장음표시 사용
101쪽
ro Lib. I De. s. Princip. De Libertinis
clamare licae, sine ulla praescriptione tem- Quae ' de servis sub hoe tituis,
3. pom. Maneti Ergo talis liber L ingenuus, rum nativitate dicta suerunt, utiliter hodie neque propter manumissionem fit libertinus. ad homines proprios , quos vocamus die Ratio: quia ut mox videbimus, non ille Iiber- tamene t accommodari possiam de ovibustinus fit, qui ex inopinata, sed qui ex vera σ vide Johan. Hermam. Stamin. dae simu -- justast is est man missus. Iul. Pac. h. sen. lik3. U.
ABBIuta prima parte subdivisionis no- aliqui subtiliter distinguant inter libertinos
strae, sue prima specie libertatis, quam & libertos, tamen quia in iure passim con- ingenui habent, sequitur nunc de ait e- 'sunduntur , ideo & nos indistinctὲ de inra, quae ad libertinos pertinet. Et quamvis agemu .
9. Nunquid e moumissum musti ad li- Io. An non hod e de jure novissimo stbertarem perducamine Ir. Manum o unde omine u intra . a tui t manumi ost M. Cur non ex jure mora, sed genitum s. Unde nomen habeat manumisio in genere. II. . Guid moveras dominos is manumutenis . Unda solenna aeum in nures eur usi fuerint sole sin verbis νβ. An manumissis etiamuris civilis to ceremoniis rL Tna hominum genera..3. meritur f hye: quinam dicuntur liberti- 'vitute facti non est liberiinua, sed ingenuus. Init ad quod Resp.qbi ε servis facti sunt Et quanquam 1 contingere possit, ut sine 3.
Cliberi, vel aliter: Liberini sunt, qui ex manumissione aliqui ad libertatem perducania a. iusta servinite manumissi sunt: Dicitur t au- tur, L L fgus sis manam g tamen ad salvantem justar id est, ex vera & legitima servitu- dam definitionem dicere possumus: Imp. veste, quae reipsa & iure servitus sit, non opinio- ad initium libertinitatis respexisse, quae verim , aut errum tantum. Ratior quia ut sus similiter ex manumissione processit, vel ipsam pracedentis isti vidimus, natalibus non officit manumissionem latius nonnihil accepisse. manumissio erronea, & manumissus ex ser- prout statim apparebitis.
ilia i ignotum per aequὸ ignotum non docetur , ideo Imp. statim Quaerit:
quidnam dicatur manumissio 8 & Respondet : manumissionem nihil aliud esse, quis libertatis concessionem , sive de manu& potestate missionem , limis der Maisen. stafit enaim I eder ster grem. Rationem mox s. subjungit: nam i quamdiu aliquis in servitute est, manui & potestati suppositus est,& manumissus, ab ea potestate liberatur. Haec ratio congruit manumissioni in genere sumptae. F. Si autem 1 de specifica & solemni manumissone sermo sit, tunc aliam etymologiae rationem Myns. assignat, & quidem hanc: quod
nimirum Dominus servum dimittere volens caput ejus, vel aliud membrum manu tenuerit, dixeritque: hune hominem liberum esse volo, atq; ut sic eum versum E manu, dominio iapotestate dimiserit. vid. Harp. n. s. Wesmb. in parat. n. a. est . f. de ma missombuti Schvd.
Ire c. v. maniam s.. veteres t enim Roma - ni utebantur certis & solemnibus verbis ac formulis, non tantum in rebus divinis , sed etiam in actibus civilibus, videlicet in adoptionibus, emancipationibus, testamentis,stipulationibus, actionibus, & aliis omnibus se-rὸ negotiis,quas persequitur Bamabas BrisIoianius in volumine suo de sermulta & populi Romani verbis , Acbiter eas attingit Valent.
For sterna a sereragas intestino. lib. M. . n. 7. Rationem autem generalem, quare non oporteat contemnere in rebus magni momenti exterianos apparatus & ceremonias, reddit oldend. in ing. forins a T. e s.f. ras. de action. benes a aris. . ratio aurem. talem : quoniam ob oculos positae solent animum nostrum, ad perpendendam rei, de qua agitur, eminentiam , selicius provocar .
s Idem oldan. H. g. s. aa ν - ἀιsensione rei, posit. 4. I. inremmolavis, dicit: quod eaterna selennitares vim di potestatem
102쪽
μεε stem leghimi actus signitiem. Et non sustia stim
. t eiusmodi eeremoniae in trian , sed ut aliquia significant rus osten/etent. Id quod multis exemplis .si . a. legatis ostendit. vide malthetum e. sa da ductoriι- in n. tibi ait: matititium inde .uaq; ab omni antiquitatis memoria fuit, omnibus seth gentihua, ut in plerisq; actibus legitimis quaedam silermia & symbola. risum; ac ceremo ianias adhiberenti tum ne res magni momenti perfunctorie videtentur sinuet tum etiam ut admonitiones utiles,, n cessaliae, de olfeio faciendo hominum animis . per eas gna. insinuarentur. tant qa firmios imp timetentur. 48. Ratio f autem specialis hujus ceremoniae potest esse ista: Unumquodq; solvitur, sicuti ligatum est e sicut igitur servi vel mancipia
fiant manucaptione, ita liberi manumissione. s. Dicta et jure t naturae omnes homines erant aequales , L. quod atrami.sa. f isDI. ham. Res autem facit 3 redit 'od suam naturam. L. si --. an piat . a. Τῶ pat . quare Ergo manumissi fiunt liberti , 8c non ingenui t Respond. ideo , ut patrono sive manu -
missori, qui manumittendo servum Ingens et beneficium praestitit, debitus honor & reverentia servetur: deinde sicuti memoria pristinae dignitatis in iure tape prodest: L. nihil
με, π. Qisquam ita memoria pristinae calamitatis nocet, gi macula quaedam remanet rneq; enim id, quod factum est, omnino instinctum fieri potest, L. in , . ra. f. a. f. is cura
Ad eum serE modum, qu6 filii illegitimi post
ea legitimati semper aliquam notam pristinae suae conditionis retinent, Uenat. in analys iunmo.' vim pras . Quamvis Imp. novi mδ f omnes manumissos jusserit esse inge- Ionuos, salvo tamen iure patronatus, Nov. l. qua constitutione effectum est, ut hodie inis genui non solum nascantur, sed etiam fiant.' Iul. Pac. h. -senb. in parat f. o natat. tu . Ant. Pere Z. s.fλ T. Bacho vlua is uti. ad es b. n. svi Dι. --.
