장음표시 사용
21쪽
- nec animus desiiciat. Hoc ipsum enim non permittIt,nisi sic in Ieant vires, ut ex animi deliquio emergere denuo queant. Sed d alterius huius sentetiae partis enarratione veniamus, in qua' ait, Pari modo euacuationes ad sumnum peruenientes peri-- culota.J Quibus utique verbis non repetit id quod antea conv - . . . memoratum est, ut nonnullis perpera videtur. Siquide in princedentibus priuatim in soluenda firma athletarum affectione non esse ad summsi progrediendum docuit. Idcoo; oos ni Mevoce, luam contractione I molis corporcae subsidentia significare dixtimus:quod σμπι μμ idem quod o-ίμν, ua ιτα , --Graecis denotet,vsus est. In praesentiarum vero veneratim omnes immodicus vacuationes periculosas, atque adeo fugiendas ei se monstrat. Vt sit sensus, Quemadmodum an extenuanda per euacuationes athletarum mole, non est ad mmmum progrediendu: ita quoaue in omni alia vacuatione unice cauendum erit ne sit immodica, viresque eius qui vacuationem sustinet, superet. Vt aute omnis modu excedens vacuatio est periculosa,sic vicissim etiam omnis refectio immodica Interprς periculo non vacat. Quocirca non recte hunc Hippocratis lo-xii Hippψ cuni enarrant interpretes quidam,qui illum de iis tantum lo-ς - sese stionibus contendunt, quae post immodicas vacuati nes adhibentur,quum in uniuersum omnem immodicam resectionem quocunq; in corpore fiat,periculosam esse proniiciet: quod in fine commentariorum Galenus etiam fusius ostedit.
Qui enim sim licite M aer har. simpliciter hoc loco idem G
gnificat quod a Ginet, citra adiectionem, Caleno in I bello ἡ ρ ire: autore. Hi enim apparatus sunt.J hoc cst ad uniuersi corporis nidi itionem paratos & praesto elle co-.piosos humores est necesse.Id enim araeparκ κ vox qua hic Galenus utitur, malit seste significat. Et sequentia haec eiusde ver
facultas aut vis significat, Ad exemplum retribu
22쪽
inas esse periculosas,exemplo nobis est firma athletarum constitutio. & hanc quidem partem esse ad athletas reserendam, Gal.paulo supra iis ostendit verbis,Quae de firma athletarum constitutione dicta fuere, medicis veluti exemplum sunt sesmonis postea subiungendi. inquit enim sic: Et vacuationes ad summum progrest e, periculosae. de rursus, Refectiones cum . . extremae fuerint, periculosae. Vt horum verborum is sit sensus, Summas euacuationes & resectiones esse periculosas, exemplum athletarum suprapositum abunde docet,Vtpote quos vltra nutrire non licet, neque tamen etiam summe extenuare. Hoe solum putabis. J Graece , L 'mmo ma i , Per hoc ipsum solum,&c. Verum si quis ita sermonem acceperit,altera doctrinae pars. J De summa expletione , πYἰ eri ἄκρας- ι-εως. manifeste, φανεροῖ. Quae verba interpres partim non recte conuertit, partim omisit. His autem verbis Gale. Ceseni loquorundam falsam interpretationem notat,qui Hippocratem fu de iis tantum refectionibus quae post immodicas euacuationes eiiu, μ' adhibentur, loqui arbitrantur. Hac enim ratione extremam expletionem seu resectionem Hippoc. non semper cauendam esse suaderet: sed ab immodica solum vacuatione. Quoci rca si ita interpretabuntur Hippocratis verba, altera doctrinae pars de vitanda in uniuersum summa expletione, manifeste omittetur,de exemplum de firma athletarum affectione frustra allatum erit, utpote quam non alia ratione damnauerit, quam quod athletae cibis & potionibus,non obstante quod vires ro- bustas habeat, supra modum se expleant. Ut hinc manifestum sit, cum non de ea tantum resectione loqui quae post euacuationes ipsas, natura iam facta imbecilli, admouetur, verum- etiam ea quae valida adhuc existente virtute sit. Haec copiosius
explicare placuit, quod locus hic Galeni paulo obscurior sit, quam ut ab omnibus intelligi possit.
