장음표시 사용
151쪽
. cob inquit praeualuit Angelo, Christi infirmitati, quia ita voluit , yt ab his quae orieba .in pessione perferret: AV a quoque contra Maximinu nianum lib.
I.cap. 2 s. hunc locum sic interpretatur ut
Theophyliatus : ut per luctam Iacob da geli Christus sit iguratus: quia tutu
rum erat ut Iacob in is qui crucifixere Christu praeualuisse Christum videretur, ct in filiis suis videret C hristum facie ad 2.. faciem, S ait AUGUSTIN. Olaam Propbetam dicere cum Iacob Angelum, Deum suisse luctatum quod idem erat Deus, α Angelus magni consilii, &refellit illie haereticum ilium,qui hunc huius prophetae locum explicabat haereti ce. A V G. contra Faulium Manichaeulib. 2.cap. 26. Quis alius inquit in Ange lacum lacob luctatu saeum sibi prςuale. xem tu si fortiorem infirmior, victus victorem partim benedicit, partim latitu. dinem foetnoris eius claudam reddit : nisi qui prquatere aduersus se populum Israel est passos,ut redimeret nos quosdam qui crediderunt benedixit in eis, latitudo autem foemoris Iacob in multitudine carnalis populi claudic uit. Haec Augustin. N m consessa res est in scemore elle vim
generativam, Vim se minxs,& ponitur pro posteris Iacob. Idem contra Secundinu lanichaeum lib. uno cap. as. luctans I cob cum Angelo , ubi sutura cum carne
Christi figurata est lucta populi Israel prophetice, tibi risum mouet. Et quaestionusuper Genesim lib. s.cap.8s.de lapide que vocavit Iacob domus Dei, prophetia est de domo Dei futura , non enim illum lapidem Deum appellat, sed domum Dei, quia in illo erat natura. Et lib. 7. quaestionum super I udicum cap. η9. quod in Iudaeis completum est, inquit, qui praeualuelut infirmitati Christi,quia ita voluit, ut ab eis,quae oportebat passione perse . ret:& ideo Iacob praeualuit Angelo cum quo luctabatur.Idem August inus lib. ia. cap. 26. Quis alius,inquit apis positus ad
caput Iacob,ut nominatim quodammodo exprimeretur illo lapide Christus:
quis alius tanquam ille lapis est sic vinea nisi Christus i quis enim nesciatChristuab unctione nomen accepisse quod tune Iacob per benedictionem appellatus est Israel. amen dico vobis, inquit, Angelos Dei ascendentes & descendentes videbitis super filium hominis , ut Angeli
Dei ascendentes Euagelistae essent, alcehd Etes ad illud: In principioerat verbum, descep dentes ad aliud.verbum Latos
et uni est. cΥ RILILVS lib. s in Gqnesim de Iacob quando aliendim in Bethel in domum Dei id enim Bethel Latine sonat illic lapidem agnoscemus illu, qui factus est in caput anguli, hoc est
Christum unctum a patre oleo eXultationis, unctus est enim a Patre Dominas in laetitia omnium nostrum, in exultatione
uniuersae terrae, & unctus Spiritu iancto, ut Trinitas plane illo typo sit significata, sed ut illic in typo est significata Trinitas, hic in prophetae verbis. Et visum Deuait A U G V S an forma hominis, quod
futurum erat viseret homo, eadem pene verbis eisdem ait GREG. Nazianzenus in libro de fide Iacob inquieno Dominus est visus apud Oseam in Angeloci in homine ut se indicaret esse illum magni consili j Angelum, in homine ut
imaginem ostenderet suturae collucia tionis cum factus homo cum filiis Iacob in passione est colluctatus. Lectio Hebraea sic quoque . verti ad verbum potest Et in impietate sua principatus est aduersum Deum,id est,exercuit Iacob in filus suis principatum aduersus Christ si, cum Dominus in sua passione adductus est ad Anam & Caipham Iudaeoru principes. Vbi Iudaeorum principes Christu Dominum iudicabant vinctum. Principabantur ergo principes Iudaeorum adis uersus Diam,& Christus Dns vinctus cora illis sedentibus adstabat. Et illud quod sequitur:Inualuit ad Angelum: sic quoque potest reddi .: & principatus est ad- uerium Angelum, id est exercuit principatum aduersum magni consilii Angelum,&potuit vel accepit potestatem,sic
152쪽
enim vertere LXX, quiadata est Iudaeoru populo & principibus tenebrarum pote fas aduersus Christum &sic interpretabimur illud nostrae vulgatae confortatus est,id est robur accepit, dc potestatem vzhoc faceret, dc permissum est in corpus Christi robur,& Christi corpus pati se missum est.
