장음표시 사용
31쪽
Christo, quod volucres facti redeuntes ad Christum caelum colunt,bestias, omnes patres veteres interpretantur nationes,& ita &Barbarae gentes Iudaeam incoluere .diis imus saepe multa ex lectione Hebi a intercidisse, quae retinentur in lectione LXX.
D. HI ERO .Et vis tabo super ea dies Baalim quibus accendebat in cenium, & ornabatur in an re sua & monili suo dc ibatpost amator suos, Sc paei obliuiscebatur
L Nx Et laifcur super eam dies
Baalim in quibus immolabat eis, GT circundabat inaure uas , T mouilia sua, or ibat post amatores suos, mei autem oblita 6 dicit Dominus.
PAlaeologsta haec verba Christi signi
ficat esse minantis Iudaeae ruinam, ex vastitatem, ut sit idem cum illo, ut veniat super nox omnis sanguis iustus cu impleueritis. s. mensuram patrum vestrorum cruci suffixo Christo luetis flagitia vestra in orgydis idolis, tunc vllai carde vobis haec flagitia immania, Baalim pluraliter dicitur, Baal singulari numero dominu est & maritus, Baalim Domini&mariti daemones Domini appellabantur a miseris Idolatris, quod daemonum seruitute erant oppressi, non unius alicuius daemonis, sed multorum, qu-lis fuit ille qui rogatus a Domino, quod tibi nomen est MiXit legio. Luc . s&eius dem Lucae. H Cum immundus spiritus,&e. leoo crgo si a daemontini,& septeillis mi u i ς' uiores,ct quc libet daemorium multitudo volim, numero multitudinis dicuntur dornini & tyranni, Equorum struitute Christus redemit genus humanum,&cedit nobis potet lato calcandi eos, cum didit Diestatem calcandi iuper terpentes, id est, daemones,
horum daemonii seruitute liberabantur Iudaei per fidem Christi venturi, & tameipsi malebant daemombusseruire quam Christo,& eis facere simulachra aurea ct argentea, ct pretiosas vestes, quod dudaemonibus sacrificabant versabantur in viiijs ct libidinibus,nec videbant miseri quo ledem egerant malorum. Ait ergo Dominus post Christi crucem haec simul mala vindicaturum, dilabendus est etiam ille canon interpretandae scripturae de quo ex Procopio &alijs saepὰ diximus, post Christi cruce & exclusio. nem Iudaeorum , ct vaticinia de Iudaeae vastitate sere semper seri mentionem, de idolatria & auaritia Iudaeorum,quod
Dominus dicit. Prouocauerunt me in eo qui non erat Deus dum Idolum colerent, scilicet,&ego prouocabo eos in eo
qui non erat populus , in populo nati nil qui quod daemones coleret indignus erat qui poples' diceretur, excaecati iunt igitur ludaei, quod Idolatriae & auaritiae criminibus se coraminassent &reliquissent veru Deit,ita Diis exclusit illos pro
te incredulitatem,& vocavit nationes.
Clemens Alexandrinus Paedagogi lib. a.
cap. Ia. ligniscat Iudaeos fornacacos cudaemonibu uod eos corde coinplecterentur,& Baalam maritos significant habebant marito. daemones, ct eX eorum
congressu Otia viperaru& aseidum pariebant, hoc est faedissima peccata,quae illis praesentissimum .afferrent exitium, dc fornicabantu cu auro, cum daemoni j inpὀsitori faciebant aurea ornamenta,& simulachra.& specie auri & argeti allecti daemonas colebant & inducebant plebe ut auro radiatia simulachra Deos putarent,& delicias de voluptates ad quae impostor daemon eos alliciebat, i copum luxus: haec luituros audaeos ait Clemens, & Prophetam causam sub iungere quod ibant post amatores tuos,& videtur Clemens intelligere hos amatores esse daemones , qui eos solicitabant ad idolatriam , ct ad alia vitia, iuxta illud : Circuit quaerens quem deuoret
32쪽
Cap. Is ni deuoret,Theophylactus eodespectat.ait enim Dominu significare haec se factum quod lacris daemonum sint operati, re quod dies festos daemonum egerint, iuxta illum interpretandae scripturae canonem,que ex Procopio pr scripsimus, ct ait inaures quas auribus Baalpro Oi namento apponebant doctrinas Pharisaeorum quae Iudaeorum auribus instillabantur significare, quae inde in corda insuebat, oc torques & catenas collo circundatas Pharisaica etiam esse dogmata quae in suam pernicie sibi circundanim tamen nostris temporibus haec pharisaica dogmata sanctitatis specie tecta in Ecclesiae capos irrepunt, & nulla re magis colitur daemon qua si relicto vero Deo, ct relicta veritate scripturae, alio scripturae sensa sacra destexeris inquit Theophylactur.&deprauata scripturae in te Pretatione aperitur fenestra omni vitio, rum,& scelerum generi.