. r Uaeritur l hoc Versic r unde origi nem sumpserit manumissio : Et Respondetur, quod non ex iure naturae, sed ex iure gentium. Ratio prioris ea intextu: quia iure naturali omnes liberi nucebantur, ut paulo ante dictum: deinde privatio praelup Donit habitum, manumisso servitutem: sed de jure naturali servitus erat in cognita. Ergo nec nota erat manumisso. Ra Ia tio 1 posterioris: quia postquam iure gentium servitus introducta est, secutum est occasio naliter beneficium manumissionis. Ergo ma numisso, rect iuri gentium, quoad tui originem adscribitur. Nam cuius iuris est actus, eiusdem est distractus: & quod est eausa causae, est etiam causa causati, enb. est Perea. h. a 3 Ratio i autem: quae movit, vel movere potuit dominos ad servos suos iterum manumittendos , fuit partim labor, industria . &obsequium ipsis praestitum, partim vero ipsa humanitas. Interest enim nostra hominem beneficio a nobis affici, L. Fervis. r. in f f. da Ferv. ev. & sicut liberi obsequio sibi parant spem suecessionis. ianu re, ι . F. y uro I. f.
ἀου ador. ita servi spem manumissionis; neq; enim labores solent esse sine mercede, apud homines ratione 3c humanitate praeditos,c. n.
Dictum t est autem, quod manumissio I 4st juris gentium uoad se orioin m. Ratio: quia ex quo Jus Gentium introduxit servitute in . Occasian liter etiam induxit maniuriissionem. Quamvis si formam spectare velimus , pleraeq; manumissiones sint tu is civilis, id quod inde deprehenditur, quia in manumissione multae adhibentur solemnitates, de quibus versiculo sequenti, quae autem so- Iemnitatem requirunt, pleraq; sunt juris civilis, non juris gentium Ex dictis i Inseri Imp. in Versc. est eum, II
quod licet natura omnibus idem nomen tribuerit . 3c iure naturae uno communi nomino omnes hori nes appellentur, tamen jure gentium ceperint tria hominum genera esse: nl- mirum Ingmm. qui ab initio statim nativitatia suae fuerunt,ti permanserunt liberi; tiberimi.
qui semel quidem servi fuerunt, sed postea ex servitute manumissi; deniq; Servi, qui adhuo
sub manu & potestate domini sani citcnti.
Ad g. Multis autem modi S. LSUMMAR IA.
et arx Car in Melesia mammiseriar st
103쪽
IL Car inter abstinus valea/ρV. Cur nisil minus manamissis deafur 'I.-tIaestiol nunc est, quibus modis servi ad libertatem perducantur, sive quibus modis manumisso procedat Ad hoc Respondet Imp. quod multis modis. Et quia
ipse unum tantum & alterum recenset, nos ilialis quoq; contenti erimus, Iectorem ad Lib. o. d gesto remittentes a. PRl Mus f MoDus manumittendi servum,& quidem publice, fiebat in Ecclesia, ubi Domini servis suis , coram Antistite 3c plebis aspectu , libertatem praestabant. De hac
manumissione habemus integrum titulum m
plum hujus manumissionis insigne videre licet Aureliis in Gallia ad dextram introitus Ecclesiae cathedralis . sanrfitiorix. ad sanctam Crucem dictae, ubi olim servos libertate donare moris erat,ia id tribus lapidibus incisum ibi legitur , quemadmodum animadvertit
Paul. Matth. Wetaer, in observari pras . v.
a. Ratio cur i id secerint HEM. . potest dari ista: quia actus pietatis maximδ in Ecclesia fieri convenit, Aldob. h. atqui actus manumissionis est pius, & savorabilis, emgo potest fieri in Ecclesia , Nicolaus Lotaeus
tionem aliam assignat mesenb. h. a. ct in C. d. T. n. a. talem: sicuti olim illi,qui servos suos data libertate cives Romanos efficere volebant, Ze honoratiore quodam modo in censum numerumq; civium reserre, per censum in Comitiis, vel per vindictam , aut testamentum eos manumittebant: ita postea sub Christianis Impp. censum 8c solemnibus illis veterum jam obsoletis, receptum est, ut in Ecclesia coram Antistite,& coetu fidelium, sive multitudine eorum, veluti in comitiis Ecclesiasticis, manumitterentur, qui plenam libertatem consecuturi essent, & innumerum civium recipi vellent .
. ALTER t Monus manumittendi servos fiebat publicὶ apud magistratum per ν ictam. Et quidem ita : postquam dominus duxisset servum ad Praetorem, lictor Praetoris, virgu-Ia quam ei orae serebat, praemissis solennibus verbis servum tangebat, moxq; dominus apprehensum manu dextra vertebat, atq; sic ei libertatem conserebat. Myns. h. --
ut Aldobrand. h. tradit, ter illa virga percutiebatur manumittendus, Ac dicebat Praetore'. 'er: aio te tiberam es more Quiritum. Ratio tia nominis, Si origo, quare haec manumissio dicatur vindicta aeri, est ista e quia per eam 'mancipium vindicabatur in libertatem eoph. h. 8e post eum Harp. in . vel quia Vindicius Bruti servus primus hoc modo manumissus traditur, vide text. in L. a. I. σω
Haeuiset. r. is strig. jur. mesenb. b. n. 3. D. patefactam rei p. proditionem, Schard. in lex.
v. manumsul liciteri cum adolescentum no
bilium conjurationem patefecisset, Iibertate 8c civitate donatus suit, iam Vindicta.
