장음표시 사용
171쪽
gemgum di Apre: Non habemus regem nisi Caesarem. Nam paulo infra hoc citat ex Euangelio, ubi est rex tuus maxime nunc salueere in omnibus urbibus tuis R ex ille Caesar, quem praeoptasti t. bi ad
stet: &. salvet te in omnibus urbibus tuis, phrass Hebraea pro cum omnibus urbibus tuis quamuis tot habeas urbes, cum
enim vallata a Romanis Iudaea est post
crucem Domini erat potentissima, plurimas habebaturbes, ct municissimas,&opulentiis imas: ut in prophetam Amos dicendum eli, Deo bene iuuariae. Quam uis ergo munitissima potentissima es,
salvet te, & salvet reges tuos, ct Iudices tuos,quos peti jsti a me. Nam Vespasiani duo imperatores Romani qui vallavere Iudaeam periere intra breuissimum,periere letho malo, & quotquot Ecclesia sunt persecuti ut in Ioelem dictum est,acerbissimas luere poenas. Reges quoque & po-tifices petebant tuos potentatus a Romanis &a Romano imperatore.Quod vertit D. Hierony mus desudices tuoS,de quibus dixisti: reddidere tax, iudicet te que
dixi sti,da mihi rege & principe.TULO. tu petiisti regem,& principe, hic iudicee te,& te perdat & vastet. Dixi: ii: non habemus regem nisii Caesarem. Hic ergo rexque praeoptasti te vastet & ulciscatur te, α tuas urbes ferro & incendio deleat. Quod enim inquit, repudiauere filium Dei,& sibi regem delegere Caesarem: tra dicit Iudaeos Deus Romanorum Imperatori, & per eum regem quem sibi petiue M , Iudaeos deleuit Dominus: haecfere
eophylactus. Quod in vulgata lectione est iudices tuos Hebraice est iudices tuos, si detrahas litterulam ver tere potes:iudicet te,ulciscatur te,& va. stet te,nu N, vox est indeclinabilis,quam vertere potes singulatiter, & pluraliter quo velis casu, de quibus,&quem, Da bo tibi regem in furore meo , ct auseram in indignatione mea a quod Domino ludςi dicere poterant regem illum da tum sibi a Domino esse, respondet Dominus,ita esse; sed se indignatione fecisse, &
ira, ut concederet hoc illorum stultae uoluntati, ut educti malis intelligerentdaei humana imperia non polle seruate quenquam, sed Dei regnum ocimperiti: sic T HEOPH Υ.hoelo ,inquaen prid apparuit maxime, d leuit en: m Deva Iudaeos per eos ipsos imperatores Roma nos, quos sibi Iudaei parauerant defensores, quod Lm translatio plane & aperte signi licat; nec ad captiuitatem decem tri buum , nec ad Babylonicam referri potest,in sola enim vallitate inuecta a Romanis iudicati & puniti sunt Iud i dcla S uersi a Rege illo Romani imperii, que si bi ludaei regem delegerat. AUG VST.
de natura boni aduersus Manichaeus nulliam iniustitiam esse docet, malis rege malum a Deo dati ait enim cap. 32. imitalud Dedi eis regem in ira mea: iniustiam inquit non est, ut impij accipiant nocedipotestatem &. sic bonorum patietia prombetur & malorum malitia puniatur. Ido
A U G UST. contra Iulianum Pelagia
num lib.s.cap. I. de rege Saule hoc inter pretatur: Lauda, inquiens, regem Saulem quia ipse fuit poena peccantium dicente Domino : Dedi tibi regem in ira meavquod si ita interpretere erit typusImperatoris Romani, quem sibi petiere reget est enim scripturae canun , ut quotlcs, Propheta aliquid ex vcteri testamen I citetur, intelligamus citari tanquam res, de qua agitur.Typus illic enim praefigu'ratu est, I in passione Dini futuru erasica hominem rege Deo regi pr tulere Iud i.
Vulg. D. HI E. Colligata est iniquitas Ephraim Sc absco di-
tum peccatu eius,dolores parturientis venient ei.
Ephraim absconditumpeccatum eius s. Arei quasi parturientis Peniem ei.