D. HI ERO. Propter hoc ecce ego lactabo eam, &ducam eam in solitudinem,& loquar ad cor eius,& dabo ei vinitores eius ex eodem loco,&vallem Actor adaperiendam spe,&canet ibi iux- ta dies iuuentutis suae, iciuxta dies ascensionis suae, de terra AE
Lxx. Ideo ecce ego seduco eam crtono illam quasi desertum loquar ad cor eius,ω dabo ei possesione Mas, iu-dem Pallem Achor ad aperiendum intelligentiam eius, . humiliabitur ibi
iuxta dies iuuentutis iuxta dies
ascensionissuae de terra AEOpti. THeophylact' multis modis versat
hunc locum, sed cu interpretetur haec de Deicidis Iudaeis ille modus prae- . iter caeteroa placet: propter quod. talio
ego lactabo eam,aut ut Lm vertere seduco eam Hebraice mepatea deflecto eam ad ea quae sunt prς ter ratione quod Mo
ses Deuteronomii.c. a 8.di Xerat percutio eam amentia & caecitate & furore men
tis si non seruauerint legen non reciperent Christu, ut vastaremur a Romanis quod factum esse leges apud Iosephum. lib. s.&.6.de bello Iudaico cum optimae conditiones ferretur Iudaeis Romano Imperatore, ne templum tam magnifice structium& urbs totius Asiae nobilissima vastaretur permisit Dominus eos errare,&polliceri sibi auxiliu a Deo ne accipcrent conditiones illas etia iam im
minente ruina recti omniti, cum diceret
solere Deu Iudaeis in ultimo discrimine ferre ope & eos periculo liberare. &Io.seph t ipse seribit, eos admonuit nihil esse quod Deo sibi poli iceretur auxiliuquod Deusillis serre solebat,quod sciret bene quae scelera admisissent in se, & sta .gitia immania propter quae si saperent
vindicta expectaret potius, eamq; accerbissima qua opem & auxiliu in miserijstantis,erat inquit Iosephus percusii amεtia A eaecitate tauri Iudaei,& non accepere conditiones quas illii serebat Ues pac&periere,semier enim Iosephus pretsefert vastatos Iu os,ob immane flagitium in Christu admissum, ergo lactaboea,permittaea lactari& decipi falsa spe, vel seduco ea permitta ea seduci, na iuxta canone prςlcriptu ab Augusti. eos in terpretada scriptura potissim sequot sensus qui Gr c ditioni Lo,& nostret vulgatae,& lectioni Hebraeae cogruat,si mul eos rei jcio qui ab aliqua haru lectio nu aliquo modo discreparet videatur &duca eam in solitudine Lm,sic interprotantur,ponoissa quasidesertu lieopnylactus vastabo illam , dc redigameam in desertum & in solitudine, ut edacta est post Christi crucem & loquar ad retus Theophylactiis,faciam ut me intesdigat per me illa mala esse passam qqod
doctrinam euangelicam non recepit,
:quod centi in historia Iosephus aese-
33쪽
seri ruisse Iudaeos, quod completae sint prophetiae:sic etia interpretatur The phylactus,pollicetur Dominus quod exclusis Iudaeis sum loquuturus ad cor tu Xta illud:dabo legem meam in corde ipsorum,& iuxta iIlud:erunt omnes docibiles Dei cum Spiritus sanctus ipsis suggeret,ut Christhim recipiant dabo eis vinitores eius ex eodem loco) Lxx dabo eis possessiones suas, inde dixi in lectione hebraea frequenter solere duplicem esse lectionem ubi diuersa sunt verba eodesensu seruato.Theophylactus redditu rum se Dominum pollicetur Iudaeis possestiones suas adoptionem filiorum &gratiam & gloriam, & conregnare cum Christo,& certe post euersus Iudatae umbes non solum plurimi Iudaeorum sed totus orbis ad fidem est conuersus cum videren t completas prop hetias de vastitate Iudaeae, post Christi crucem, addit
Theophylactus omnes qui in Christo sumus baptizati hinc locupletati sumus bonis spiritalibus quod Dominus nobis . ad cor est loquutus, quod spiritus sanctus habitat in nobis,quod Chrisu in iduimus, quod accepimus possessiones