Paulo t aliter id recenset Theophil. 3c Stiost eum Harp. h. n. . quod Uindicius ille
ervus Vitelliorum suerit, & juvenum quorundam Romanorum conjurationem de opinprimendis consulibus patefecerit, publiceq; libertate 8c civitate primus ita donatus, Ar in honorem ejus cautum suerit , ut quicun8; manumitterentur apud magistratum, vindi-O1 manumissi dicerentur. νid L. a. ν. ct cuma.. F. is m. iuri Aliam rationem 1 nominis I. dicunt esse istam: quia illa ipsa virga, quam lictor Praetori praeserebat, vindicta fuit appellata. mesenb. b. n. s. Et quia hic t modus manumittendi etiam λpubIicus fle solennis erat, ideo hoc modo ma numissi maiorem quoq; libertatem acqui hant, ita ut non tantum liberi, sed etiam cives Romani efficerentur. Wesenb. b. m. o. Ratio: quia actus judicialis potentior est existrajudiciali, au. L paEta, a. C. de ρ R. I ERTius t Monus manumittendi fiebat s. per testamentum, cum quis servum suum intestamento liberum esse jussisset, Theoph. h. vel qualibet alia ultima inluntate, puta per codicillos, legatum, fideicommissum, --knb. b. Ratio hujus manumissionis est: quia
cum pleraq; , quae inter vivos rectὶ aguntur, etiam in testamento fieri queant: sequitur in qualibet ultima voluntate manumitti posse, me se Q. in parat. Τ. de manumissis testam. nam quod alicui permissum est inter vivos, multo magis permittendum est in ultimis voluntatibus, Wν. Lun. N. M L. F.f. CAN. Nihil enim magis nominibus debetur, quam ut ultimae voluntatis, postquam aliud velle non possunt, libet sit stylus, 3e licitum, quod iterum non
redit, arbitrium. L./. C. deSS. Eces. Haec manu
missio f per testamentum erat valde frequens, I 8t ut intelligo, etiam hodierno tempore apud Turcas valde usitata, qui in ultima voluntate , vel etiam circa confinium mortis multa Christiana mancipia dimittunt, quia videt: eorum opera amplius uti nequeunc . . . Et sicut Seneca est. 1 Schneide r. g. W- - . dist. de serati de avaro dicit quod nihil ratione agat, nisi cum moritur , tunc enim quando bonis amplius uti non potest, ea bene dispensat: ita quoq; fiebat, ut domini servos suos saepe tamdiu in potestate retinerent, quamdiu opera eorum uti poterant, in casum autem mortis eos dimitterent, cum nullam amplius utilitatem ex ipsis sperarent. Talis autems libertus, in testamento manumissus, II vocabatur Orcinus, quemadmodum videbi
104쪽
Lib. I. Tit. s. De Libertinis. 73
mus ins a Lyen. Inst. Δ fingui ν b. per si ,eom. servo in aliis locis degenti, vel agenti, literis
senb. astis. 1ο-m δ maritia permittebat, ut liber viveret ri
mum t/st maAro. Batio e quia ipsius domini poterat enim fieri, ut dominus in locia ad orcum descendentis Iibertus erat, scergo remotioribus haberet aliquem fidelem & in- nullum habebat patronum , cui reverentiam dustrium servum , institorem sorte, vel, ut Ia L operas praestaret. Fiebat ' praeterea non hodie loqui si,lemus, factorem, quem ob be tantum liber, sed etiam civis Romanus, per- ne merita manumittere, eiq; libertatem con- inde atq; si in Ecclesis, vel apud magistra- cedere volebat, ad evitandos tamen sumptus, tum manumissus suisset. Ratio secundum L ne quid interea negligeretur , in negotiis senb. s. n. . quia etiam testamentum pu- & mercimoniis suis, mallet ipsi absenti bene blici juris est, L. s.f. Aulum: ficium hoc indulgere, quini ad se accersere, Ia uti ARTus t Mo Dus manumittendi ser- & coram manumittere. Quod autem thaec Icvum est inter amicos, cum videlicet domini concesso inter absentes fieri possit, hanc Rapi aesentibus amicis quempiam ex servis ma- tionem habet: quia ex sola voluntate &con-numittebant, coram praesentem : vel quod id sensu domini pendet: Consensu autem consacerent in gratiam amicorum ; vel ut omnis stantia inter absentes quoq; peragi possunt. doli ti metus suspicionem excluderent nam L. a. f. de pact. L. ι. in. f. f. de coni. empl. Quod i II praesentia amicorum excludit dolum ti me- nihilominus manumisso dici possit, hanc: tum) vel quod intra privatos parietes rem ti quia de manuti potestate dimittuntur, tiquia 4 negotium expedire vellent. Talis ' autem literas ab alio seriptas habet, dicitur habere manumisus iura civitatis non consequeba- manum ipsus; si itaq; servus literis dominitur, Myns. h. n. s. propterea, quod ista ma- dimissus fuit, manu ipsus missus dici potest. numisso non ita solenniter & publicδ fieret, Taliter i autem manu inissus non fiebat civia I 8 quemadmodum duae superiores. vid. me- Romanus, sed tantum Latinus, MIns ad ns.senb. h sebat itaq: tantum Latinus. Quis Ratio 1 quia epistolae sunt tantum privatae. autem L qualis ille fuerit,ins s.f videbimus. Ereto minus operamur , quam solennitatears miNos i Monus manumissonis fie- publicae. bat ριν visio , quando videlicet dominus
Is -- Raeter i istos quinq; modos hactenus huc in progressu cognoscemus. Qui omnes enarratos, reperiuntur multi adhuc alii, in unum collectos videre des derat, legat metam ex veteribus legibus, ou Iineae Im- thodum Iur. Civit. Nitolai Vigelli. ιι. s. ea peratoris Iustiniani Constitutionibus introdu- ubi a 6. causas servitutis ae dominicae potecti , quibus libertas servo competere potest: statis amittendae, libertatisq; acquirendae enuia sed quia de iis Imp. hoc loco non agit, nec merat postea in se uentibus capitibus de maianos agere volumus. Unum & alterum ad- numissione pulchro ordine tracla L
r. Prator quando se quomodo pro tribunali jm duerit ea. Auomodo de plano 33. Contentis jurisdinionis
Plaetorem duobus modis jus dixisse, scilicet pro tribunali , & de plam. Pro tribunali , cum in superiore illa tribunalis sella eburnea sedens expedivitae a, quae altiorem indaginem, & pleniorem causae cognitionem requirebant , idque fiebat tantum Hlemnibus sessio m diebus. I. De plano, i cuin in inseriore loco & quandoq; etiam procedens , in via & in transitu
expedivit ea , quae non requirebant plenam causae cognitionem , sed summariam tantum, quae magis executione, quam cognitione
opus hahebant, & magis in imperio, qui mi urisdictione consistebant, di haec omnibus noluntaria qua 's. Ubio quando manumissio geri passis p
. Cur ubis o omni tempore 'diebus peti perficiq; poterant, vide Uese .
