장음표시 사용
141쪽
damus,utra sit verior, utraque sanEvera est, nec quisquam id inliciari poterit. Reliquum est ut expendamus utra huic loco congrat magis: nam illa quae diximus ex Deuteronomio capit. I. &t capit.32.Remo potest inficiari, sed huic -loco quam congruant pse videris, ubi decem tribus,&earum regem in captiuitatem duci audis,unde nunquam sunt reuocati, nec reuocabuntur Vnquam,quoad ad Christum redeant. Illane captiui tas decem tribuum , quae durat per bis mille annos, illa alienatio a domino per annos bis mille percussioni alapae milari potest y apage talem assimilatio
nem. Castigatio populi Israelitici usque
ad illa tempora alapis poterat assimila ri; hanc vero poenam captiuitatis de icem tribuum per bis mille annos, &ebamplius, & hanc abalienationem qua nulla maior aut dici aut fingi potest in
qua omnes detruduntur ad inferorum poenas,quod extra domini legem viuut, quae poena quanta sit verbis exprimi non potest, adeo ut Dominus dicat, quod centies retulimus, nullam maiorEvastationem finge unquam ab ipsias culi initijs nec suturam unquam putasne percussioni alapae assimilari posses
deletae sunt omnes tribus ferro', & incendio una cum regno Iuda , residui dispersi sunt per omnes terras in exilio degunt per mille quingentos annos exulant miserrivi, nec reuocantur eX cap tivitate , nec renocabuntur Vnquam,
quoad ad Christum conuertantur, haec ne percussioni alapae erunt similia haec tu tecum tacitus reputa, & vide an maiora mala post homines natos accide-Rnt vultinationi,aut accidere potuerint, certe ipse Dominus negat accidisse una quam ulli nationi aequE grauia mala,
aut posse accidere. aut mecum rationem
puta certe decem tribus, & omnis Iudaeorum natio post crucem domini fetaro,& incendio deleta est prorsus, fame,& pelle , afflicta seditione,& bello concisa, residui dispersi per omnes terras In Osee. Adeo ut capitale esset Iudaeis legibus imperatori s pedem in Iudaeam intulisse
ubicunque agerent . Etiam extra Iudaeam miseris modis vastati sunt a nationibus,seruiunt per mille quingentos an nos , nec spes est redeundi in patriam, quid pote amplius , aut aequale pugnus hic est haec est alapa' Satis captus oculis, S auribus est, qui hoc non in telligit : ut siue ad captiuitatem decem tribuum solam h c reserat, siue ad decem tribus , quς ex residuis captiuitatis
decem tribuum refloruξre, quae temporibus Christi erant florentissimae, nullo modo haec similitudo possit congrueret Ut alapae percussioni similis dici possit castigatio decem tribuum. Alapae similis erat usque ad hςc tempora , iam haec non est alapa . Ergo haec illam alapam ante oculos ponit ,quam seruus ille inflixit domino,ob quam principes om nes Iudaeorum, & pontifices alapis sunt percussi vulgo per vias a Romanis,Nam quaecunque mala intulere Christo, ea omnia expetiuere in ipsorum capita flagris affecere dominum, stagris caesi sunt 'principes, publich sacerdotes ecpontuisces Iudsorum alapis dominum assecere, alapis caedebantur per vias Iudaeorum principes,sacerdotes&pontifices cruce 'amcere dominum,cruce affecti sunt Iu daeorum principes & sacerdotes, adeo ut
cum cincta montibus esset urbs Hieru-
late crucibus fabricandis ligna deessent,
viae deficerent crucibus ponendis: tantis malis constitit alapa illa inflicta domido.Pontifices desuere post illa, & facerdotium nunquam post illa fuit,nec futurum unquam.Haec est illa plaga es paeinflicta domino in eius passione , ut de illa intelligendus sit hic locus,Ero eisquasi dans alapam excelso super maxillas eius : ero eis pro vindicta illius pug , quae data est excelso super maxillas eius. Si plane Latine dicere malis ero eis quasi alapam danti populo excelso super maxillas eius. Ab hac sententia non abhorruisse D.Hieronymu inde apparet: quod . ple-
142쪽
