, cuius numerus est innumerabilis, quasi arena maris populit nationu interpretatur ex Diaulo, semen. Abrahet per repromisisione,unde Abraha dictus est pater mul
20쪽
tam genitu, ergo verba illa. Erit in loco, ubi dictu est eis non populus meus,quia populus nation si dicebatur non popuIus Dei,dicetur eis filii Dei vivi, quod trilauacro Baptismatis populi gentium regenerati sunt in filios Dei. Ide Augustinus de ciuitate Dei lib. Ig. cap. 28. verba haec. Non populus meus vos,vocabuntur Sc ipsi filii Dei vivi, explanari ait ab Apostolis de vocatione populi genitu, qui non pertinebat ad Deu, subiungitq; causam quod ipse populus gentium spiritaliter est in fi liis Abrahae. Ac per hoc recte dicitur Israel. Israel ergo cui' apud
Deu nulla memoria est, ut eis benefaciat,Israel est secundu carne,& cruci tuffixit Dominum ,&in Iudaismo perstat. Israel vero innumerabilis sicut arena maris, Israel est spiritalis populus gentiu qui Christo credidit innumerabilis, qui antea non erat populus Dei, nunc filii Dei dicuntur, & sunt iuxta illud: Dedit eis potestate filios Dei fieri. Hoc etiam
Augustinus tomo. .ad Simplicianu lib. I. quaestione illa secunda fisissima depraedestinatione,pri' inquit,Paulus reddit testimoniu pro gentibus. Et erit in loco ubi dictu est non populus meus, ibi vocabuntur filis ei viui de gentibus intelligitur dictu, Ambrosius quoq; hunc
lacu ad vocatione gentiu refert,cle vocatione gentiu litaricap. 7.& in Epistolam ad Romanos,hunc locu interpretans eodem refert. Apertu est inquies istud de gentibus esse praedictum, qui prius non erant plebs Dei , postea ad opprobrium
Iudaeoru accipientes misericordia, vocatur si ij Dei vivi. In eadem sententia est Cyprianus libro primo aduersus Iudaeos cap. i9. Nec est quisquam ex sanctis patribus , qui reserat alio, qua quo retulit D. Paulus,& D. Petrus, qui sic interpretantur,ut docet Augustinus.
D. H I E R O. Et congregabutur filij I uda, de filij Israel pariter, & ponet sibimet caput Cominenti s
vnum, dc ascendent de terra, quia magnus dies Hiezrael. LX X. Et congregabuntur ii, Iuda .fον prael povent sibimet caputa num, z ascendent de terra, quia magnus dies Meetrae Ariustinus contra Faustum Ma
nichaeum lib.22.cap. 82. hunc l cum interpretans cum superiora verba.
Erit numerus Israel, quasi arena maris, de Ecclesia gentium esset inteffretatus,
addidit, Sed quoniam de illa Iudaea Apostoli oc tot millia crediderunt, & credruderunt tot nationum millia,Christus lapis angularis est dictus,quod duos parietes in se ipso coniunxerit, circuncisionis &pr putij, merito Propheta filios Iuda ponens pro Iudaeis,&filios Israel pro gentibus. Congregabuntur, inquit.
filii luda,& fili j Israel pariter, di ponent
sibimet caput unum , ct ascendent de terra. Et idem Augustinus lib. t 8 de ciuitate Dei cap. 28. quu Diuum Paulum dicat interpretatum superiora de vocatione populi gentium, α eodem ret 'lisse doceat Diuum Petrum , subiunctuast. Et congregabuntur filii Iuda, dic. Adijcitque : hoc si adhuc velimus e ponere eloquij prophetici obtundetur
sapor, interpretatur tamen eodem modo de duobus populis, de populo nationum , qui nomine Israel appellatur, ct populo Iudaeorum, qui populus Iuda dicitur, qui unum caput habituri sunt Christum, scilicet. Cyrillus in Glaphyris libro quinto, interpretans hunc locum de reliquo, inquit, unum caput omnium est Christus Dominus, intelligit Iudaeorum & gentium, qui in L
clesiam confluxere,& verba illa Ascendent de terra , interpretatur Cyrillus.
docebuntur contemnere terrena , ae
contenere mores,n haec caduca, & sapere calestia,iuxta illud. Si consurrexistiacu Christo, quae sursum quaerite, no quet super terram. Sic interpretatur Grego