nostras remissionem peccatorum man siones caelestes: hςc omnia peccator perdit quoad Dotainus ei loquatur ad cor, tuc reddutur ei sus possessioes. At iuxta nostram vulgata significantior est prophetia,& iuxta lectione hebraeam.Nam significatur plane quod est Natthaei m de vineae malos male perdet, & vinea suam locabit alijs agricolito infra, Au feretur a vobis regnum ct dabitur genii facienti fructum. Hoe enim haec verba significant plane:ducam eam in solii u-dinem.i.in gentiu populos,dicitur enim in scriptura gentium: populus solitudo ec desertu quod ut Procopius in Esaiam docet, populi gentium non sint caele- si aratro proscissi nec cet lecti pluuialoa ui duce s ergoludaeos captiuos ait
ad popultis geliu & ponendos quasi dia sertu quasi gentiu populosδε ibi loquuturum Deu ad cor ludaeoru ut resipis t
ct sciant in quae sua culpa decidetrui mala Et dabo eis vinitiores eius ex eode loco ex populo gentium dandos ait pontifices &sacerdotes tradita ia vinea alias agricolis, ubi mutatio sacerdotii mutatione legis significat veteris in nouam, aperte dicitur hoc loco dandos vinitores Potifices & sacerdotes inde ex eodeloco ex deserto & populo gentiu & vallem Achor ad aperiendam spem Lxx. Et vallem Achor ad apariendam intelligetu:am eius legere enim,bina intellia gentia pro, liqua, spem. Frequentissime enim apud Hebraeos mutatione unius verbi duplex est lectio.Quu Theophylactus haec ad Christi tepora reserat via detur mihi hic fieri,quod alibi saepe mo, nui , quoties Propheta scriptura veteris testamenti citat ea intcpretari & significare typu esse eius rei,de quaagitur. Historia Achor &Anathematis notissima est, & victi Iudaei sunt propter anathema.i.execrationem,& excisione & propter Achar qui suratus erat ex anathemate facta poenitetia & lapidato Acharcu suis omnibus post lachrymas adeptus populus est terra repromissionis,Achor Vallis, Vallis perturbationis est. Id
enam sonat Achoriae anathema, Sc che
ris,exciso, inflamatio typus mihi esse videtur passisiis Christi,& excijsionis &inflamationis Hierosolymorti,& valle qua ductus est Domihus Meditus trigi ita argeteis dici vallE Achor,valle perturbationis,ca enim causa fuit Iudatis turbaru& ruinae,ct Achor typu etia esse po-ruli Iudaici, qui furatus triginta argenteoa illos quos pro Domino accepit lapidatus est divastatus in eadε illa valle qua ducebatur Iesus praehesus a Iudaeis, vallis ergo Achorii , passio Christi data est Iudaeisini pena vix ae ernq,. vel iuXta I scin intelligentia & caneta, iuxta dies iuuetutissuae, & iuxta dies laesonis suae deterraAegypti. H cvtirba eode platia spectat: quoties historia veteris te a- meti citatura Epheta frenificatur essetypia ei rui de qua agitur apudPropheta. Et
34쪽
pum esse laberataonis generas tu, mqn ieκ ci uitute satanae dedambnum ζdc Mari canticum sui mei si, Pharaoris di AEgyptiis Π pumfuissε cantici euangelin , Uequo P copheta e Cantate Domino canti cum nouuiis acto baptismis istocriositaria,& ablutis peccatis dempti e go 1 Dominu cius sacra palis cc tardbresut eanticum: tinuum se cuiuς typMera crantacum illiidi Mariae:intrincipio populi Uda tartanoenim ulliemulem ilbus appellat, ascetaiocem de terra AEgypti. sed pro' canet vertere Lxx& humiliaestur pNerbum Hebraeum Vtrumque significat DP canere estro: humiliare, Theophylactrix Humilia blatur Chrino,inquit et in principio iuxta dies auuentutis cluae cum hum diatus est Mosi, cum vocaiat ire, diibe timens ex captiuitate & seruitute AEgyptiaca,tur.ad obediendum ei yt libore ture inc ca
gelicam,&-vt illi traiecere mire et vellia ad terra promissionis sie Christo tibedient ad baptilpatim, α V: motu Ad ne&inum cadorum ipsis promissum. Humiliari dicitur quod ex Diritu sanctis renatus si ut paruulus,& diciturpuer, suod est accipere remissionem mccatoiu, vipuit accipit, dineptum fiςri οδ regna caelorum quod tribuit aratia Dei non fuis meritis.Haec. Theophyiactus. Nec intelligas regnum calbru,oh dari meritis, datur meritis, gratia ver dxv Milo nullis meritis datur.
D. HIER. Et erit in illa die, iit
Dominus, vocabit He vir me US,& non vocabit ultraBaali,de auseram nomina Baalim de ore, eius, ω non reuocabitur ultra nomi- his eorum.