pleraque ex hoc capite de Christo interpretatur,& eius sacra passione cum veteribus patribus,ut potuisset refellere obiectionem illam Iuliam apostatae uripienti sit mr,&Iudaeorum,quod haec de capti-bitate decem tribuum dicta sint,' uae impetite Euangelista ad Christum retulerit perent usim id est per inficiarionem,negando haec dicta elle de captiuitate decetribuum, sed de Christo litteraliter. Sed quod Iudaei contentiosi sunt,& clamoribus omnia complent,maluit per antiparistasin Iudaeos,& haereticum refellere,ideli per obsistentia, quae sic fit: etiam si ut dicitia esset, tamen recte ab Euangelista hic locus citatus est tanquam typus illius re quae dicitur in Evangelio.Quod fecit etiam CHRYSOST.&ita mihi magis haec sententia placet: v t haec prophetia citata sit literaliter,quod totus hiepropheta explanatus sit a veteribus pat trinis non de captiuitatedecem tribuum: sed de Mili temporibus. Nec solum hic propheta , sed omnes duodecim prophetae minoreso eo retuleri Apostoli,& Euagelistae,quoties ex his duodecim prophe-tIS .elii monia citant, ct tax viri multis locis sua tran Ilatione Christi tempora
Iiadaeus,ut alibi explicamus ad Christi tepora retulerit hos duodecim prophetas non ad captiuitatem decem tribuum: vict nostros & Iud os habeamus testes nostrae explanstionis. Et quod ut supra retuIimus Uiuum Petrum dc Diuum Paulum. duces habeamus I. & a. capite huius prophetae reserendi eum ad Christum non ad captiuitatem decem tribuum , ct Lucam Euangelistam capit. Io. apud quem Dominus locum huius Prophetaeue sua palsione interpretatur,& hoc loco autore & probatore nostrae sententiae habeamus Euagelistam Matthaeum,& Lxx
sediores,qui trecentis annis ante Domini aduentum multos huius prophetae lo cos de Christo Domino interpretantur planξ & apertE. Habemus quoque huius lamenuet authores omnes veteres, qui ab
Commenti Iatinitio prophetae usque ad finem , quae interpretatur omnia de Christo interpretatur,mihi horum vestigiis insistere multo praestabilius esse duco,& ego hisca tis meam sententiam propono,& eius authores Apostolos,& Euagelistas, dc tax
clinaui ad eos ut vescerentur.
Trail lat. Lxx Et respicium ad
ris &sanguinisDomini interpretatur cum in ultima c na corpus & sanguinem Lum dedi discipulis. Hinc apparet,n ex alii s locis plurimus duplicem inpletisque fuisse lectionem, & ut ego mihi persuadeo data opera ita relictam ab ipsis Prophetis: Siquidem hic locus iuxta
lectionem Hebraeam, quae nunc circia
sertur,& quam D. Hieronymus agnouit est admirabilis:& praferens mysterium corporis & sanguinis Domin ut in commentarijs explanat Hieronymus, iuxta eam lectionem Hebri am quam agnouere tax, magni quoque mysterii significationem praefert. Nam quod D.Hieronymus vertit: Declinaui,reddidere Et respuriam, addita una littera verbo Hebraeo,hro at eclinabi legere abet: nam voca's non scribebantur,respexi: & pro, ut velaerentur vertere praeualens,quod pro Ochil egere,iochel praeualens, verbo iacol, possum,& praeualeo: ut sc sensus praeter miracula mille quibus me Deum esse agnoscere possent, non ita dudum cum alapis sum percussu id ostendi cum solo aspectu seci ut omnes caderent, quum eia dixi: quem quaeritis , IoannIs. Ir.
T H E O P H. haec potius videtur inteῖ-pretari de vastitate inuecta Romanis post crucem Donini, qui passus est se in H s crucem
143쪽
crucem tolli pro genere humano, postea respexit ad ludaeos, ut eos meritis afficiaret preisso praeualuit di deleuit illos. . .
uertentur in terram AEgypti;& Assur ipse rex eius, quia no- hierunt conuerit. h1V
SI haec conuenienter syperioribus &sequentibus voles interpreta vi etices ι Non reuertentii rin terram Aegyriii,quia fame ferro, igni delebuntur. fit An ir ipse res eius cor uili qui residui fuerint ex illa vastitate rexerit Assyrius, id est seriuencriaticinibu , Assur enim per synech dochen pro qualibet natione po- Bitur.Verdicitur Assyrius,por Romano Imperatore, ut alibi ollandimus: de poposcere sibi regem Imperatorem Romanu, seruient Romano imperatori. Quia noluerunt conuerti ad Dominum. Post crucem Domini expectauit illos Domi. nus per annos quadraginta duos,dum couerterentur, & vocavit eos per Apostolos, per discipulos ad paenitentiam,& noluerunt conuerti, & ideo deleti sunt. Lxx sine negatione legunt, qualia plurima sint Hebraicό controueria inter ipsos Iudaeos utrum cum negatione sint legenda an sine ea. Legere itaque : Habitauit
Iphraim in AEgypto, pulsus patrijs sedibus,post vastitatem inuectam Iudaeae dis.
pergentur residui in omnes terras, alij in
AEgypto habi; bunt iij in Assyrijs alij in aliis regionibus quod ad Christum
consumet electos eius, cori det capita corum Oc populus meus pendebit' ad reditum meum, iuguin autem imponetur cis simul quod non auferretur.