TH S OT HYLA. colligata est ini
quitas, coniuratio facta est princi
172쪽
pum di sacerdotum, ut quaereretis rege vobis, quaerentes vobis ipsis malum,quido a me deficere parabatis ad Caesarent, dc dixistis, Non habemus regem, nisi Caesarem:& repulistis Dei filium,regem hu- mucionem praeoptastis habere,qua DemΗ c serm heophyla s. test tamen haec coniuratio, & colligatio iniquitatis ad consilia Iudaeorum referri, Cum Matthaeiar. Coeperunt consilia sacerdotes &seniores populi contra IE S V M. de qua
coniuratione Matthaei. I a. pharisaei consilia faciebant aduersus I E S V M,& cap. an consiliu inierunt ut caperent IESUM dc similia multa, quae in litteris Euangelicis reperies. Dolores parturietis veniet oi lege Iosephu,cu alijs locis multis, tu de bello Iudaico lib. 6.cap. o.& cap. 42: quibus intelliges Iudaeos prae malis quibus cincti erant fuisse attonitos, oculis captos, mentis inopes. T H E O P. dolores
calamitatum venere Iudaeis post crucem
Domini. Ephraim appellati infideles ocincredulos Iud os dictum est millies peccatum absconditum cauebantenim ne
tumultus seret in populo TH EO PH.
occultu erat peccatum occidentiu Dominum,plenum dolo & simulatione.Dicebant enim,lecundum legem debet mori,
piens, nunc enim non stabit, in contritione filiorum. Tran LXX. solius tuussa es,quia
nunc non habit in contritione torum. JPse filius non sapiens, tax Iste filius
tuus sapiens sine negarione tales varietates Hebraice sunt quamplurimae, ubi quaedam cum neg tione legantur,quaedam sine negatione, quae ut concordent
inter se fit faciles alterum interroganter legas , cuius responsio est negatio. Sic T H EO P . iste filius tuus sapienslinterroganter legit cuius interrogationis renponsio est,id est non sapiensa H E O P.
imo stultus & insipiens populus,qui scie
bat legem & prophetas ,&memoria tenebat, dc sapientem & prudentem eu es.se oportebat dc talis videbatur,cum vere non esset sapies, sed caecuso stultus.Nost abit in cotritione filiorum in T H E O. Non stetit inRomanoru obsidione ummatres prae fame filios parieti allidebatdc conterent ut illoru carnibus vescatur,
lege Iosephu de belloIudaico car. od Hiero.& Lxx reddidere Munc, Hebraice est,nv M est lepus: quod argumentum est deesse Hebraice litteram unam rivi dictum, dc comonstratum est in nostro Apologetico fusissim, En translatio D.
Hiero. & translatio LXX aperie arguunt Hebraice legendu esse riny nunc:& non tempus:pro contritioneHebraicE est
be mimat ut in illo Esait cap.66.Nuquid ego qui alios parere facio, pro parere facio eit verbum hoc amisiquod significaesaso stangere aquas,quod obstetrices dicunt quebrar las quas sub partum infantis. Potest ergo hoc etiam sic explanari: In contritione filiorum,in partu filiorumcu patiet ecclesia filios,iuxta illud Esaiaer Quis audiuit tale aut quis vidit huic simules nunquid parturiet terrain die una aut parietur gens simul' In hoc Ecclesiae pa tu , cu Ecclesia uno die peperit tria millia, vi leges in Apostolorum actis, in altero quinq; millia, Israel, qui primogenitus fitius Dei dicebatur,non stabit,non erit,fugiet,Christo potius aduersabitur. No est praetereunde' silentio Lactantium de religione dc sapientia lib. cap. r 9.hunc locu legere mutata distinctione iuxta Lxx, ut ad Domini passionem,postea ad resut
rectionem reserat,& Lactantius tempori bus Christi proximus erat cu enim templum Domini subuerueretur,sub Adriano opinor,ipse in Bythinia docebat arte oratoriam,vt ipse Lactactius ait, cui de se ita scribenti maior habenda fi des quam alij cuiquam. igitur tempore castigatiora filiue exemplaria Lxx planum est, nec in ea tantu Iudaeis desudaizantibus licuisse, ergo Lactatius eo loci sic hunc locu enar
173쪽
rat dccitat. Hic est filius meus sapiens, propter quod nunc non resistet in cotribulatione filiorum suorum,ut sit sensus
hic est filius meus dilectus, sapiens, quippe ipsa diuina sapientia non resistet Iudaeis, sed ad pastione se offeret, Id enim
est in contribulatione filiorum, cum eutribulabunt Iudaei, qui Hij Dei usque ad
illa dicebantur. Dices nihil tale eit Hebraice, muta unam litterulam in alteram
ct Hebraea lectio hoc planius sonabit, si pro lo, non,legas li, mi hi, verter Hebraea lectionem: hie est filius mihi, id est filius meus,sapiens, ipsa diuina sapientia &c.vides quantula mutatione.' an ty Hebraea lectio cum ea lectione congruat, quam citat Lactantius. Na quod Lxx interpretatio discrepat ab hac lectione, quam citatLactatius udaeiot dixi in nouroApologetico libr. a. multa in scriptura vitiarunt malitia,& negligeti adeo ut in scriptura frequenter duplex sit lectio, ut bene exercitato homine sit opus,ut verum scripturae sensumvirique lectioni reddat. Non celabo tamen lectorem: T H E O. non legere: filius meus sed filius tuus :&hanc lectionem circunferre exemplaria Grς .Idem est sensus utriusque lectio. nis,quod si legas,hic est filius meus: verba eram Dei patris iuxta interpretation e Lactanti; si legas hic est filiustuus sapies: erunt verba prophetiae ad ipsum Deum.
