장음표시 사용
501쪽
tinum de artis ratiocinandi primis uactο-ribus. g. VII. Quod ad nostram operam adtinet, quam historiae artis huius describendae Consecrabimus, per Ordinis rationem eXercitationem hanc diitribuamus in tres libros: LIBRI I. de origine artis logica . Caput a. de falsa ipsius origine. Σ. de vera eius origine. LIBRI II. de progressu ac fatis logicae. Capitis 1. deprogressu ac tis artis logicae igeneratim per varios auctores.
Secti si) tempore vetustiori. Sect. sa) tempore medio. Sect. 3) tempore recentiori. Caput a. de origine, progressu solis doctrinarum logicae speciatim Caput 3. de variis modis logicam tradendi speciatum. LIBRI ΙΙΙ. de varia existimationis logi
Caput I. de fortuna prosperiori. a. de fortuna aduersia. qua ratione, quam nobis praescripsimus, quae-uis momenta eaque praestantissima, quae ob-1eruatione digna 1zunt, attingere elaborabimus , ita ut non solum respiciamus auctores ac doctrinas logicae; sed & usum illius ac de- . Prauationem, quae fuit multiplex. atqui haeuomnia nunc distincte ac breuiter eXplana himus.
502쪽
ΣΤ NO ΨΙΣ. Num origo logicae si diuina . I. II. sententia de logica antelicam. ea reiicitur S. III IIII. de logica Adami F. U. Caini, Abelis 6. VI. Noailr, Abrahami obi g. VII. de logica Mogis, Salomonis, itemvrim o Gummim q. VIII. baec omnia consistuntur atque eaussae huiusfalsae opinionis offenduntur, quarum exponitur altera ,. UIll. altera veroi X. X XI. XII. qualis cognitio veritatum hisce
hominibus sit adscribenda g. X11 I. XIIII. Λ Ntequam veram logicae originem dei Amon uramis, non ab re erit, in illorum sententiam inquirere, qui istam partim a Deo, partim ab hominibus primae aetatis petunt, ac quod robur illi insit, eXplanare perspicue. quod ad opinionem adtinet priorem, leum esse autorem logicae , illi sese, addixit
qui de logica diuina, angelica & heroica silue thica disputauit, ea 1ententia, quod Origo logicae Deo sit vindicanda, prout nonnulli quoque in summo numine eiusdemque mente lancti 1sima legum ac iuris originem quae siuerint atque inuenerint. quapropter E-
503쪽
DE OLIGINE ARTIS LOGICAE. 6 3hcidi modo ηplevtiam nudiri Deo adtribuant; sed philosophi quoque graeci ipsum dicant
mentem, id quod THALES, PYTHAGORAS, A NAXA GORAS, SOCRATE S, PLATO, ARI-s To T E L E s secerint, item λογον rationem, prout Stoici summum Deum aperte ita vocauerint; nec non veritatem, qua appellatione usi sint PYTHAGORAS, SOCRATES, PLΑ-T O. quam excellentiam quum in Deo cognouerint, non mirum sit, quod PLATO philomphiam dixerit donum & CICERO inuentum Dei, etiam BARTHOLO MAEUS VIOT-T V s existimauerit, omnis demonstrationis prima initia nobis Dei beneficio inesse,&M LEBRANCHIus declarauerit , non esse aliam viam ad Veritatem inueniendam, quam si homo Deo penitus addictus ideas rerum, Veri omnis origines in ipso Deo secum cum sua mente arctissime coniuncto intueretur, quem
ecutus fuerit PETRUS PO IRETUS.