Traniis it. LXX. Iu matus saladius tu ciuitatibus eius, requieuit iu
. non exaltabit eos. ip r , a Oppit alassius nouitatibus eius in cipient maritaturates Iudaeae. Naivi intelliges ex Iosepho paulatim coepe-ire vallari citi itates Iudaeae, si mrte resim icerent, χ ad Christum redirent,ut serua rentur. Sed D. H eronymus alia agnouit lectionem Hebraeam mutatione unius. literae n. 1: nam pro chalah, aegrotauit. legisse videtur , chalal, inccepit.LXx legere ch ital, grotauit, quae lectio nunc ciccunfertur Infirmatus ei gladius in ciuitatibus eius iactum ita leges Hierosolymis apud Iosephum lib. s.& 6. de bello Iudaico, dc fame crant adeo confecti: ut no es set eis potentia armorum tenendorum,
. & in alijs urbibus omnia cedebant pessi mξ. Et contes telectos eius praecipud, ut dictum est centies, omnis pestis illius belli recidit in primarios & principes, quod signincant etiam verba sequentia: Et comedet capita eorum iuxta illudes
vae vobis Pliarisaei,&c. LXX proconsumet &electos eius,edidere: Requietati a. manibus eius, quia chileta, vetoum He braeum, consumet,significata. ut vertit D. Hieronymus consum et gladius, & defici euut vertere LXX,deficiet gladius, quia prae morbo peius&famiadeficiebat gladius in manibus eorum : quod D. Hiero nymus
144쪽
nymus legit badm,electos eius: na bad, aiunt Rabini significare mendacem,&virum fortem: oc inde Hieronymus Vertit: fortes electos eius Iudasi dictionem Hebraeam eonfodiunt obelo,tanqua male versam a D.Hieronymo,quod no Vertit ut R. Ioseph Consumet membra eius vel filios eius: & benξ congruit sentetiae haec Iudaeorum interpretatio : LXX Vero pro badau legere,beiadau,in manibus eorum .Pro capita eorum,HebraicE est consilia eorum. D. Hieronymus; consilia eorum est interpretatus consiliarios, senatum, capita populorum Lis ad verbum reddidere:comedent de consilijs suis,luet poenas consillioru,quq coepere aduersum
Iesum, ut illum perderent. Et populus
meus pendebit ad reditum meum quando illos liberem, quando redeam illos luberaturus,expectat enim iam mille quingentos annos ut liberem eos captiuitate, re expectabunt frustra , quoad redeant ad Christum. Lis pro mesubathiad reditum meum, legere mesubato , ad reditum suum: quando meo iussu redeant ex captiuitate, eadem est sententiR , ex incolatu suo , ergo quando illos reuocem ad suum incolatum. Iugum autem imponetur eis simul pro hoc Lxx,Deus super honorata eius irascetur: qu Od. articulus est,si scribatur cum cegol: si cu
ron.vertit:& iugu quod articulus no vertitur Latine, quod noster sermo articu
tus no habet Lxx,reddidere & Deus siu ,&pro Hebraea lectione,iqurahultu, legere,querue nobiles nomina Miachad, simul;legeriachar, irascetur oc Deus su-er nobiles eorum irascetur super no-ilitata eorum, super templum, & Hierosolyma & sacrificia , sequentia Merba. lo ieromem: verti potest, ut reddidit D.Hieronymus. No auferetur ab eis iugum,nec recipient pristin m illam maaiestat em,quia ubi venit veritas,umbra nihil est opus.T H E O P H. sic haec expia. nai:Honorata populi, Hebraice templo, Comment. Ia & quae in eo sunt in quae iratus Dominus
dixit: Relinquetur terra vestra deserta, scnon exaltabitur amplius hic populus. Et interpretatur etiam aliter, cum dixerat
inquit Propheta pentebit hic populus
ex incolatu suo,ex rebus terrenis, ex Opibus,ex diuitiis Nam vox Hebraea me subato, hoc potest significare 1 verbo lasabhabito.Pendent ergo, inquit udaei ex rebus terrenis, & ita Deus irascitur in eo lihonoratissima in diuitias, in honores, in uxorem& filios , &potissimum in eo
rum animas, nunquam hunc Deus exal
tabit inquit D. Hieronymus.Haec Verintit breuius, Iugum imponetur eis simul iugum captiuitatis. Et non auferetur noliberabuntur captiuitate quoad redeant ad Christum. Iudaei nostri temporis, α
iudaizantes has, iugum legunt, alius 'mexcelsus, id est, Deus,& quod D. Hieronymus legit cum punctis passiuae vocis,
legunt cum puctis vocis activae .sic enim R.D. hunc locum intempretatur,& ad excelsum vocabant Prophetae,inquit,vocabat populum ad excelsum t leges la dictione.HIM intelligas Iudaeos mutare puncta,& significationes,nec mirere tantopere tax,qui trecentis annis ante Christi tempora Christum sonant, & Christi mysteria, si alia agnouere puncta, & alia
vulg. D. HIE R O. Quomodo dabo te Ephraim t protegate Israelὶ quomodo dabo te si
cut Adam a Z ponam te ut Seboimὶ couersum est in me cor meum, pariter conturbata est poenitudo mea, no faciam furorem irς meae, nonconuertavi disperdam Ephraim . Transui. Lax stmd braim' rotegam te Israel quid tibi sciam silini Adamaponam te opscus
145쪽
Seboim ' conuersum est cor meumin ide, conturbata est smilitentia mea, noufaciuiuxta iram furoris me uou derelinquam
21t deleatur Ephnim. AM B R O s. de poenitentia libro. I.