Vulgata iuxta haec sic explanabitur: ipse filius non sapiens, id est de quo Iudaei dicebant,quid hunc auditistinianit : nunc enim non stabit,non resistet Iud is in cotritione filiorumaeum eum conterent &cruci assigent Iudaei, olim dicti filij, ct
ostendi libro a. Apologetici personarum mutationem in Hebraea lectione essestequentissimam.
Vulg.D.HIE. De manu mortis liberabo eos,& de morte re
Transti. LXX. De manu inferni li
berabo eos, te morte redimam illos.
EV s L BIV S Caesariensis demonstra
tionis Euangelicae lib. . demonstratione Iruast, c verba esse Christi Domini seruatoris nostri de morten de inseris triumphantis,cum veterum patrum animas ab inferis eruit. De manu inferi, inquit Dominus,liberabo genus humanu, de morte redimam fidelium animas:&c. quae eo loci adiecit EV SE. eodem modo HIER. haec verba interpretatur.O RI. in c.s epist.ad Romanos interpretas huc locu.De manu inseri eripia eos: descedit, inquit,Christus in infernum, ut liberaret eos qui in sinu Abrahae detinebantur .de quibus multa corpora sanctorum resurrexerunt cum illo ait Euangelista. Unde illud etiam prophetae, Ascendens in altu captiuamduxit captiuitatem.Ita Dominus per suam resurrectionem mortis regna destruxit. Nam de ipso tyranno de- fruendo Apostolus:Nouistimustinquit, inimicus destruetur mors, regnum Vero mortis iam destructum est, destruendus est in nouissimo,id est,in fine saeculi tyranus,qui iam non regnat,sed regno depulsus latrocinaturo ideo Apostolusimnergo regnet peccatum in vestro mortali
quoque in eadem sententia est , tamen ut intelligas verissime a me dictu esse comentari;s TH E O P H Y antermista eL
se commetaria nelaio cuius qui magnopere Iudaizet, usque adhuc THE ORad vastitate Iud te retulerat omnia: ad ea
inqua quae Iudaei post Domini crucem a Romanis est importat hic hi c quae plane ad resurrectione fidelium,& ad Christi Domini resurrectione spectant, ad Babylonios refert & ad dece tribus, & eodε retulerat multain principio huiuscapitis. Postea ad Christu refert Lactatius locis citatis capite saperiori, haec verba de Christi Diti resurrectione enarrat. Legit enim singulariteriDe manu inferoru erua eu.i. excitabo eu ab inferis, pluraliter inquies scriptu est:erua eos, parui reseri .erua eos
Christu, scilicet&sanctospatresut significet cuV hristo Diio excit eos sanctos pa
174쪽
tres, nec excitandi Christum solum. Et mutatio numerorum frequens est HebraicEvt monstratuin a me est in Apologetico.
tua o mors, ero morsus tuus inferne.
' Translat. LXX. Vbi est causa tua
mors,)bi en aculeus tuus inferne. z.A Rust. contraPelagianos hypog- J nosticon libr.a. in fine,Dominuirin Oiee Propheta morti minitans dicit,
ero mors tua d mors ero morsus tuus inseme,mors ct infernus inquit in diaboli persona dicta intelliguntur, quia perip- .ium delinquenti homini accedit mors, . id est priuatio vitae. Christus Dei filius
mota extitit mortis; & morsus inferni, quod iustus & innocens affigi cruci paLususest,& lancea transfigi,morsus ergo in Iserni factus est Dominus cum se ab eo 1 tanquam esca dest carnem suam subi cipi passus est , qua non satiaretur sicut mccatoribus, sed absorberetur.Propter quod dictum est,absorpta est mors in vi ctoriam. AmbroesoLIsQ in veteri testa-
meto inquit, amarus morius est mortis. Inde deuorauit mors praeualens in no- .uo testamento siauis morsus est vitae, aquae mortem deuorauit. VndeAposto-
.lus euorata est mors in victoria.E VSi. Pamphili de resurrectione Domini &-victoria qua mortem vicit & deluseit tione a mortuis sdelium haec interpreta
tur, cum mortale hoc corpus induet im.mortalitatem Eodem modo interpreta-itur D. Hieronymus ex D. Paulo:vt praesignificetur hoc loco Victoria qua Christus mortem vicit, dc nos sertis fecit vi .ctores,cum induemur immortalitate mgresurrectione mortuorum . Et subijcit: Quod Paulus de resurrectione Domini cst interpretatus, nos aliter interpretari, nec possumus,nec audemus.Quod eo di
In Osee .ns: Dxerim,quod Theophylact. siue is Theo.