H p Opi lactus, in die illa capti-irhi uitatis anquilin miseriarum bω os mi animi; det gehe sibi Deu
oa pol erveem minitii nunqu4H iniecimidobolim Cluisti tempora referebnecesse habeas. Pergit Theophylactus,
Lxx Et erit in illa die dicit Ο
GI iustitiae christus mundo illuxit, ecquando suo aduentu diem in mundo fecit,iuxta illud. Haec est dies, qu in se id Dominus,&e.Tunc E medio lud orum dc Emedio populi gentium sublata idon atria est Haud ire u factus Et Setto signum azuentus mi erat idoloria carius, ut mutua locis in Esaia pricipue m
capa . sumu2 testati . Addit Theophyia Iactus, tunc Lempui et Ch risti cum dii xii dies Domini iublatasimi idola dc a uae d0gitationes &ἰVitia teterriniae quaei proDiis colebat. Qui denim aliud meuchuri erat quam cbrietas Venus qui coitus, Priapuβ quaris hominis pudendum ut pluribus abhi diximus exCHry sostcimo 2 Putonethd verba illa, vocabit nac vir meus, ct nota vocabit me. vlaua Baala esse idem pii locum Illis eUange: lici, Iam non dicam vos seruos edati condiam Baal multa signiscas. de inter caetera significat dominari, ita ut tyrannus in seruos dominari solet, quae res faciebat ut Augul Caesar Imperator de alii boni Imperatores recusarint se ala, pellaridominos quod Pru ad seruos r ferantur, ut tyranni, non ut Reges: v de.Baal nomen, Dominus est,& Domiqus resativum: habet seruum ivt M
35쪽
tyrannu &non dicam ego s seruos: nam suo aduentu nos filios Dei focit, &ita iustit,vi diceremus pater noster, nbfiquod non sit Dominus, estenim,sed nistyrannus:sed quod nos in filios adopta. uit,& Christi fratres,& amicos.
D. HIERON. Et percuti in cum eis foedus in dis illa cum bel
stia agri,S cum volucri caesi,& cureptili terrae, & arcum, & gladiu, hc bellum conteram deIerra , dc dormire eos faciam fiducialiter
tilibus tolli, reptilibus, . arcum, , gladium, . bellum conteram de terra, . bubitare eos faciam iis e. . t
LEootius Cyprius Pontifex, ut est in.
Euthymij Ponoplia. III. scriptura, Inquit,gentes saepe feras vocat, ut in illa faciam foedus illa die cum feris agri, ω volucribus eaeli , & serpentibus terin, i erudeles seras appellat volucres superbos serpentes Viths inquinatos , qui repunt humi venenati homines , haec Leontius, ut sitidem cum illo quando demissum caelo linteum illud est immu- dis animalibus resertum, dc dictum est Petro,occide & manduca. Nam edocti ab Episcopis,& commanducati concorporati iunt Ecclesiae, Theophylactus si, gnificari his putat Deum ex Gentibus ct Iudaeis unam fecisseEcclesiam,quibus verbis Theophylactus eodem ni
intcrpretatur, quo Leontius,ut Christus lapisiangularis duos populos in unam Ecclesiam coniungeret lege Euangelica Lla,pacem mundo conciliauetit. Addit
Theophylactus, Verbum Dei caro fi ctum, Ecclesiae sponsus faciet te habitare in Ecclesia in spe quoniam si peccaueris, non te repellet,sed poenitentem recipiet in spe etiam melioriquod te recipiet in
aeterna tabernacula,ubi sempiternussposuicu ipsa cohabitabit una illud:Quodcunque solueris super terram,erit solutu& in caelo Et habitate eos faciam in spe Theophylactus In spe,inquit, regni cmultis remissis peccatar per Christi passiqnem,& dixerat verba luc fieri ad Eccles m ex Iudaeis &Gemibu Theophylactus,Non vocabit me nomine Idoloni, quod Idola vocabant Baali,d ignominia summa erat,si Deum verum Idolotii nomine nominarent, & eodem honore Iob,cum vero Deo colerent. Verbaim v,Arcum &gladium bellum resere pophyla p,ad pacem quae temporibtis Christierat necessiua ad euangella praedi alionem, cum omnia Imper toti Romano obtemperabant,mini magis videntur spectare ad Iudaeorum Vastitatem, qui magnopere .impediebano euangel0 praedicationem.
D. HIERO N. Et sponsabo te' mihi in sempiternum, sponsabo te mihi in iustitia & iudicio,& in misericordia & miserationibus,& sposabo te mihi in fide,& scies
LXX. Et sponsabo te mihi insempi
ternum, se sebo te mihi in iustitiam iudici in misericordia . m rationibus, e sponsabo te inibi in me, . scies quia ego Dominus.