cap. q. docet hoc loco Osee,vocari peccatores ad poenitentiam, & spectare eos Dominum, ut agant pq nitentiam, α Dei indignationem esse ad terrendos quosdam,ut indignationis suς furore eos conuertat, ita ut in quibusdam digna- natio non ultionis sit executio, ed magis
absolutionis operatio: & videtur sentire, haec verba Domini Iesu esse. Ait enim Ambrosius Quid enim Dei milericordia promptius, quam quod ipse per Oseam dixit his, quibus iratus minabazur, qui
bus continuo tanquam reconciliatus in
dulget Ait enim quid tibi faciam Ephre quid tibi faciam luda & infra quomodo
e constituam' v eluti Adama efficiam telicut Seboim'quae duae urbes Sodomorueralit, faciam te incendio de coelo misso conflagrare,ut olim conflagrauere sodomitarum urbes: siquidem maioribus flagit ijste contaminasti, quam olim Sodomitae, conuersum est, inquit, cor meum, in eo ipso, coturbata est poenitentia mea, non faciam secundum iracundiam furoris mei: Nonne apparet quod ideo nobis peccantibus indignetur Dominus Ielus, ut indignationis suae nos surore conue
tati Haec Ambrosius. Ergo quomodo dabo te Ephraim Romanis arinis, scilicet ut delearis prorsus , piotegam te Israel, cum Romani te vallo circundabunt, cuad terram prosternent te. Quomodo dabo te sicut Adams crimen Hidaeoru qui Christum affecere cruce Sodomis semper comparatur, ut dictum est in Amos Prophetam , & latius in Esaiam afficiam te sintili poena sicut Adama, &Seboirhurbes Sodomorum i delebo vos omnes igne de cocto missis. Conuertum est coryleum &c. ut ait Ambrosius ibidem, in
dignatione veluti patrio assectu dubitati
quomodo ad poenam tradat errantem,
loquitur more humano,no quod in Deo sint hae dubitationes. Idem ait CH RI-sos T OMVSHomelia. 3. de poenite intia,Terret,inquit, Dominus & spem dat,
Qu)d tibi faciam quasi dicat nescio quid
faciam:a: t Chry solio mus,nescis quia facias' scio,sed nolo. EXpetit peccatorum natura,sed continet clementiae, pietatisq; magnitudo. Quid tibi faciam parcam tibilbed non creuis, persequar te' Sed mea non sullinet cle inentia. quid ubi faciamqvi Sodomam ponam te & ut Gomorrham subuertam tei conuersum est cor meum : impassibilis, passibilem imita .
tur hominem, magis autem amabilem matrem .sed turbatus,inquit,sum in mea poenitentia, & Deus turbatur, & iuste id quidem cogitas.Deus enim immutabilis, Ied nostra. imitatur dictiones.