dorus, aut Theodoritus est, qui Iudaica solet consectari, ad captiuitatem Babylonicam , siue decem tribuum conatur haec referre , quanquam postea eb regreditur, ut interpretetur eodem modo quo Hieronymus dc Eusebius. Vbi est mors contentio tua,ubi est mors aculeus tuus.August.de peccatorum meritis,& remissione contra Pelagianum lib. .cap.H. Aculeus mortis n9uit, quo mors facta est,peccatu m est, cuius peccati punctu mortificatum est genus humarum.Hunc locum Apostoli verba declarant.Cum mortale hoc, inquit, induerit immortalitatem,tunc fiet strino,qui scriptus est, Absorpta est mors in victoria: de resurrectione corporis agebat, cum absorbebitur mors in victoriam resurrectionis corporis. Morti ergo corporis hoc dicitur, hanc absorbebit victoriosa immortalitas: morti corporis tunc dicitur, Ubi est mors victoria tua ut conte-tio quia omnes sic viceras, ut etiam Dei filius tecum confligeret: teque no vitaindo, sed Iulcipiendo superaret, vicisti in
morientibus, uicta e n relargentiburi
Aculeus tuus hoc est peccatum, quo puncti & venenati sumus, ut etiam in nostriscorporibus fieres tandita, ut ea talogo tempore possideres. Sed quid iuuat hoc dicut aliqui: nihil tale Hebraice habetur, nec in nostra vul aia,quae ad veritatem Hebraicam translata est:quasi di .cant: Apostolum nos deludere, & citare quae nusquam sunt,& A V G U S. &caeteros veteres, qui haec ex litteris sacris citant. Minime gentium,Christus in riuato loquitur, qui ait; An experimentum eius quaeritis,qui in me loquitur Christi, Christus loquitur in Paulo , ergo qua: Paulus loquitur vera sunt, loquitur enim in Paulo ipsa veritas : nos deludere, aut sallere nullomodo potest.Quid ergo dicemus t Commonstrauimus in nostro Apologetico multa ex sacra scriptura aut malitia Iudaica, aut iudaica negligentia esse expuncta,idque testimonio vete
175쪽
Ium patrum tam Graecorum,quam Latinorum. Addidimusque demonstratione quam ad oculum vocant,ut quilibet,qui seiret Hebraici, sibi ipsi credat, i suis ocular,nec credat Iudaeis qui se diligetis. fimos semper fuisse perhibent in seruanda & scribenda scriptura. Credat potius
mos Iudaeos fuisse scribit in transcribenda scriptura, dc seruanda. Ergo in rebus
set tis Hebraich duobus locis verbis
eisdem si ea conferas incurret in oculos, etiam si non sis magnopere attentus,li malitia Iudaica , aut negligentia : cum In
huiusmodi rebus in duobus locis scrip tia Hebraich verbis eisdem in altera parte reperies deesse orationem integram, quae ei 1 in altera: verba deesse in altera, quae in altera sunt : nec minus dicas eDie sacra, quae lunt in altera parte , etiam
si, in altera desint. Huius rei exemela sunt libro secundo nostri Apologetici
capite. 6 . ubi monstratur deesse orationes alibi,& alibi esse in rebus scriptis Hebraice in duobus locis verbis eisdem, nec ideo minus habere fidei dicedae sunt orationes, quae sunt in altera parte scripturae Hebraicae, etiam si desintan altera, ct ita non minus habent fidei quod de .
sint Hebraich, quod post Euangelium
aut malitia, aut negligentia Iudaica exciderint ex lectione Hebraea, quae sunt in litteris Euangelicis , ct desunt Hebraice, .ct quae sunt HebraicE, & desunt in litteris Euangelicis non minus fidei liabere dicentur, quod utraque a Deo sint dicta, qui loquitur in prophςtis, & in lata teris Apostoliciso Euangelicis. Ergo il-Ia: Ubi est mora contentio tua, ubi est mors aculeus tuus citata ab Apostolicis, post ipsos Apostolos malitia, aut negli, gentia Iudaica expuncta, quorsum minus habeant fidei, quae Spiritu sanctus per Apostolum est locutus ' Quae rursum Hebraic E sunt illa , scilicet. Ero
mors tua, b mors, ero morsus tuus in
serne, quod non citantur ab Apostolo, ec sunt HebraicE, & in vulgata D. Hie.