Vulg. D. HIE R. O. Fleuit, Mrogauit eum. Traus UL. xx. Eleuerunt, Er deprecati sunt me.
num super Genesim, lib. a. quaest.
io . Quod Iacobab illo Angelo inquit
cui praeualui ductando,desideret benedici magna est deChristo prophetia praeualere visus est Iacob Christo per eos posteros suos quiChristum in crucem sustulere, benedicitur a Christo in suis posteris, qui credidere,& baptizati sunt. Claudicauit Iacob in latitudine foemoris , in multitudine filiorum suorum, qui non crediderunt: & quod pauci expolieris tacob crediderunt,& multitudo generis Iacob non crediderit, Claudicatse dicitur inlatitudine foemotis in sui gene*is multitudine. Hoc latius idem A V G. contra Faustum Manichaeum lib.ia. Sed magna
quaestio est apud D.H I ER.&THE O.
cur cum Hebraicξ sit : fleuit& rogauit, numero singulari, i cita omnes translatorea verterint, Soli tax reddiderint numero multitudinis: aut quo spectarinti quidve sibi voluerint facilis his temporibus, mea quide sententia est resposio.Iudei ila nonnulli alij illa verba,fleuit ιχ rogauit, ad A ngelu reserunt, ut Angelus fleuerit Oc rogauerit Iacob, ut se dimitteret victuta, 'c superatu.Imperitos homines Ange- gelus incorporeus Iacobrogat, ut se dimittat i A page hominum stultitiam: dcx mqn in pretio sunt.LXX ergo,quorAu- ommenti
gust. & alij patres sua transsatione scripturae lucem assene testantur,quod interim pro translatione scripturae paraphrasim reddan Linterim commetariola quaedam,LXx inquasui translatione admonce .
nos, quid h c historia significet, do eius
typum fleuerunt,inquiui, posteri Iacob qui me cruce assecere, egerunt poenitentiam,& me deprecati sunt. Ita enim initerpretantur hunc locu A U G. G R E G.&THE OPH. de posteris Iacob , qui
crediderunt,& egeriit p ni tentia, quod Christum cruce assecerint. Vulgatus ille canon est in scriptura totu poni pro pa te & contra ut lacob pro parte suae sobolis ponatur: ut suprapro perfidis Iudaeis,
ct hoc loco pro his , qui ex eius posteris
Christo credidere.Rursus canon est Augustini,solere prophetas tropicis locutionibus miscere veritate,ut obscuritati troporumveritas admista lucem asserat, qua de re Quintilianus cap. de tropis ubi du- ' plex genus allegoriae fata totam alleg riam de allegoriam permistamKum pars rei significat permiscetur allegoriae,quo 'in genere inquit Quintilianus species ex 'acce a verbis venit,intellectus ex proprijs,iaest ex parte adiuncta rei quae per allegoriam significabatur, ex veritate rei mire ἔsignificatae admixta. Hoc ergo quod pro miscetur pnetis tribuit Augustinus no solum Pro. ritu. phetae iaciunt, faciunt etiam LXx freque
ter, admixto uno verbo aut duobus rei laniscatae totam pandunt veritatem rei
per allegoriam praedictae. Vulgata ergo quae Hebraeam lectionem ad verbum reddit, sic explanabitur,fleuit Iacob postquam praeualuit aduersus Angelum testamenti in posteris suis. TERTUL. LIA N U S in libro de Trinitate sol. sia. de loco illo Geneseos disputans, Homo inquit luctabatur cum Iacob si homo solitarius, quis est iste Vnde est iliare
cum Iacob luctabaturi quae ratio contentionis istius tantae quare Iacob, qui ad tenendum hominem cum quo luctabatur fortior inuenitur benedictionem ab eo.
quem ipse detinebat postulat, quia iam I a Lucifer b
153쪽
Luciser oriretur nil quia praefiguraba . conten tu haec inter Christum & fuiρε IMob tutura , qu*in Evangelio perfecta n Brattia , contra Christum in qu i u
cst inuenius cum iit in cruci suffixit,&quampis supcrior damnando. Chri ilum Icprstus, eget tamen Christi miserico
sui; dicendo ia inualuisti cum Deo.
jsens ii civi ut sacrampnti nomen lori. 6 Lus in quo colluctatus est , voca
sy in led nominem q i cm,quasi victor Ddit,benedictio hi autetia a Deo ut iii scutor postulauit.Ita cum Deo,& ram liq i . rvine colluctatus est,es lucta ilia prae-M irata in Euangciro inter CL istum
H esitio est udaeo laudibus in coelum fel' runt nec vident quan Iaae famae male colatant, cum )egentem subire possit ille, versiculus laudit mi arguitur vini vinosυλHomerus. Quid iniqui es populus is da uis non populus Dei dicebatur.quid ni Sed ubi de perfidis tu a umenti est,nihil est quod aliorso Haedes, quus Christus Dominus, Apostoli, & Euangelistae
Volg. D. H Ig. In Bethel inue -b i eu,ibi locutus est nobis c u. .