'Heophylactus Desponsabo te mi- I hi, quia non Legatus aut Angelus,
seu ipse Deus eos redemit, per se nos redemit,non per Angelum. Olim per Angelos nobilcum'loquebatur, tempore aduentu sper se ipsum. Tempore Incarnationis Deo incarnato erat Ecclesia desponsata, idque in aeternum , olim ad
tempus tantum ., nunc in aeternum, Vi
spolus caelestis te recipiat in sempiterna
36쪽
tabernacula. AdditTheophylactus Di . sponsabo te mihi iniustitia, inquit, quoniam hominis fuit mors, per hominem victa mors est,per verbum Dei incarnatum.Qui primus a mortuis resurrexit niudicio, quoniam damnauit principem huius mundi,quod no inueniens in ipso peccatum, interfecit eum, in misericor dia & miserationibus: quoniam non ex operibus quae fecimus seruauit nos , sed gratia & misericordia per lauacrum reugenerationis. Nam,ut inquit ΛVGust. q. sis. ipse Dominus se sponsam appellat' Apostolos filios sponsi, clim in. quit: Non possunt ieiunare filij sponsi,
quamdiu cum illis sponsus est,&c. Et ecclesiam virginem castam Apostolus appellatin ibidem . 3 η. Nuptias incarnationem verbi esse ait spolum Christum, sponsam ecclesiam.Cytillus in Genesin, DL 36. Ante ecclesiam gentium maiore natu sibi Deus synagogam matrimonio iunxerat : sed eiusmodi coniunctio in saeculum facta: est ecclesiam ex genti bus in sempiternum iunxit:sed dos huius sponta misericordia fidesque est e- spodebo te mihi inquit,in saeculum,Cyrillus in Genet. 8o. De caelo descendens stonsus ad ecclesiam ex gentibus: des o sabo te mih inquit niustitia &iudicio, iuxerat enim sibi priusquam ecclesiam, in matrimonium synagogam antiquiorem,sed non in aeternu. Dicet enim pauld infra : & ipsa non uxor mea, & alia. Haec eadem Procopius & in Genes. II Et de concordia cum Euangelio: & addit: in aeternum,inquit, ut separet a matrimonio synagogae , quod ad tempus fuit etiam Cyrillus in Glaphyris libr. . l.7s.verba haec esse putat sponsi , qui de caelo descendit ad ecclesiam ex gentibus,quod ante quidem synagogam sibi
motrimonio iugerat,sed non in aeternu.
Multi ex veteribus de synagoga interpretatur quod typus erat ecclesiae, iuxta canonem illum, quo monemur multa
dici de typo,quae non in typo, sed in ve
D. IERON. Et erit in die illa:Exaudiam,djeit Dominus exaudiam caelos, & illi exaudient
terram, & terra exaudiet triticu & vinum, & oleum, dc haec exaudiet Iezrael.
LXX. Et erit in die illa, dicit Do
minus,exaudiam Guni, Fcesum exandiet terram, cir terra exaudiet frumentum, Dinum, oleum se exau
THeophylactus dupliciter hunc lo
cum explicat eo in tempore,quando verbum caro iactum ecclesiaelpon.
sus factus scierit,iam non ad tempus, sed in aeternum,ut dictum est. Ego, inquit Dominus,& audiam caelos qui erubescebat quodam modo quod suos influxus& pluuias fructibus procreandis non largirentur impediti Dei mandato propter hominum fla tia,& caeli permissi a me suo fungi osscio in procreandis siugibus audient i rram poscentem pluuias,& bonos influxus, ct terra exaudiet seu mentum & fruges seminatas, ut ea foueat,& procreet iuxta imperium Domini,producat terra, &c. Et liae fruges ex. audient Iezrael: exaudiet, inquit , illum qui natus est de Spiritu sancto ,ut promittatur ubertas ecclesiae . sed ecclesiet nunquam sunt promissa terrena bona sed caelestia ta ut caetera adijciantur, sed vi AVGustinus ait illud nobis venientibus ad Christum dictum est, Tolle crucem tuam,&similia: magis ille alter sessus placet in die illa de 'na diximus, ait
gelos,& alios sanctos,qui in scripturacdii nominantur .Exaudiam pro vobis precantes sanctos Angelos & reliquos Ianctos , & illi sancti exaudient terram, ut pluuias caelestes dent terrae , iussi enim erant ne pluerent. Mandabo nubibus
37쪽
caeli &c.Ft terra exa iet triticum & vi num Sacramentum apxilivi pani' αvini obedient ut tingatur sacro bapti Gmaze, participet corpdre es sanguifie Christi,& haec sacrameta exaudicnt leZrael Christum de spiritu sancto natum
vel brachium Dei,vi essiciat suum opus: Christus enim operatur in sacramentis
seqsus inquies hic est spiritalis, minime, nisi dicere velis non bise figuris locum in sacris litteris , quod si negares eise in
tenuissimo P ιa, atque ad in quotidiano sernione esses ri cuius , multa enim .etiam viango loquimur figurate, quae si ad litteram acciperes cachinnos
vulgi in te concitarcs, lam mentem ad
hibe &intellige ex proximo contextu Petrum & Paulum sequentia deChristo interpretari Vcapparea postolos huc locum 'd Christum referre, ergo iuxta canonem scripturae antecedentia & sequentia si commode fieti polsit, eodem sunt reserenda.
eam mihi in terra miserebor eius qui fuit absque misericordia, dicam non populo meo, popu. Ius meus es tu,& ipse dicet, Deus
cam non populo meo, vialis me s es tu,
.ipse dicet, Dominus D us meus es tu.