ff. ins de bon. posse . NOTANDuM t SΕCuNDO : ea, quae coram 3. magistratu vel judice expediuntur,esse in du- 'plici differentia. Quaedam dicuntur contentiosae, quaedam voluntariae jurisdictionis. ιαβ. de sic. proconsiui. Contentiosae jurisdictio
nis dicuntur ea, quae expediuntur tunc,quan
do partes ita ad judicium veniunt, ut inter se
contendant, & una alteri contradicat. --luntariae t vero: quae ita expediuntur, ut in mnium, quorum interest, voluntas 3c consensus accedat. Ruscein odi actus dicuntur esse manumissio, emancipatio, arrogatio, insinuatio donationis , testimenti factio apud
105쪽
acta, de quibus sngulis infra suo loc3. PIurace hae divisione jurisdictionis in voluntariam& contentiosam, via apud Μatth. Stephani lib. Lis y-Fa. e. v. per tot. His ita notatis iacit Eintelligi poterit, quod in hoc paragraphos. Qua RiUR: ubi δt quando i manumissio coram magistratu, v. g. Coram Plaetore, vel in provinciis coram Praeside aut Procon .sule, fieri possit Ze Respondet Imp. quod manumisso neri possit omni tempore , & omni
loco honesto, non tantum tunc, cum ira asti ia
stratus in suo praetorio consistit, vel pro tri-hunali sedet, sed etiam, cum quavis de causa In publico comparet, V. g. Cum Praetor, aut Praeses, aut Proconsul in balneum vel in thea
6. Ratio 1 prima est ista: quando actus sine permissione iudicis fieri potest, si auctoritas
iudicis etiam minus BIemniter interveniat, nihil tamen vitiat. Idyns.cent a. s. n. Ratio alia: quia si fiat coram magistratu , actus est jurisdictionis voluntariae, non litigiolae, qui
fit absq: figura 3c strepitu judicii, sine ullo
partium confli hir quae autem jurisdictionis voluntariae sunt, ubiq; Domni tempore expediri possunt: quod secus esset, si actus litigiosae jurisdictionis foret. Nam actus judicialia die seriato exerceri nequit, L. dies festos./r. C. d. frem, Se non nisi in loco judicii, mesenb. M.fia uitam. juxta re . Quae causae cognitionem desiderant , e pediri non possiunt. nisi judice pro tribunali sedente , ita Hoppen eleta. Osterm dc Pere2. h.
I. Cur Latinorum ρεν. Imperator Iustinianuου omnes libertas voluerit esse cives Romanos ei. WN f hoc paragrapho Quaeritur: quomplex sit status libertinorum t 8r Resp. quod OIim fuerit tripertitus, hodie vero unicus 3c simplex. Ratio antiquae differentiae desumpta a. fuit ex differentia subditorum. Nam subditi fRomanorum, sive illi populi, qui in Romanorum ius atq; potestatem bello victi vene
rant, non omnes Olim fuerunt ejusdem con
ditionis. Quidam enim indulgentia Romani victoris cives fuerunt essem, alii Latini dicti: alii dedititii. 3. Cives Romani f erant, quibus ius civitatis concessum fuerat. Iura autem civitatis Romanae erant patria potestas, testamenti sa-Etio , adoptio, agnatio . ius adipiscendorum Romae honorum, ius togae serendae: breviter,
ut omnium Romanarum Iesum beneficio quisio. μου ergo conditionis sim hodis mom
al. Ded lusorum ranaetio ubis Mai. aa. Decisiones quinquaginta qua M. Ubi condito Larinorum 8a . Cur id Imperator hoc locδ ρίψιb- ν penseat 3 an momodo manumissis per epi iam, vel
e. ra. Schardius remissis ια lexis. in cives Rama.
ni. Vide Gothois. ad i. r. C de εὐ ἀ- -----. ubi ad longum ostendit, quid amplius habuerint cives prae peregrinis, adde mi. q. p. f. d. statu homanum.
Latini dicebantur ' quidam populi, qui suis retibus relicti, liberiq; erant, sed iura civitatis Romanae non habebant. Unde neq; connubii, neq; testamenti, neq; patriae potestatis, neq; sussragio m , quae propria erat civium Romanorum, participes erant. Adeo quidem, ut si qui Romani in colonias latinas mitterentur , ius civitatis Romanae amitterent , consequenter ea quoque, quae civitati Romanae erant propria. NM: id adeo mirum.
quia olim in Latium deduci solitae sunt colo-
106쪽
Lib. I. Titi 1. I. sn. De Libertinis. Is
miae non tantὐm eorum, qui nomina dabant, sed aliorum quoque, quibus aqua ti igni interdicebatur, Alciatus M . vir. Schardius inleiaxa mia m. Ergo erant deterioris nonnihil
conditionis, quam cives Romani, & ius latinitatis inserius quidem erat civitate Romana, sed tamen ignominiosum non erat, Andr. Al
s. Dedititii erant i peregrini quidam popu-Ii , qui eum in Romanorum fidem concellissent , & aliquamdiu vectigal solvissent, tandem rebellibus animis ab eis desciveiunt, tiarma contra Romanos sumpserunt. Quos collata acie, & dato congremi Romani vicerunt. Etenim quum impetum, sortitudinem que eorum peregrini sustinere non possent, obiectis armis sese dediderunt. Romani auiatem eos hac ratione superatos adeo humanὸ tractarunt, ut vitam illorum servarent, tiimaginariam quandam libertatem relinquerent , sed infamiae nota adspersam, ita ut ad veram libertatem , Romanaeq: civitatis iura pervenire nunquam possent, & quia se dedidi sient , dedititii vocarentur : ita Theoph.
h. f. I sertinorum autem. Alciatus , lae. et .
6. Schard. in Ieae. v. d uniti. Haec tamen i conditio dedi titiorum de rep. cito exolevit. Ratior quia ultionis atq; iracundiae calore introducta victoria impietatem quandam aris guebat , Alciat. locrit.