mnymi quid minus fidei habentlla hoe
igitur loco ex Hebraeo censeo supplenda Graeca, dc Graeca ex Hebraeis. lR E. N AE U S. libr. tertio. capite. 38. Victus erat Adamaec ablata erat ab eo omnis vita; & propter hoc victo a Christo rursus
inimico, recepit vitam Adam, nouisai
ma autem immica evacuatur mors, quae
primum Iominem possederat, inde diactum est Ubi est mors victoria tua l ubi est mors aculeus tuus' quod non poterat iuste dici, si non ille liberatus esset, cui primum dominata est mors : illius enim salus euacuatio est mortis. Domino igitur vivificante Adam, id est hominem euacuata est mors. A U G V S TI. de peccatorum meritis ec remissione libro. 3.cap. II. pro, Vbi est mors victoria , tua: legit, ubi est mors contentio tua, lsuod apud Paulum non legerit νῖκος cu ι id est victoria: sed νεικος , ες contendio tua ,& subiicit Augustinus ex Apollo-lo, eo absorbetur mors in victoria, quo corruptibile de mortale hoc induit immortalitatem :& mortis aculeum peccatum fuisse ait, quo mors est facta, quo peccati punctu, aut punctione mortis c tio facta sit. Qii it rursus A VG U ST. de qua morte hic mentio fiat: respondet docente Apostolo, hic de resurrectione corporis verba fieri, qua absorbebitur mors in victoria. Idem AUGUS TIN U S. in ilia verba cap. 8. Euangelii Ioannis, si ergo illius vos liberauerit, ,
Quando inquit, plena & persecta liber- rtas erit, quando nullae inimicitiae, quando dicetur, Vbi est mors contentio tua, quando non concupiscet caro aduersus spicitu m,nulla erit contentio inter spiriatum & carnem: cum mortale hoc induerit incorrupt ionem. Ergo contemptionem Augustinus nominat, illam quae inter spiritum & carnem est, qui somes peccati, ille velutiactus pugnae,qui transit in baptismate reatu, manet actu:&in Epistola. s . ad Dardanum, Renatis inquit,n obis ex aqua & spiritu sancto condon iis nobis omnibus peccatis,tamen Κ 6 manet
176쪽
manet ad exercitiu contentio illa propter quam dicimus, Dimitte nobis,quod vincimur aliquando, utinam non saepissime: quoad in resurrectione dicaturi: ubi est
mors victoriatua,qua nosvincebas, vel pugna tua & contentio. De utraque ergo morte dicetur non de morte corporis
tantum.Declarat hoc magis Λ V G V S. 8o.quaestionum libro. I.quaestione. 8o. disputans enim de hoc loco mortem,inquit, significari arbitror carnalem consuetudinem, quae resistit bonae voluntati , ob delectationem & voluptatem. Alioquinon diceretur:ubi est contentio tussi non resisteret,& repugnaret: hanc mortem peccato meruimus. Vbi Augustinus mortem nominat peccati Hmite, quo caro concupiscit aduersus spiritum. Liberabimur, in resurrectioneaeum dic turri ubi est mors contentio tua. Igitur tota haec lis est,utrum apud Paulum legi de
beat νικος cumi Victoria,an νεῖκος cum B,
id est c6tetiosode modo legit CHRYSOSTO M VS in sermone natiuitatis sancti Ioannis Baptistae ex capit. primo
Lucae ubi verba haec esse docet superna- potestatum, quibus comestantur Christum mortem deuicisse, ut nos qui mortui iam olim tenebamur, immortalitate caperemus,&c.Legit ergo CHRYs O s T O M V S ubi est mors contentio tua AM B R O S. de figura saeculi cap.