V ule. D. H IE R. Non conuertar ut disperda Ephraim quia Dens ego & non homo, in modio tui Sanctus δί non ingrediar ciuitatem post Dominii
ambulabunt. Traul ILL xx. Mu deielinquam 2 tdeleatur Ephraim, quoniam Deus ego. . . non bonio in te Sancius, GT non in
grestur in ciuitatem, post Deum am
EV se BI Vs Pamphili demonstra
tionis Euangelicae libro. s. demon-1iratione. ra. duas personas patris&s-lij de moniliari hoc loco ait.& Christum hoc loco Deum appellari, idque planε
iuxta translatione Lxx, Non reliquam ut deleatur Ephraim , non prorsus delebo Iudaeos post meam crucem , quod pete
146쪽
per varia temporum interualla intrant Ecclesiam multae Iudaeorum miriades:&in fine saeculorum sunt intraturi omnesi, cum intrauerit gentium plenitudo.Quia Deus, ego & non homo in medio tui lanctus sic dispungendu est ta in nostra vulgata,quam in transtatione Lxx.EV S E B. Deus Incarnatus, inquit , ad eos, qui dicebant cum hominem esse Sanctum&non Deum; Deus ego sum& non homo in medio tui Sanctus,vel non homo in te sanctus, id est non sum homo Sanctus tatum, ut dixere : tu homo cum sis, facis teipsum Deum Non sum homo latum. sed Deus factus homo, & cum se dixerat Deum,subhcit,post Deum ibo,post Deli patrem ibo, patri obtemperabo, haec erago interpretatur sic E V S E B. ut Christus Deus dicatur hoc loco,& Deifacere mandata in quantum homo. Ergo iuxta LxX Deus it post Deum,Deus filius mandata accepit a patre,& ea facit. D. HI EDRON. aliam lectionem Hebraeam aganouit, non legit enim:Post Deum ambulabo,sed in tertia plurali;Post Deum arns bulabunt, Iudaei conuersi, scilicet couertentur enim multi, ut dixi. Haec varietas perlonarum Hebraice ubi est duplex lectio,non rara est. Non ingrediar ciuitatem non introibo ciuitatem Hierusalem ut illam defendam. Vt significet non delendos quidem Itid os prorsus,se tamen non defensurum Hierololyma quando ruat,& audita vox illa est Angelorum relinquentium Hierosolyma, cum gloria Domini ux a Prophetam, deseruit Hierusalem. Relinquamus has sedes: post quam relictae simi, non est Dominus rediturus , ut eas illustret. E U S E B. Cum
resurrexero,inquit Dominus, non redibo ad conuersationem hominum, nec versabor in Hierusalem cum meis, quia ego Deus sum non homo tantum.CΥ-PR I A.3s6.in testimonijs lib. a.aduersus Iudaeos cap. 6. m ulta citat testimonia scripturς quibus probat,Christum esse Deu: inter quς hoc citat& tam planum putat,
ut interpretatione non credat egere. Ite
Comment. 1 2sapud Osee dicit Dominus,no faciam iuxid iram indignationis meae,non sinam deleri Ephraim,quoniam Deus ego sum i non homo in te Sanctus,&non introibo
in ciuitatem, post Deum ibo, hactenus CYPRIA. Vbi Deus est,qui loquitur: ipse enim ait Quoniam Deus ego sum,dciubsicit,post Deum ibo, quae lectio anti. quissima est Hebraice: quando. 72.Iudaei illius testes sunt.Haec culpa Iudairantiu, qui omnia peruertunt, male dispuncta sunt in quibusdam exemplaribus. Antiqua dispunctio, ex EUS EB.&CYPR.&THEOPH. nota est.
rugiet, quia ipse rugiet,&fo midabunt filij maris, dc auolabunt quasi aves ex AEgypto,& quasi columba de terra AC striorum, d collocabo eos in domibus suis dicit Dominus.
1 ransa. LXX. Sicut leo rugiet quia
ipse rugiet, stupebunt μὴ maris σχenient quasi aves ex AEgypto, F quas columbae ex terra frinum, restituam eos in domus suas dicit Dominus.
Am haec omnes, non solum nostri,sed
etiam Iudaei olim ad Christum resereant, quod argumentum est etiam supe-
ioca ad Christum spectasset asi leo ruiet,quando infernum contriuit,& morem vicit,iuxta illud Catulus leonis Iudad praedam fili mi ascendisti ut leo, dc uasi leaena quis suscitabit eum'sic R U- 'ER.sic HI ERO.sic etiam B.P ROS.e praedictionibus Dei parte.3 promissio ciso. Impleta sunt de incredulis discipus increpatis, quae Osee praedixit : sicut
eo rugier, firmat enim hoc Euangelium
t. Apparuit illis Iesus& increpuit acredulitatem eorum:&iuxta illud Ge-
147쪽
nesis: Ascendisti & dormisti, ut leo,&c. quia ipse rugiet, ipse dc discipuli sua praedicatione minitando poenas sempiternas regnum coeloru promittendo.T H E OPHY. Rugijt Dominus, quando clamans voce magna emisitspiritu,inquies: In manus tuas Dite commendo spiritu
meu:tuc filij maris, s iij draconis, qui regnabat in aquis principis huius mundi sormidabunt, cum videbunt spoliatos inseros. Ergo T H E O P Η.etiam ut leonem rugijsse Dominum putM,cum dixit:Aperite portas p rincipes vestras, &c.& filios maris, filios b aptismi interpretatur.R UPERTUS &THEOPH. auolasse
quasi aves ex AEgypto,cum praedicatione Christi, qui resurrexit ut leo deuicta morte, & deuictis inseris: praedicatione Euangelij facit nos auolare ex AEgypIo, ex Assyrijs , ex omni natione ad terram, quam sancti sunt possessuri,quae terra viventium est: quippe ipse Deus, ad mansiones quae sunt apud patrem, hoc enim significare putat verba illa,collocabo eos in domibusi suis in suis mansionibus quae multae sunt apud patrem. De varietate lectionis Lxx leges apud Hieronymu, qui hunc locum sic quoque interpretatur,Vt dixi, de Christo, dc Christi temporibus ut multo plura ex hoc cap. de Christo
Interpretetur,quam de captiuitate decem tribqum.
dedit me Ephraim in negatione, dc in dolo domus Israel.
