Francisci Zavae Cremonen. Orationes 4. Epistolarum lib. 8. Carminum lib. 3

521쪽

meritorum , & liberalitatis pignoribus tam breui, &tenui referrendae gratiae significatione amplissime, &vsq; quaq; satis fit, non sitis mihi caui cum ijs, a quibuι nec tam copiosis ut opinor muneribus ornabar, vel potius onerabar, quando cu illis verbis non inanibus, sed frugi feris, R plenissimis, maximeqi onerosis rebus

mihi agendum dies , noctesq; mecum reputabam . Fallebam enim sepenumero meum villicum , sunt piebam absente nouerca, quae mihi probabantur, patre connivente penu defraudabam, quo tamen dulcissimo furto maiorii meoru antiquu fundu no exhaurieba, nec id magni fecissem, ut prsceptores meos, quibus Omnia debeba leui mulausculo remunerarer. Hui ergo me fur

tis assuefac ices si mecum sic ages, illu tecudisceptare homine nosti cogam, ut a quibus docendi gratia a Cremonetibus psertim & Ca a lesibus opuletissimis,&liberalissimis, ut ex te audiui iam multos annos pecu

niam accepisti reddas.'Dij boni qui stimuli sunt isti ἐquae dicae, hoc certe aliud est, quam audire ranas coaxare , & hoc grauius mihi esset, quam si mihi denuo Calepino, & Mario interdiceret, cui nunquam inte dixi Valla, Prisciano, Diomede, & Guarrino, nec Porotto, reliquaq; nimis stuperstitiosa,& contentiosa turba, litigiosaq; nisi mauis tu Grammaticorum vesano grege ad venerandam priscarum urbium antiquitatem indagandam, illam bὰ superioribus, & tenebricosis leculis gruendam,nobilioriq; memoria ad quorundam mentis',& animi horribilem caecitatem demonstrandam,& si fieri posset illustrandam in hodiernam lucem rvpetendam, & dicendi nobiliori stylo reuocandam. Id & mihi multo molestius, quam si dentata charta no

522쪽

mortu impressam. seMeulgatam, quam interpretenIo

nem nunquam probaui ut amu vite audisti e stiperiori Φoco vari ps opiniones explicas luci licemi cuiusdam mei amicissimi , quem honoris, gratia nunc taceo . IMallo enim coinune iudicatum, id quoq: verbis Tullij cxposcentibus, qugna Vpi is omnibus refragantis noua interpretationem equi. Neq: hoc cadit ut eam disputationem sintne Municipes, qui aliorum legibus utuntur, qui quod suum ius sit propriis,& csimune inestiunt, quorum conuenticula coetης ex proles thorum , &capiticensorum , Pileatorumq; maiori parte constat,& qui in aliena ditione continentur, alior tiq; imperio

coercentur,& vivunt, eo cadit,sint ine eius ciuitatis ampli*s ciue . Mi pinlim in h. iure rui non pos siux, amissa iam ciuitate inquam yenerant, tum ciuium leget, tum dicandorum, di ascissendorum voluntate. Mihi redde am pecupiam , a qpibus accepi, quid aliud esset, quam t0tam rem meam, illius temerario consilio , qui hoc dispG ndi genere infatuare docuit, negligere e Alios infatuet, me nunquam hac noua &callida stuhina infatuabit. Ad te hoc ridiculo Dia lectico neglecto reverip . Fili 3 i homen igitur perho rescis equidas et itatig est in hoc pecuniOω,α magnifico nomine e quid ima nitatis quid potius no suavita.

tis, & mansuetudinis: Perhonorificum enim est& c labre hoc nomen. Perse, qui fere cum omnium rerum natura orti sunt lege sanxerupi, quanto quis in furtis

cautior,& prestantam, i gnior tanto maiori pr miodi laude dignior haberetur di q*i rapto vitam propa garent, illos Cardaces, idest bellicosos, & sortes idio, in xς Pςrsim appellari voluerunt. Quod aperte Pau-

testam . Nec Aelij Dionysi

523쪽

interpretationem admittisu , qui Cardaces impios interpNtatur. Pluris facioAmmonij, & Pausaniae authoritate, im millς Dionysios Venere . Scythas tacς'. oggyptios praetcreo, bomines in rerum hum

narum, i& diuinarum solςrti.,maxime commendatos, qui tamςn furta concedebant. Nec Lacedemonios quorum republica nihil sinctius, legibus nihil laud bilius, nec moribus quicquam comendatius huc reu icandos cen*o, qui tamen furta e nobilissima sua repta.

blica non exterminarum, nec inuenta punierunt. Host aut Ioage a nobis remoto npa fortasse probas. Sed quid de antiquis Italiar populis legimus ξ Nonne inter heroum ptaeclara,&egregia facinora furtum habebant Θ Vnde illud maximi, & huius patriae nobiliLiimi alumni Poetae vulgρtissimum. Caniciem galpa prςmimus, semperq; recentes