9.Mortem ne timeas, si geras Christum, in quo dicere potes: ubi est mors victoriatua, etenim cum vetus homo noster affixus est cruci, destructum est peccatum, obtusus aculeus,vacuata culpa,nuc non vetus homo in nobis, sed noua creatura,habens in se similitudinem Christi, cuius mortis similitudinis consepulti, imaginem vitae eius as. sumpsimus, alas gratiae spiritualisacce-
In Osee Vulg. D. HIE R O. Consolactio abscondita est ab oculis meis, quia ipse inter fratres di
uidet, addueet Vrentem Ven: tum Dominus, de deserto ascedente, &siccabit venas eius Mdesolabitiantem eiust,pse diripiet Thesaurum omnis vasis de*derabilis. . '
Transi.L x x conssutio absconditur ab oculis meis, quia ipse inter fratres di
num ex deserto super eos iccabit Penas eius, desolabiisentes illius, iste arefaciet terram eius, . Omnia ri a desederabilia. Conselatio abscondita est ab oculis
meis dicendum ex CHRYS. in Amos Prophetam est: sanctos prophetas prae charitate identissima angi vehementer solitos ob impiorum peccata, quibus a Deo acerbiusimas merentur poenas. Dolet ergo Osee propheta, quod quamuis Christi instet aduentus, quianscriptura consolator dicitur , iuxta illud: consolamini ,consolamini popule meus Esaiae. o. consolatio tamen inquit,abestaboculis meis,quod hic unigenitus fi lius Dei, alioquin paractetus & contolator, diuisurus sit inter fratres: quosdam I daeos recipiet, quosdam excludet ab E clesia.Excludet incredulos, recipiet reluquias, quae saluae factae sunt. Huc spectat
T H E O P H Υ. quamuis illud: diuidet
inter fratres, refert ad illud Euangelicu: gladiuu heni mittere in terram,ut fratre fratrem tradan Adducit urentem ventu
Dominus Christum inquit T H E O-l P H Y. quod Deus ignis consumens est, qui consumpsit mortem ascendens des deserto, de sacra virgine. nquita H E O
177쪽
PHYta quae terra invia, sine pluuia humani seminis fuit. Lege quae scripta sunt in illa verba Esai et cap. s. sicut radix de terra sitienti, & siccabit venas eius lantem mortis & peccatorum nostrorum,quod
signiscant etiam verba illa desolabitiantem eius Diripiet Thesaurum omnis vasis de*derabilis terram morta. lem, carnem humani corporis sanct rum suscitabit, quae a morte tenebantur. Sanctorum namque corpora vasa de*derabilia nominatur. Id c sere T H Ε Ο PHYLACT US. Eodem modo inte pretatur hunc locum D. H I E R O N. t mo. Od Theodoram in epitaphio Luci-mj Betici, eodem spectat in commen tariis in hunc locum.
Samaria quoniam ad amaritudinem concitauit Deum
modo scidit te a credentibus, sed etiam crucifixit filium Dei, & sitientem pota uit aceto. THEOPH YLACT V sin superioribus sepe Samariam Hierosolyma est interpretatus , quod peccatum Samari et exsuperauit. Hoc loco ad Samariam hoc retuli non ad Hierosolyma. Sed sertassis non est is T H E OPHI LACTUS , sed THEODO.
ut epe monui.Tertullianus, cum alijs locis um aduersus Marcionem libro. 3. capit.8. Archomas Sodomorum appellat,Esaias Iudaeorum Principes, & populum Iudaeorum nominant populum Gomorrhae.Et alibi, populus 'nquit, tuus Amorrhaeus,& mater tua Celaea et obsi.
militudinem impietatis, quibus verbis docet Tertullianus propter impietatis similitudinem Iudaeorum principes impientissimarum vibium nominibus nominari: interim Sodomorum principes, in teram Iudaeorum populum', Gomorrhae populum appellari nterim Amorrhaeuotaeum . Pergit Tertullianus : saepe AEgypti nomine totus orbis appellatur ob impietatis similitudine sic & Babylo Roma dicitur ob similitudine superbiae. aduersus Regem Assyriorum, aduersus Herodem intellige ob eandem causam. Ergo iuxta hunc canonem , ut aliis i
eis supra dixerat T H EOPH YLAC. ob impietatis similitudinem, Samariam Hierosolyma intellige. Quoniam adamaritudinem concitauit Deum suum Christum Dominum quem cruce an
cit & innumeris contumelijs in gladio pereant Nunquam hoc faetium ethducti siquidem captiui sunt Samaritae cum alijs partibus decem tribuum: non sunt ladio deleti.Potuit fieri,aiunt, ut gladio elerentur : prodidit scriptura ductos Risse captiuos,& ais Potuit seri ut det rentur gladio contra litteras sacras Sed frequιns hoc est ut Iudaei sua interpretatione faciant mendaces prophetias. Hi rosolymitae,quos appellat Samaritas, periere stadio & incendio , paruuli eorum elisi sunt,& foetae eorum scissae sunt,ut ex Iosepho millies ostendimus conuertere Israel ad Dominum Deum tuum verba sunt Christi vocantis It rael ad poenitentiam ab iniquitate quam fecerati
salvabit vos,nec hominum auxilia,si conuersus fueris & consessus toto corde I E-sVM CHRISTUM saluaberis, non equus te salvabit, sed sdes quae per dilectionem operatur tollite vobiscum veriba)R U P E R T V S: verba confessionis di precum vitulos labiorum R V P E RT V S: non tauros non victimas, sed labiorum vitulos, verba eonsessionis &laudis.quae victimae Deo sunt gratissimae
dc lacrificia &victimae. Qui verba comsestionis
178쪽
sessionisDeci redditis, audite quid Deus dicat: sanabo contritiones eorum λ V .PERT V s: verba Saluatoris haec sunt:
In gaudium: conuertam eorum tristi .llasan, qui ad poenitentiam contristati sunt, habentes cor contritum,& hum,liatum . THE OPHYLA CT US: Christus dum signa faceret. α prodigia,
sanauit eorum corpora, non sanauit eorum animas qui noluerunt credere,iuXta
illud:quoties volui congregare vos sicut gallina congregat pullos suos gratis sanavo eos gratuita peccatorum remissione. Assur non salvabit nos: hominum inquit auxilia vos non salvabunt superiequos non ascendemus Nec equi nos liberabunt,aut exercitus. Nec dicemus
vltra dij nostri: nec idololatrae vitra. erimus: siquidem post Christi crucem moli coluere vltra idola. Quia eios qui in te est misereberis pupilli .. T H E O
P H Y L A CT V S: ego, inquit, Dcus,
qui in te habito , miserebor Ilrael orba-Aum me patre Deo vero, α orbatum meo auΚilio : Pupillus lenim dicitur & Orphana3 puer paruulus patre orbatus.