Translat. LXX. Et circundedit metu mendacio Ephraim , cir in impietate domus Israeho Iudas. TH ε O P H. quanquam ad Idololaia
triam refert, refert ad Christum t men, & esse idem putat cum illo: Circundederunt me canes multi,& de falsis testibus aduersum Christum interpretatur.
Ergo circundedit Ephraim Dominum
in passione, in negatione cum eum negauit,inquiens,Noli seribere rex Iudaeoru:& non habemusregem nisi C larem.Rupertus eodem refert,sed nescio quae mala
haec sit sors,ut cum R V P E R T sit professus stultissimum esse interpretatione Hebraeorum sequi, illam non desinat sequi, dc inuita & repugnantia verba eo trahat, postea ad Christum redit,sed so lasse dabat hoc illis temporibus, quae hςc exigebant. Haec Lxx aliter distinxerinervam D. Hierony. Nam illam vocem Iuas superiori sententiae tribuere ait,ut esset sensus: Ephraim de domum Israel dc Iuda Dominum in negatione circundedisse cuin in litteris Euangelicis eum ne- arunt centies esse Messiam, esse Deum, esse missiim a Deo dc sic legere:& in impietate domus Israel dc Iudas circunde. dit, scilicet Dominum dc nouo initio, dc sic interpretatur D.Hieronymus, ut fere totqm hoc caput D. Hieron. de Christo explanet dc de eius temporibus.
Vulg. D. HIE R O. Iudas autem testis descedit cum Deo,& cum S an ctis fidelibus.
Trun lit. LXX. Nunc cognouit eos Deus c populus STtusa ocabiturDei. I Unc cognouit eosDeus T H EO P ΗΥ. eos, inquit, qui credidere Christo ex Iudaeis qui populus Sanctus
Dei vocabitur: Sed negabis sic esse Hebraic dc certa aliam lectionem Hebraea
agnouere LXX nam ex II. descendit,litteram. I. demunt,dc I. cum sequenti voce coniunxere, quod non raro fit apud Hebraeos, ut alij dicant dictiones legendas coniunctim, alii diuisim..Legere, ergo LXX coniunctim, do, nouit ipsos Deus, dc voculam sequentem civ , interpretantur populum, quod eam alio puncto legunt,dc sic vertere: Nouit ipsos Deus, dc
148쪽
populus Sanctorum fidelis,2pplearoca Dituriquod de Apostolis,&his qui credi dere Christo interpretatur T H E O.
P H. Eadem sententia est nostrae vulgatae, Iudas enim pro populo credentium poni confessa res est. Iudas ergo, id est, ruiethristum sunt consessi, nam lada,coteri erudescendit ex Iudaea,quae montosa tota est, cum Deo, cum Spiritu sancto, qui illorum pectora complebat testis,iuxta illud Euangelij Praedicate Euangelium omni creaturet incipientesa Hierusalem:&iuxta Esaiam: Estote mihi testes,&c. Descendit ergo testis cum Deo, dccum
sanctis fidelibus ad praedicationem Euangelij, & totum orbem peragrauere disseminando Euangelio in omnibus gentibus.D. quoque Hieromad Christum refert ut dictum supra est, ut Diuus hic t tum sere cap. reberat ad Christum. C YRI L. Glaphyrorum lib.6. intellige, inquisinos veluti ignotos Deo prorer peccatum, scilicet notos factos fuille ei, &Propinquos propter Christum , suscipit enim nos libentissime quod filius testaturnos sibi cognatione esse iunctos,&sic nos sua dilectione omnipotens pater dis
gnatur, &nos vocat ad id ut unum cum eo simus. Sed C Y RI ia transtationemrax interpretatur.
pastit vetiun Sc sequitur aestu, tota die mendacium &vastitatem multiplicat, foedus cu
tum ferebat, iudicium ergo Dominicum Iuda,& visitatio super Iacob,iuxta vias eius, &
Iuxta adinventiones eius rectdet ei.
Commenta rΣ Transa. Lxx. Ephraim malus spiritus persecutus est aestum tota dis, ina
tum cum Astys pepigit, oleum iu raptum Mercabatur, e R iudicium Comino cum Iuda, 2 tystiscatur Iacob
iuxta 23ias eius iuxta adinventiones ei redde tei
LX3.Ephraim malus spiritus, vox Hebraearim, variis punctis pascit significat,& matu,s scribas pascit, ut reddidit D. Hie
ronymus: si ris malus, ut vertere LXX.