Conuectare iuuat praedas, & vilicre rapto .

id.nunc gis ξ hoc fiebat mItalia, & in nobilissiminiJlum isti hisq; locis . Ad quoru immitationem annis superioribus multi viriati l c morti fuerant,& ingenti preda on isti egregio apparatu inter nobilissimos viros

enumerabantur. Finem taceo ne mea argumentatiobas comple ionς diolvatur . t Times tu ergo fortasse Hatonis ad punie in furea Ieges scriptas Audi nos ut has putes timendas,igmenim aboluerunt,& amtiqu*tae siunt. Vis argumentamur quo modo adole scentes nostra sepenumeru selapta maiori φ ut video probas. Si ea quis impune furatur, quae sunt animi,&aliorum praeclara inuenta suis cri inquit ille P cacatis chartis inserit, nec furti decurionu Draconis legibus iampridem deletisὰ leges non timuit, quid nos time' bimus ea accipere, quae simi Foris,pro quo alendini, iubi PPP a vestiendo,

524쪽

vestiendo, ornando, fouendo nulli parcimus Iabori

Vt vidco mecum furtum probas . Sed quid fureris nescis . Accipe . Sunt Pulli Gallinacci, sunt& Colum bini, caue hic intelligas Metamorphosim illam nostra ex poculo Circeo. His mihi gratificare, quando nullus pr ter te domi est. Rides . Ego tecti quoq: rideo

nec possum nunc risius cotinere. Haec ruri nasicuntur. Haec in urbe comeduntur.' Videor tecum ridere, ne deridear, ea naccum utere liberalitate, quae mihi cum

prosit tibi, nec alijs obsit, nihil quod ad facultate tuas amplificandas , nunquam probarem diminuendas sit, a te ex pccto . Si in beneficientia delectum putas digni

tatis quaerendum esse, ad quem potissimum censes modestiae regulam reserendam, te rogo, ut quam primum mihi gratias referas. Sed heus Bartholomaee omissis tandem locis, quibus scis me adeo oblectari, ut hec torculari pepercerim , quo egregiam , & amplam enunc loquimuro aulam haberem, ad eorum fatuitatem deridendam,qui mihi hoc ut extremum dedecus Obij- ciebant tanquam si illud demblitus non suissem, Eculeus mihi de futui us esset, quo illos forquerem, quid te impulit, ut ad me scribas, te nihil magis de syderare, quam mecum es Ie ρ Solae ne lectiones nostrae, quod tu significare videris, an potius reliquorum sociorum dia

sertissimi, & suauissimu colloquii fruendi de syderium

Scito hanc nobis, & te videndi communem elle concertationem . Quam gratissimas , & iucundita imas mihi tuas extitisse scriberem nisi timerem me nomine adulationis, a quo vitio quod scis semper alienissimus fui, fore tibi suspeetiim. Nam si caulas huius reis quod fieri solet ut tibi Problematum rationis non experti minime obscurum est, quaereres, vellem, nol-

525쪽

Ieml resipsiderem, quia ij x nihil doctius, nihil elegan

tius, nihil humanius , & prudentius, taceo quia tuae sunt quodpa i facerem . ad iudicandi simplicem , &germanam veritatem , qua nihil in disputationibus nostris castius fidei ius, &quod magis seruemus. Quam nec ignoramus a graui sis imis Philosophis, &cibum animi appellari,& sapientiae familiarem dici.

Cuiusque ad persuadendum magnam vim ex peruerso mendaciam ingenio , di consilietudine quotidie magis experimur. Illas igitur libenter legimus, & ut libentius legamus expedi tionem nostram quo vis munere ranas tibi reseruato quaru coaxatione nihil molestius sero, praecurre. Quod si grauaris facere id mandato Petro Bergamino tui studioso, & mei amantissimo. Vide quanti ales tuos, quibus nihil salsius, faciam, qui cum te uina iocari coram non possim absens id effingam . Te , S BErgaminum comitem in urbem ad literas inuitarem. Sed urbe quid tristius' incestius,&nunc de formosius rure vero quid letitas,quid hilarius, quid pulchrius.& amenius quidue amabilius ξ Literis nunc nihil insuati ius nihil desertius. Tu nos potius in villam tuam inuitato, ubi per amoena salicta errantes,

illud comentemur, quo animum defessum recreemus. Vt puto plenissimam ere centesima literarum tuarum

vorsura ad lingulos menses , quibus a nobis abes , dctuas i iteras accepimus, solutionem habes . Eorum,

qui mecum in ijsdem stud ijs versiantur nemo est, qui te non plurimi faciat, 3e ambiern tuum amet, tibique in

beneuolcntia ita non respondeat, ut te eorum quisque in oculis non ferat. Vale, & nos literis tuis, cum perocium libuerit, vise. tu Petro Bergamino vςrbis nostris

plurimam salutein dicas velim. Te nobilissimi nostri

526쪽

Heroes Vallati,Sometij, Villae, Scalui, G5sagae omne lalutant. Vale Cremona VII. calend. Quintilis, ,

FRANCISCUS ZAVA

Inuidiae perpetuam quietem D.