Dd vocatione gentium haec inter
pretatur Paulus ad Romanos. 9.oc Petrus i .Epist.2. Sic A M Brosius derocatione gentium, lib. 2.cap.7. Nam
plebs gentium vocata ad Cutistunt facta is vocata est dilecta,&populus idem gentium antea dicebatur non populus Dei,dcvocatus ad Christum factus &vocator est populus Dei. Tert llaanus aduersua Marcionem lib. cap. 23.sic intel
lexit sed per obscure loquitu ait tamen usque ad tempora Christi populum gς
itum dictum non populum Dei scilicet. Iudaeorum populum appeti tum popu lum Dei, post Christi aduentum extensam hanc misericordiam in omnea getates, nullumque exceptum in miseratiorine, sicut nec in vocatione.sic hunclocii
intellexitAUgustinus de altercatione ecclesiae & synagogae sub finem,&η. ad SIMplicianum quaestione secunda , ubi
degentibus dictum ait:yocabo nonplebum meam plebem meam , ct non cile ctam dilectam. Et ra .in quaestionibus ςX veteri Testamento. q. M. & libro IQex Epistola ad Romanos de gentibus di, ctum ait: Uocabo non plebem mea pi , bem meam,&non dilectam metam dile. etam meam.Sic CHRysostomus I. ZI in expositione Psal. 2a. sub finem. α sta Um ri . in Psal.a & CYPrianus libr. Laduersus Iudaeos cap. 19. Hlfronymus Iomo r. q. Io.adHcuibiam dehoesoco mirabiliter disputat: lidaduerte de praedestinatione Hl Eronymum, AMBc sum,CHRylostomum,dc allor sere veteres omnes in alia esse sementia quam Augustinum&D.Thomam,quoru scatentia in schola Theologoium est recepta , nec immerito, cum lilc locus testi. monio duorum Apostolorum Petri ix
Pauli sit de vocatione gentium ad Christum pr dictus, Ecclesiastici omnes sicin erpretentur. Theodoritus tamen de temporibus Zorobabelis interpretatur in typo temporum Christi,tam sunt quidam Iudaicarum rerum amatores,qualis Theodoritus hic & Theodorus Antiochenus mihi esse videntur,qui toto caelo distant a diuino illo Theodoreto.Nec illud ferendum quod faciunt interpretes, qui libris quos vertunt latine, multa admiscent de tuo, veluti interpres Origenis in cap. 9. ad Romanos ictabit Rpo- solos addere S mutare multa, quod falsissimum est. Origenis scae per contra sensit:at dices quod nostra vulgata conuenienter Hebraeae lectioni praefert mi
38쪽
sericordiam consequutum, &c. Apostoli dixerunt dilectam , iuxta LXX viros.s. quod verbum hebraeum hoc & illud si gnificat: ordinem latum orationum in. uersum reperies in Apostolis: & quis unquam citauit scriptorem, ut putaret se necesse habuille numerare litteras &syllabas. n i utrunque significat mise recidc diligere.
nus ad me, adhuc vade & diligemulierem dilecta amico, dc adulteram, sicut diligit Dominus fi
lios Israel, & ipsi respiciunt ad
Deos alienos,& diligunt vinacia
L xx. Et dixit Dominus ad me, adhuc latae, cir dilige mulierem diligentem mala, adulteria, sicut diligit
Dominus ios Israel, sit autem respi
ε Oc caput mysterioru Chri 9 ς' sti est refertissimum , sed
querebar antea THeophylacti scripta intermixta α adulterata multis locis esse Theodoriti scholijs, dc Theodorii tiocheni, qui Rabinica sunt consectati, nunc maius urged malum: hoc capite pro Theophylacti commentari,sic haTheodoriti irrepsere,Theodotitus longe alius a Theodoreto antiquo illo doctissimo,' sanctissimo Theophylacti faciem is duit, ut magis fallat, omittendus igitur
Theodorit est&detralieda illa periona Theo hylacti quam indui sine fallat quequam. AMBROSius epistolarum libr. 6. epistola. yy. ad Horoncianum de diui- o t
sione prophetica bonam huius capitia partem explanat. In hoc principio videtur signis careelse sermonem de Synagoga Iudaeorum ut prima illa meretrix, de qua in primo capite populi gentium typus fuerit, ut supra est commostratu. qui populus ad Christum accesserit,&Christo matrimonio spiritali litiunctus lotus sacro baptismi lauacro, & ex meretrice, & filijs meretricis facti sint fili j Dei,secunda haec meretrix sit siynagoga ex qua reliquiae quae saluae factae sunt
crediderunt: sed inquies superior meretrix utrunque populum significat . ut ostensum est,bene est,illa utrunque populum significat& precipue populum