23쪽
s ECTIONI s I, Victus tenuis 2 acutus, in diuturnis sne morbis
semper: in acutis vero , ubi non competit, periculosus. Et rursus summe tenuis victus, periculis plenus. nam ct extrema expletiones Praudissesnt
victis ae- II Oc in Aphorismo de aegrotantium victu agitur,quod p
stolantiam1lam Hippocratis verba,& in Comm .etia Galenus mon-quδ xv strat. Victus vero quo aegri utuntur, est quadruplex:nempe ter nuis sirnpliciter, tenuis exquisite, tenuissimus, & extreme t Tenuis. nuissimus Tenuis, Galeno in Com.teste,est qui per pauca, aut ea quae parum nutriunt, edulia sit: cuiusmodi est ptisanae se cus, mulsa,& sorbitio ex alica. Hic vires quidem comminuit, Exquisite eatenus tamen ut non exoluatur. Exquisite tenuis est,ubi ptisatemn - nae succus exigua sumitur quantitate.Tenuissimus simpliciter, T in i & citra adiectione,qui per mulsam aqua sit. Extreme tenuissi-h i me mus , qui per solam inedia iudicatione usque progreditur.
tenuissim' Omnis auid tenuis victus cominuere vires solet. Proinde cum
necesse si in diuturnis morbis ut vires seruentur,rectissime ab Hippocrate dictum est, tenuem & aecunatu victum in iis esse periculosum,quod scilicet vires ipsas demoliatur, quas prestat
tum integras,ut morbi diuturnitati pares este queant, seruare. Diu urnus Carterum morbus diuturnus est, omnis qui quadragesimum morbu , transcendit diem. Acutus vero triplex existit. Simpliciter vel 'ςψ μβ'. exqui lite,Hip. 2.aph. 23. authore,qui addecimumquartu diem
Ν P 3- protenditur. Acutus non exquisite, qui ad 2O. Vsque progredi
Non ex- tur. Acutus ex mutatione qui in quadraginta diebus iudica- qui ii ς- tur Hipp. lib. I. Prog.aph. 18. autore. Pleriq; interpretum nunc
λ mu acutum ex decidentia vocant. Rostius ex mutatione seu deg W-- ' libratione, μῆασέωm: et quὁd nimirum per imperfectas iudi cationes ab una specie in aliam mutatur, ut si pleuritis transit Morbus in suppurationem. Dictus est autem Morbus acutus, quod mocur acutus tus eius velox sit,& subito illi pericula adueniat. Porro in acu- dictu tis morbis victus tenuis interdum competit,interdum minus. Competit quidem in acutis simpliciter, non competit in acutis ex decidentia, quod ad quadragesimum usque protrahantur Quare non ab re dixit Hippocrat.in acutis παθurus,
Hipp0ς ' morbi, siquidem 6m' ille, Philotheo etiam & Gai
semi . no testibus, τι νόσημα vocat, id est Philotheo interprete, ρ' re μου quib .non competit,victum tenuem
24쪽
esse periculosum, utpote eum qui vires admodum demoliatur,& cum quo aeger ad quadragesimu diem perdurare haud possit. In eadem autem lignificatione usus est verbo Aristoteles lib.I. Ethic.cap.3. inquiens, ἰή πράγμα ἄ-- quoad natura rei patitur. Pr terea summe tenuem summe te victum,hoc est omnimoda inediam periculosam esse ait quod DR 'io' non nisi viribus existentibus validis recte adhiberi possit, de eulatu, ' quod nimium omne, ut sect.2.aph.s t. ait Hippocrates, sit naturae aduersum & inimicum. Hippocrates id ipsum a contrario probat : nam & extremae, inquit, expletiones graues sunt. Quasi diceret,ut summae expletiones moIestae atque difficiles sunt, sic etiam summae inediae.