g. II. Sed pace clarissimi huius viri fiat, ut ea qua decet modestia accuratius in hanc sententiam inquiramus. quantio igitur ponitur: num origo logicae a Deo sit petenda, necne 3 quam neque adfirmare, neque negare possumus, nisi antea compertum sit, qua significatione vox logicae valeat. etenim illi duplex vis inesse potest , ita ut partim tantum respiciat fanam & rectam rationem, Per quam cognoscimus veritatem; partim vero formam logicae , qua est disciplina ad artis regulas ac- Commodata. priori ratione dici potest . Deum esse autorem logicae, omnesque Veritates, quas ope intellectus nostri cognoscimus, esse diuinas, quia Deus rationem sue intellectum
504쪽
humanum veluti principium cognoscendi Constituit, iisque viribus, quae ad huiusmodi Cognitionem sunt necellariae, ornavit. 1ed tamen plane aliud fundamentum diuinae originis logicae ponimus, quam clarissimus KOC HIus, qui id ex diuina mente, ratione, sa-Pientia deducit, quae nisi mitiori sententia intelligantur, facile quemdam in errorem haud mediocrem coniicere postulat, Praesertim
sententiae suae fauentes in medium proferat. nam quae viri hi celeberrimi hac de re disputarunt, quam proXime accedunt ad enthusia-smum, ut eX illis, quae infra dicemus, pate hit clarius. nec testimonia philosophorum Paganorum quoddam robur aut lumen ad
ferre pollunt, qui grauissimis erroribus de Deo eiusque mente diuina sese implicuerant, id quod inprimis de Stoicis apertum est, qui Deum & naturam lagm esse putarunt. quod si autem logica consideratur veluti disciplina quaedam philosophica. neutiquam eius ortum ad Deum referre debemus, siquidem nititur regulis artis inuentae ab hominibus &ab iisdem excultae&perpolitae. respicit logica morbos & imbecillitates intellectus humani, quibus mederi princeps logici munus esse de hei; quis autem sibi persuadeat, huiusmodi logicam ex diuina sapientia, ratione ac mente derivandam esse pg. III. Adhaec clarissimus KOCHIVs capite secundo dictae dissertationis de initiispo 6historis logici disputat de logica avelica, atque eX THOMA HYDE obleruat, angelos
505쪽
inter se instituercidisputationes , etiam eX eΟ-ciem commemorat exempla disputantium angelorum, Michaelis quippe Iudaeorum & Ra-Φhaelis Persiarum angeli tutelaris; δ item Vs-felis 6c Schamchasi, quo & spectet disputatio Michaelis & diaboli de Mosis corpore. nec desint, qui angelis magnam scientiam vindi-Cent, etiam librorum, quos de caelo homini-hus miserint, dona serant accepta, quae omnia quum copiose & erudite cl. Kocuius illu-uraUerit, Concludit, quod angeli logica sorte non nisi naturali utantur , praelertim si omnia
iam sciant nec discendo proficiant. sic ipse de logica angelorum quidquam definire haud sibi sumit; rectiorem autem sequamur Viam, si ne quidem de logica angelorum quidquam
Cogitamus. nam primum magna est disserentia inter rationem cogitandi apud angelos &apud homines, quum nos omnes ideas siue imagines rerum hauriamus ex sensione, quuapud angelos a corporibus plane separatos aliter fieri debet. praeter quam discrepantiam adhuc nobis haud compertum est, qua ratione in intellectu angelorum cogitationes Oriantur fiantque, ita visi quid de illorum logica a nobis sit dicendum, nihil praeter nomen Ietinere possimus. nec tertium disputatio neS, quarum mentionem faciunt, quidquamlIabent ponderis, quoniam aliae sunt fictae&commentitiae; aliae vero, quae fidem prae se serunt, ab illis, quum corpora adsumserint, sint institutae, adeo ut istae sententiam hanc minus Possint confirmare. quid multa P logica ea significatione, quae a pletisque, etiam
506쪽
a nobis adhibetur, de angelis neutiquam dici potest.
IIII. Tandem cl. KoCHIVS capite tertio disterit de logica heroica siue mihica, quo
eX monimentis antiquae fabulosae aetatis exempla & nomina heroum singulari industria collegit, quibus Veteres modo scientiam, modo inuentionem logicae ad tribuerunt. sic constat , quod PROMETHEVs Iapeti filius, pater Deucaliovis Thessalorum regis tradatur, inuenisse plures artes & in his quoque logicam , Uti refert P L A T O, per illum diuinum munus hominibus adlatum esse inueniendi,
desiniendi s dividendi scientiam. sic fingi
tur HERCULEs Iouis filius vinctum in Caucaso Prometheum soluisse, id est interprete v TARCHO, ab eo accepisse dialecticam. sic proditur P Roae Eus, Iouis vel Neptuni filius, se verti sie in quas vellet figuras, Ut mΟ-do aqua, modo ignis, piscis, auis, leo, serpens, arbor fieret pro sua voluntate, quam fabulam so CRATE sapud PLATONEM ad sophistam adcommodat, qui quamuis formas
argumentorum varias emciat; ope tamen sapientiae diuinitus comprehendatur aliquando, ut de aliis taceamus. sed tamen ne operam nostram collocemus in re maXime obscura ac dubia, hasce fabulas dimittamus silentio, quae a poetis ideo sunt fictae, ut hominibus diuinitatem & singularem antiquitatem artium scientiarumque persuaderent. g. V. Alii originem logicae deducunt a primis hominibus, & scientiam huius artis vetustissimis mortalibus, quorum notitia per sa-
507쪽
crum codicem ad nos peruenit, adtribuunt. primum igitur differunt de logica ADA M I, utque taceamus de EUSEBIU, δ BARTHOLOMAEUS NE CKERMANN dicit: pi ros generis humani parentes s statriarchas non