gentium,haec meretrix, te qua nunc serino fit Synagogam ludaeorum praesignificat. Idem putat Hieronymus tomo primo ad Gerontiam de Monogamia ubi Synagogam esse ait hanc quae post adulterium,& negationem saluatoris sedet plurimo tempore sine altari,sine sacerdotibus ac Prophetis expectans consortium pristini viri,ut postquam intrauerit plenitudo gentium tunc Israel saluus fiat &c. quae ibi leges,& idem Hisronymus tomo.ῖ. ad Rufiunum,de iudicio Solomonis de hoc loco notat digna notatu,quae contra quosdam leges qui ecclesiam scribunt meretrice,& adulteram appellari,& antequam ecclesia esset vocata a Christo vera dicum,postquam vero ecclesia est Christi sponia, blasphemia mihi videtur,quod D. Hi Eron.uertit,dilecta amico,Lxx reddidere,diligentem mala,quod punctis fit ut verbu actiue signifieet aut passive, ut dilectam Ecdiligentem vertere possis. VI amicum, significat &malum vatijs tamen puctis,
i utraque transsatio congruat heb aeqlictioni quod reddidit Diuus Hie in .ec adulteram ertere potes & adulte ras,sive adulteria addita littera quae addi freque ter detrahi soles, dc tam sev quenter,ut nihil fiat frequentius. conducitur ergo meretrix pretio certo, d, quo dicem ea meretrix ae mesa di-
39쪽
diligit; & adulteria,quae meretrix typus est syriagogae, quam Deus conducit, dc auget beneficiis,ipsa autem synagoga diligit idola & Deos alienos, & amat Vinacea Vuarum,res casias & vanas , sic enim
appellat idola. Nam quod reliquum est ex uua pressa in torculari hoc appellatur nomine, quod utilitatis iam nihil habet,nisi ad id adhibeas ut ignem foveat, sic alant, dc porcis aut auibus praebeant pabulum,quo nomine appellantur idola,quq utilitatis dc commodi nihil prorsus habent tantum porcorum sunt pa, bulum dc ignis alimenta. LXX pro Vina'
cea uuarum reddidere coctiones cum vvis Graece estpem nata cum Vui3.Pem.
nata porri, sunt bellaria dc tragemata ex opere dulciario,quae idolis osterebantur,qu cunque dulciarius pistor ex se caro dc melle conscii, dc in mille Mu ras sormat ad secundas mensas. Nam nosolum bellatia omnia dc mellita, dc opera omnia dulciaria,sed lectissima esculeta,&poculenta sacris Deorum adhiberi solebant ,ut allicerent omne genus hominum ad colendos daemones. VerbuHebraeum sic sunt interpretati tax quo aruseb, es, deduxere, id est,igne, asisse, ctiones. nabim, uuarum, ut significasse Videatur magis uuam coctam quale me,licraton est,ed alia genera,quae nostris teporibus fiunt, di in Christi Domini ruis tali adhibemur mensis secundis ab antiquitate more quodam derivato. Nam olim Deos sacris adhibebantur nectaris nomine, rabini lagenas interpretantura, Hieronymus vinacea vertic, significat hoc verbum fundamenta etiam ut varias habeat interpretationes.
quindecim argenteiS, dcc oro oria
de eta timidio coro ordei, & dixi
In Osee γET sedi eam, Canon Augustini est,
ut tropicis locutionibus misceatur Veritas,quod genus dicendi Quintili nus mixtam allegoriam nominat, populus Israel vinea Dei Sabahot dicitur apud Esaiam,pro hac vinea allegorice dicitur adultera mulier,huic allegori miscetur veritas, ut de hac adultera muli re loquatur Dominus tanquam de vera vinea , sedi eam, inquit, id est, pastinaui eam vineam , de muliere adultera dc desiijs Istael loquitur Propheta tanquam de vinea quam fodisse de pastinaste ait quindecim a genteis,pro fodisse Lis coduxi vertete, quod Hebraea vox Vtrun-oue significat pastinaredc conducere.D. Ambrosius Epistolarum lib.6. Epistola. 9.ad Horantianum,cum dirijsset sepin
narium numerum ad vetus testamentu
pertinere, quod sabbatum, id est, septimus dies Iudaeis fuerit sacer quo die Dominus requieuit ab omni opere quod patrarat,octava dies ad nouum Iestame- tum pertinet, quando Christus resurrexit,isti ergo dies sunt septem dc octo, de quibus Osee dicit,quod eo numero conduxerat sibi, dc acquisierit suae vineae si dei plenitudinε sic enim habet, dc abi
sic conduxi mihi quindecim argenteir.ec coro ordei c semicoro ordei, dc Ne beluini, praeceperat enim Dominus insuperioribus conducere eam, d conduxit mercedem quatitatis exprestit: quindecim argentei .ex septem dc octo comstant, significatur ergo Propheta accepisse coni ummationem plenae fidei duorum testamentorum pretio, dc Ecclesia Vtroque testamento plenitudinem fidei accipit. Primo testamento quod sep tenario numero significatur acquisitus est populusIudaeorum. Secundo testamento acquisitus est populus nationum regentium .Fide ergo plena conducitui meretri vel ex gentibus,vel ex adulte- .ro Iudaeorum populo. Quod autem dixit in coro dc semicoro ordei. In coromensurς plenitudo est in sem icoro se mi plena mensura,plenitudo in Euang
40쪽
ii , se ni persectio in lege iuxta illud:
Non veni ioluere legem sed adimplere. Idem Ambrodib.9. fpistolaru Epist.76.