tium admonet ei stibi masnum I i inata'
tatis vest siti, ibi testatu elie Trinitatis mysterium .Hoc loco ubi Trinitas personaru magmni et hi elidore, libat onunia malus, tamen a nimis delic tia fert'et in oculis,qui fuga Lbori saciarum litteraru mylieria uno verbo is uelli Irea
patres testari sic peri; ita ludaeos, dum fluet in s. nato a superficic scripturie promin re vidc*xu On claui ui ' pro poculo sapienti qui illos inaltyn tu poculis p rie 1clatissinii venem au nunc T HEoinde curaqdii alie li nibus G oria hunc intersi tandae scripturae cano'c mox scrtu te, Scripturam i/era a de Deo nunq
qua ii loqui pi ur litis si su di. sacrae triacis nobi y rila a pandit
lueta Iacob cu n. Dcolet mo lit ira biIUS, ct cum monstratum sit bi turn ill m pati ioni; Ciui uni t ille, pergit dicere propheta illi in Actiaci inuenit lacob eu Ciuictui Acili culta cognouit Chiist cum tu illapio mcψp. 28. Gepe sepξω
nis diui his. Illa quoque ver ba: l n Bethel inuenit eum,posse Suc'ere, in Bethel inuenit raps : ut nos de Deo pluraliter lo-qliatur, de tribus p a c;jicet iuxta canonem Theodricti in Bethel inuen it nos ibi locu sest nobiscum: dc hoc ita
154쪽
ait in prophetia euidentissimam esse Tri. nitatis constitutu in .Vides, inquiens,Deuinnixum scalae, vides lapide illii Christuese, qui percussus virga Mosis in cruce
manavit uberrimu aquaru fonte,quando eius latus lacea perfost im pranauit aquast sanguine.vnde fons patens sacramentorum in ecclesia est, oleum porroquo lapis hic inuetus est,Spiritus sanctus est. go in Bethel inuenit Iacob nos, sic enim in Heb-ici , quanqua possit verti, inuenit eu sed magis proprie. Inuenit nos, ct illic locutus eli nobiscu.Haec omnia fuse
illa verba Propterea unxit tς Deu Deus tuus . & contra Faustum Mani-Chaeum libr.Ia.capit. 16. C YRILLVS h.I.de spiritu & littera, petra inquit Christus est,m firmissima sitit c mu ri no possit nec lςdi dentibus serpentis ea lamque
editissima,na in terra cust, ad doetu us battollitur. Petra. n. ruperet stisti m est; peluca in petra, ecclesia dicitur, in Christo. Procopi.in Gen. Voctus est insui dapisa Iacob,vnctus est Christus 1 Deo patre,&vnctus est oleo, unctus est Spiritus sanctus,& lapis erectus est in titulum,Christus res irgens, excitatus amortuis est in
signum in quo sperantibus salus xli sita,
Vulgatam ergo D. Hieronym .ex transtlatione Lm quae hoc loco metaphrasis quaedam est sic explanabis.In Bethel inuenit eum, Iacob ι scilicet inuenit Aurgetum in Bethel, quod interpretantur L , inuenecut metitis Iaeob ,scilicet ut interpretetis in Bethel usu sit c Iacob videlicitan suis posteris,inueniti eum,id est mutate rhe, ut significaveriaui Angri tum quem Iacob ingui cisteris inuenit ipsum Deite sita Vnde dis luitur illa quaestio dilputata a D. H I E. THE O P.
cui cum Hssitata sic inuenitia nix pluraliter vertarint,inuenerunt; nempe quod LXX viroruetranslatio metaphrisis sit inpherisque&c amentatium. luasi taxeaeplanent inuenitJacob.in suis posteris .eum A ngelam dest me attenim Dominus te I uularitu mringelum, qui Angclua
testa menti dicitur, si Angelus magni cosilii,sic enim Christus solet nominari. Simul etiam a Lxx viri refelluntur Iudaei, ct alij qui interpretantur haec multo secus, quam Veteres patres, ut non Iacob
inuenerit Angelum , sed contra Angelus inuenerit Iacob: non fleuerit Iacob sed fleuerit Angelus, non deprecatus se Iacob Angelum , sed contra Angelus, de Deus deprecatus sitIacob, hos omnes cofutant I xx qui reddut haec omnia verba luraliter,ut necesse habeas reserre ad MOs Iacob,qui fleuerint, & deprecati sint Deu , & inueneriri eu cu post eius cruce egerunt poenitentia & baptizati sunt, α inuenerui poenitentia apud Dum. Pro in Bethel dixere Loindomo iniquitatis,i' Hierutile videlicet via in cruce. ctus est
Duis: dicebatur prius Bethel,id est do Diu, id enim sonat vox Hebraea Bethel, post admissu immane illud nefas in Christu minu dicta est Bethave domus iiii
ut in veteri testamento Bethel domus Dei dicebatur. postquam sedes talololatriς est facta dieta est Bethau domus iniquitatis,quod fgura erit rersuturae temporibus Christi. xa Ilior ii 'olim dicta id est risi ψ pacis, post illud immane nςDr dicitur Beth qn domus h
quuaris: aut belli ora domus iniquitatis.