T. His ita cognitis se igNDuM f EsT SECuNDo r quod ad similitudinem horum triplicium subditorum, introducti quoq; fuerint triplicis generis liberti. Nam ex i is servis, qui manu mittebantur , alii majorem & iustam libertatem consequebantur & fiebant cives Romani; aliqui minorem & fiebant Latini; aliqui inseriorem , & fiebant Dedititii; ut ita successu
temporis status in tenuorum omnium sueri hunus, libertinorum autem status tripertitus, rexti h. ct ad eum Myns item Alciatus hb. I.
r. Rationem ' reddit me senb. h. talem: ne servilibus, ti libertinis hominibus repleretur Romana civitas , ideo noluerunt olim omnes indistincte manumissos cives Romanos e sici, videbatur enim reip. interesse , ne servisi sanguine pollueretur civitas,&splendor semi
s. ni t fiebant illi liberti, qui in aede sacra, aut intestamento, aut vin icia apud magistratum erant manumissi, vel olim censu in comitiis, Alc. loe. O . s. h. n ι. Muns h. per Rationem
sit p. dictam, quia isti mogi erant publici, ideo o pleniorem effectum operabantur. Latini t se-hant illi, qui tantum privatim per epistolam,
aut inter amicos , aut convivii adhibitione manumittebantur; mesenb. h. n. r. Myns. n.DII Alciat. De. Δι. Dedititii i fiebant illi, qui in servitute torti, vel vincti qui post admisa cim mina suppliciis subditi, At publich pro eriminibus caesi sunt, aut in quorum iacie, vel corpore quaecunq; indicia, notae, gestigmata , aut igne, aut serro ita impressa erant, ut deleri non possent, hi, si manumissi fuerunt, dediti
gnat talem, & dicit: dedititii vocati sunt , ut
quorum turpitudo communis erat, eorum &nomen commune esset. Et haec f errat disse- Iarentia horum libertorum quoad ori inem et si effectam ti rem ipsam spectare velimus, ita inter se diserebant zprimi illi r ciυes Romani melioris condi- I3tionis erant, quia eis omnia concedebantur , uae propria civium Romanorum esse , supra iacimus. Poterant itaq; testamenta sacere, tiexies amento quibuscunq; personis succedere. Ratio: quia uno concesso omne id concessum videtur, quod ex illo sequitur, L. cui jurisiusso. a. asa Dd. f. d. i. rasdis .
Latini t vero liberti, qui etiam Iuniani I 4 dicti fuerunt, ex lege Iunia Norbana, quae
conditionem eorum primo introduxit. Theoph. loci eis.) erant deterioris conditioni g. medium libertatis gradum adepti, vivebant ut liberi, moriebantur ut servi, veluti cum spiritu libertatem exuentes. Nam eorum bona a manumissoribus , sue patronis , post mortem eorum,& s liberos had uisent, occupabantur, non iure haereditatis, quoniam nulla est servi haereditas, sed iure peculii, idq; ex L. Iunia Norbana , a M. Junio silano, & L. Norbano Balbo Coss. latct. Sic ergo neq; testamenta condere, nee shi in aliorum testameniatis relictum poterant ullatenus vindicare, GO-st L ad L. I. an re. v. candictio. c de Let. Ita. rost. Alciat. de./s. Schard. in θα v. iasini maniani,
Myns num. s. Hodierno tempore in regno Franciae advenae, alae nigenae, sive peregrini s die quibus Boetius Aris a/. . an s. ,ο similes serrae sunt hisce servis, satina libertate donatis a scuti enim illi,pen/ente vitae tempore. liberi erant,sd mortis tempore servi essiciebantur . di testati de rebus sitis non potetant: La. a. ita quoqi alienigenae quos Albinos, quasi alibi natos, vocantὶ testari regulariter nequeunt , sed Rex bona eorum ad se reeipit, vide Anton. Perer. m. a. C. W tosta earum Dora diffs ι, 3e quae nos seripsmus insta vi saerag. ab mis. eis. aa s. 3 Sm tractis in rasam. ἐι. a. q. r. timuintima ro. de quibus vide plenius speidelium μένε Io v. I
Dedititii t infimae &pessimae conditionis Iserant, hi enim vivebant ut servi, moriebantur ut liberi. Nam toto vitae suae tempore servI- tuti erant obnoxii, ti morte demum ab ea liberabantur, gl. & Salic. in L. am. C. vi drasit. lib.
tini patronorum beneficio, id est , si iterum
ab ipsis, aut testamento, aut in aede sacra, aut ante Consulem manumittebantur, civium Romanorum privilegia suerint consecuti, quemadmodum Et tunc, si petente patrono, beneficio Principia id jus sibi indultum esset: ta men dedititii ad veram libertatem , Roma-
107쪽
mo Lib. I. Tit. s. s. so. De Libertinis.
naeq; et vltatis iura pervenire nunquam tole- invenit, ideo dicit Imp. In textu nostro, quod
rant, Gothos. d.L.M. Nyns. h.n. s. Schard. ex L. Alia Sentia facti fuerint dedititii. vide a M. m. dia ιιιιa Molin. mesenb. h. n. s. Al- Draq. ad L. si unquam, L n. u. c. da revocandaciat. de. s. Et quia Elius sentius dedi titios δη-οM.
16 uehete,' quae de differentia libertorum dicta suerunt, antiquitus quidem' obtinebant, postea autem ab Imp. Justiniano emendata fuerunt. Ratio generalis est istat quia eorum diviso nascebatur ex differentia subditorum Romani imperii : cum itaq; hodie omnes subditi Romanorum snt ei ves Romani, L. in isse,st'. desur. hem. ideo consequens erat, omnes etiam liberios cives esse, Hopperi h. & ut ait Ueseiab. n. f. Iustiniano placuit, visenui; est aequius, cum libertini ejusdem essent imperii subditi, eos quoq; communis patriae Romanae civitate donari Ratio similis redditur a Gothos ad L. I. in . C. Atiliis. tib. tia. quia latini & dedititii liberii introducti sunt ad imaginem & similitudinem subditorum dedititiorum Matinorum,origine autem sublata, non est, cuius si imago.
tν Ratio i specialis quoad dedi titios est intextu 1 quoniam dedi titiorum quidem pessima conditio iam ex multis temporibus in desuetudinem abierat, idq; ideo; quia vanum erat nomen huiusmodi libertatis, cum in rei veri
tate dedititii servi essent. Nos autem inquit
i; A Tque hae sunt Rationes motivae, ob quas
Imp. Iustinianus omnes 1 libertos voluit 'cives Romanos eisci: si petis etiam impulsuas, reddit tibi talest quia Nostra pietas
omnia augere,&in meliorem statum reducere desderat. Deinde , quia Res sucili redit ad tuam naturam. istest, ad primam originem , L. si anus. d. sest atqui in primordio urbis Romanae, I ut Imp. loquitur, a primis inbis cunabulis , una atq; sun
Imp.Justin. in L. an. C. de διὰ Ll b.1s3 qui veritatem colimus, ea tantum volumus in nostris esse legibus, quae reipsa obtinent. Et ut addit β. non opus est verbis, quoium nullus sequitur effectus .