Ephraim dixi ex E V S E R demonstrationis Euangelicae. libro. 9. demonst. II.
pro populo im pio Iudaeorum, qui Christo non eredidit, & qua eauia id fiat, Ephraim ergo populi hidaici impij malus
spiritus est.Malus spiritus m mu ndus ille Lucae cap. II. qui redijt in domum suam deduxit secum alios septem spiritusn quiores se, ille malusspiritus ergo exagitalide possidet Ephraim, cum enim Pro. phetaclauserit caput proximum prophetia de praedicatoribus verbi,subisigit prophetiam de Iudaeis perfidis.qui .hristum& Christianos persequebatur.Ephraim, id est populi increduli inquiens spiritus malus est. THEOP Η. sic distinguit:
Ephraim spiritum malum sequitur &co gruit cu lectione Hebraea etia. Τ H E in P H. verba sunt Quod Iudaei recipere noluerunt Christum spiritum oris nostri, sub cuius umbra victuri erant, permissi sunt sequi spiritum malum mundum,de quo Lucas cap.ri. Iudae huius capitis mutant distinctionem,& omnia turbant, Vt Christo aduersentur & sequitur aestum
est,& docet in Timaeo Plato & fusius in Locrensi Timaeo, esse animi morbos exitiales t corporissent morbi pestilentes, ct morbos animi exitiales appellat,cum ardet a tia, aut saeua cupidine pectus,
149쪽
cum ilicensum libidine est, aut inflans
matum ira, aliaque praua cupiditatec
let .Et Ahstoteles, oc medici te docebunt
esse causon cu pars corporis extima perexigua febri videxi r caleae,intima ardetitissimo calore aestuant. T H EO PH huc cautonem ,hunc aestum zelum vi, tur interpretari, illuni, scilicet quo actu. i.
se Uni iniecerunt manus in Apostolos c quo actuum. Is.videntes turbas
Iudasi repleti sunt. Denique Zelum illum qu o repletos Iudaeos Ecclesiam Dei persecutos actus Apostolici saepe testantur, quae ego omnia verissime dictaarbitror, tamen intelligenda haec arb itror de omnibus Iudaeorum vitiis quibus de diti ut libere in eis versaremurChrist' aduersabantur. Iota die mendacium & vastitatem multiplicat I xx tota die inaniaci vana multiplicat. Sad vox Hebraea vastitatem significat, ut xranstulit D. Hieronymus,&alhs punctis daemonem , quomodo tax videntur fortisse,nam daemones solent appellari uma, Mendacia narique & inania pro eodem accipiuntur.
crum Baptisma, dc sequuntuh vanas spes, sperant enim seirecuperaturos patriam, qua pulsi sunt, dc liberandos se esse captiuitate.S. cum Sad,oaemonem signincet sequuntur vanas spes recuperando patria& lequuntur dae monem idololatriae,quorum praesidio sperant se fore tutos. Uul. gata D. Hieronymi sic. sequuntur mendacia non solum illa de quibus litterae Eua gelicae meminere,cum Dominus daeasonium habere dicebant, dc in Beelzebub principe daemoniorum eijcere dςmonia, ct cum eum Samaritanum appellabant, ct insanire calumniabantur: led quod ut reserunt Ecclesiasticae historiae dc referiit
tos mittebant in omnes orbis partes qui docerent blasphemare nomen Dominu
foedus cum Assyrijs imit & oleum in AEgyptum ferebat dixerat d vastitate, id est ea causa fuit Iudatis vastitatis quod blasphemando ii men Domin pedic
bant evagelis pr dicationein,qua ne im
pediretur accelerauit Dominus Iudaeς vastitate cibi jest,inibat populos Iudaicus
foedus cum Assyriis &aliis nationibus per synecdochen, cum ex uno plures it telligimus,aut om nes: v t docet Quintilialnus. Ergo cum Astyrris, id est cum Assy ,rijs,cum A fgypti;s, cum Romanis, d talijs nationibus & ferebat oletum dc vn-.guenta pretiosistima ad AEgyptius,ad
Romanos,ad alias gentes ut eae uno plures significentur ut ait Fabiusn Samem; vox Hebraea oleum si incat,dc unguen tum,unguentis porro admiscetur etiam oleum.Sperabant Iudaei se po stu Dei iram fugere aliarum nationum praesidio , de ideo 'd populum Romanum, & ad aliasinationes mittebat legatotamnicbat Inulnera pretiosissima: TH EO PH. liaec alitter quod D. Hieron.aliter hῆc vertat qua' Lxx.Quod enim D. Hieronymus verte .rit foedus cum Assyriis iniit,LXx reddiderant testamentum cum Assyrijs pepigit: quae verba transsationis LXX interpreta-itur T H E O P H. id est secit populus Iu