Ermin domo iniq litatis, id est Hieros, tym a ubi crucifixus est iis miracul is Digei'at Dias in praedicatione Apostolor hi, Δimpis Iud os socabat ad poetiited j i
155쪽
fortitudinis,utrumque enim on, signiΞ-cat. Erat enim idolum nomine on, id est sortitudo,&robur, quod idololatraedaemonem esse putabant, penes quem robur esset,&imperitim. Hoc igitur daemone expulso, cum prineres huius munditie tui est foras, vere facta est Hierusale
Propter crucem Domini,domusiortitudini: si modo credidisset, quod uactuce
Domini omnia possumus. Sed lectio Hebraea Imsaenu dupliciter verti potest,m- uenit eum,ut transtulit D.Hieronymus:
inuenit Iacob in filiis suis eum Angelum seu Deum,de quo supra:& ita Lxx pro inueni reddidere inuenerunt: ut necelle haberes referre ad stios Iacob, nec posses nepostere ad Angelum referre potes
quoquevertere, inuenit nos, virunque proprie , magis tamen proprie nauem nos, ut reseras ad uespersonas diuinis,
ut sit Iacob in glijs suis qui crediderunt inuenit nos, id est, Cognouit sacratusiniae Trinitatis mysterium;quod in noua lage explicite creditum est, & huc spe
ctasse Lxx vidἡntur, quamuis pro inuenit nos transtulerint inuenit me, ut ad Deum reseras, Nam quae ad Deum referuntur dicta pluraliter, vertunt semper
singulariter , neIudaei Ptolemaeo regi ,&hitionibus plures videremur habere Deo & hic Canon LYx viris fuit obse uatissimus in vertenda scriptura, ibi di, oui est ad eos. Hoc parum bene ve sum est ab interprete Latino. Ex nostra vulgata & ex lectioneHebraea mutabis in lectione graeca spiritum exilem in densum & leges cum spiritu denis εκει ε--αGAt illic sermo habitusvados ipsos quod olivo pluraliter pra r sentent omnium personarum est,
maperson , sermo habitus est ad nos is , adtriadem saetam . Nam Vbi non it iplanus est sensus dE personatum multitudine,LΣx viri non reformidii ide Deo diculur pluralitervertere.R. David hanc incum interpretatur, ibi locutus est Angestus Silaum mecum A
cum Amos Propheta ut praedicaremus Israeli.Hunc RDavid vatabliis sequitur. sed nec legitur unquam Oseam prophetasse in Bethel, nec demissione Amos hic mentio ulla facta est. Videre hoe Rabini alij, Nam R. Adonim & R. Iona dixere manu , ad nos poni pro imo, ad eum. R. Ioseph interpretatur in manu, ad nos, Deus locutus est ad nos, ad Angelu & ad me Oscam. Omnes hi Ra- . . bini pro nobis facere videntur, in inte pretatione litterς , nam ierem, non est a Iudaeis petendus, ct planum est Iudaeos haec pluraliter interpretari, & laborace multum quomodo possint hoc sacratissimae Trinitatis peruertere inrite tu
nuS,Deus e Xercituum Dominus, memoriale eius.