Ratio 1 specialis quoad latinos redditur Iaab ipso Imp. Justin. in L. ι. in ργ. C. de Drm. Iib. De talis: Cum latini liberti ad smilitudinem antiquae latinitatis, quae in coloniis missa est, videantur esse introducti, ex qua nihil aliud rei p. nis bellum civile accessit nam bellum ei vile fuit adversus Latinos, Hetruscos L Sabinos , ut notat Gothos , M satis absurdum est, ipsa origine rei sublata , eius imaginem derelinqui. Rationem aliam subjungit mox ins pr. talem: quis enim patiatur talem esse Iibertatem , ex qua ipso tempore mortis ita eandem personam fmul λ libertas, & servitus concurrant, & qui quas liber moratus est, eripiatur non solum in mortem, sed etiam in servitutem , quas diceret: Unus & idem non potest diverso iure censeri, & contrari non possunt esse sinus: fieri Ergo non potest. ut quis in mortis articulo liber, & servus sit.
plex libertas manumissis competebat, eadem nimirum,quam habebat manumissor, hoc solo ex Pio, quod is , qui manumittitur, libertinus sit, licet manumisset plerumq; ingenuus.
Manumisi i itaq; juxta huius paragraphi di-
hUstionem, quoad libertatem , & caetera iura eum civibus communia , sunt insenuis aequales, & in hoc solum patrono inferiores quod ipsi ad certas operas & obsequia Obliis gentur, & libertini, non ingenui sanio.
si uiat in superiori Uerge. Imp. dixit: 'se antiquum ius ti disserentiam inter
libertos duabus constitutionibus emendas Ie ; nunc in specie attingit, quaenam sint illae eonstitutiones, & dicit, quod dedititiam conditionem sustule iit, per L. .n. C. da dedit. n. t r. quae una elt 3 quinquaginta decisio-22 nibus. Nam ' cum multae essent juris altereationes ti controversiae inter antiquos, ipse Iustinianus Imp. ex consilio Triboniani, Quaestoris sui, earum aliquas in peculiaribus constitutionibus, quas decisiones ob id vocavit, decidit, &placavit, L. eum aliis. αα decu m. furios de quibus vide Matth. Stephani, inas prooem. Novest. n. s. Ost 3. Latinam i autem' si bertatem sustulit per aliam Imperialem constitutionem, qua b-betur sis titulo, C. de tin. ι, toll. Ratio cur ' Id hoc loc3 pIuribus
verbis enarret, est ista: ut ostenderet, non simpliciter intelligendum esse, quod hodie omnes servi, quocunq; modo manumissi, liberi , & cives Romani nant, sed tunc tantiim, si manumissio eo modo fiat, qui in L. aen. 6. I. cst a. C. vi lar. D. rost praescribitur. Relatum enim est in reserente cum omnibus suis qualitatibus , L. NeFompi . 1 . f. de dote pratu. Videlicet , ut s quis per epistolam servum aqsuum in liberiatem perducere velit, hoc faciat quinq; testibus adhibitis, qui sese in epistola subseribant. Similiter, si inter amicos libertatem dare servo velit, liceat ei similiter quinq; testibus adhibitis suam explanare voluntatem. Rationem autem cur i velit quinq; astestes adhiberi, reddit infὶ Luc= s. a. ut libertas
108쪽
Lib. I. Tit. s. s.fin. De Libertinis.
bertas servo competat, quasi ex codicillis delata. Nam quia Imp. a jure antiquo non νο- Iuit omnino recedere, M secundum jus antiquum in omni ultima voluntate, consequenter etiam in codicillis qui sunt species ultimae voluntatis, t. t. ins de morata , manu .
num cives fuerunt effecti, praeterea in omni
ar a Ntiqui l Romani, quoad hoc, ut manu
mitius consequeretur cum libertate eti- am ius civitatis, respexerunt non tantum ad modum manumittendi, quemadmodum hactenus decla latum fuit, sed etiam ad aetatem Domini & servi, cuius videlicet aetatis esset dominus manumittens, & servus manun tiendus , an attibissent legitimam aetatem 3 o. annorum , necne , vid. Theoph. h. aa verum s Justin. I in p. libertos omnes nullo raec aetatis manumissi, nec domini manumittentis , nec in manumissionis modo discrimine habito, civitate Romana donavit. lol. est. αδ iar. 5 ut . ct t. r. c. de iudi . tib. Rat io pri ma :quia legibus amica simplicitas , inimica vero talium distri minum dissicultas. Ratio aliarquia Imp. antecessores suos humanitate superare studuit. Quemadmodum igitur Antoninus Imp. omnes in orbe Romano subditos provinciales , qui ingenui erant, voluit esse cives Romanos, L. sn orbe. ι .f. d stasti iam. ita Iustinianus omnes etiam libertos, quacunq; ratione manumissos, voluit similiter esse cives Romanos: vid. Wesen b. h. v. an prasinis.
Antonius Peter n. r. C. qia a. m. fae γε possiarin Q od plane multum erat. Nam ipsi socii civium Roma notum, videlicet Itali. ius civitatis diu impetiale non min erant, donee variis promusis, a Ditiso Tiibuno plebis delus. illud in bello foetali almi 1 tandem emoriatunt, vi ae psorum. M. s. s. ra ti Stadmei as Ipsum ι adde Hot man is minas lu- Ram misti a. ibi octo distinctas lege de civitate ditias intimerat. Confer notata tum m r. vi usucap. . - νaduraenam. a. d. νasum Musa , -- με-mno a. 4as Praeterea i in a. L. M. C. da titin. M. to multos alios modos addidit, per quos possit servis libertas una civitate Romana praestari,
qui ibidem possunt legi. 3o . Dic Es i PRaMO : Imp. supr, in prooemio
vocavitTribonianum Exquaestorem,cur Ergo Me vocat Quaestorem/cum Quaestor candidatus qualisTribonianus suit, similis serὸ Cancellariis nostris, My ns f. ια- hoc. n. v. sup. inpra sm.3 sit is, qui adhuc est in ossicio, Exquaestor vero, qui desit esse in ossicio. Ad hoe Resp. melen h durante Quaestuta Institutiones eompositas fuisse , ea vero finita publicatas addita illa prooemii constitutione. Moris enim est, operibus demum absolutis & exiseuntibus praefationes addere . 33 Dicis i SE Dor tamen in titulo mox seq. certa aetas requiritur ad manumissionem.