inquit est O 'ολογως ήγο rutiat. φιλυγως ς eade m ratione, citra discrignen,simul omnes: quasi dicat, se nullo discrimine habiturum eos, qui se cruci fixere,& verberibus affecere dc con tumeiijs eos qui se a tam nes ariolaesere ab stinuere, ἡολοκυ τιμ το χρποπρος δε ξομα , qui meum nomen fuerint consessi
xecipiam. Vulgata sic explanabitur. Dili-Mni eo spontange, grati sponte,si con uertantur. Ero quasi ros istaei RU. PERTUs quando Spiritur sanctus virginem sacram obumbram e verbum patris in eius uterusn descendita H E O ' H Y L A C. Τὰς εμὰς ἐυaργυιπιας -οῦ-
beneficia praestabo ipsis, ut rorem , &florebunt ut lilium in medio spinarum.
Diicimus autem ex his praeter boni odoris fragrantiam soris candorem admiratione imbuere animos. Omnis anteni anima hoc corpore exuta , dc foeto
re, i csorribus peccati libera, & splendida , baptismatis induta stola, undi que splendet, diducet, & gaudio exultat, ut Esaias ait, Exultauit anima mea in Domino & induit me vestimento saluta
ris Germinabit Israel quasi lilium THEOPHYLACTUS. κρον λ μ
πζοτατον εχυι Τήν μεγεθος δἰ ουκ ἰκει, id est Lilium candidum i csplendidum habet odoris fragrantiam. magnitudinem non haber Et infra:
v ἀ, θρίτων κρίνειε ore , id est quando
in ecclesia Aliquem videris per sancte uiuere, & luce virtutum splendere coram hominibus appellato illum lilium . Et infra idem THEOPHYLACTUS: Huius instat lilii florebit Israel si Deum
nouerit, & desuper descendentem rorem exceperit illum,scilicet, qui descendit sicut pluuia in vellus, erit Israel si hoc fecerit in odorem suauitatis Deo qualis Paulus fuit Christo. AMBRO. SIVS postrema epistola libria. sub Gnem epistulae videtur hunc locum intel lexisse de his , qui ex gentibus in eccle- .siam introiere, quod ita esse verbum illud desertum innuit , quod in scriptura pro populo gentium accipi solet. Quod desertum nullo aratro proscissum est, dc nullo hominum cultu subactum,ita gentium populut nullo aratro callesti proicissus,nulla coelesti agricultura excultus,se Procopius :d permissus a Domino est viuere ut vellet . Verba Ambrosij sunt: soruit
179쪽
floruit desertum,ut lilium, cum intro iere electa gentium ad residuos populi, quo reliquiae saluae serent per electi nem gratiae, nisi sorte hic locus citatur
ab AMBROSIO ex Euia . RU. PERTUs cum THEOPHYLlegit Germinabit Israel quasi lilium
quia veri Ilraelitae Apostoli non in carne sed in spiritu sanctificauerunt , imitantes lilium Christum eorum magistrum , &doctorem . Erumpet radix eius ut Libanus. RVPERTUS non pulchritudine solum, sed fortitudine a horum Libani montis,erant futuri, quae arbores altissimas agunt radices. More nanque scriptur ,ut a me repetitum centies est in Esaiam&aliis locis, sancti arbores amoenissimae & procerae atque odoratae dicuntur: quales hoc loco Apostoli nominatur & praedicatores verbi exorti de radice Israel, id est Christi, ex cuius latere lancea suffosso Ecclesia est
μαι actu δ-ρκει, id est hoc loco prophera mentionem Libani secit, uod Libanus mons magnus est , & arboribus ornatissimus rectis,& radices altas habentibus,quae possint in longissimum dura. re tempus ut ostendat Israelitarum, qui ad Deum conuersi fuissent magnam fore gloriam & perpetuam. Ex infra: idem
Quando videris aliquem sublinita quς-dam de Deo eloqui,& radices suas longe lateque fundere , & diuiniores facere sermones,&discipulos babere verbi veritatis Libanum illum nomina. ibunt
πλητα Ταύλη, id est , rami Israel placentis De Apostoli,stilicet tui iere ad docendas omnes nationes. Erit quasi
oliva gloria eius T HEOPHYLA Q