omnipotens, erit memoriale eius
Solint paues veteres ex huiusmodi
locis, ubi terris repetao Dei fit, myristerium Trinitatis probare , ut ex hoc loco dici potest probari quo dicitur,lata minus, Deus exercituum , Domin oraesertim cum superioribus versibus re
uelari coeperit hoc mysterium , dc haec eodem spectare videantur. Sic ri L EX AN DER Papa , Tomo. r. Conciliorum, Epistolaa. decretali,cum citasset ii lud E S A I AESaninus, Sanctus, Sinctus, Dominus us Sabbaoth,subiecit,si Trinitas hon est,quid sibi voluit ter assa repetitio Si unitas non est, quare sub terna repetitioho. vnum Deum ac Dominum anumai erutu Trinitas no est, quare inexodo ductum est ter Domine, Domine, Dominen iterator α misericors svnitas noncst,quare eum tec dixisset, Domine,Domine,Dontine, subiecit miserator, nullaticora singularitare deadhoc exeo olum
156쪽
fu maiulios scripturae Ibcos citat AI xand. Papa eisdem argumentis utitur.r.'eocilioru tomo Benedictu stapa primus
. sira prima dedictali epistola: quae ne te genti taedium oriant, qui volet inde pe tet. A MBROSIVS quoque de fide lib. et .sub finem,& de Spiritu uncto secudo etiam lib. cap.ri. Sant Ramen nostunon pauci qui quacumque via possvnu nostra subuert re conantur: concilio rum et Lin marginibus & Sanctorum pa in scriptis glossulas adijciunt: quoaries de locis scripturae agitur, ubi splis videtur nominis Dei non trina esse repeti no , sed bini, & quasi de nostris maioriabus erim; iphan quod ibi non trina nominis Dei sit repetitio , sed bina,planum est plurimis scripturae locis bina repetitio m d ias perionas patiis Vestiij declarari: ut in illo.pluit Dominus 1 Domino; Di, xin Dominus Domino in eo. Alibi etiam bina repetitione panditur Trinitatis my
steriurn,ut l. Gen. cap. r. Deus Adam in
Paradiso collocat , ubi HebraicE lvitur Hieoua, esci hi a.Dcus Deus: quod Latine dc verti solet Dominus Deus, α sub illa bina repetitione Trinitas signis catur , quod Hebraea lectio est ut dixi Hie oua Deus,Elo him personae diuin ,ut
enim docet T H O M A S perlonas
diuinas Hebcaste sc iptura nominat hexIbhia tollim ut Graec hypossasses, Latine petaquomodσ sonas,unde Srequentiisimum illud in scria lutμn plura est Hieoua Elohina quasii dicat Deus pexsoriae diuinae:vt in illa bina repe-
. . titione unitas essentiae , &personarum
Trinitas signi acetur. Legitur ergo Gene seps primo .capit primo, Deus Adam in paradiso col locauerat,pro quo Hebraicε
qae,ut unitas e Tentiae &personarum Tri,ita; significetur, & cap. a. primo in die
qua fecit .Dominus. coelum & terram:
ebraicὸ est, Hi eoua Elohim , Deus per- synae diuinae secit: & statim: Non plue rat Dominus Deus : pro quo HebraicEeR: Hi eoua elo him: peusper nae diui- paulo post:Plantaverat DeusPara .Comment. III disu m pra quo etiam est Hebraicd: plantaverat Deus personae diuidae paradisum:
uae forina dicendi apud I lolen est v iissima&in bina repetitioni & verbosiugulari Tribuas 'declar sui. . α essentia unitas in verbo singulari,Hieou .LDfus& verbum semper lingulari numero eriliciantur, Elohim. i. personae diuinae pluraliter dicuntur in hac dicendi .ma, Nec
erum est quψd quidam ut huc refellat,
rtiri numerό qus pluraliteo tantum de
clinantur, & significant utrumque nu merum singularem & plurale, est Eloba,
numerus lingularis livius pominis in Elohim huius nominis ni merus phiralis ut apud nos , Deus dii nec inrucior tamen in plurali numero significa re non raro singulariter; quod persona, diuinae idem sunt cum essentia, ii singuli tyrrati0ne. t certe nec Hudaeis & Iudaifantibus causa ulla nisi friuola,reddi potest,cur Mqses sic loquatur frequentis ii-ine: Hi eoua Elo hi m. Deus dii vel quod
vere interpretere cu D.Tho. Deus peris
nae diuinae,ut tersonarum Trinitas & es sentiae viai u lignificetur, sic rarum α' illud Hebrai' ubi ia ia disitur. . i. Deus Deus aut potius Deus de Deo significetur.I n sacris en rustieris loquitur spiri tus sanctus & ita verbi; singulis ut ait CHRYSO. inges latet thelaurus,&i sin illis littesis & syllabis Non igitur re- DI. Deus mer spiritus i ictus d euuit Mositata Deus. nisi ut tibi significarpi illum de quo con citiit Ecclesia sancta Deum de Deo,tu de lumine,nec temere tibi sonat Hie flolia, Deus personae diuinae,nisii Trinita
tem personarum & essentit Uutate. A ergo Propheta hoc sacrae triatis mysterium quod usque adhuc reseravit, in ec clesia sancta futurum sempiternia memoriale.i. articuli fidei futuri,sacri baptisma tis sorma: ego te baptizo in nomine Pa
ta & Hebraice est terna illa repetitio nominis Dei, de qua su- upra est dictum. a
157쪽
i 36 Leo Castrus Vulg. D. HI E R O. Etiam eru
misericordiam & iudicium tuu custodi , spera in Deo tuo
semper. Transla L xx. E itamen in Deo tuo conuerteris,misericordiam, s' iudicium custodiVappropinqua ad Deum tuum semper.