Eoo longissimas regiones peragrare non dubitaui, nobilissimas nationes adire non veritus sum, quod F genus animalium secareno timui, summa, & profunda quoq; petere non horrui, ut ubi nam gentium esses non ignorarem, tuamq; originem penitus cognosce' rem . Volebam enim te propius intueri, pallorem in ore qualem tradunt Poetae inspicere, maciem in cor pore cosiderare lividos detes examinare, fel e pectore prorumpens degustare, suffusiam veneno linguam tan gere, risus ex alieni boni dolore Physicorum ratione seruare, & diligentius notiire. Cum ab Aegyptijs de te quaererem illud responderunt. Scytha Aegyptio n5 inuidet. Quo dicto admonebar non tam longe huc inuidiam profectam fuisse. Neq; te in ullius rationis expertis animalis pectore inuenieba. Et te Oium ore tamen qsse coperieba. In solo homine mihi couenit cumaximis,& doctissimis viris, te interiores tuos dolores munire. Cumq; interius progrederer illam causam tantae solicitudinis inueniebfi, te dies, no eSq;.eXcruciari, quod aliorum regnis, potentiae, diuisjμ virtuti, hono ibus , fortitudini, dignit ii , & corporis formae

aequare non posses. Ex quo coni j ciebam te his, qui haec pessiderent longe inferiorem. Quoam rem cum mecum accurate considerarem. H cpotius sibi, qugmialijs nocet, dicebam. Nam cum tuum ex singulis linia -, mentis simulacrum considerarem,& animo lustiarem,

nullam

527쪽

nullum genus teli in manibus tuis vi&bam, inanem te amicis, pecuniaq; conspiciebam, nullo pissidio munitam alic sub iu Ommii rerum inopid oppressam animaduertebant, te nihil spoliatius, nihil egentius, nihil miserius, nil q. magis calamitosum peispiciebam. Huitum dicebam', nam te hic sentam squalidam, aegram, pannis, annisque ut ait ille obsitam, demisere, hie iacentem nusquam . ni alibi gentium te inueni) tantae ne tu audaciae, quae potetissimos Reges ex auito regno expellere; stim mos Magistratus ex eburneo Tribunali deijcere, reliquos ex subsellijs disturbare,& pr cipites nimis superbe dare, fortunatis insidiari bene valentes privstigiis fallere, quos velis deformare audeas

Vtute cum amice agam , te nunquam timuili tuos potiust tumultus omni bili amota inanes, imprudentia in Muam ad laterum dissolutionem risi . Illud enim me legisse memitae ram i, te non in longinquos, sed in proximos; & te pie stantiores dentes acuere, & in te mors is omnes:redire . . Neque illos probo, qui tibi tanquam uni et Gorgonibus, hoc dederint, qui stilo aspectu noccas in Quoties enim tu mei irata a cxisti ,& vietiit te fugere coegi hin quas latebras te crepulit moties diκ isti doleo me huic hostem significasseri' Hac cnim me est, qui reguli patiantiam superat, qui Socrate fortior non ab animi constantia deijcitur, qui omnes eos stultos putat, qui noviriliter, di animo viro dignoi non euertantia uacias,quas in ipsos struxeram. Valde crede mihi fallebaris quando in nos emittebas cum tua me .sepe numero cuicta iaceres, nescio quos tuos satellites, quos ut scis de sitis facete, di ridiculose emisimus. Nec tamen credo illos fortunae suae

enitere, habent enim unde sordes abluere possint,

528쪽

&ij nunc te intestino odio prosequntur, quos do operam ut tibi recunciliem& ut spero breui tecum ingratiam redibunt. Illud pr terea in te fit idum cernebam, nullum in oculis tuis stabilem colorem.& quod magis

dolebam, hoc tandem e te euenire multorum tum Corum qui sunt, tum qui varijs temporibus , & varijs in locis vixerunt, vel potitis omni solatio, & voluptate spoliati,&orbati misere, infeliciter, calamitose vitam

propagarunt exemplo Obseruabam , quos tu veneno

tuo inlpersiisses eosdem omnes quoad vixerint infelicissimos fulsisse, & quod grauius est illos apud inferos ubi ijs est perpetuum stabulum, manu carnifici et verberari, torqueri, & omnino cxolsari. Nec tibi ullum patronum , Quippe cui in vivis omnibus sacris interdi etiam fuisset quando proximoru aduersis laetabantur, secun dis. & prosperis qui te sectantur tristabantur. illic dari videbam. Neq; illis assentiebar, qui paulo ante Socratem natum dicerent, nomen tuum auditum fuiste.