. De qualibet immodica. J Graece est matarat Iodix, de qualibet in uniuersum immodica, &c. Modicum. J Graece, quod mediocre existit. Maximus vigor. J Graece est simpliciter,u ακu. . Abundat itaque dictio maximus. Natura.J-facultate. Ptisanae succo. J De ptisana plura n ; Ari, diximus in Annotationibus nostris in librum A. Gal.de Tuenda sanitate. In praesentia vero sciendum, ptisanam integram Ptisana seu non colatam ess e eam,quae hordeum & succum simul mi- integra. xta continet. Succus vero cremorue ptisanae est, ubi quispiam Cremotipsam a decoruone colauerit, & cremore separauerit. In sum- ptimat. ιma, est ius decoctae ptisanae. Testis eius rei est Galenus lib. I. de Uict.acui. morb.Comm. 26. Alica.JDe alica,quar x Hior Allea. Graecis dicitur, vide quae annotauimus loco paulo ante citato.
25쪽
ii sΕCTIONI s I. In tenui victu agri delinquunt , quo sit Ut maiore
a tantur detrimento. Omnis enim error qui committitur,maior sit in tenui, quam paulo pleniore victruis
Propterea etiam iis qui sani sunt ,periculosus existit
admodum tenuis flatus ,2 accuratus victus,quod ni
mirum errores Fubinde grauius strunt. O uapropter
tenuis sir accuratus victus maxima ex parte Pericu
isor est, eo qui paulo plenior.
Errata tu IN hoc Aphorismo, qui a paucis nostrae aetatis medicis re- in tς i, J Aintelligitur, Hippocrates errata quae tum in tenui, tum xvm i R pyς is pleniore victu committuntur, inter sese comparat : dete-R,' f riusdue esse docet, ubi quis se a tenuiore victu ad pleniorem
domῖ intempestiue transisat , qaim si E pleniore in tenuiorem commutatio fieret. Id quod etiam asserit libro secundo de
Victu acui. morborum, Aphorismo 4O. ubi sic re M liquit. Quidam per morbi acuti initia eodem quo Iaboram D coeperunt die comederunt, alij postero die: alij quiduis,ali, ciceonem sorpserunt. Sane haec omnia deteriora sunt quam si altero modo quis victum institueret. Sed quae tunc te se moris peccata fiunt, ea multo minus laedunt, quam si pri- mis duobus vel tribus diebus vasa integre inaniuerit, mox,, quarto vel quinto victum eiusmodi instituat. Relpicit ita-oue hoe loco Hippocrates ad suae tempestatis tum aegros, tum medicos, qui circa victus rationem deliquerunt, quod intempestiue inediam imperarent , aut rursus intempestiue nutrirent. Nam ubi morbi ratione detrahere oporteret ibi adiicere cogebantur : utpote qui intempestiue d traxerant. Sic certe Thessalij asini ac Diatritamj , quorum in Ther. methodo meminit Galenus , primis diebus co oora fame siccabant: postea aduentante iam vigore, in quo ad tenuitatem declinare oportuit , ad victum pleniorem propter virtutis imbecillitatem transire cogebantur. Quum . igitur in victu instituendo bifariam erretur , & quod m- tempestiue inedia praecipiatur, & quia intempestiue nutritur aeger: prior tamen error damnum longe maius pi aetth u
26쪽