siluit, dixi enim scholia THEO D O RIT. loqui non raro pro Theophylacto . Promit nunc in medium T H EO PHΥ. hoc loco inquiens: Proplieta videtur verba facere ad Iudaeos qui nondum crediderant, & erant credituri, & dicere videtur: Tu qui nunc non credis, ad Dominum conuerteris , qui est Deus tuus, nec homo tantum, ut putabas: Sed ne existimes, si credideris,le omni cura solutum esse futurum , tanquam
iustificetis ex sola fide , oporaetpost baptismum d fidem Christi facias opera virtutum. spera in Deo tuo etiam si Chri stum cruce affeceris agito poenitentiam ct in eo spera dc saluus eris,pro speratae Deo Ἀκ dixere: app ropinqua ad Dei, &tauus eris pro n)p duabus mutatis . litteris legere appropinquaT H E OPHY LAC T. Ne pecces,nam peccata nos a Deo separant, fuge peccatum, Ut semper ad Deum appropinques, & adnota inquit Theophylactus,illud verbum semper; oportet enim semper vigilare,
nec ullo tempore curam remittere, siquidem non est penes peccatorem, ut conuertatur cum Velit, conuersio enim pec
catoris Dei miserentis est. Initium nos strae conuersionis a Deo est,non a nobis: Deus namque in flobis operatur & velle & operari Pertinet hoc maxime, inquit, ad iudices, ne pauperum misericor-
dia diuitem iniuria assiciant, aut boniss*olient. Iudicium videtur appellare, quod Theologi nominant cognitionaoc scientiam rerum uniuersalium & ipe. cialium quam prudentiam appellamur, quae lumen vitae est , quae docet quae sunς agenda,quη vitanda,in Alcibiade prior: Eubuliam hoc nominax Plato:&alibi eudoxiam, bonum consilium & rectum iudicium rerum gerendarum:tamen de Iade Repub. & alijs locis plato his adiungit rerum diuinaru libro cognitione,δες quaJt ille putat, nec prudens quisquam esse potest,nec rerum gubernator bonus nec tibi nec alijs bene praeesse. T heologi scholastici tertiam hanc partem pru&n it esse aiunt.
Vulg. D. HIER. Canaan inlmanu eius statera dolosa calumniam dilexit.
Translae L x x. Cana in inmanu eius natera iniquitaιis,opprimere per poten tium dilexit. Potissima causa curIudeiChristo n6
crediderint, auaritia tuisse dicitur, ne amitterent spes & dignitates. Iuxta
illud: venient Romani, is c. & quod Christo credentea spoliabantur bonis omnibus & tradebantur ad supplicia. Amittere dignitates,opes,& imperia nolebant, inde factum est ut Christum negarint, & ad Romanos idololatras tran .sierint, quae causa est cur nomine idolola irarum quos imitantur, nominentur, Ut hoc loco ait Theodoritus,samaritani Bethaventiq. Ex arte nanque est, ut docet Quintilianua, uti exemplis quae sunt audientibus magis familiaria,ut inde obscuriora melius intelligantur.Hinc alibi prophetae perfidos lud o semen Canaan nominat. Ait ergo,no sola Iudaei dignitates
158쪽
dc opes amittere nolunt,sed falsis mensuris S falsis stateris pomne nefas quin rutopes. Dilexit calumniam praeoptaui potius calumniari Christum,&Christianos,quam opes perde e. Lxx, pro dilexit calumniam opprimere per potentiam dilexit quod verbum Hebraeum Vtrunque significat, dc sententia eodem spectat,dilexit opprimere,spoliare credentes per potentum B PRO SPE R pra chesionumDei parte a. capa sub finem, ad potentatus & imperia haec refert, quae Iud i auariisimi opibus male partis quaerebant. Ait B.Prosper:caueam qui has accipiunt potestates, si eas accipiunt cupiditate dorninandi,non consulentis affeministrari eligui, ac non potius mi nistrare, quod Dominus per Oseam in- , crepat dicens, anaan in manu eius statera iniustitiae dominationem elegit & Dominus in Evangelio, qui voluerit maior esse in vobis. Hoc quod hoc loco ait D. Prosper,eos qui impςrant non sua commoda spectare debere,sed commoda eorum quos gnatAdmirabili quadam disputatione ponit ante oculos Plato. lib. de Repub.sub finem.
diues effectus furn,inueni idolum mihi, omnes labores mei non inueniet mihi iniquitatem quam peccaui,& ego Dominus Deus tuus ex terra
Egypti adhuc, sedere di fa- 'ciam in tabernaculis , sicut in diebus festiuitatis.