Resp. ad hoc, ut possit quis manumittere, &ultima voluntate, & in specie in codicillis,
qui a ad minimum testes requiruntur, L. f. s.f. C. a codost ideo constituit, ut si publica solennitas accederet, & testes quinq; vel inter amicos, vel per epistolam adhiberentur, manumissi perinde cives ferent, atq; si in codicillis manumissi sui sentia,.
Iibertatem praestare, concedo: ad hoc, ut tr-bertas concesta major sit, vel minor, nego. Dic ps t TERTio : iura ob leta L abro- 3 apata sunt praetexmittenda, & non entis nullae sunt qualitates, cur Elgo Imp. tractat hoc loco de tripertito libellinorum statu iam abrogatoi Ad hoc Resp. quia Imp. sibi pioposuit
in hisce Institutionibus breviter exponere, iaquod antea obtinebat, & quod postea desuetuatne inumbratum , Imperiali remedio illuminatum est, Linquιb. I. sv. an pream. ubi Ra tiones videra
habemus servos & libertos , cur Ergo frustra laboramus de servitute & manumissione Resp. primo: tempore justiniani saltem adhuc fuerunt, Ergo ipse saltem non frustra la- ravit. Resp. secundo: licet apias hos nulli servi ti liberti sint, tamen alibi adhuc reperiuntur, Ergo non est inanis labor noster, alioquin etiam frustra disputaremus de insulis in mari natis , atq; aliis similibus materiis
quarum apud nos nullus usus est. Resp. tertio cum Osdendorp. - tuismiti, an expλα
νυ. Eim es a monem innuara, licet antiquitati observationes de servitute personarum , de manumissionibus, de iudiciorum ritu, & aliae id genus nonnihil mutatae snt, & abrogatae, summa tamen iuris ti honestatis capita manent, quae nostro nunc sero inserviunt maxi-mδ. si enim tollantur leges, earum tamen rationes manent, ex quihus illico aliae ratio nes oriuntur, sichardus as L. restri . II. v. . dati λλώ. Respond. quartor licet servos L libertos non habeamus, possiimus tamen argumentum ducere a servo ad monachum, & Iliberto ad vasallum, quemadmodum ostendit Nicol. Evectard. in Iocti legatis. Ioc. a.. Plures aliae utilitates, quae ex ista materia adhuc hodie manant, videri possunt apud Ioann. Herman. Stamm, in reati. Δρνών. per
an. a. rvis vi assiti uia. I uuiis, ε. a. 3 6. ME-- ubi ait: in toto iure frequenter fit mentio servorum, urpola ructum usu esIet apud Romanos sequentissmus. Ine milum dictu est, quantam obseuitiatem in hane disciplinam tractatio de servia iugerat, quoiniam multa de illis erant singularia, quae non iespondebant tepulis aliarum personarum. interim tamen non Me fiuctu legemus modo sobiit fiat a quae de servis introducta erant, utut odie non utamur tali se vitute. Nam habent pulchris at onca, quibus uti possumus is aliis negotiorum spea
109쪽
τη Lib. I. Tit. c. princip Quibus ex caus manum. non Ile.
. Rario redisu. a. Utram omnes Dominἡ ρί I simas anmnumsurae 31. definitionem l maniam istionis , ti modos manumittendi in superiori titulo declaratos, Imp. nunc gradum facit ad .. persinas, ti Quaerit: utiam 1 indistinctὶ omnes Domini possint manumittere suos servos i Et quamvis manumisio si de genere permitarum , ita ut cuilibet permisium st, tervos h manu & potestate dimittere, nis ceriatas ob causas prohibeatur nec immerito rquia Quilibet rei suae moderator est & arbi
ter, L. KC. --Διι. & Nemo prohibetur uti
iure suo, vel aliis benefacere) nihilominus, . quia i reperiuntur certi quidam casus exce-
L. AEAM Semia rni, Si aliqui ex L. AElia sentia prohibiti, voluit Imp. eos sub praesenti, & quidem peculiari tiruso explicare , quemadmodum etiam in Digestis laetum, sub tit. uvis es a quih. mais num si tib/m noris i. Quis et autem suerit auctor huius legis, Dd. non conveniunt, aliqui putant eam temporibus Augusti latam fuisse Anno ues. Sexto AElio, & Caio Senti
Jul. Pacius h. alii priscis istis . Eliis adscribunt, uia Aliorum similiam iurisprudentiae stu-io floruisse constat ax L. a. f. de Oret. Q. --knh. l. n.3. s inparaιI. d. T. n. t.