siquide constat eo tenuius victitandu,quo magis versus vi πο- τem peruenitur. Quod sequentibus in Aphor. palam docebόt Hippocrat. Quare recte inquit, J iu tenui vi tu aegri delin- Quo mo-quunt, Jquod scilicet tenue victum sibi intempestiue deligunt: do qgri iaproinde magis laeduntur,dum ad cibos redire coguntur. Graia xς ui int, uissimus enim is error est,eo maxime,quod circa vigorem, ind2 ' quo,ut infra Aphoris. 8.ait. Hip. victus debet cile tenuissimus, ad cibos redeui. stis eius rei est Galenus,qui tib I.ad Glauc. . ita scribit. In acutis morbis,& qui ad ligorem celeriter perue ' 'Maniunt,si tenuiter omnino cibare velis,haud magnopere lydes. '. In longioribus vero, nili per initia liberalius cibauens aut una ' '. in .Hbo homine necabis, aut intepestiue victus ratio mu ' ', tanda erit. Neq; enim accedente vig're uberior victus quam ' 'Prius, sed cotra,omnium qui per morba exii, beri debeant, te- ' 'nuissimas in id lepus reseruadus est. Hec ille. No igitur tem, ' '. re adiectu est, Omnis error qui comittitur, maior iit in tenui, '', videlicet victu intepestiue adhibito,quam paulo pleniore. Sic
enim conuertenda sunt haec Hippoc. verba, quod meliora ex- . emplaria Graeca sic habeant,'γd τι αμρτημα δαν. γα γινε σε μου ἐντωι,&c. Quanquam igitur victus tenuis no . . nunquam ex usu est, nonnunqua & ipse exqui iste tenuis,quan- .uis rarius,attamen nemo temere hos in morbis praescribat: verum diligenter perpendat, nunquit ad vigorem usque cum..eo victu perdurare possit:alias grauissime peccabit, in vigoro cibum dare coactus , praesertim ubi ex inedia vires collapsae . fuerint. Hinc est quod lib. 2. Uictu vacui. Aph. Is . dixerit,dile- . lius esse assi mo,ut protinus a morbi initio sorbere incipias, .' 'qua ubi prius venς inanitae fuerint,vel die tertio,quarto, quin . '.' .ro, sexto,Vel septimo. Haec igitur est germana Hippocraticae ' ' .sententiae explicatio, qua commonefacere voluit siuae aetatis medicos, ut diligenter considerarent, quibus d quo tempore
. mori i, tenuis victus conueniret, quandoquidem in teinpstiue adhibitus maximos errores pat lat. Quare non est opus ut ductionem Alio in contextu Hippocratis omittamus,& αμ τανs νιμ mutemus in As πτι κτώ, quemadmodu censet iustus Vel - Iusti VH-sius. Nam ii idipsum fecerimus,legitimum verborum Hippo si j scatexis cra. tensum turbabimus. id certe quod accidisse vellio omnes deprehendet, qui nouam eiusdem in praesentem aphorismum cnarrationem legere volent Non simi igitur temerea' toruin
27쪽
verba immutada,quod ita non raro accidat,ut genuina eorumdem sententia amittamus. Ex paulo ante dictis perspicuu etiaesse omnibus censeo errareeos toto coelo,qui putant hoc loco MedIeut Hippocratem consuIere,ut medicus quouis tepore in pleniore non quo' qua tenuiore victu sit pronior. Na si ita Hippocratis verba in-un xςpψῆς tellexeris,sibiipsi pugnatia scripsisse Hippocrate fatearis opor P 'φ' tet.Libro enim z Uict.acut aph. 3 .subtractioni magis stliden phonioe' dum esse quIm adiectioni, euidenter testatur his verbis,Cib
esse debet. rum adiectioni multo minus intendedu, subtrahere vero peniatus saepenumero expedit.Quinetiam Galenus in explicatione, , eius sentetiae inter aera sic icribit, Quod plus est exuperati, , , noxas nonnuquam inemedabiles facit.C6tra quod minus est, , , facile emendatur.Nam cum primum di Iabi vires senseris cibi
, , exiguum offerens, aegru restitues Quod veru esse,abudemo
, , strat squalens ille qui Themitorii insicitia eb deductus erat, ut
vix oculos attolleret, cuius meminit Gal. lib. Io- Ther.meth.