Per tamen diues esse ussum , iuueni sequiem inibi, omnes labores eius noniivlienientur ei, propter iniquitates in qnibus peccauit , ego assum Dominus
Comment. I Deus tuus eduxi te de terra AEgypti, adhuc habitare faciam te in tabernacu
li,sicut in dioestiuitatis. Ephraim,ut ostendi, ex E v S E BIO
Cati ariensi rebellis Iudaeorum populus dicitur qui Christo non credidit, Dixic ergo ephraim impius Iud eorum populus,veruntamen diueseffectus sum. T H E O P H Υ. impius Iudaeorum populus in partis opibus spes suas habebaesitas,& inuenisse se requieputabat occiso Christo iuxta illud,Eradamus cum de
terra viventiu non memoretur nomε
eius v lua.T H EO P: crucifixo Christo putabant Iudaei se rem factam habere:addetu quod tradunt omnes veteres:Dominum expectasse Iudaeos,dum conuerteretur post crυcem quadraginta annos, α Iudams multo multoque magis fingerebelles aduerius Dominum, dc aduersus Christum eius quod viderent se post patratum illud immane nefas asuersum
Christum multo magis locupletes esse factos,non modo nullas poenas nefarii l. lius flagitii dedisse, veru metiam opibustasse auctos.Quid ni essent spoliabonis omnibus eos, qui Christo credidissent,
quorum maximus erat numerus quanuis si compararentur cum reliqua multitudine:quae non credidit, num ero fuere perexiguo: munierant urbes Iudaeae , potissimum Hierosolyma,adeo ut inexpugnabilis esse videretur,& putabant inquit T H E O P H Y. in his ubi sitam requie& refrigerium , quae evanuere ex oculis omnia temporis momento , Nam urbs Hierosolyma quae viribus humanis inexpugnabilis esse videbatur ut sqpe dixtimus, Ex Iosepho una nocte capta est ab Idumaeis squilsimis Iudaeorum hostibus, reliquo tempore belli, quot dilatum est P meses multos,ut miseros Iudaeos indies magis ac magis renaseens poena torqueret,pugna erat cum Romanis,qui Hiero
Elyma ab Idumba &ab alijs tyrannis
159쪽
e ctorquere contendebant, & Romano Imperio adijcere . Vbi opes ut tu is partae & parta imperia tantum abfuere ut requiem praeberent Iudaeis vi illi putabant, ut earum causa 'quotidie miseria seditiosis tyrannis torquerentur, & ab Idum,isina militibus ty ranno . Cunt enim intra Hierosolyma Leuiret ni es lxrumpebant milites an locupletum do-.
mos, Runc ut Vina raperent, modo ut
framenta, postea ut alia edulia, &vito dieii qm saepius& nunc hi postea illi, de
nunquam sine miserorum cruciatu miserabiti, dc mult' magis cum omnia eranti exhavita,& nihil aut sibi aut aliis erat reliquum, putabant enim milites eos abdita & recondita habere multa &vno die miseros torquebant millies. H c igitur illis partis opibus parta erat requies, huc illis patium erat refrigerium. Haec illisa tulit commoda quod dicebant: veru nia tamen diues cilectus sum . Dixit ergo
Ephraim poli peccatum illud admissum in Christum Dominum, diues effectusium post peccatu ni illud quod contravi
cum ditat hic est haeres venite occidamus eum: tantum abest ut poenas huius flagitii dederim, & quod corruperim cu- todes sepulchri Donum,ne dicerent re surrexisse Dominum: tantum , inquam
abest vi huius flagitii dederim poenas vieinctus fuerim ditior & locupletior . itauem idolum mihi in leni Imperatorem Romanu qui mihi perfugium est, cola.
batur enim pro numine Romanus Imperator : Nanque erat ille mihi semper Deus&c.Idolu ergo erat&ldololatra. Idola n anq; pro idololatrisponutur,ut die tu est.Pro idolo Hebraice eston idolumulentia quam etia p ro Deo coleb at nationes,& nominal, t Pluton,& dictum videtur iuxta illud Pauli quorum Deus vetet est &iuxta illud auaritia, quae idoloruest seruitus. Significat etiam,on, sortitudine, ct refrigetiu iuxta illud Euangelij, de eo, qui cogregauit multa bona,& dixit animae suae. verba Euagelii habes multa, .
Qita reddidere L bouem requie mi in
eo sensu quo ebetia est, Omnes labores mei ndinueniet mihi iniquitate qua peo cauimus T H EO P H F. putabat Iudae opibus partis fact os se ne daret poenasti minantu laeseri; qui; fecerat, Buod Zatri
ban Christo Domino antetulerat,quolin cruce sustulerat siliu iamiliave teini patris, ct putauerunt, miti nomen esse' erasuros de terra vitientiu . Eefellit eos suae
malitia,& impietas, splenduit enim criix' Christi toto orbe nec id Blu, verit etiam vastati a Romanis illa omnia, quae parii habebat, imi sese. Haec ferreTneophila Omnes labores mei non inuenient iiii hi sernia dicendi Hebraea dest, nullos laebores meos inuenient facient ut n6 inue
niatur mihi ceatuminChristu, scilicet: .phrasis est Hebraea, opes ficient ut nulla peccata mea probentur,ci metonynna' qualis illa:Nuc cognoui, id est eci te cogi noscere: nomnuenient milii deli faciet ne inueniatur mihi peccatum in filiu f mitras aeterni patris xxx pro hoc transtulere omnes labores eius no inue uirilitei forma dici di Hebrae id est nulli labo
res eius, nulla peccata eius populi Iudaici inuenienturei,deprehedentur, ut poenas luat,varietas punctorti fecit, ut D. H ro. verbum activa voce leaerit , I xx passiva. Tum mihi, & ei non raro in se mutantur mutuo quod altera Iittera ab alte.