septumus,inquit, dies legis veteris mysterium sigia ficit, Octauus resurrectionis, iuxta illud Osee: Conduc ubi fornicaria qua decim denarios eo quod gemino aere veteris Uc noui testamenti, hoc est integro fidei pretio mulier illa vago quondam & meretricio gentium con- uenarum comitatu fulta conducitur αconduXit eam gomor ordei sic senatu mor perordeuin significat quod impersectos vocaret ad ficem ut persectos redderct,per gomor intelligitur plena me sura, pcr lentigomor semiplena, plena messera in Evangelio eit, semiplena in lege,
cuius plenizudo nouum eli tella mentu, ut dixit Domi mis: Non veni soluere legem sed adimplere. Gomer siue Chomer,Coru est Chomor re corus trigismia continet modios. Modius porro no stros continet duos celemines. Sed quaquam D. Hieronymus vetat in luto auru da quaerere,id est,in Iudaeorum & Hsmicorum scriptis quaerere Christum Malibi grandis prudentiae hoc esse dicat,
ut in luto quaerat aurum tame ex Theodorui coininendat iis quaedam e cerpa, ex luto, scilicet,aurea,Nebet vini Hebraice non ei , seti confesti res eii inter sanctos multaex lectione Hebraea excidisse se quae lunt in trailatione LXX virorum, tu de re libidictum est latius, Theo- cocitus Nebet vini ebrietatem Iudaeoru significat qui videntes non vident Chrisum, ct audientes non audiunt, quod
ebriorum et 1 peculiare , sed mihi magis
placet. vi ad xbrietatem spiritalem referas,conducitur enim adultera ad persectione in s dei, persectione veteris testamenti quod nouo est perfectum &complectum,huic persectioni magisco gruit spiritalis ebrietas quam ullac citas aut amentia, ct Nebet uterest vini, aut pluuia vini,& meretrix siue adultera h. cdducitur quide Nebet vini, utre vini, i l lod Nebet utrem significot, sed Comment. Nebet hie cuius rei sit typus indicat Elymologia iuxta canonem interpretandae
scriptur . Nebet pluuia est a Nabal verbo quod latine sonae cadere, quod pluuia caelo cadat, & sanguis Christi quo conducta est Ecclesia ex gentibus & ex populo Iudaico quae una est ex utroque populo, sanguine Christi empta & conducta est &acquisiita. Nam hoc verbum Hebraeum significat etiam, iuxta illud Actorum . . quam acquisiuit sanguine suo, qui sanguis velut pluuia est effusus, Sirrrgailit locum ubi ctiaci suffixus est Dom inus, & essunditur todo orbe quotidie per omnes Ecesesias veluti pluuia quaedam c testis, nam virtute caelestis Spiritus Sancti vinum transubstantiatur
in Christi sanguinem. Nebet igitur hic vini sanguis Christi est pro nobis S pro multis ei rusus, veluti pluui caelesti; sed attende illud pro multis forma Hebr a dictu est abim pro infinitis pro inn merabilibus, iuxta illud, quam dinum
D. HIE R O. Dies multos ope ctabis trie no fotnicaberis, dc noeris viro, sed ego expectabo te. Lxx. Dies multossedebis in me nou fornicaberis,nec eris tro, ego in te.
- nus,inqui Christus collegit intacletia nationes,& expectat Istaei,nec legem habenterisquς doceat agenda nec sacra,&c. Deua seruat Iudaeos in medit tione librorum sacrorum cum libri sacri illis sint obsignati, ut putat Origenes. I. sys. in Iudicum. c. 6. Homelia. 8. cum enim citasset haec verba, Quia erunt iiiij Israel multo tempore sitne rege,&c. subiecit,vides quanta apud illos siccitas permanet, quanta ariditas diuini sermonis. Non seruantur ergo Iudaei a Deo in meditatione scripturae sacrae quandoquide Iudaeis scriptura sacra clausa est &ob-