daicus rebellis ut testamentum feriretur cum Assyrijs, ut testamentum verus nouum trasiret ad Assy rios, ad nationes, ex unis enim Assyriis significat nationes, omnes,per synecdochen,ut dixi,iuxta destud: Auseretur a vobis regnum de dabitur genti sacieti fructum.Ablatum ergo aestamentum a Iustaeis percutietur cum
nationibus: id sua perfidia efficiet Iud i. Oleumin AEgyptu ferebat. T H EO. P Η. Dei oleum Iudaei sua perfidia nationibus reliquere,iuxta illud: vobis oporte bat primum regnum Dei praedicari, dcc. Ecce conuertimur ad gentes. . Itaque intquit T H E O P H. impi)s Iudaeis gentes
successere hqredes,olei sacramentorum
dc spiritus sancti. Oleum inquit Theophy lactus Spiritus sancti quo inuncti sumus baptizati,qui ex nationibus sumus. iudicium ergo Dominicum Iuda prae dicitur uniuersae Iudaeae vastitas post cru cem Domini,quando Christu,quem expectabat promissum patribus d praesignificatum
150쪽
nificatum tota lege veteri recipere nolueriint,nec id solum, verum aliis nationibus erant impedimento, ne illum reciperend iuxta vias eius vastabitur Iuda: aevi com
xauit fratrem suum, &in fortitudine sua directus est cu Angelo,& inualuit ad Angelum
Trausta L xx. In Pierosupplantanis fratrem suum, in labore uos raenaluit ad Deunbpraeualuit curas Og si e potentiam habuit.
Diximus quoties Propheta histo.
rum veteris testamenticitat, illa citare tanquam typum rei de qua agitur, quod Prophetia hoc capite agit, cum historias multas citat ex veteri testamento, Vt eas typos esse ostendat mysteriorum
Christi,ostendit ergo Propheta historia totam Iacob typum fuisse persecutionis Iudaeorum , qua Christi etiam ab utero sunt persecuti. Siquidem Iacob cum platam traitis sui apprehendit, ac supplantat populum Iudaeorum significat,qui fratre
suum Chrillum recens natum supplant re est conatus. Nam cum magi venere dc quaesiere, ubi natus esset rex Iudaeorum, Herodi monstrauere patriam & simul cum Herode,ut aiunt eteres patres secerunt ut occideretur pueri innocentes abimatu ct infra, ut Christus puer occidere .tur. Ita Iacob, id est Iudaeorum populus supplantare Christum fratrem suum est
co Iacob pro popidoIudaico qui a Iacobortum trahebat , ct frequentisatine pro Christo, qui ex elua sena me natus est, ex
sacra Virgine videlicet quae nata ex semine Iacob erat,&adhocexemplum se ε omnia interpretatur T H E O. Nam quod i equi fur in fortitudine sua disrettaseli cum Angelo Chrilli passione siqnificare ait,ubi lac b. populus Iudae γα estenrm mos laripturae Iacob di Israel a poesiam uniuersum Iuda orum popul Cest di. rectus aduersus Angelum magni Cos iiij,
vicit aduersum Deum, ut vertere Lxx dc
Eohim utrunq; significat Deum in An- Elobim etigelu ct Sara, verbum Hebraeum pra uale rigere o utraque trastae:iocum Hebraea lectione congruat: Iclta Lxx vertere,prqualuit quod illa fuit hora tenebrarum, D. Hiero. reddidit directus
estis verbo Iasar dirigere, quod Iudaeorii
implua populus ausus regi gloriae asserre manus eono,vox Hebraea D. Hieron. transtulit in sortitudine sua, luod on, sortitudo est,& impietas & labor, & ita Lxxvertere in laboro suo. i. in suam pellem, vel in impietate sua:cum ergo propheta
supra dixerit, iudicium Domino esse cuIuda. oc retallaturum Dominu mala Iu daeis, quaeab illis acceperat, enumerat Iudaeorum impietates, re hanc prima omnium Aluod Christumaecens natum una cum Herode extinguere sunt conati queexpectabant,& signa quae acceperant loci.& oppidi ubi Dias erat oriturus,ad insiCias Duo faciendas detorsere, ut que ex pectassent tandiu,cum adueniisset, extinguerent,quod praemonstratu indicat Propheta hii loria hac Geneseos de qua dixi inualuit ad Angelum & confortatus est
LXY,& confortans est cum Angelo, repotentiam accepit: Invaluit Iacob aduerasum Angelum magni consilij, aduersus Christum scilicet & confortatus est, fortitudinem accepit. Nam verbum Hebraeum & Graecum significat accipere il- Iam potestatem,de qua Dominus: Non haberes vllam potestatem in me, M.
Ita inquit THEOPH. significari Iudaeos praeualituros potestate data desuper aduersum Angelum magni consilij. AVG V S T.super Iudicum libr.7. q.49. Ia