rasola longitudine & breuitate distant, propter iniquitates in quibus peccauit, putabar populus Iudaicus peccatis quae addebat in dies magis ac magis persequSdo infideles & cruciando, ocimpedaedo. praedi.atione Euagelicatacturos ne in se admilia priora crimina lueret, Hebraice est peccassi is pectauere, LYx addiderei propter,quod nuiusmodi vocula in Hebraea lectione solet addi & suppleri g, sermo Hebr us concisus magnopere eluvisit sensus puta criminam Christu ad
missa inuente induersus populu Iudai- cu propter peccata, quς peccabat ad delenda ex hominu animis Christi memo
ria Ego Diis eduxi te de terra AEnpti Tliso ago Dus, qui eduxi te de terra
160쪽
AEgypti per tabernaculis telo lavestra
unde celebratistesta tabernaculoru,quod per alii; os quadraginta habitastis inde deserto in tabernaculis, faciam nunc ut rursum eatis captiui in omnea nationes,&pu liii patriis sedibus habitetis in taberna litis. Varietas translationis D. Hieronimi&LXX, nata est ex transpositione duarum litterarum, ',&n, idem tamen est sensus. Sed verbum Hebraeum quod agnosum L , Ura, significat educere per tabernaculas luxi te per tabernacula ex AEgypto, & reduceris captiuus in AEgyptum & ut alias nationes per tabernacucula. Quod D.Hieronymus dixit sedere faciam, Lis transtulere,habitare faciam te. Hebraeum verbum utrunque significat,& sententia est eadem.
Vulg. D. H IERO. Locutus sum super prophetas, &ego visionem multiplicavi, oc in
manu prophetarum assimila tus sum. Translu. LXX. Loquar ad pr
pbetas, ego a fines multipli aut in mauu prophetaruma limita sim.ET locutus sumsuper prophetas, &ego visionem mcitiplicaui. Platomi uia dialogis non semel ex sacris litteris mutuatus videtur, ut aliquid probaturus, ab elementis illius facultatis de qua esset disputaturus,caperet initium: quod mea quidem sententia hoc loco iacit Osiras quassidicat, tota lex vetus nostrί-:vla rum rerum figura erat idque ab initio declaratum Estipsis prophetis a Domino. ct ludos declaratu est a Prophetis,nam Prophetae miracula multa edebant, veprobarentpopulo Iud omni se esse Pr
phetas Domitu, &vtiuis praedictioni-Coniment. 739bus propheticis pondus adderent nec id
sat fuit Domino, nisi efficeret ut L ,viri essent ex singulis tribubus seni , qui ab ipsis prophetis per manus acciperent ex planationes praedictionum propheticarum, easque quasi per manus usque ad aduentum Domini transmitterent: ut nos doce: H IL ARIVS opinor in prologo in psalmos . Cum ergo Iudaei ut nos uocet O RIG E N E S. 3. lib.contra Celasum tuerentur legem veterem,& nos riderent,quod Christo crederemus,eos imcrepat Dominus di elementa docet,quibus docebantur veteres, totam legem similitudines esse & typos, quibus Synagora ad Christum ducebatur,Receiacet igiatur in principio historias veteris testamεti,quae typi erant passionis Christi,dceo, rum,qui post passionem Domin Domino crediderunt. I SYCHIVS in Leublicum lib.a.in illa verba capitis 8. Tulit .& oleum vnctionis: interpretans hunc locum ait,& ideo non per unam imaginem,aut figuram nam id perpluri simagines,& figuras es nobis Domitium significasse aduenium su4m, quod voluit Dominus suum aduentum omnibus suis tequam nutissimum C H R Y S. in cap. I. Ioannis homilia. I .mo visiones multiplicaui inquit, cum filius Dei in munda
venturus esset, vera carne accepta multo
ante sanctos eius addiuisi substanti ubsonem vari)s modis exercuit.Ergo adeqDominus docet se multiplicauisse visiones,&prophetias,& similitudines iei
tur,ut omnibus' ante oculos poneret aduentu unigeniti Mij Dei quod testati Dinmum apud Iud os esse voluit, ne decipi possent,si modo in bid ad hibere, α mentem velint.T HEU P H Gure vestris sedibus vos expellamriure vestias urbes subueri subdier Prophetas ad vos locutussumis osadmonui, ct nunquam auditiis me Loquar nautT RE OP H Tadest locutus sum quodHaebraicefutura,&praeterita pro se componuntur Visionis multiplicaui,