dubito cum reliquis aesciplinis etiam hane Dirpo eris tradidisse , praesertim quum origini
omnium rerum propiores tanto praefantiorem intesiectum habuerint nostro ingenio atque intesiectu, quanto vitae diuturnitate συal tudinis firmitate s denique aeris, victus ac rerum ommu e terra vincentium profantia nobis, supra quam credi potes, fuerunt felicio
tem, inquit, a me expectabit, ut nunc logicam protoplastorum tradere si tineam. nam quamquam eam in tu integritatis perfectissimam fuisse, tuto asseuerarepossimus; nihil tamen de ea memoriae proditum superes, nisi forte accuratissimam nominum impositionem, quam Plato in Cra D dialectico propriam esse dicit, cum Eusebio huc referre velis. eiusdem sententiae est REI MANNVs, ' qui & putat, primam disputationem habitam fuiste iliter Euam & pessimuin spiritum atque auctorem malitiae ; inprimis autem istam corroborare ,summa ope adnititur CORNELIUS DIEI ERICUS ΚΟ- cuius, s qui in illius gratiam varias collegit rationes. Obseruat quippe, quod Adamus animalibus imposuerit nomina, id quod ex 1ententia PLATONI s munus atque opus ellet
508쪽
dialectici; quod ad imaginem Dei fuerit conditus, eX quo merito quis possit Colligere, cognitam ipsum tenuisse artem ratiocinandi; quod & ingenio, & vitae diuturnitate, & aeris 1alubritate praestiterit reliquis mortalibus, quae omnia magnam habeant vim ad culturam doctrinarum; quod auctor extiterit litterarum atque ipsius sermonis; artem autem inuenienui vindicet sibi logica; quod Adamus atque alii humani generis principes adparatum librorum, scholas ac societates litterarias habuisse legantur; quod sine dubio de virtute atque illius exercitiis disseruerit soli daque adhibuerit argumenta , quod Euama didiis a viro denominans usus sit loco, quemdialectici dicunt tophum & quidem notationis, & aduersus Cainum dilemmate quodam, quae praeter alia auctor fuse exposuit
Sper testimoniorum auctoritatem confirmare elaborauit. VI. Post ADAMuM refert KDCIIIus inter logicae auctores CAINVM atqUe ABELEM , qui instituissent colloquium de extremo iudicio, quo Cain munere opponentis, Abel autem officio respondentis fument perfuncti. 1cilicet Mos Es 3 scribit: a)p inusivnu bdin bre es dixit Cain ad Hebel fratrem suum, quae Verba, si ita latine eXplicantur, interpreteS multum eXercent, quoniam Videtur aliquid a Mose esse omissum. hinc versio
δον, quod supplementum Vulgatus interpres, codex samaritanus, targum IONATAN benVZici exhibendi largum autem Hierosoly-
509쪽
mitanum hanc disputationem Vexbosius ita refert: 29 dixit Cain ad Habes fratrem riuum, veni co exeamus in agri pupersciem. accidistitaque, quum exiissent ambo ibiad agrissperficiem , respondit Cain ob dixit ad Abelem fratrem stium: non est iudicium, nec iudex, neces aliud fieculum nec dabitur merces bona iu- sis, nec vitio 'metur de improbis, neque permiserationem creatus es mundus, neque permisserationem gubernatur. quare recepta est oblatio tua a te cum beneplacito, a me aute
Mon es accepta cum beneplacito ' respondit Λ- hel By dixit Caino: es iudicium S es iudex flabes aliud sieculum s es donum mercedis bonae iustis vitio sumi debet ab improbis N etim
miseratione creatus es munduc, s cum m ferationegubernatur, verum iuxta fructus honorum operum gubernatur, eo quod opera mea tuis sunt concinniora, recepta es oblatio mea a me cum beneplacito; a te vero non es recepta cum beneplacito. fueruntque ambo si contendentes in superficie agri : conser I o.
igitur colligit KoCΗ1us, Cainum suisse primum sophistam,& adversus illum disputaste Abtilem; id quod omnino ad incrementum Iogicae pertinere existimat. g. VII. Ρωer alios patriarchas, quorum mentionem facit KOCHIVS , imprimis NOACHVsa nonnullis huc refertur, qui credunt, quod Prometheus fabulosis poetarum monimentis celebratus idem sit ac Machus;
510쪽
quumque illi origo logices adtribuatur, exinde consequi putant, Noachum quoque scientiae huius minus fuisse rudem. qua in opinio
MA N N v s, quando dicit: Prometheus Ege, eui Plato in Philebo maximam inventorum scaelitus delatorum praeceptorum logicorum laudem tribuit, vix dubito, quin Noachus, vel alius quis ex patriarchis fuerit: dicitur enim fixisse annopost conditum mundum I6OO. Con
NIEL RUETIVS 3 autem eXistimat, Prometheum significare Mosen. Noachum 1equitur ABRAHAMVs, qui ex sententia saeptu sdicti Κochii ideo laudem logicae inprimis meretur, quod superstitionem a vera religione discernere instituerit, ac scientiarum cognitione extiterit maXime ornatus, praesertim si testimoniis Iudaeorum habenda sit fides. Omnium autem fere princeps hoc in genere habetur I o B v s , de quo iam HIERONYMuso ita sensit: omnes leges dialecticae, proposiatione, assumtione , conclusione, determinat. quin s rationem soluendi vitiosa argumentuostendit; & AMBRO si Vs: F quanto antiquior idis dialecticis graecorum Iob, qui haec primus reperit;&CASSI ODOR Vs: si ubi unt, qui dicunt: artem dialecticam a sicripturis an
ctis mis non coepisse ' gula in Iobo plena siunt aenigmatibus, propositionibus f quae ovibis