Eorum subscribebam sententiae, qui te furiarum prima in terris visam scriptum reliquerunt, quae nec manus Diuis prius ini jcere dubitaris,unde in ultima, infimaq; terrarum loca te Di j omnes communi consensu praecipitarunt, apertissime memorant. Illud quoq; admirabar te no posse omni u malis satiari omninoq; expleri, nec ullius stlicitate a proposito deterreri. Malum iterabam quae bestia hac truculentior ζ quae pestis capita-lior LNec tamen unquam tibi irascebar, tuae potius stultitiae miserebar. Themistoclisei; resposum maxime laudabam, qui cum admodum adolescens esset, cum ei

diceretur nihil splendidit eius 4: indolis expectatione dignum fecisse dixit id verum quia invidos adhuc nul έlos inueni. Vide hoc prudentissimo iuuenis responsR . quibus

529쪽

quibus noceas, illis ne, qui iter adpricIara facta. Begloriam affectant, an tibi ξ Iuuenes non dubitant decurtare, & tecum confligere,& qui tua spicula retuderunt,tela fregerunt, prostrauerunt,teq; pessiinde dcrunt te unquam vercbuntur,& extimescent Ne hoc speres quaeso, nisi qui te semper exosculatus sum, & amaui vis ut nouam bilim in te acuam, armem, & cominus vulnere quod certe inuitus. &nisi stimmo dolore coa istus facerem, ne Iurisconsultorum traditiones, & ad hoc decreta scripta negligere viderer, quos ut iustitiae, existimationis, dignitatisq; siiminos patronos diligo. venero colo, Obseruo,&assurgo. Ij.n. prudentissime cauer ut, ne legitimus in certame a nothollicet Puoca tus veniret, taetsi eoru legu veredaria sanctiones multi

certandi causa distorserint. Quod & Achilles a quo singularis pugnae fere leges prosectae fuerunt, apud

Homerum, cuius rei puto te, ut praeclarorum operum oculatissimam speculatricem non ignaram, cognouit, quando vulnus animi sui posteris aperiens, & lachry-mabundus mortalibus patefaciens ingentes dolores suos dolebat, cuni a Paride quoi cum nulla in parte conferendus erat incaute occisus fuit, manu Hectoris non mortem oppeti se . Non te amplius lacesso dicis, sat te bonum, & strenuum ducem cognoui, periculo honoris mel, vel vi verius dicam vitae meae, & bellatorem non impegrum experta' sum ι quo tempore multorum solus Gymnasiarchiam Harpagonibus, aliisque quam plurimis bellicis instrumentis demoliebaris I &in summam desperationem illius vigilantissimos, &bellicosissimos prςfectos adducebas, nec signo dato in fugam conuertebas. Non possum non admirari, quando recordor te solum tot, tantasq; pugnas susti-

530쪽

Ieredibili robore no derisisse tui, sed eos Otho stegisse; dissipasse, pdidisse. Sed haec mittamus, nec Pallamede. aliosq; innumerosdolo tuo e medio sublatos, huc ad aducamus, scis te Coru appellata doleo id me nu posse Grecae scribere impedior enim inopia mei librarioli9 tui desunt literae, quibus Elephas scribat. CeItica Spolia Dicaui tecu n.alio sermone loquerer . Scias tritetota liuidam ab illo, que scis, pristanti Poeta notari. Quid e te ne soli poetae, oratores, philosophi in iudicia vocarunt, dicamq; vtaq; locorum scripserun an & qui serdidas artes tractante Legisti nee sernacibus Cya clopum quaedam Bascania dependisse, quibus te deriaciebant.quod vita oculorum acie corrumperes,&ene cares: Quam omnibus nota sis vides me no ignorare ne tamen putes victoriar adeptae immemorem esse, mutibi polliceor duo amplissima aedificia erecturis, unuiticis Padum, alterum trans; iacta sunt iam filia mentavdi ut credo illi non temulentorum, Gramaticorumue amplius voce aures tua personabunt. Ne o rimanv coeptum thtermittam me aliquando vise nui quam . n. a me non consulta abibis. Vale,& clabora ut multos inimicos habeas .ὶ Cremon. III. Calen. Quint. iam olu ' itior o I in vh H. Du V: si itius o Ar a I

ri caes ri Dulai leu inius mi non cret tordiu itiit n. ,Zuclino i.qti H nivid a tuis ornu D pui ct nauacia: C V M multis ante.rebus isthi colapertum ti te non diligi tantum, verum di amari, quod quam diligentius, & humanius faciebas,'id tanto mihi cluiriu, erat, tum viro bV. cal. Quint. id minisestius cognoui,