Huc tame Gal.n5 dubitauit detractione cibi eo imbecillitatis deducere,ut velut lignum iaceret, ac vix impelletem sentiret: quod scilicet certus foret posse secti libuisset, paruo negotio,
noxam omne tollere. Praeterea ide Galenus lib.2 Uictus acuti ., Com. 9.inquit. Qui ob dolorem,vel morbi acume parum va, , lentem obtinet facultate vacuatione interdu magis quam e
, , pletione indigent. t mo qui cibum his exhibet,maxim adsere detrimentu. Et paulo post,laesione quae ex tenui victu fit. neq; adeo veloce esse,neque ita evidentem, sicuti quς ex cibo,ait Et quod noxq etia e pleniorexim eueniat,testatur ea quς lib. j.de . . Vict.acui. apb.33.lcribit Hippocrates: Si lateris dolor, inquit, , , assiduus est, neq; procedit sputu, sed lentum & crudum est, ni, , quis dolorem vel alui subductione,vel secta vena soluerit,ptias, sanam autem dederit, praecipitem aget in mortem. Haec ille. Quod vero de ptisana dicit,nemo dubitarit de aliis quoq; editius quae ptisana grauiora sunt intelligendum esse. Noxas igitur letales minus comoda nutritio ei scit. Sic certe Philonis filia: clim venefico morbo laboraret, quod intepestiue enau rat.3. Epid. lib.periisse tradit Hippocrates.Cum igitur tot intΞque immineat,si quado in grauiore morbo pleniore victu,qua parerat, utamur, pericula colite admodu fecerimus,ubi quod ad amussim coueniat coiectare no licet, si ad tenuem victu decliuemus:quod scilicet eius noxae facile emendari queat. Non
28쪽
est itaq; ut iis aures accommodemus,qui semper esse tutIus ad pleniore inclinare victu falso doeet. Caeterum ut ad aphorismi Erroris explanationem redeamus, errores qui in tenui commitretur, in t ui iesse peiores ac grauiores, sanoru meplo confirmat Hippocra 'ςh is res. Hi enim si tenui,stato costitutoue,& accurato victu uti co- β γ ' 'sueuerunz,& errore committunt,grauius hunc ferunt,quam si
pleniore victu usi fuissent. Id quod experientia ipsa quotidiana comprobat. Quocirca in fine sententiae recte in hunc modum colligit Hipp. Tenuis igitur& accuratus victus, maxima ex parte periculosior est eo, qui paulo plenior esse solet. Quod scilicet errores tui in tenuiori victu committutur, ut dictum est, grauius laedat siue aegrotates siue sani in hoc victus genered liquae int. Proinde quicunq; tenui victu uti volvt,hos di Iigenter cauere oportet,ne in eo errent,quod errata eos qui tenuius .
cibantur,siue sani siue aegri fuerint grauius laedat,qua eos qui plenius. Nec temere adiectum est θ εις τα a λεισα , maxima ex parteJiis enim verbis eoru sentetiam improbat, qui tenue victum perpetuo esse periculosum iudicat, clim constet eundem nonnuqua,ut supra comemoratsi est,ex usu esse,atq; adeo peri- cuiculo vacare. Maxima itaq; ex parte est periculosus, no quidem is victilia propter se,sed potius propter eos qui illo utuntur,quos constat pericula in eo ut plurimum delinquere, & siubinde errata grauius ser- re. Et hanc quidem esse verboru Hippocratis genuina sententiam abunde docet Gal.in Com.dum ita scribit:Victu tenuem Hippocrates ait esse periculosum,quoniam errores grauius se orant, no quia propter victus tenuitatem cogantur delinquere. '.
Magna ex parte duo peccant. J Expungenda dictio duo, &legendu simpliciter,magna ex parte peccant,quo fit ut magis,
μῆλυν,&e. Quod in tenui victu bifariam aegri delinquentes. JGraece est , se α' ἐν τάς δαί- τα πολλα ἀμπτα--wA---, λὶμαυ--Sic enim meliora exemplaria habent. Hoc est.quod viriq; in tenui victu ut plurimum aegri delinquut, atque ideo magis laeduntur. Adhuc aute delici 2'nta J Graece, ενι θ αμαρτανῶσι, Amo , ιτικν ἐπ' ἀά νῆ τῆανεν πω ἐνAurae κεκμηκῆx, Quod autem delinquant,manifestu est,quonia vires habet imbecilles ut qu. T an
ira alimenti inopia laborauerint. Maximu affert periculuml
29쪽
Graece, ἴτι καθισα6, maius affert, &c. Debilita- Error Ia tur γε ridebilis facta est. Quid multaὶGal.errorem renui vi- in tenui victu comissium maius afferte periculum asserit dupli ii ''d cindicaussa. Primum,quod natura a tali victu debit is facta est, fariam νε quare iuua Vigore morbi pleniore victu, maximo aegrotantisciculosiis. malo,ut antea comemoratu est,uti cogutur. Secudo,quod tali victu uti antea non consueuelint. Quanta aute subita cossiet dinis mutatio mala afferat, Hip.infra, sect.2.aph. II.docebit. .
gesta Moxoey Summis morbis summa exquisite curationes opti-- mae sunt.