L. Cis debitares manumisme Ne Mane, gaei solvendo non sint ρ a. Rarao prima. r. Secunda. . Tertia. F. suarta. . A manumissis in fraudem ereduorum
ν. Ratio dubitandi. 1. Restonsio Ulamasiva. θ. Ratio. Io. Cur lex AElia Sentia impedai ρε- T Toc loco i propisnitur prima exceptio, quod videlicet illi debitores, qui solven- do non sunt, & qui plus debent, quam
in bonis habent, in fraudem creditorum m . . numittere non possint. Ratio fest: ne fraudentur illi, qui eorum necessitati succurre runt, perias mora ,sf. qu . π a quiba H PPer. h. Licet enim libertas sit res favorabilis, & summus quidem favor libertatis: non tamen est tantus, ut in fraudem & praejudicium cedat creditorum. Perez. b. nam Favorabilia quantumcunq; in praejudicium aliorum non lisbsi- stunt, Dd.- pr. D. Deinde Favorabilior fest causa creditoris, qui certat de damno vitando , quam servi, qui de lucro captando, g Q. L.M. C. de acerri ct res. Praeterea i creditoribus quoq; favetur propter contractam fidem publicam, sine qua stare resp. nulla ρο- . test. pereE h. Accedit, t quod illi, qui tempore necessitatis pecunias crediderunt, magnum praestiterint debitori beneficium, qui non debet malum pro bono reddere, atq; in remunerationem beneficii eos credito suci defraudare ; debent itaq; potiua servos vindere, N. Disserentia inter aliaeae res aliennas, o
libertatem datam. ra. Gen tibertas impediatur 'quoad man mittentem ery. Suidsi aliunde credraribis consultum I . Cur manaim For revocare ubertatem non
& ex pretio creditoribus satisfacere, vel eos in solutum dare, quam gratis tantum manu
Sed iam est alia i Quaestio: utrim ma- α nn mi illo ipso iure non valeat, an vero de jure subsistat, & revocari debeati Ratio i dubi- tandi est ista: quia reliqua, quae in fraudem creditorum alienata sunt, stricio quidem iure
valent, actione tamen Pauli anI revocantur, quemadmodum videbimus infra, .uemfl1μει 6. Inst. de amon. Ergo videri poterat etiam manumissio valere, Si revocari debere
Verum t hoc non attento Respondet 8. Imp. in textur is qui in fraudem creditorum manumittit, nihil agit. Quasi diceret: Etsi reliquarum rerum alienatio valeat, & revocanda sit per actionem, tamen datio libertatis fraudulenta ipsojure irrita, mesenb. n. a. fLT 8tactos ipso iure nullus est, Idem E m e. ita ut non sit opus actine revocatoria. Ratio t est in textu : quia lex AElia Sentia impe- 9.dit libertatem. Quod autem contra legem fit, id ipso jure est nullum, L. non δελ- δε C. d. LI. ubi dicitur: nullilm pactum, nullam
110쪽
Lib I. Ti. c. s. i. Quibus ex eavL manum. non lic s
eonventionem, nullum contractum videri iure nulla, Idem meseisi. s. n. ι. qui rectEvolumus subsecutum inter eos, qui contra- addit: hoc ita accipiendum esse, ut impedia-so hunt rege contrahere prohibente. Ratio ' turi libertas quoad creditores, non quoad I autem, cur lex alia Sentia impediat potius manumittentem. Ratior is enim ex ea cau- libertatem, quam revocet, eli ista: quia tristi sa impedire libertatem nequit, cum propria futurum erat, semel datam libertatem retra- ex fraude iuvari non debeat. Unde i rectὸ I3ctari es b. 1 n. Nam s seinet comps in sera Muns. h. s ah unde esset consultum et teret libertas, amplius revocari in servitutem ditoribus, quod manumissor non posset reuma I servus non posset, idem n. a. f. d. T. Ratio i care libertatem. Ratio: quia i nemo contra Igautem differentiae inter rex alias alienatas, & factum proprium venire potes . e. arundis s. libertatem datam , est ista: quia aliarum re- δ. -e. - ΔΛ t. S si maximὴ diceret. se iurum alienatio non est diserte lege prohibita, fraudem creditorum secisse , tamen allegans ideo valet ipso jure, quamvis Pausiana actim propriam turpitudinem in sui favorem nonne revocetur: manumisso vero talis lege pro- est audiendus, L. ιν in E itima sum da
hibetur, est igitur, ut contra legem facta, ipsa aran Uide tamen, quae scribit Jul. Pac. h.
sol Vendo non est , servos suos . & nequidem unicum in praeiudicium creditorum manumittere possiti nihilominus tamen permittit sex alia Sentia unum ex servis haeredem instituere ei, qui tantum in nis non habet, unde creditoribus solvere pos- a. st. Ratio 1 habetur m f. ρου apti nostri a quia valde proi piciendum erat, ut egentea homines , quibus alius haeres extiturus non esset, vel servum suum necessarium haeredem haberent, qui satisfacturus esset creditoribus raut eo hoc non siciente creditores res haereditarias servi nomine vendant, ne iniuria defunctus afficiatur. In effectu hoc vult dicere Imperator: Interest defunctorum habere hae
& scut haeredem habere laudabiIe : ita sine haerede decedere inisem est. Corset. in prorem. s. lat. Iam i autem homo obaeratus praeter servum nullum haeredem habiturus esset. Ratio : quia scuti unusquisq; lucri sui causa contrahit, L. asianum. n. f. s.ff. d. o. ct a. ita quoq; propter spem lucri haereditatem adit, hac autem nullum lucrum sperari posset, sed insuper damnum timeri. Ratio alia r quia haeres defuncti loco debita solvere debet: Haeres enim succedit in universum jus defuncti,
L. harm. 3'. F. -- ut vel amin. Loea. adeoq; ad idem tenetur, ad quod defunctus tenebatur, L. tinn. Τ Διεn. ms Haerea enim adeἀundo haereditatem dicitur quasi e trahere cum creditoribus haereditariis, I. hares. o. N. de Q. qua ea P s.c-
si autem l defunctus debitor nullum hae- redem habiturus esset, illud tandem eveniret, ut creditores post moriem eius bona subhastarent, venderent, & dilacerarent, magnaq; ut sic contumelia assiceretur nam seinperde me & calamitosum est bona defuncti auiactioni & hastae subiici, Wesmb. ho QuandO- r. quidem t igitur inhumanum est, defunctos iniuria assci. & manes defunctorum ab omni contumelia vindicandi sunt: ideo permissum fuit tali debitori, ut posset unum ex servis.& quidem solum haeredem instituere , eum q. suo loco supponere. Ratio, ut s creditori bus satis non fiat, potius ejus haeredis bona. quam ipsus testatoris a creditoribus possideantur, vel distrahantur, vel inter eos divi dantur , quod est honestius: unde etiam hie habet loeum, quod alias dici soleti Infamiam effugit, qui alium suo loco supponit, men
Et Me t creditoribus non est detrimento. εἰ sum, sed aliquando utile. Ratio: qui a s nemo haereditatem adiisset, ipsi ultra destincta haereditatem nihil consequi potuissent. Hoc autem casu ipsum praeterea servum haben obligatum , ita ut successu temporis conveniri ti exigi possit, s ia ad meliorem fortunam
Ratio autem l cur -- forum servum, & non phires, hoc in casu liceat haeredes insti tuere, in is a r ut quia servi ipsi in bonis sunt. eo minus ex honis deceda L Nam quod potest fieri paucioribus, non debet fieri plurI-hus, art. L. ιδ. quia inci. Q. quod potest fie