κατακαρπον ροὶ προς ἐπιδειξιν , ουδ γὰρ in πορρζυυσιν αwτιὼ ς ι κ' νὸι,αδ ἀπολλι πιιι ο' ιώσεις, id est. Erit gloria eius quasi obva semper virens, scilicet, nec in tentationibus exiccabitur, queas modum nec oliua hyeme amittit folia. Verum quoniam multi sguram tantum virtutis habent, oportet, inquit oliuam esse frugi seram , fructus edere . ct non esse ad ostentationem solum . non enim Oliva est frugi perda, nec decidunt olivae Ductus, nec perit merces colentis bona fide Deum. Odor eius ut Li
ς ασιαν ,οιτ λιβανγ, id est, Libani suave olens fragrantia est , qui enim se ipsum offert Deo, mente&spiritu orans habet fragrantiam boni odoriis ut Lib
nus. Conuertemur sedentes inumbra
uertentucpoenitentiam agent, in umbra
eius protecti a Domino peccato & ab omni tribulatione seruati sedebunt stabilem & fixam bonorum coelestium fruitionem habebunt. Vivent tritico
180쪽
id est Omniu bonoru abundantia habebunt,uiuentergo regenerati per regenerationem baptismatis & nati per spiri tum sanctu confirmabuntur dominico tritico,& inebriabutur dominico sanguine, & erit quasi oliva gloria eius RUPE RTVS: Oliva pacis signum est,&ita Dominus: Pacem meam do vobis, dc pacem euangelizauit,pacem inter Deum re homines confirmauit,&ita a Iudaeis receptus est cum palmis Olivarum
quia unguentum effusum nomen tuum.
Conuertentur sedentes in xmbra eius id est conuersi sedebunt in umbra eius 1Viuent tritico, & germinabunt quasi vinea vivent grano illo frumenti ait RV PERTUS, quod cadens in terram ct mortuum multum fructum attulit. Germinabunt quasi vinea:quod Dominus dixit ego sum vitis , & vos palmites, & Plato homines dixit esse arbores in Deo consitas, quae Deum versus agant radices. THEOPHYLAC.
ταφυλή gilum ιΕΤ Γ γι ετιαi,ides Quoniam Dominus in Evangelio vitis cicitur , & languis uuae sanguis Domini fit. Et memoriale eius THEO . Τὸ δὲ
ποιειζ εος Τέν ἐμην id est, 1emoriale eius quod Pominus dixit.Hoc facite in meam commemorationem. &addidit THEO . Confirmat nos Dominus tritico , ut supra dixit i& hoc loco, inebriat nos vino ..Itaque habes hoc
loco praedicta m y steria corporis & sanguinis domini Ephraim quid mihi ultra idola dixi supra centies ex E U S E B I O.
Ephraim accipi frequenter pro populo incredulo Iudaeorum, ut sit sensus, Post triumphum crucis b popule Iudςorum incredule,quid ultra idola sequeris, id est imperatotes idololatras Romanos, ut viam Euangelicae praedicationis
γειν Ταε δωλα. id est anta mea cura d benignitate affectus, debueras tandem fugere idola intellige idololatras imperatores.Nam post crucem Domini Iudaei nocoluere idola. Sedper idololatras Romanos putauit se poste vitare Domini vindictam,quod regem gloriae cruce affecerit & mille cruciamentis, & ideo coigcuidololatris societatem ad praedicationem Euangelij impediendam uxta illud:Quare fremuerunt gentes,& populi meditati sunt inaniat Astiterunt reges terrae &principes conuenerunt in unum aduer-lus Dominum , ct aduersus Christum eius.Hoc ergo Dominus vituperat: ego exaudiam & dirigam eum THEO.
ε ι.Hestiuosum qui importo dura&diffi cilia,&qui laeta suppeditare possum.est simile illi: Ego occidamo ego vivere faciam .Humiliatur caro,ut robur accipiat spiritus.Haec enim sibi mutuo opponuntur,propter quod dicebat Paulus: Quado infimis situnc potens sum. Ego veabietem virentem)Lxxtro abiete vertere himperum,eodem sensu. THEO.
ο βιος ο Τοαπυς , καὶ e κεντων ἡ μας Τῆ Τιῆς εκει κοι σειος , id est, Iuniperus arbor est densa , ct rotun da,densos habens ramos, semper virens& quae comam habeat spinosam,erit ergo Dominus: sic te ornabo densis ramis, G prsetega te meo auxilio,vt tu vivas sub auxilio