A fiammis A summis quandoque praesidiis, de non semper a minoripi diis V Lbus inchoandam esse curationem , hoc in amphorism 'μδ4MRς testatur Hippo. Hi enim qui leuiter aegrotant, leuiter cura curatio ' du grauioribus autem ac maximis morbis, grauiores de summas curationes adhibere conuenit. Quod etia esse faciendum, monet Gal. lib.s.Ther.meth.ubi sic scriptu reliquit. Mini indigitur,sicuti medicorum nonnulli censent, a paruis incipiendum auxiliis est: nec sicut illi dicunt sentiendum, illa scilicet' ' prius esse tentanda, mox si nihil profeceris, aggredienda ma- ' iora. Nam in morbis, in quibus periculum non impendet, Vera' ' ea opinio est. At ubi moriedum aegro prorsus est, ii phthoe sie- ' ' mel exceptus sit, alienissimum a ratione est, a minoribus ii choasse.Sicuti enim reliqua omnia ab Hip.tradita,ita illa quoque sententia recte dicta est, Nepe ad ultimos moibos ultimasamimor prorsus remedia maxime valere. Haec ille. Caeterum summos hi, morbos,Galeno etia in Com. autore, Hi p. appellat maximos,
δμ N quales sunt peracuti, de quibus in sequentis aphorismi expli----Πψ ' dicemus.Summas autem exqvilite curationes vocat non solum presidia maxima, sed & victum tenuis iunx id quod diserte in Comment. Galenus de Philotheus docent. Unde mnibus perspicuum fit. Hippocratem non semper. plenioremssima G- praeferre victus ratione, ut pleriq; perpera ex praecedenti sen- quilite vi-xentia colligere voluerui. Siquidem hoc loco lumina exqui ute
λ iu victus rationem, hoc est, Philotheo interpretei gwi QR modam
30쪽
.' APHORIS. VII. a modam inedia probat. Quid multaὶ In summis morbis summa adhibenda, & accelerada remedia erunt,ne scilicet morte praeueniatur aegri priusquam iis viedi occasionem arripiamus.
Summos. J maximos. Exquisitissimam curatio. nem.JGraece est, τco laxaruia D ἐπ' αυτ ιακριμα τα d a. exquisitissimam uniuersim curationem. Victum pariter. JGraxe δελ- ra, videlicet.
Vνι Utique morbus peracutus est otium summos labores obtinet in summe tenuissimo victis vrs necesse est VH vera non ,sed pleniorem victum adhibere In
ceritantum a tenui victu declinandum, quato morbus
IN peracutis morbis extreme tenuissimo victu utendum esse,docet hoc in loco Hipp. Eiusque rei causim affert,quod statim summos obtineant labores,atq; adeo celeriter colistat. Pro pleniore aute huius aphorismi ἱntelligentia sciendu ini-xio,peracutu morbum esse duplice. Exquilite peracutu, qui Vl- pEhaeum,
xra quartu no producitur.Hunc recetiores medici barbara se- nivibu, ctantes medicinam,perperacutum vocare solet. Non exquisite duplex. GPeracutu, cuius vigor in septimo suturus est. Peracutus itaque Exquisite morbus statim summos,hoc est maximos labores obtinet.Labores autem Gal. lib. 8.The. lneth. teste, appellat omnia qu* qu id pee hominem offendunt,praesertim ut in Comm. docet, accessio acutus. Mes δc symptomata. Quocirca extreme tenuissimo victu uti Labores. necesse est, quod nimiru is viaius morbis iam cosistentibus sit necessarius:vt fusius in Com. monstrat Galenus. Victus itaque quo morbus acutior est, celeriusque ad vigorcin ProPerat, eo